ΙΗΜΕΡΟ ΘΕΜΑΤΑ ΠΟΛΕΟ ΟΜΙΚΩΝ ΕΦΑΡΜΟΓΩΝ ΣΧΟΛΙΑΣΜΟΣ ΙΑΤΑΞΕΩΝ Ν / κ 21 ΜΑΙΟΥ

ΙΗΜΕΡΟ ΘΕΜΑΤΑ ΠΟΛΕΟ ΟΜΙΚΩΝ ΕΦΑΡΜΟΓΩΝ ΣΧΟΛΙΑΣΜΟΣ ΙΑΤΑΞΕΩΝ Ν. 3212 / 03 20 κ 21 ΜΑΙΟΥ 2004-05-13 Οργάνωση : Τ.Ε.Ε. Θέµα : «ΑΥΘΑΙΡΕΤΗ ΟΜΗΣΗ ΚΑΙ ΙΑ ΙΚΑΣΙΕΣ ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΙΣΧΥ ΤΟΥ Ν. 3212/03» Εισηγητής : ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΞΥΝΟΜΗΛΑΚΗ-ΠΑΠΑΗΛΙΑ Αρχιτέκτων Μηχανικός Προϊσταµένη Πολεοδοµικού Γραφείου Καπανδριτίου Ν.Α.Α.Α. 1

A Y Θ Α Ι Ρ Ε ΤΗ Ο Μ Η ΣΗ ΚΑΙ Ι Α Ι Κ Α Σ Ι Ε Σ ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΙΣΧΥ ΤΟΥ Ν. 3212/03 Όλοι γνωρίζουµε τα αποτελέσµατα υλοποίησης του Ν. 1337/83, ο οποίος αποτέλεσε το θεσµικό πλαίσιο µε τη µεγαλύτερη εφαρµογή στην πρόσφατη ιστορία της Πολεοδοµίας στη χώρα. Η Επιχείρηση Πολεοδοµική Ανασυγκρότηση (ΕΠΑ) που ξεκίνησε ταυτόχρονα µε τη θεσµοθέτηση του Νόµου, είχε σαν αποτέλεσµα την παραγωγή σηµαντικού αριθµού πολεοδοµικών σχεδίων, που ως κύριο στόχο είχαν, την εποχή εκείνη των αρχών της δεκαετίας του 80, την αναγνώριση της πραγµατικής πόλης και την αντιµετώπιση του προβλήµατος των αυθαιρέτων, την οργάνωση των πόλεων κατά λειτουργικές πολεοδοµικές ενότητες γειτονιές και την υποστήριξη τους µε τα δίκτυα τεχνικής και κοινωνικής υποδοµής. Σε εφαρµογή λοιπόν του Ν. 1337/83 εγκρίθηκαν 651, Γενικά Πολεοδοµικά Σχέδια των µεγάλων και µικρότερων οικισµών της χώρας µέχρι σήµερα. Παράλληλα πολεοδοµήθηκαν οι περιοχές επεκτάσεων, που οριοθετήθηκαν µε τα ΓΠΣ. Οι πολεοδοµικές µελέτες συνεχίζονται και σήµερα και εκτιµούµε ότι το πρόγραµµα αυτό θα συνεχιστεί για πολλά χρόνια ακόµα, αφού η απόκτηση ρυµοτοµικού σχεδίου αποτελεί το ζητούµενο για µεγάλο αριθµό οικισµών µικρού πληθυσµού, αλλά και των λοιπών περιοχών - επεκτάσεων των εγκεκριµένων Γενικών Πολεοδοµικών Σχεδίων. Εξ άλλου θα πρέπει να αναφερθώ στο γεγονός ότι, η διαδικασία του σχεδιασµού στις πόλεις είναι διαρκής, αφού συνυπάρχει και συνδυάζεται µε την εξέλιξη τους (κοινωνική- οικονοµική), αλλά και µε την εξέλιξη του σχεδιασµού και των εφαρµογών. Περίπου 600.000 στρέµµατα εντάχθηκαν στο σχέδιο πόλης µε 674 (Π.., Αποφάσεις ) που έχουν δηµοσιευτεί σε ΦΕΚ µέχρι σήµερα. Η πρώτη διαπίστωση που είµαστε υποχρεωµένοι να κάνουµε, είναι ότι, για το δοµηµένο περιβάλλον της χώρας µας, µε το ισχύον σήµερα νοµικό καθεστώς, µέσα από πολύπλοκες διαδικασίες, που χαρακτηρίζονται από πολυνοµία, την οργανωτική δοµή των αρµοδίων υπηρεσιών καθώς και την διοικητική ανεπάρκεια, δεν είναι δυνατόν να εξαλειφθεί, παρά µόνο να περιορισθεί η αυθαίρετη δόµηση. 2

Τα µέτρα που λαµβάνονται µέχρι τώρα, είναι κυρίως κατασταλτικά και όχι προληπτικά δηλαδή κυρώσεις διοικητικές, οικονοµικές, ποινικές και σπανίως κατεδαφίσεις,. Το «αυθαίρετο» σήµερα είναι, για τα χαµηλά κυρίως εισοδήµατα, ένα «ελκυστικό προϊόν», αφού είναι φθηνότερο, χωρίς γραφειοκρατία και χωρίς ενοχλητικούς περιορισµούς κατά τον χρόνο κατασκευής του. Πρέπει εποµένως να αντικατασταθεί από ένα εξίσου ελκυστικό «νόµιµο προϊόν». Τέτοιο µπορεί να είναι, η µε ευνοϊκούς, όρους παροχή ( µε γρήγορες διαδικασίες πολεοδόµησης ) πολεοδοµηµένης γης και φθηνά (µέσω προγραµµάτων Τραπεζών π.χ. leasing) η µε παραχώρηση δηµόσιας η δηµοτικής γης, µε σκοπό την ανοικοδόµηση, µε δέσµευση ως προς την µεταβίβαση κάτι ανάλογο µε τα παλαιά παραχωρητήρια για πρώτη και δεύτερη κατοικία, σε αναβαθµισµένο περιβάλλον. Κατά συνέπεια, τα µέτρα που πρέπει να ληφθούν σχετικά µε ην αυθαίρετη δόµηση, για να έχουµε αποτελέσµατα είναι δύο ειδών: α) Προληπτικά προς την κατεύθυνση της δυνατότητας για απόκτηση στέγης και πολεοδοµηµένης γης, δηλαδή νόµιµης κατοικίας και β) Κατασταλτικά προς την κατεύθυνση της πάταξης της αυθαίρετης δόµησης. Κάθε λοιπόν προσπάθεια που θα περιέχει µόνο κατασταλτικά µέτρα θα αποτύχει, χωρίς να φταίνε τα µέτρα αλλά µόνο η χωρίς εναλλακτική πρόταση αποσπασµατική εφαρµογή τους. Άλλωστε έτσι έχει γίνει µέχρι σήµερα µε τα γνωστά αποτελέσµατα. Στο άρθρο 22 του ΓΟΚ / 85 όπως τροποποιήθηκε και ισχύει µε το Ν. 2831/00 παράγρ. 3, αναφέρεται στο πότε µια κατασκευή είναι αυθαίρετη (παράνοµη). Από τη διάταξη αυτή εξ αντιδιαστολής, µπορούµε να ορίσουµε τη νόµιµη κατασκευή. ηλαδή νόµιµη κατασκευή είναι αυτή που δεν είναι αυθαίρετη, δηλαδή που δεν εµπίπτει στις προϋποθέσεις που καθορίζει η ως άνω διάταξη, και που πρέπει να συντρέχουν για να είναι αυθαίρετη, µία κατασκευή. Με το ισχύον σήµερα νοµικό καθεστώς και την οργανωτική δοµή των αρµοδίων υπηρεσιών η ακολουθούµενη πρακτική για τον εντοπισµό των αυθαιρέτων κατασκευών είναι η εξής: α) Καταγγελίες: Αυτές γίνονται από γείτονες συνήθως, που γενικώς πιστεύουν, ότι βλάπτονται τα συµφέροντα τους, από τα αρµόδια κατά τόπους Αστυνοµικά Τµήµατα και από διαφόρους εξωραϊστικούς συλλόγους στις µεγάλες πόλεις, και τους πυκνοδοµηµένους οικισµούς, που προφασίζονται ότι έχουν 3

ευγενέστερα κίνητρα. Κοινό χαρακτηριστικό όλων σχεδόν των καταγγελιών είναι η αοριστία τους (υπόνοιες για υπερβάσεις αδείας, κλπ) β) Ο ίδιος ο αυθαιρετών, δηλώνει το αυθαίρετο του, προκειµένου να συνδεθεί µε τα δίκτυα κοινής ωφελείας. Μετά το Ν.1337/83 είχαµε περί το 1995-96 τις συνδέσεις µε τα δίκτυα ΕΗ, ΕΥ ΑΠ, ΟΤΕ, για λόγους υγείας και προσφάτως µε τις διατάξεις του άρθρου 9 του κεφ. Β του Ν. 3212/03, υποβολή αιτήσεων στους ΟΤΑ για λόγους κονωνικούς. γ) Μετά από βίαια συµβάντα (σεισµός, πυρκαγιά, πληµµύρα) ο αυθαιρετούχος αναφέρει στην πολεοδοµία η τα Τ.Α.Σ., Γ.Α.Σ. κλπ τις ζηµιές που έχει υποστεί το αυθαίρετο κτίσµα του, προκειµένου να το δανειοδοτήσει, να το επισκευάσει ή/και να το ανακατασκευάσει. δ) Τελευταία µε την εγκύκλιο 13/04 του Γενικού Γραµµατέα Υ.ΠΕ.ΧΩ..Ε. (εργασίες δόµησης µικρής κλίµακας) της οποίας η εφαρµογή δεν έχει γίνει ακόµα σαφής, αφού στην παράγρ.5 αυτής αναφέρεται ότι, δεν ελέγχεται η νοµιµότητα των κτιρίων και τα στοιχεία αρτιότητας των γηπέδων ή οικοπέδων και που έρχεται σε πλήρη αντίθεση µε το άρθρο 1 της µε αριθµ. πρωτ. Οικ. 5219/3-2-04 απόφαση της Υφυπουργού ΠΕ.ΧΩ..Ε. που µας διαβιβάσθηκε µε την παραπάνω εγκύκλιο (προς τους αποδέκτες εγκυκλίων για εφαρµογή) στην οποία αναφέρεται στο άρθρο 1οτι: «Επιτρέπεται η εκτέλεση εργασιών µικρής κλίµακας χωρίς έκδοση αδείας δόµησης εφ όσον δεν παραβιάζονται οι πολεοδοµικές διατάξεις» Υπάρχουν βέβαια και άλλοι τρόποι, που δια µέσου αιτηµάτων για χορήγηση βεβαιώσεων, οι ίδιοι οι πολίτες, άθελά τους τις περισσότερες φορές, αναφέρουν το αυθαίρετο τους. Η ιαπίστωση των αυθαιρέτων γίνεται σύµφωνα µε το άρθρο 1 του Π...267/98 (ΦΕΚ 195 Α ). Η διαδικασία που ακολουθείται για τον έλεγχο των καταγγελοµένων και την διαπίστωση των αυθαιρεσιών είναι διαφορετική ως προς τις διαδικασίες που πρέπει να εφαρµοστούν, κάθε φορά, σύµφωνα µε την διαφοροποίηση τους, όπως αναφέρεται στο άρθρο 22 του ΓΟΚ /85, όπως έχει τροποποιηθεί και ισχύει µε την παρ. 3 του Ν.2831/00. ηλαδή : α) χωρίς άδεια β) καθ υπέρβαση αδείας 4

γ) µε βάση άδεια που ανακλήθηκε δ) κατά παράβαση των σχετικών διατάξεων είναι αυθαίρετη και υπάγεται στις σχετικές για τα αυθαίρετα διατάξεις του Ν. 1337/83 όπως ισχύουν. Σε όλες τις περιπτώσεις επιβάλλεται κατ αρχάς διακοπή οικοδοµικών εργασιών άµεσα, διότι για την ταυτότητα του λόγου, όλες αυτές οι περιπτώσεις, εξοµοιώνονται µε τις εργασίες που εκτελούνται χωρίς άδεια, καθόσον δεν αναφέρεται ρητά σε καµία διάταξη. Στην περίπτωση ύπαρξης οικοδοµικής αδείας ή όχι, τάσσεται τετράµηνη προθεσµία για έκδοση αδείας ή αναθεώρηση, σε περίπτωση που ήδη υπάρχει άδεια, εφόσον οι διαπιστωµένες αυθαίρετες εργασίες µπορούν να νοµιµοποιηθούν, ή συντάσσεται άµεσα έκθεση αυτοψίας, εφόσον οι διαπιστωθείσες παραβάσεις ή υπερβάσεις, αντίκειται στους περιορισµούς, που θέτουν οι γενικοί ή ειδικοί όροι δόµησης της περιοχής (οικοδοµικές και ρυµοτοµικές γραµµές, συντελεστής δόµησης, ποσοστό κάλυψης, µέγιστο επιτρεπόµενο ύψος και επιτρεπόµενες στην περιοχή χρήσεις). Μετά την διαπίστωση λοιπόν των αυθαιρεσιών, τις περισσότερες φορές, αρχίζουν οι αναθεωρήσεις των αδειών για την νοµιµοποίηση των αυθαιρεσιών, εφόσον δεν παραβιάζονται οι πολεοδοµικές διατάξεις, ή αν παραβιάζονται και υπάγονται στις διατάξεις του άρθρου 9 παρ. 8 του Ν.1512/85 για την εξαίρεση από την κατεδάφιση, τηρώντας την διαδικασία των µικροπαραβάσεων. Ζητούνται επίσης προθεσµίες για συγκεκριµένες εργασίες (κατεδαφίσεις, επιχώσεις) γενικά συµµόρφωση µε βάση την εγκεκριµένη µελέτη και ότι άλλο είναι εφικτό. Η Υπηρεσία από την πλευρά της επιβάλλει ή βεβαιώνει πρόστιµα, ανακοινώνει αξιόποινες πράξεις στον αρµόδιο εισαγγελέα και γενικότερα υποβάλλεται σε µία χρονοβόρα, γραφειοκρατική και σπανίως αποτελεσµατική διαδικασία, που θα είχε αποφευχθεί, αν υπήρχε υποχρεωτικός έλεγχος του συνόλου των κατασκευών, που εκτελούνται µε βάση οικοδοµική άδεια και η τελική παραλαβή του έργου γινόταν από την Πολιτεία.. Οι πολίτες όταν ελέγχονται µετά από καταγγελία, αφού έχουν κάποια άδεια, έχουν την άποψη ότι ταλαιπωρούνται γιατί θεωρούν εαυτόν, καλύτερο από τον αυθαιρετούντα χωρίς καθόλου άδεια και γι αυτούς, η όλη διαδικασία είναι ταλαιπωρία, στην οποία τους υποβάλει η διοίκηση γιατί κατ αυτούς πάντα η αυθαιρεσία είναι δικαίωµα τους ή κάτι που το κάνουν όλοι. 5

Η διαπίστωση του αυθαιρέτου στις εκτός σχεδίου περιοχές, είναι δυσκολότερη από την εντός σχεδίου, στην οποία υπάρχει οδός, αριθµός και ενίοτε φάκελος οικοδοµικής αδείας µε τοπογραφικό ή οδοιπορικό στο αρχείο της υπηρεσίας, αν βέβαια στην καταγγελία αναφέρεται όνοµα αυθαιρετούντος ή αριθµ. αδείας, που βοηθά κατ αρχάς στον εντοπισµό του κτίσµατος. Για τα εκτός σχεδίου αυθαίρετα (που στερούνται αδείας), τα Α.Τ. στα σήµατα που στέλνουν στις αρµόδιες πολεοδοµίες, αναφέρονται συνήθως σε άγνωστους ιδιοκτήτες, (αναφέρουν τα ονόµατα των συλληφθέντων εργατών και ένα στάδιο εργασιών που συνεχώς µεταβάλλεται, καθόσον η αστυνόµευση είναι ανεπαρκής, µε αποτέλεσµα η θέση του ακινήτου, για την καταγραφή του κτίσµατος, τις περισσότερες φορές γίνεται µε πολύ δυσκολία, χωρίς την συνδροµή του οργάνου που το εντόπισε και έστειλε το σήµα. Για όσους έχουν ασχοληθεί µε το αντικείµενο εντοπισµού και διαπίστωσης των αυθαιρέτων, δεν χρειάζεται να πω περισσότερα και θα καταλήξω ότι, τόσο ο εντοπισµός του αυθαιρέτου σ αυτές τις περιπτώσεις, όσο και η διαπίστωση των αυθαιρεσιών, για όλες τις περιπτώσεις, χωρίς άδεια, καθ υπέρβαση αδείας κλπ. είναι µία πολύ δύσκολη και επίπονη διαδικασία για τις πολεοδοµικές υπηρεσίες, αφού υπάρχουν τα γνωστά και σταθερά επαναλαµβανόµενα αιτήµατα όπως: -Στελέχωση των υπηρεσιών ανάλογη µε το εύρος της χωρικής τους αρµοδιότητας, -Έλλειψη τεχνικής και τεχνολογικής υποστήριξης τους -Πολυδαίδαλη νοµοθεσία και νοµολογία, χωρίς κωδικοποίηση, µε συνέπεια να επιτρέπεται η κατά το δοκούν ερµηνεία και εφαρµογή των διατάξεων. - ιαδικασίες ασαφείς, χωρίς αντικειµενικότητα η ενιαία εφαρµογή. -Απουσία ευθύνης των προϊσταµένων στις επί µέρους υπηρεσίες ή τµήµατά τους και αδυναµία να διευθύνουν και να ελέγξουν τους υφισταµένους τους. -Ασάφεια διοικητικής ιεραρχίας και συνακόλουθα αδυναµία να δικαιωθούν οι πολίτες ή να ελεγχθούν οι υπηρεσίες. Επίσης πασίγνωστες, αλλά συνήθως αποσιωπούµενες είναι οι αυθαίρετες προσωπικές απόψεις υπηρεσιακών στελεχών, για τη νοµοθεσία και τις διαδικασίες, 6

οι οποίες επιβάλλονται, επί ποινή ατέρµονης ταλαιπωρίας, χωρίς να είναι πάντοτε αποτέλεσµα εκβιασµού. Θα πρέπει να γίνει σαφές µ ένα νοµοθετικό πλαίσιο, ποια στοιχεία ελέγχονται κατά την αυτοψία, τόσο για την επιβολή διακοπής οικοδοµικών εργασιών, όσο και για την παραλαβή του έργου για την σύνδεση µε τα δίκτυα κοινής ωφελείας, τα οποία θα πρέπει να είναι η εφαρµογή των στοιχείων του διαγράµµατος κάλυψης δηλαδή ο έλεγχος ρυµοτοµικών και οικοδοµικών γραµµών, το εµβαδόν του οικοπέδου, η θέση του κτιρίου στο οικόπεδο γήπεδο (αποστάσεις από πλάγια όρια), ο συντελεστής δόµησης, το ποσοστό κάλυψης, το µέγιστο επιτρεπόµενο ύψος, η χρήση, η φύτευση και η εν γένει διαµόρφωση, δηλαδή όσα αφορούν στο δηµόσιο συµφέρον και το ευρύτερο περιβάλλον. Θα πρέπει επίσης να τροποποιηθεί η διάταξη του άρθρου 1 παραγ. 3 του Π.. 267/98 που προβλέπει σύνταξη έκθεσης αυτοψίας καθώς και τοιχοκόλλησης αυθηµερόν, καθ όσον κατά την σύνταξη της έκθεσης του σκαριφήµατος µε τις διαστάσεις που πρέπει να αποτυπωθεί, (που είναι πολύ δύσκολο σε περίπτωση ύπαρξης αδείας και ίσως και κανα δύο αναθεωρήσεων που έχουν ακολουθήσει) πρέπει να αναφερθούν και όλα τα άρθρα από τα οποία προκύπτουν, ότι παραβιάζονται ουσιαστικές πολεοδοµικές διατάξεις, Προεδρικά ιατάγµατα, που πιθανά απαγορεύουν τη δόµηση και όλα αυτά του τεκµηριώνουν ότι η οικοδοµή είναι κατεδαφιστέα. Άλλως µετά από εµπρόθεσµη ένσταση, έστω και αν η επιτροπή εκδίκασης ενστάσεων αποφανθεί ότι η οικοδοµή είναι κατεδαφιστέα, αν πλήρως δεν έχει τεκµηριωθεί στο σώµα της εκθέσεως, σε ποιες διατάξεις συγκεκριµένων άρθρων η ιαταγµάτων αντίκειται, η τυχόν προσφυγή στο ακυρωτικό δικαστήριο θα ακυρώσει την έκθεση αυτοψίας, θα αναπέµψει το θέµα στην διοίκηση, που υποχρεούται να ξανατηρήσει την διαδικασία από την αρχή (νέα έκθεση, ξανά ένσταση, νέα εκδίκαση κλπ.). Το αυθηµερόν γίνεται ακόµα δυσκολότερο για τη διενέργεια της αυτοψίας, την σύνταξη της έκθεσης και την τοιχοκόλληση, αφού µε το Π.. 267/98 και σε συνδυασµό µε την ΚΥΑ οικ. 9732/27.2.04 των υφυπουργών Οικονοµίας και Οικονοµικών και ΠΕ.ΧΩ. Ε. σχετικά µε τον καθορισµό των προστίµων ανέγερσης και διατήρησης των νέων αυθαιρέτων κατασκευών (δηλ. µετά την 31.12.03) θα πρέπει να γίνεται επί τόπου η κατηγοριοποίηση του αυθαιρέτου, να βρεθεί η σωστή 7

τιµή ζώνης, και ανάλογα µε την κατηγοριοποίηση, το ποσοστό του προστίµου που θα επιβληθεί κλπ. καθώς και τον διαχωρισµό των εργασιών προ του 2003 και µετά το 2003 διότι ο τρόπος υπολογισµού του προστίµου γίνεται µε διαφορετικά κριτήρια και τιµές, σύµφωνα µε την νοµοθεσία. Η διαδικασία που ακολουθείται µέχρι σήµερα για τον έλεγχο των αυθαιρέτων κατασκευών είναι χρονοβόρα, γραφειοκρατική και κυρίως αναποτελεσµατική. Έγγραφα µε προθεσµίες που προβλέπονται από τις κείµενες διατάξεις και τα οποία δεν επιδίδονται από τα κατά τόπους αρµόδια αστυνοµικά τµήµατα, διότι δεν είναι πλέον µέσα στις αρµοδιότητές τους, µε ότι αυτό συνεπάγεται. Ενστάσεις, προσφυγές σε ακυρωτικά δικαστήρια, για τυπικούς και όχι ουσιαστικούς λόγους τις περισσότερες φορές, µε ατελείωτη και χρονοβόρα διαδικασία, αιτήσεις θεραπείας, και όλα αυτά προκειµένου να τελεσιδικήσει µία έκθεση αυτοψίας, που όπως είδαµε δεν είναι εύκολο να καταστεί οριστική και τελεσίδικη και βέβαια πολύ σπάνια ολοκληρώνεται η διαδικασία αυθαιρέτου, µε την προβλεπόµενη κατεδάφιση. Όπως έγινε κατανοητό από τα παραπάνω, τα Πολεοδοµικά γραφεία ασχολούνται µε την οικοδοµή είτε έχει άδεια, είτε όχι, µόνο έπειτα από κάποια αναφορά καταγγελία. Το Φεβρουάριο του 2003 δηµοσιοποιείται από το Υ.ΠΕ.ΧΩ..Ε. σε τεύχος «Χωροταξία Πολεοδοµία Στόχοι Πολιτική Αποτελέσµατα» όπου το 5 ο κεφάλαιο, αναφέρεται στην «Αντιµετώπιση της αυθαίρετης δόµησης» και τους άξονες στους οποίους θα κινηθεί για την αντιµετώπιση των αυθαιρέτων, µεταξύ των οποίων και η αλλαγή του Νοµοθετικού Πλαισίου του Π.. 267/98 και άλλες ρυθµίσεις, όπου διαφαίνεται να υπάρχει µία πολιτική γης, µε κοινωνικά κριτήρια που θα είχε σαν αποτέλεσµα τον περιορισµό της αυθαίρετης δόµησης και ενώ η αιτιολογική έκθεση του σχεδίου νόµου παραδέχεται ότι τα ισχύοντα πρόστιµα µέχρι 31.12.03 για τις αυθαίρετες κατασκευές «.είναι µικρού ύψους, δεν είναι αναλογικά στο µέτρο που θα έπρεπε, απαιτείται (ως προς το πρόστιµο διατήρησης) η επαναβεβαιώση τους κάθε χρόνο από την Πολεοδοµική Υπηρεσία, µε αποτέλεσµα να µην επαναβεβαιώνονται στην πλειοψηφία τους και γενικά το ισχύον σύστηµα, δεν λειτουργεί αποτρεπτικά για την αυθαίρετη δόµηση.» Με την ΚΥΑ 9726/2004 που εκδόθηκε κατ εξουσιοδότηση, της παρ.2 του άρθρου 9 του Ν.3212/03 αλλά και στην παρ. 9 του άρθρου 27 του Ν. 2831/00, 8

ρύθµιση οφειλών από πρόστιµα ανέγερσης και διατήρησης, από τους Υφυπουργούς ΠΕ.ΧΩ..Ε. και Οικονοµικών και Οικονοµίας, απόφαση που καθορίζει τον τρόπο και την διαδικασία καταβολής της αξίας των αυθαιρέτων που έχουν ανεγερθεί µέχρι της έναρξης της ισχύος της παρούσας διάταξης και ενώ τα πρόστιµα αυτά όπως είπαµε ήταν «µικρού ύψους» και σε συνδυασµό µε τις διατάξεις του παρ. 6 α και β του άρθρου 23 του Ν. 2300/95 που µπορούν να έχουν εφαρµογή πριν από τις εκπτώσεις που προβλέπονται από την παραπάνω ΚΥΑ, διαπιστώνουµε δηλαδή µία συνεχή παροχή εκπτώσεων, σε όσους οφείλουν πρόστιµα ανέγερσης και διατήρησης που καταλήγουν στο να τα εξαφανίζουν ή άλλως να τα χαρίζουν στους αυθαιρετούντες, γιατί κανείς δεν φρόντισε τόσο καιρό στην απλούστευση των διαδικασιών την στελέχωση των υπηρεσιών της διοίκησης, για την έγκαιρη διεκπεραίωση των προστίµων και βεβαίως αυτό γίνεται για καθαρά εισπρακτικούς λόγους και µόνο αν εξαιρέσουµε τις περιπτώσεις που αφορούν σε κοινωνικά κριτήρια, που εν τέλει καταβάλλεται το 7% του προστίµου σε δόσεις, αν χρησιµοποιηθούν όλες οι ευεργετικές ρυθµίσεις (εκπτώσεις). Γιατί λοιπόν οι πολίτες που επιλέγουν και σήµερα να κτίσουν αυθαίρετα, να φοβηθούν και να δράσει κατασταλτικά γι αυτούς το υψηλό πρόστιµο, όταν βλέπουν να γίνονται τέτοιου είδους ρυθµίσεις, αφού µε την ως τώρα τακτική αναµένουν, µία νέα ρύθµιση, που πάλι θα µειώσει η θα εξαφανίσει τα ισχύοντα σήµερα πρόστιµα. Αυτές οι πρακτικές το µόνο που πετυχαίνουν είναι η διαιώνιση της ύπαρξης αυθαιρέτων. Η άλλη διαπίστωση που έχουµε υποχρέωση να κάνουµε είναι ότι οι διατάξεις της παρ. 1 του άρθρου 9 του Ν. 3212/03 που είναι σε πλήρη αντίθεση µε την φαινοµενική πρόθεση του κεφαλαίου Α του ιδίου Νόµου για την εξάλειψη των αυθαιρεσιών, µε την υπερβολική αύξηση των ποινών των µηχανικών που συµµετέχουν στην αυθαιρεσία, δηλαδή κυρίως για τις κατασκευές που υπερβαίνουν παραβιάζουν τις διατάξεις και κατασκευάζονται κατά παράβαση και καθ υπέρβαση της οικοδοµικής αδείας, και όχι για το τελείως αυθαίρετο. Η Πολιτεία συνεχώς µεταθέτει τις ευθύνες της στους µηχανικούς, (όπου υπάρχουν οικοδοµές που κατασκευάζονται µε βάση οικοδοµική άδεια) αντί να ελέγχει στο σύνολο τους τις κατασκευές αυτές, περιµένοντας τις καταγγελίες ή τους δειγµατοληπτικούς ελέγχους που προβλέπονται στο Ν. 3212/03. Ο έλεγχος των κατασκευών είναι δηµοσίου συµφέροντος, αφορά το δοµηµένο ή φυσικό περιβάλλον της χώρας µας και την ασφάλεια των πολιτών (περίπτωση 9

σεισµού) και δεν θα διασφαλισθεί η αποφυγή των αυθαιρέτων, αν δεν ασκείται διαρκής έλεγχος από µηχανικό-ελεγκτή υπάλληλο, ο οποίος θα έχει πλήρη ατοµική ευθύνη για συγκεκριµένη γεωγραφική περιοχή. εδοµένου ότι: Η παρ. 1 του άρθρου 9 του Ν. 3212/03 στην ουσία προτρέπει τους πολίτες να αυθαιρετήσουν, αφού περί τις αρχές του 2003 ανακοινώθηκε και γνωστοποιήθηκε, µε πρωτοσέλιδα σε ολόκληρο τον τύπο, ότι θα εκδοθεί Νόµος που θα ηλεκτροδοτεί και υδροδοτεί τα αυθαίρετα περιοχών στα οποία εκπονείται Πολεοδοµική Μελέτη στην οποία έχουν προσδιορισθεί οι κοινόχρηστοι χώροι και ο οποίος Νόµος εν τέλει δηµοσιεύτηκε στις 31.12.03 και δηµιούργησε µία ακόµα νέα γενιά «νοµίµων» αυθαιρέτων, που αποπερατώνεται µέχρι σήµερα και δεν πληρούν την παραπάνω προϋπόθεση. Και ενώ το Υ.ΠΕ.ΧΩ..Ε. µε το από 7.10.03 µε αριθµ. πρωτ. οικ. 38708 έγγραφό του προς όλους τους ήµους και Κοινότητες της χώρας, και τις Πολεοδοµικές Υπηρεσίες µε θέµα «Προετοιµασία για την προσωρινή σύνδεση αυθαιρέτων κτισµάτων, µε τα δίκτυα ΕΗ και ύδρευση και µεταγενέστερα µε την εγκύκλιο 1/04 του Γ.Γ. Υ.ΠΕ.ΧΩ..Ε. θέτει την δίµηνη προθεσµία, η οποία έχει λήξει από την 1-3-04, για την προσκόµιση των απαιτουµένων δικαιολογητικών. Οι περισσότεροι ΟΤΑ µέχρι και σήµερα δεν έχουν διαβιβάσει στις Πολεοδοµικές Υπηρεσίες την µία σειρά των φωτογραφιών των κτισµάτων σφραγισµένες από αυτούς (ΟΤΑ), καθώς και τα λοιπά δικαιολογητικά όπως προβλέπεται µε την οικ.1208/13.1.04 απόφαση της Υφυπουργού ΠΕ.ΧΩ..Ε. και βέβαια, σε καµία περίπτωση δεν διασφαλίσθηκαν οι βασικές προϋποθέσεις του Νόµου, σε ότι αφορά την χωροθέτηση και την εµβαδοµέτρηση, των παραπάνω αυθαιρέτων, που θα είναι µάλλον ανέφικτος, χωρίς τα αναγκαία στοιχεία του τοπογραφικού διαγράµµατος και του τίτλου ιδιοκτησίας που δεν προβλέποντο να υποβληθούν. Οι υπάλληλοι στις Πολεοδοµικές Υπηρεσίες θα βρεθούν και πάλι κατηγορούµενοι, για παράβαση καθήκοντος, αν δεν τηρήσουν όλα όσα προβλέπονται από τον ποινικό και δηµοσιοϋπαλληλικό κώδικα και αν δεν εφαρµόσουν το Π..267/98 σε ότι αφορούν την διαδικασία χαρακτηρισµού και κατεδάφισης των αυθαιρέτων κατασκευών. εν θα αναφερθούµε ιδιαίτερα στην κατεδάφιση των αυθαιρέτων αυτής της κατηγορίας, γιατί δεν έχουµε έγγραφες οδηγίες σχετικά µε αυτά κι έτσι συνεχίζουµε όπου υπάρχουν µεγάλες αντιδικίες και πιέσεις να ορίζουµε συνεργεία κατεδάφισης, για κτίσµατα που οι ιδιοκτήτες τους δηλώνουν ότι έχουν υποβάλλει τα σχετικά δικαιολογητικά για ηλεκτροδότηση, ή που έχουν 10

ηλεκτροδοτηθεί στο παρελθόν, για κοινωνικούς λόγους, χωρίς να προκύπτει αν η ηλεκτροδότηση συνεπάγεται και αναστολή κατεδάφισης, όπως µε σαφήνεια αναφερόταν στους Ν.1337/83 και Ν. 720/77, δηλαδή σήµερα έχουµε το οξύµωρο να ηλεκτροδοτούµε και να κατεδαφίζουµε παράλληλα (!!!???) Σε όσα αφορούν την ανακοίνωση των αξιοποίνων πράξεων των αυθαιρετούντων στην Εισαγγελία εγκαίρως, ώστε να µην έχει παραγραφεί το αδίκηµα, που συνήθως είναι πληµµέληµα και παραγράφεται στην πενταετία, είναι κι αυτό ένα θέµα αφού µε δυσκολία θα µπορεί να γίνει η διαπίστωση, µέσα στην τριετία και µε τα στοιχεία που θα έχουµε στη διάθεσή µας (έλλειψη τοπογραφικών, οδοιπορικών) σε συνδυασµό και µε την στελέχωση και υλικοτεχνική υποδοµή των υπηρεσιών, που είναι κατά το πλείστον ανεπαρκείς και µε ελάχιστα υπηρεσιακά αυτοκίνητα, παντελής έλλειψη µηχανογράφησης των αυθαιρέτων, αποτέλεσµα θα έχει και πάλι η διαδικασία αυτή, την ποινική δίωξη των υπαλλήλων για παράβαση καθήκοντος, γιατί µέχρι να γίνουν οι ενέργειες και ανάλογα µε το χρόνο κατασκευής που έχει δηλωθεί και την συσχέτιση µε στοιχεία που υπάρχουν στις υπηρεσίες για τα αυθαίρετα, τα αδικήµατα θα έχουν παραγραφεί για τους ιδιοκτήτες των αυθαιρέτων, αλλά όχι για τους υπαλλήλους, που ο χρόνος θα µετράει από την στιγµή που περιέρχεται στην αντίληψη τους η αυθαιρεσία, δηλαδή µόλις παραληφθούν από τους ΟΤΑ τα δικαιολογητικά που θα διαβιβασθούν και όχι από την ηµέρα που θα µπορέσουν να κάνουν την διαπίστωση του αυθαιρέτου. Πάγιες θέσεις αλλά και αιτήµατα του Τ.Ε.Ε. όπως παρουσιάστηκαν στην διηµερίδα του 1990 µε θέµα «Οργάνωση και Λειτουργία των Πολεοδοµικών Υπηρεσιών της Χώρας» ήταν ότι : -Όλες οι αυθαίρετες κατασκευές δεν έχουν την ίδια σηµασία για την πόλη και το ευρύτερο περιβάλλον, ούτε το ίδιο όφελος για τον αυθαιρετούντα. Με τη λογική αυτή απαιτείται διαβάθµιση και των προστίµων και των διοικητικών ποινών, ανάλογα µε τη σηµασία της αυθαίρετης κατασκευής (π.χ. υπέρβαση Σ.. δεν είναι το ίδιο µε παράβαση διατάξεων του κτιριολογικού κανονισµού). -Να απλουστευθούν οι διαδικασίες ενστάσεων και βεβαιώσεων προστίµων και να εξασφαλισθεί η είσπραξη των προστίµων µε τη διαδικασία είσπραξης των δηµοσίων εσόδων. -Να αυξηθούν τα πρόστιµα ώστε να είναι απαγορευτικά για την αυθαίρετη δόµηση, ιδίως εκείνη που βλάπτει υπέρµετρα την πόλη και το περιβάλλον γενικά προσπορίζοντας οικονοµικό όφελος στον αυθαιρετούντα. 11

Είναι γεγονός ότι µε το Ν. 3212/03 και την από 9732/04 ΚΥΑ περί καθορισµού προστίµων ανέγερσης και διατήρησης των αυθαιρέτων κατασκευών µετά της 31. 12.03, πολύ σωστά έγινε η διαφοροποίηση κατά κατηγορίες αυθαιρέτων, ανάλογα µε το µέγεθος της αυθαιρεσίας σε Πολεοδοµικά αυθαίρετο, οµικά και κτιριολογικά αυθαίρετο αυθαίρετο. και µεγάλης Περιβαλλοντικής επιβάρυνσης Αφού λοιπόν κατατάξουµε σε µία από τις παραπάνω κατηγορίες το αυθαίρετο, η επιφάνειά του πολλαπλασιάζεται επί την τιµή ζώνης που ισχύει σε κάθε περιοχή, σύµφωνα µε το αντικειµενικό σύστηµα του Υπουργείου Οικονοµικών, σε συνδυασµό και µε τη χρήση του, που οδηγεί στον προσδιορισµό του ύψους του προστίµου σε πολύ υψηλότερα επίπεδα από τα προϊσχύοντα, έτσι ώστε να αποτρέπεται η δηµιουργία νέων αυθαιρέτων, ή να επιτυγχάνεται η εκούσια κατεδάφισή τους από τον ιδιοκτήτη. Πρέπει να επισηµάνουµε όµως και το ενδεχόµενο αντισυνταγµατικότητας και συγκεκριµένα της παρ. 2 Β του άρθρου 5 της Κοινής Υπουργικής Απόφασης 9732/04, µε την οποία αντί των διοικητικών ποινών που ορίζονται στον Ν. 1337/83 επιβάλλονται πρόστιµα ανέγερσης και διατήρησης, κατά παράβαση της παρ. 2 του άρθρου 78 του Συντάγµατος. Με την απόφαση 9732/04 ορίζεται πλέον ο τρόπος υπολογισµού του ύψους των προστίµων και ο τρόπος βεβαίωσης τους από την Πολεοδοµική Υπηρεσία, θα µπορούσε λοιπόν να πει κανείς οτι έγιναν οι περισσότερες ρυθµίσεις, ώστε να διαφοροποιούνται και κατηγοριοποιούνται τα αυθαίρετα, ανάλογα µε το µέγεθος και το είδος της αυθαιρεσίας, τους πλην όµως δεν µπορεί να είναι στην ίδια κατηγορία (δηλ. πολεοδ. Αυθαίρετο) το αυθαίρετο που στερείται παντελώς αδείας και βρίσκεται σε µη άρτιο και µη οικοδοµήσιµο οικόπεδο, µε το καθ υπέρβαση και παράβαση αδείας, όταν η παράβαση αυτή δεν υπερβαίνει κατά πολύ τα επιτρεπτά πολεοδοµικά µεγέθη, αλλά δεν εντάσσεται στις µικροπαραβάσεις ΦΕΚ 372 Β24.2.04 απόφαση Υφ. ΠΕΧΩ Ε οικ. 7587/12.2.04 Θα πρέπει να επισηµανθεί επίσης ότι µε βάσει τα αναφερόµενα στην απόφαση 9726./2004 (ΦΕΚ 468/Β) µόνο µέχρι την 5-9-2004 έχουν οι πολίτες το δικαίωµα ή την δυνατότητα να υποβάλλουν αίτηση για ευνοϊκή ρύθµιση καταβολής προστίµων µε 50% έκπτωση για εφ άπαξ καταβολή, ή 36 δόσεις σε περίπτωση τµηµατικής καταβολής και ούτε εντολή υφίσταται ούτε είναι δυνατόν στο διάστηµα 12

αυτό να ειδοποιηθούν από τις Πολεοδοµικές Υπηρεσίες όλοι οι οφειλέτες, προτείνουµε την κατάργηση της προθεσµίας (5-9-2004) και να την αναγράφουµε απευθείας στους Χρηµ. Καταλόγους της έκπτωσης του 50% σε εφάπαξ καταβολή ή 36 δόσεις. Επισηµαίνουµε ακόµα ότι, όταν υπάρχει έκθεση αυτοψίας κατόπιν καταγγελίας έχει δικαίωµα στις παραπάνω εκπτώσεις. Όταν έρχεται από µόνος του ο πολίτης και όχι κατόπιν καταγγελίας να νοµιµοποιήσει το αυθαίρετό του σύµφωνα µε το άρθρ. 22 του ΓΟΚ 85 δεν είναι σαφές αν δικαιούται όλων των ανωτέρω ευνοϊκών ρυθµίσεων και ειδικότερα της παρ. 6 του Ν. 2300/95. Προτείνουµε και στην περίπτωση αυτή ο πολίτης να τυγχάνει των ευνοϊκών ρυθµίσεων, άλλως θα είναι υποχρεωµένος να βάλει κάποιον να τον καταγγείλει, γελοιοποιώντας την ηµόσια ιοίκηση και τους Θεσµούς της. Σε ότι αφορά τα µεγάλης περιβαλλοντικής επιβάρυνσης αυθαίρετα που κατασκευάζονται στα ρέµατα, στους βιότοπους, σε παραλιακά δηµόσια κτήµατα, στους αρχαιολογικούς χώρους, σε δάση και σε αναδασωτέες εκτάσεις, θα πρέπει να σταµατήσει η επικάλυψη αρµοδιοτήτων και ο έλεγχος να ασκείται µόνον από τα αρµόδια Υπουργεία, εφόσον απαγορεύεται κάθε δόµηση και η κατεδάφιση να είναι άµεση χωρίς χρονοβόρες και γραφειοκρατικές διαδικασίες (Υπουργείο Οικονοµικών, ΥΠΠΟ, Γεωργίας κλπ.) δηλ. να ανατεθεί σε ειδικούς φορείς ο έλεγχος εκτάσεων στις οποίες απαγορεύεται κάθε δόµηση, διότι εκεί δεν θα πρέπει να απαιτείται καµία διαδικασία για την επιβολή ποινών και κατεδάφιση από τον ίδιο φορέα. Για τις καταγγελίες να απαιτείται η καταβολή παραβόλου για την απασχόληση της Υπηρεσίας το οποίο επιστρέφεται αν η καταγγελία είναι βάσιµη, πρόταση αµφιβόλου συνταγµατικότητας γιατί προσκρούει στο δικαίωµα της αναφοράς ενώπιον των ηµοσίων Υπηρεσιών που είναι αναφαίρετο. Οι καταγγελίες χωρίς σαφείς αναφορές σε παραβάσεις δεν εξετάζονται αν δεν γίνουν σαφείς µε µία συµπληρωµατική αίτηση. 13