ΜΑΘΗΜΑ 6 195 Σχήµατα ιαλειτουργικότητας Μεταδεδοµένων Το RDF Το Warwick Framework 196 1
Resource Data Framework RDF Τα πολλαπλά και πολλαπλής προέλευσης σχήµατα παραγωγής δηµιουργούν την ανάγκη δηµιουργίας ενός πλαισίου υποδοχής, ανταλλαγής και εκµετάλλευσης Μεταδεδοµένων Στόχος ανάπτυξης του RDF: Ενιαίο, διαλειτουργικό πλαίσιο για τη χρήση και ανταλλαγή Μεταδεδοµένων, προερχοµένων από διαφορετικά περιβάλλοντα Η βασική ιδέα: Οποιοσδήποτε πληροφοριακός πόρος του ιαδικτύου µπορεί να περιγραφεί από ένα σύνολο «ιδιοτήτων». Κάθε «ιδιότητα» ανήκει σε ένα «τύπο» και έχει, για το κάθε τεκµήριο, µια «τιµή» Μπορούν να χρησιµοποιηθούν «ιδιότητες» από ποικίλα σχήµατα, µε την προϋπόθεση ότι αυτό δηλώνεται XML και RDF Συντακτικό όχηµα µεταφοράς των Μεταδεδοµένων αποτελεί για το RDF η γλώσσα XML 197 RDF: : Το Μοντέλο 198 2
RDF: Η λογική της περιγραφής 199 Το πλαίσιο Warwick Αρχιτεκτονική για την ανταλλαγή διακριτών πακέτων Μεταδεδοµένων Συστατικά στοιχεία: Containers Προσωρινό: Για τη µεταφορά πακέτων µεταξύ συστηµάτων Μόνιµο: Αποθηκευµένο σε ένα ή περισσότερους servers και προσιτό µε βάση ένα URI Packages Σύνολο Μεταδεδοµένων (π.χ DC ή MARC) Έµµεσο: Παραποµπή σε εξωτερικό τεκµήριο µε βάση URI Container 200 3
Πλαίσιο Warwick: : Το Μοντέλο 201 Η Θεµατική Οργάνωση, αναζήτηση & ανάκτηση της Πληροφορίας Μορφές οργάνωσης τεκµηρίων & Πληροφορίας Χρονολογικά Αλφαβητικά Χωροταξικά Με βάση φυσικές ιδιότητες (χρώµα, µέγεθος, κλπ.) Θεµατικά 202 4
Η Θεµατική Οργάνωση, αναζήτηση & ανάκτηση της Πληροφορίας (2) Θεµατική οργάνωση της πληροφορίας & «γλώσσες ευρετηρίασης» Γλώσσα ευρετηρίασης: Ελεγχόµενο σύστηµα ορολογίας σε φυσική ή συµβολική γλώσσα για την κωδικοποίηση, ταξινόµηση ή άλλης µορφής µοναδική ταύτιση πληροφοριών Μορφές: Γλωσσάρια Ειδικά λεξιλόγια Πρότυποι κατάλογοι ορολογίας Αρχεία καθιερωµένων τύπων Ταξινοµικά συστήµατα Ταξονοµίες Θησαυροί Οντολογίες 203 Η Θεµατική Οργάνωση, αναζήτηση & ανάκτηση της Πληροφορίας (3) Συστήµατα Ταξινόµησης Θησαυροί Οντολογίες Ταξονοµίες (?) Παλιά & Νέα Εργαλεία: Προβλήµατα Ορολογίας & ιαφορές Λογικής & Περιεχοµένου Πρόσβαση σε δοµηµένη ή αδόµητη πληροφορία? 204 5
Συστήµατα Ταξινόµησης Ηθέση στο νέο περιβάλλον υνατότητες χρήσης Αναγκαιότητα & περιπτώσεις χρήσης 205 Θησαυροί Η έννοια & οι χρήσεις Οµοιότητες & ιαφορές µε παράλληλα (ή τα ίδια?) εργαλεία Από το συµβατικό στο ψηφιακό περιβάλλον 206 6
Θησαυρός (δείγµα) 207 Οντολογίες Έννοια & χρήση του όρου Περιεχόµενο Εύρος χρήσης 208 7
Οντολογίες: : Έννοια & χρήση του όρου Οντολογία 1: Ο κλάδος της Φιλοσοφίας που ασχολείται µε τα προβλήµατα του Οντολογία 2: Οργανωµένη κατηγοριοποίηση της γνώσης ή τµήµατος της γνώσης, όπως υλοποιείται από τα τυπικά ταξινοµικά συστήµατα, π.χ. Το DDC. Οντολογία 3: Τυπική, δοµηµένη αναπαράσταση ενός τοµέα γνώσης 209 Οντολογία (δείγµα) 210 8
Οντολογία (δείγµα) 211 Οντολογία (δείγµα) 212 9
Ταξονοµίες (?) Η έννοια & η χρήση Περιεχόµενο Μορφές & εύρος εφαρµογής 213 Ταξονοµίες: : Η έννοια ιαχείριση Πληροφορίας & ιαχείριση Γνώσης: ιαφορές ουσίας ή διαφορές µόδας? Ταξονοµία: Αν και όρος της µόδας, τίποτε περισσότερο από ένα θησαυρό ή ένα ταξινοµικό σχήµα? Όχι απολύτως ηµιουργείται, όπως και οι λοιποί νεολογισµοί, στο ψηφιακό περιβάλλον Όροι όπως taxonomy, ontology, thesaurus, index, catalogue and classification συγχέονται και συχνά χρησιµοποιούνται εναλλακτικά Ορισµός και διαφορές από τους παραδοσιακούς όρους? 214 10
Ταξονοµία: : Ορισµός Ορισµός: οµές που παρέχουν τη δυνατότητα ταξινόµησης πραγµάτων (ζωντανών οργανισµών, προϊόντων κλπ.) σε µια σειρά ιεραρχικά δοµηµένων κατηγοριών, µε στόχο την ταύτιση & τον εντοπισµό τους. Αποτελούνται από δύο µέρη: Τις ιεραρχικές δοµές (όροι και µεταξύ τους σχέσεις) και τις εφαρµογές (Λογισµικό πλοήγησης, αναζήτησης πληροφορίας και συσχέτισης εννοιών στις δοµές). 215 Ταξονοµίες: : Ειδικά χαρακτηριστικά Υποστηρίζουν δοµή, περιεχόµενο και εφαρµογές ηµιουργούνται συχνά από τη συγχώνευση και την εκλογίκευση διαφορετικών θησαυρών και άλλων ευρετηρίων Είναι, γενικά, προσαρµοσµένες στις ειδικές απαιτήσεις (γλώσσας, στόχων, πολιτισµού κλπ.) ενός συγκεκριµένου χώρου, επιχείρησης κλπ. ηµιουργούνται συχνά από τη συνδυασµένη προσπάθεια ανθρώπων και ειδικού λογισµικού Μπορούν να παραπέµπουν ή να οργανώνουν διαφορετικών κατηγοριών υλικό και πληροφοριακούς πόρους (τεκµήρια, ανθρώπους, βιβλία, τµήµατα βιβλίων, τεχνικές εκθέσεις, σελίδες web, e-mails, κλπ. ηµιουργούνται συχνά από διεπιστηµονικές οµάδες Αποτελούν, γενικά, τµήµα µιας διαδικασίας, µε την έννοια ότι πρέπει συνεχώς να βελτιώνονται και να εµπλουτίζονται 216 11
Ταξονοµίες (δείγµα) 217 Ταξονοµίες (δείγµα) 218 12
Ταξονοµίες (δείγµα) 219 Παλιά & Νέα Εργαλεία: Προβλήµατα Ορολογίας & ιαφορές Λογικής & Περιεχοµένου Το πρόβληµα των όρων: Νεολογισµοί ή Νέο περιεχόµενο Ασάφεια ορολογίας, περιεχοµένου & χρήσης Ταξονοµίες & Ταξινοµήσεις Θησαυροί & Οντολογίες Εναλλακτική χρήση των όρων 220 13
Κανόνες και Πρότυπα Αναζήτησης, Εντοπισµού & Ανάκτησης πληροφοριών Πρότυπα Ζ39.50 / SR / SRweb ANSI/NISO Z39.50: Information Retrieval (Z39.50): Application Service Definition and Protocol Specification ISO 23950: 1998 Πρότυπα ILL ISO 10160 & ISO 10161: Interlibrary Loan Application Service Definition & Protocol Specification 221 14