Έκθεση ιεθνούς Συνάντησης AGE/inc, Κολόνια, Γερµανία 16-17 Μαΐου 2006 Στα πλαίσια ενός υπερεθνικού προγράµµατος ανταλλαγής µε χρηµατοδότηση από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, συναντήθηκαν εκπρόσωποι συνδέσµων ηλικιωµένων ατόµων από 23 ευρωπαϊκές χώρες προκειµένου να συζητήσουν στρατηγικές συµµετοχής σε διεθνείς διαδικασίες για την καταπολέµηση της φτώχειας και του κοινωνικού αποκλεισµού των ηλικιωµένων ατόµων. Παρουσιάστηκαν και συζητήθηκαν οι εξής διεθνείς διαδικασίες: Η ιαδικασία Κοινωνικής Ένταξης της Ευρωπαϊκής Ένωσης Οι πολιτικές κοινωνικής ένταξης είναι ευθύνη των κρατών µελών σε εθνικό και περιφερειακό επίπεδο. Ωστόσο, συνειδητοποιώντας ότι αντιµετώπιζαν παρόµοιες προκλήσεις, τα κράτη µέλη αποφάσισαν το 2000 να συνεργαστούν σε ευρωπαϊκό επίπεδο, µε στόχο να πάρουν µαθήµατα το ένα από το άλλο και να δώσουν πολιτική ώθηση στον αγώνα κατά της φτώχειας και του κοινωνικού αποκλεισµού. Αυτό οδήγησε στην ανάπτυξη µιας Ευρωπαϊκής διαδικασίας µε τα εξής στοιχεία: 1. Τα κράτη µέλη της ΕΕ συµφώνησαν µια σειρά από κοινούς στόχους για τη βελτίωση της λήψης αποφάσεων σε εθνικό επίπεδο. Οι πρώτοι στόχοι κοινωνικής ένταξης συµφωνήθηκαν το 2000, και έχουν πλέον συνδεθεί µε παράλληλους και αλληλοσυνδεόµενους στόχους στον τοµέα των µεταρρυθµίσεων της κοινωνικής προστασίας στη διάλεκτο της ΕΕ, η διαδικασία είναι πλέον γνωστή ως «Εκσυγχρονισµένη ιαδικασία Κοινωνικής Προστασίας και Κοινωνικής Ένταξης» (βλ. παρακάτω). 2. Κάθε κράτος µέλος ορίζει τις πολιτικές που θα εφαρµόσει προκειµένου να επιτύχει τους στόχους αυτούς, στην Εθνική Στρατηγική Κοινωνικής Προστασίας και Κοινωνικής Ένταξης, 3. Οι Εθνικές αυτές Στρατηγικές υποβάλλονται σύµφωνα µε ένα κοινό χρονοδιάγραµµα και ακολουθούνται από µια συνθετική έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και του Ευρωπαϊκού Συµβουλίου. Σε αυτήν γίνονται προσπάθειες να τονιστεί η µάθηση, τα βασικά µηνύµατα και η χρηστή πρακτική. Οι κυρίαρχοι στόχοι της διαδικασίας κοινωνικής προστασίας και κοινωνικής ένταξης είναι να προωθηθούν: (a) η κοινωνική συνοχή, η ισότητα µεταξύ ανδρών και γυναικών και οι ίσες ευκαιρίες για όλους µέσω επαρκών, προσβάσιµων, οικονοµικά βιώσιµων, προσαρµοστικών και αποτελεσµατικών συστηµάτων κοινωνικής προστασίας και πολιτικών κοινωνικής ένταξης, (b) η αποτελεσµατική και αµοιβαία αλληλεπίδραση ανάµεσα στους στόχους της Λισσαβόνας για αυξηµένη οικονοµική ανάπτυξη, περισσότερη και καλύτερη απασχόληση και µεγαλύτερη κοινωνική συνοχή, και τη Στρατηγική Αειφόρου Ανάπτυξης της ΕΕ, (c) η χρηστή διακυβέρνηση, η διαφάνεια και η συµµετοχή των ενδιαφεροµένων στο σχεδιασµό, την υλοποίηση και την παρακολούθηση της πολιτικής. Ειδικότερα, τα κράτη µέλη θα πρέπει να στοχεύουν σε Αποφασιστικό αντίκτυπο στην εξάλειψη της φτώχειας και του κοινωνικού αποκλεισµού», εξασφαλίζοντας:

(a) πρόσβαση για όλους στους πόρους, τα δικαιώµατα και τις υπηρεσίες που απαιτούνται για συµµετοχή στην κοινωνία, προλαµβάνοντας και αντιµετωπίζοντας τον αποκλεισµό, και καταπολεµώντας κάθε µορφή διάκρισης που οδηγεί σε αποκλεισµό, (b) ενεργή κοινωνική ένταξη όλων, τόσο προωθώντας τη συµµετοχή στην αγορά εργασίας όσο και καταπολεµώντας τη φτώχεια και τον κοινωνικό αποκλεισµό, (c) ότι οι πολιτικές κοινωνικής ένταξης είναι καλά συντονισµένες και ότι εµπλέκουν όλα τα επίπεδα διακυβέρνησης και όλους τους σχετικούς παράγοντες, συµπεριλαµβανοµένων και των ατόµων που βιώνουν τη φτώχεια, ότι είναι αποδοτικές και αποτελεσµατικές και ενσωµατώνονται σε όλες τις σχετικές δηµόσιες πολιτικές, συµπεριλαµβανοµένων και των οικονοµικών, δηµοσιονοµικών, εκπαιδευτικών και επιµορφωτικών πολιτικών και τα προγράµµατα των διαρθρωτικών ταµείων (κυρίως το ΕΚΤ). Στον τοµέα της µεταρρύθµισης των συνταξιοδοτικών πολιτικών, οι στόχοι περιλαµβάνουν την εξασφάλιση: (a) επαρκών συντάξεων για όλους (b) οικονοµική αειφορία των δηµόσιων και ιδιωτικών συνταξιοδοτικών προγραµµάτων (c) ότι τα συνταξιοδοτικά ταµεία χαρακτηρίζονται από διαφάνεια και ότι προσαρµόζονται στις ανάγκες και τις φιλοδοξίες ανδρών και γυναικών και τις απαιτήσεις των σύγχρονων κοινωνιών Στον τοµέα της υγείας και της µακροπρόθεσµης µέριµνας, οι στόχοι περιλαµβάνουν την εξασφάλιση: (a) πρόσβασης για όλους σε υγειονοµική περίθαλψη και µακροπρόθεσµη µέριµνα (b) ποιότητας στην υγειονοµική περίθαλψη και την µακροπρόθεσµη µέριµνα (c) ότι η επαρκής και υψηλής ποιότητας υγειονοµική περίθαλψη και η µακροπρόθεσµη µέριµνα παραµένει οικονοµικά προσβάσιµη και βιώσιµη Περιληπτικά: Οι στόχοι και το χρονοδιάγραµµα αναφοράς είναι ίδιοι σε όλη την ΕΕ, αλλά οι πολιτικές διαφέρουν από χώρα σε χώρα. Η θεµελιώδης φιλοσοφία είναι ότι παρόλο που οι πολιτικές παραµένουν ευθύνη των κρατών µελών, η πρόοδος µπορεί να επιτευχθεί ταχύτερα και πιο αποτελεσµατικά µε την ανταλλαγή ιδεών, εµπειριών και µάθησης, µε συνεργασία στα πλαίσια µιας κοινής διαδικασίας. Η διαδικασία αυτή είναι γνωστή ως Ανοικτή Μέθοδος Συντονισµού. Για περισσότερες πληροφορίες και τα πλήρη κείµενα των εγγράφων που αναφέρονται παραπάνω, συµπεριλαµβανοµένων και των στόχων, των εθνικών σχεδίων δράσης και ευρωπαϊκές αναλύσεις, επισκεφθείτε την ιστοσελίδα: www.europa.eu.int/comm/employment_social/soc-prot/soc-incl/index_en.htm Το ιεθνές Σχέδιο ράσης της Μαδρίτης για τη Γήρανση των Ηνωµένων Εθνών, 2002 Το ιεθνές Σχέδιο ράσης της Μαδρίτης για τη Γήρανση, 2002, βασίστηκε σε προηγούµενες διεθνείς εργασίες, και ειδικότερα το ιεθνές Σχέδιο ράσης της Βιέννης για τη Γήρανση (1982) και το ιεθνές Έτος Ηλικιωµένων Ατόµων (1999). Εντοπίστηκαν τέσσερις βασικές διαστάσεις του θέµατος: 1. Ατοµική δια βίου ανάπτυξη

2. Πολυγενεακές σχέσεις 3. Η σχέση µεταξύ γήρανσης του πληθυσµού και ανάπτυξης 4. Η κατάσταση των ηλικιωµένων ατόµων Το Σχέδιο της Μαδρίτης έχει σκοπό να λειτουργεί ως πρακτικό εργαλείο που θα βοηθά τους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής να εστιάζουν στις βασικές προτεραιότητες που σχετίζονται µε τη γήρανση των ατόµων και του πληθυσµού. Το Σχέδιο ζητά αλλαγές στην αντιµετώπιση, τις πολιτικές και τις πρακτικές σε όλα τα επίπεδα και σε όλους τους τοµείς. Τα αιτήµατα είναι σχεδιασµένα ώστε να προσαρµόζονται στην ιδιαίτερη κατάσταση που επικρατεί σε κάθε χώρα. Το Σεπτέµβριο του 2002 στο Βερολίνο, η Οικονοµική Επιτροπή για την Ευρώπη (UN-ECE) υιοθέτησε µια Περιφερειακή Στρατηγική Υλοποίησης για το ιεθνές Σχέδιο. Η περιφερειακή αυτή στρατηγική βασιζόταν σε δεσµεύσεις: 1. Να ενσωµατωθεί η γήρανση σε όλους τους τοµείς πολιτικής µε στόχο να εναρµονιστούν οι κοινωνίες και οι οικονοµίες µε τις δηµογραφικές αλλαγές, ώστε να επιτευχθεί µια κοινωνία για όλες τις ηλικίες 2. Να εξασφαλιστεί πλήρης ενσωµάτωση και συµµετοχή των ηλικιωµένων ατόµων στην κοινωνία 3. Να προωθηθεί ισόρροπη και αειφόρος οικονοµική ανάπτυξη σε ανταπόκριση προς τη γήρανση του πληθυσµού 4. Να προσαρµοστούν τα συστήµατα κοινωνικής προστασίας σε ανταπόκριση προς τις δηµογραφικές αλλαγές και τις κοινωνικές και οικονοµικές συνέπειές τους 5. Να επιτραπεί στις αγορές εργασίας να ανταποκρίνονται στις οικονοµικές και κοινωνικές συνέπειες της γήρανσης του πληθυσµού 6. Να προωθηθεί η δια βίου µάθηση και να προσαρµοστεί το εκπαιδευτικό σύστηµα προκειµένου να ανταποκρίνεται στις αλλαγές των οικονοµικών, κοινωνικών και δηµογραφικών συνθηκών 7. Να γίνουν προσπάθειες για την εξασφάλιση ποιότητας ζωής σε όλες τις ηλικίες και να διατηρηθεί η ανεξάρτητη διαβίωση, συµπεριλαµβανοµένης και της υγείας και της ευηµερίας 8. Να ενσωµατωθεί µια προσέγγιση µε βάση το φύλο σε µια κοινωνία που γερνά 9. Να υποστηριχθούν οι οικογένειες που φροντίζουν ηλικιωµένα άτοµα και να προωθηθεί η διαγενεακή και ενδο-γενεακή αλληλεγγύη ανάµεσα στα µέλη τους 10. Να προωθηθεί η υλοποίηση και παρακολούθηση της περιφερειακής στρατηγικής υλοποίησης µέσω της περιφερειακής συνεργασίας Σε αυτή τη βάση, οι χώρες: κλήθηκαν να καθιερώσουν εθνικούς µηχανισµούς υλοποίησης ενθαρρύνθηκαν να συµπεριλάβουν ειδικές πολιτικές για τη γήρανση και προσπάθειες για την ενσωµάτωση της γήρανσης στην αναθεώρηση και την αξιολόγηση κλήθηκαν να ορίσουν τις δράσεις που έχουν αναλάβει κλήθηκαν να προσφέρουν υποστήριξη και βοήθεια Για περισσότερες πληροφορίες και τα πλήρη κείµενα των εγγράφων που αναφέρονται παραπάνω, συµπεριλαµβανοµένου του ιεθνούς Σχεδίου και της Περιφερειακής Στρατηγικής Υλοποίησης, επισκεφθείτε την ιστοσελίδα:

www.monitoringris.org Η συνάντηση προσπάθησε να οικοδοµήσει κάποια κατανόηση αυτών των διεθνών διαδικασιών, προκειµένου να εντοπιστεί µια κοινή στρατηγική αναφορικά µε αυτές. Παρόλο που οι συµµετέχοντες προχώρησαν σε µια ενδιαφέρουσα αρχική ανταλλαγή, ήταν σαφές ότι απαιτείται περισσότερος χρόνος για να προκύψει ένα σαφές στρατηγικό όραµα. Θεωρήθηκε ότι η ίδια η συνάντηση θα βοηθήσει στην ανάπτυξη του οράµατος, καθώς βελτιώθηκε η ενηµέρωση και η γνώση των συµµετεχόντων αναφορικά µε τις διαδικασίες. Ήταν ωστόσο δυνατή µια αρχική αξιολόγηση και σύγκριση των δύο διαδικασιών: Η διαδικασία κοινωνικής ένταξης της ΕΕ a. Παρέχει σηµαντικές ευκαιρίες για συνεργασία ανάµεσα σε ΜΚΟ και κυβερνήσεις, καθώς η σαφής, ανοικτή δοµή της σηµαίνει ότι µπορούν να γνωρίζουν πότε οι κυβερνήσεις θα συντάσσουν ορισµένα έγγραφα. Είναι επίσης ευπρόσδεκτο το γεγονός ότι οι κυβερνήσεις τηρούν το κοινό χρονοδιάγραµµα που ορίστηκε για τη διαδικασία. b. Οι σαφείς στόχοι που υποστηρίζουν τη συµµετοχή όλων των παραγόντων και ιδιαίτερα αυτών που απειλούνται από φτώχεια και αποκλεισµό µπορούν να χρησιµοποιηθούν θετικά, ώστε να έχουν θετικό αντίκτυπο στις πολιτικές c. Ορίζονται χρηστοί στόχοι αναφορικά µε την καταπολέµηση της φτώχειας και του κοινωνικού αποκλεισµού γενικά, και είναι προφανές ότι οι ηλικιωµένοι έχουν µια θέση στην ατζέντα αυτή Η διαδικασία του ΟΗΕ a. Ορίζει στόχους που σχετίζονται πιο άµεσα µε τους ηλικιωµένους και έχει ενδιαφέροντες στόχους στον τοµέα της κοινωνικής ένταξης b. Οι σαφείς αναφορές στην ανάπτυξη συνεργασίας µε ΜΚΟ είναι ευπρόσδεκτες και προσφέρουν ευκαιρίες για θετικό αντίκτυπο στις πολιτικές, συµπεριλαµβανοµένης της ανάπτυξης επαφών στις ΜΚΟ για παράλληλη εργασία µε τα «Εστιακά Σηµεία για τη Γήρανση» σε κυβερνητικό επίπεδο. c. Η διαδικασία είναι λιγότερο σαφής και οι κυβερνήσεις δεν τηρούν τις δεσµεύσεις τους µε τόσο προφανή τρόπο. Η συνάντηση προσπάθησε επίσης να αντλήσει συγκεκριµένες συστάσεις για το µέλλον της εκσυγχρονισµένης διαδικασίας κοινωνικής προστασίας και κοινωνικής ένταξης. Οι συζητήσεις αποκάλυψαν τις εξής συµφωνίες: 1. Ο εκσυγχρονισµός των διαδικασιών κοινωνικής προστασίας και κοινωνικής ένταξης θα πρέπει να ενισχύει τους στόχους κοινωνικής ένταξης στα πλαίσια των µεταρρυθµίσεων κοινωνικής προστασίας. 2. Η εκσυγχρονισµένη διαδικασία θα παρέχει καλύτερες ευκαιρίες ανάδειξης των ανακολουθιών στη χάραξη κυβερνητικής πολιτικής (εάν δίνονται πολιτικές υποσχέσεις στα πλαίσια των εργασιών κοινωνικής ένταξης, οι οποίες στη συνέχεια υπονοµεύονται από αντίθετες πολιτικές δεσµεύσεις στον τοµέα των µεταρρυθµίσεων κοινωνικής προστασίας, θα είναι ευκολότερο να δοθεί πολιτική σηµασία σε αυτό).

3. Ο εκσυγχρονισµός θα πρέπει να χρησιµοποιηθεί από τις κυβερνήσεις για την ενίσχυση της συµµετοχής Συνδέσµων Ηλικιωµένων Ατόµων σε αυτούς τους τοµείς πολιτικής. 4. Ο εκσυγχρονισµός θα πρέπει επίσης να χρησιµοποιηθεί για την αύξηση της πολιτικής διαφάνειας των πολιτικών κοινωνικής προστασίας και κοινωνικής ένταξης σε εθνικό επίπεδο. 5. Το θέµα της γήρανσης (των ατόµων και της κοινωνίας) είναι ένας σηµαντικός τοµέας που σχετίζεται µε όλες τις πτυχές της ατζέντας κοινωνικής προστασίας και κοινωνικής ένταξης έτσι, αξίζει τον κόπο η Επιτροπή και τα κράτη µέλη να αφιερώσουν χρόνο και ενέργεια στην ανάπτυξη κατανόησης για αυτά τα θέµατα στη διάρκεια των επονοµαζόµενων «ετών φωτός» ανάµεσα στις υποβολές εθνικών στρατηγικών. Τελικά σχόλια για το ρόλο των συνδέσµων ηλικιωµένων ατόµων: Η συνάντηση αυτή ανέδειξε µια σαφή ανάγκη περαιτέρω ανταλλαγών ανάµεσα σε συνδέσµους ηλικιωµένων ατόµων σχετικά µε τις στρατηγικές καταπολέµησης της φτώχειας και προώθησης της συµµετοχής ηλικιωµένων ατόµων στην ΕΕ. Έπειτα, η συνάντηση βοήθησε στην ενίσχυση της αξίας του διετούς προγράµµατος στα πλαίσια του έργου AGE/inc, το οποίο στοχεύει ειδικότερα να αναπτύξει την ανταλλαγή αυτή µε βάση τη συνεργασία µε ηλικιωµένα άτοµα στο πεδίο και την άµεση συµµετοχή σε υφιστάµενες πολιτικές διαδικασίες. Οι εργασίες της ΕΕ και του ΟΗΕ προσφέρουν σαφείς δυνατότητες καταπολέµησης της φτώχειας και του αποκλεισµού σε εθνικό, περιφερειακό και τοπικό επίπεδο, και οι σύνδεσµοι ηλικιωµένων ατόµων θα πρέπει να αναπτύξουν τον τρόπο µε τον οποίο ανταλλάσσουν πληροφορίες και µάθηση σε διεθνές επίπεδο, προκειµένου να χρησιµοποιήσουν µε τον πλέον αποτελεσµατικό τρόπο αυτές τις διαδικασίες και να προωθήσουν πραγµατικές αλλαγές πολιτικής στο πεδίο.