Χάρτες Οδηγοί πόλεων

Περιεχόμενα Χάρτες Οδηγοί πόλεων Νικόλας Καρανικόλας1, Πέρυ Λαφαζάνη2, Μύρων Μυρίδης3, Δημήτρης Ράμναλης4 1. Διδάκτωρ Μηχανικός Α.Π.Θ., Τ.Θ. 439, 54124 Θεσσαλονίκη, karanik@topo.auth.gr, Τηλ. 2310/996133, Fax 2310/996415 2. Λέκτορας Α.Π.Θ., Τ.Θ. 439, 54124 Θεσσαλονίκη, lafazani@topo.auth.gr, Τηλ. 2310/996144, Fax 2310/996415 3. Καθηγητής Α.Π.Θ., Τ.Θ. 439, 54124 Θεσσαλονίκη, myridis@topo.auth.gr, Τηλ. 2310/996133, Fax 2310/996415 4. Διπλ. Α.Τ.Μ. Υποψήφιος Διδάκτωρ Α.Π.Θ., Τ.Θ. 439, 54124 Θεσσαλονίκη, ramnalis@topo.auth.gr,τηλ. 2310/996133, Fax 2310/996415 Περίληψη Ο τουρισμός συναρτάται, εκτός των άλλων, και με την επίσκεψη, την περιήγηση και την περιπλάνηση των κατοίκων των «αναπτυγμένων», κυρίως, περιοχών στις μεγάλες πόλεις του πλανήτη. Από το Κέηπ-Τάουν μέχρι το Όσλο, από τη Λισσαβώνα μέχρι τη Μόσχα, από το Ρίο ντε Τζανέϊρο μέχρι τη Νέα Υόρκη και το Τόκιο, οι «τυχεροί» τουρίστες απολαμβάνουν τις ομορφιές και τα τεχνολογικά επιτεύγματα των σύγχρονων μεγαλουπόλεων. Αρωγοί, συνοδοί και συνταξιδιώτες στα ταξίδια αυτά οι Αστικοί Χάρτες των Πόλεων και Μητροπόλεων. Χάρτες που οδηγούν και καθοδηγούν ταξιδιώτες και ερευνητές στις διάφορες θεματικές διαδρομές ενός αστικού περιβάλλοντος. Η εργασία αυτή έχει ως σκοπό τη συστηματική παρουσίαση και ανάλυση των στοιχείων που αναφέρονται στους Αστικούς Χάρτες και επομένως τους χαρακτηρίζουν ως τέτοιους. Προς τούτο, ταξινομούνται τα στοιχεία εξωτερικής και εσωτερικής αναγνώρισης έτσι ώστε να αποδίδονται και να αναδεικνύονται οι ομοιότητες, καθώς και οι ιδιαιτερότητες των διαφορετικών χαρτογραφικών προσεγγίσεων που, βεβαίως, εκφράζονται κατ αρχήν από την ανάγνωση αυτών των χαρτών. Για την επίτευξη των στόχων της εργασίας χρησιμοποιήθηκε ένα σύνολο 51 χαρτών. Από αυτούς οι Χάρτες Πόλεων ανέρχονται σε 39 και αντιπροσωπεύουν 15 χώρες της Ευρώπης και της Ασίας. Λέξεις κλειδιά: Τουριστικοί Χάρτες, Οδηγός Πόλης. Εισαγωγή Τα τελευταία χρόνια η παραγωγή χαρτών που βοηθούν και καθοδηγούν στην περιήγηση των πόλεων έχει αυξηθεί σημαντικά. Σήμερα, χάρτες-οδηγοί υπάρχουν σχεδόν παντού. Εντοπίζονται, για παράδειγμα, στις στάσεις λεωφορείων και τραίνων. Ως εικόνες, Τουριστικοί χάρτες: Το χθες και το σήμερα 119

με επιπρόσθετες πληροφορίες, μπορούν να εμφανισθούν στον υπολογιστή, ακόμα και στο κινητό τηλέφωνο. Όμως, όλα τα παραπάνω, δεν απέτρεψαν την ολοένα και αυξανόμενη έκδοση «συμβατικών» χαρτών. Συγχρόνως, το κόστος για την απόκτηση αυτών των χαρτών-οδηγών, κατέληξε να είναι ιδιαίτερα μικρό ή και, πολλές φορές, μηδενικό. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα, ο επισκέπτης κάθε πόλης να μπορεί να προμηθευτεί δωρεάν ή σχεδόν δωρεάν τον χάρτη που θα τον συνοδεύσει στην περιπλάνησή του. Απόρροια αυτού είναι η προσφορά / προμήθεια τέτοιων χαρτών από τα διάφορα ξενοδοχεία. Οι χάρτες που χρησιμοποιήθηκαν ως πυξίδες για τα ταξίδια των συγγραφέων της εργασίας στις μεγάλες πόλεις της Ευρώπης, της Κίνας και της Αμερικής, αποτέλεσαν τα πρωτογενή δεδομένα της σχετικής έρευνας που συναρτάται με την «ταυτότητα» αυτών των χαρτών. Οι διαφορετικές παράμετροι που εντοπίζονται κατά την εξωτερική και, ι- διαίτερα, την εσωτερική αναγνώριση των χαρτών, αποτελούν τον στόχο της εργασίας. Γίνεται εύκολα αντιληπτό ότι η χαρτογράφηση των διαφόρων πληροφοριών συνδέεται με τον πολιτισμό της χώρας προέλευσης του χάρτη. Έτσι, το χαρτογραφικό ταξίδι από τα τεμένη του Νέου Δελχί στην Ινδία, στα θέατρα του Λονδίνου και πίσω στην Καλντέρα της Σαντορίνης κρίνεται ιδιαίτερα απολαυστικό. Σκοπός της εργασίας Ο κύριος σκοπός της εργασίας συναρτάται με την κατηγοριοποίηση και την ταξινόμηση των χαρτών-οδηγών πόλεων σε διάφορες θεματικές ομάδες, με βάση τα διαφορετικά τους χαρακτηριστικά. Η επιλογή χαρτογραφικών μεθόδων και τεχνικών διαφέρει από χώρα σε χώρα. Οι προς χαρτογράφηση πληροφορίες που επιλέγονται, οι χρωματισμοί και η τελική πλαισίωση του χάρτη αποτελούν προβλήματα που, αν και έχουν λυθεί στο επίπεδο της τουριστικής χαρτογραφίας, οι χαρτογράφοι τα επαναδιαπραγματεύονται σήμερα και συχνά καταλήγουν σε διαφορετικές λύσεις. Εκτός από τον συμβολισμό του χάρτη, ο οποίος διαφοροποιείται αναφορικά με τα χαρτογραφικά πρότυπα και τη χώρα προέλευσης του χαρτογράφου, αντίστοιχες διαφορές παρατηρούνται και στον σχεδιασμό του υπομνήματος των χαρτών. Το υπόμνημα αντιμετωπίζεται στην εργασία ως μία επιμέρους παράμετρος διαφορετικών χαρτογραφικών επιλογών. Μάλιστα, αυτή η ιδιαίτερη αναφορά προκύπτει από τον ρόλο του υπομνήματος στους συγκεκριμένους χάρτες. Επομένως, ο σωστός σχεδιασμός των τουριστικών χαρτών των χαρτών πόλεων, α- παιτεί: αφ ενός, τον περισσότερο φιλικό σχεδιασμό των συμβόλων και των άλλων χαρτογραφικών παραμέτρων, προκειμένου οι χάρτες να είναι αναγνώσιμοι από χρήστες κάθε ηλικίας και μορφωτικού επιπέδου και αφ ετέρου, την επιστημονική τεκμηρίωση αυτών. Όμως, σε πολλές περιπτώσεις οι χρήστες προέρχονται από διαφορετικούς πολιτισμούς και χώρες και δεν έχουν κοινή γλώσσα επικοινωνίας. Έτσι, η επιλογή των συμβόλων καθίσταται ως ένα από τα πιο κρίσιμα προβλήματα που πρέπει να επιλύσει ο χαρτογράφος. Βεβαίως, δεν παραγνωρίζεται ο ρόλος του υπομνήματος το οποίο λειτουργεί πάντα συμπληρωματικά και καθοριστικά κατά την πραγματική ή ιδεατή περιπλάνηση του αναγνώστη ενός χάρτη. Επίσης, το υπόμνημα αποτελεί τον χώρο ανάγνωσης όλων εκείνων των πρόσθετων τουριστικών πληροφοριών για τις διάφορες σχετικές τοποθεσίες που α- ναγνωρίζονται στον κυρίως χάρτη. 120 8 ο Εθνικό Συνέδριο Χαρτογραφίας Η Χαρτογραφία του ευ ζην, 24-26 Νοεμβρίου 2004

Για την επίτευξη των στόχων της εργασίας χρησιμοποιήθηκε ένα μεγάλο σύνολο χαρτών. Ιδιαίτερη αναφορά γίνεται σε 51 συνολικά χάρτες από διαφορετικές χώρες και ηπείρους, τόσο από τον Ευρωπαϊκό όσο και τον Ασιατικό χώρο. Δυστυχώς, στα στενά πλαίσια μιας εργασίας δεν είναι δυνατόν να συμπεριληφθεί το σύνολο των χαρτών, αν και κάθε χάρτης από μόνος του είναι άξιος αναφοράς. Έτσι, εδώ εμφανίζεται μόνο ένα μικρό δείγμα τους. Το σύνολο των χαρτών που επελέγησαν φαίνονται στον πίνακα που ακολουθεί: Austria China England France Germany Hellas Holland Hungary India Italy Polland Servia Spain Persia Turkey Πίνακας 1: Το σύνολο των χαρτών που χρησιμοποιήθηκαν: 51 χάρτες - 39 πόλεις 15 χώρες Παραδείγματα Χαρτών (ανά Χώρα και αντίστοιχα Πόλη) Innsbruck, Mondsee, Salzburg, Vienna Beijing London (2 χάρτες) Dijon (4 χάρτες), Paris (3 χάρτες) Munich Chania, Glifada, Kerkyra (2 χάρτες), Kolonaki, Mykonos, Naousa, Naxos, Paros, Pireas, Plaka, Rhodes (2 χάρτες), Santorini (2 χάρτες), Skiathos, Thessaloniki Amsterdam Budapest Delhi, Banagalore Genova, Lugano Krakova Beograd Alicante, Barcelona, Burgos, Cordoba, Toledo (3 χάρτες), Valencia Esfahan Istanbul (3 χάρτες) Έτσι, εκτός από την Ευρωπαϊκή παράδοση στη χαρτογραφία, διερευνήθηκαν και χάρτες Ασιατικής προέλευσης. Η Περσία, η Τουρκία, η Κίνα και η Ινδία αποτέλεσαν τις τέσσερις χώρες που εμπλούτισαν την πρωτογενή έρευνα. Οι περισσότεροι χάρτες προέρχονται από Ευρωπαϊκές χώρες όπως η Ελλάδα, η Σερβία, αλλά και άλλες με μεγαλύτερη με παράδοση στην χαρτογραφία όπως η Ιταλία, η Γαλλία και η Ισπανία. Επίσης, περιλαμβάνονται και Ευρωπαϊκές χώρες, με ιδιαίτερη δυναμική σε σύγχρονους τρόπους απεικόνισης των χαρτών, όπως η Ολλανδία. Ο συμβολισμός των χαρτών Αξίζει να σημειωθεί ότι ήδη από την πρώτη ανάγνωση αυτών των χαρτών επισημαίνονται οι έντονες διαφοροποιήσεις που εμφανίζονται κατά την αναγνώρισή τους. Εκτός των βασικών στοιχείων που αφορούν τη σύνθεση του χάρτη, οι διαφορές εντοπίζονται Τουριστικοί χάρτες: Το χθες και το σήμερα 121

τόσο στα χαρακτηριστικά των γεωγραφικών ενοτήτων που απεικονίζονται, όσο και στις κλίμακες που χρησιμοποιούνται. Έτσι, οι διαφοροποιήσεις αυτές φανερώνουν την ποικιλομορφία των σημερινών πόλεων που χαρτογραφούνται. Ο χαρτογραφικός κάνναβος που υπάρχει στις περισσότερες περιπτώσεις δεν έχει καμία τοπογραφική χρήση, αλλά αποτελεί έναν γενικευμένο οδηγό-ευρετήριο των θέσεων τουριστικού ενδιαφέροντος. Έντονες διαφορές εμφανίζονται, επίσης, στον συμβολισμό των πληροφοριών. Έτσι, τα σύμβολα που χρησιμοποιούνται, συνήθως, για την απεικόνιση του συνόλου των πληροφοριών μπορούν να διαχωριστούν στις ακόλουθες ομάδες: Δισδιάστατα σύμβολα Ψευδοτρισδιάστατα σύμβολα Τρισδιάστατα σύμβολα Στη συνέχεια γίνεται μία προσπάθεια ανάλυσης όλων των ομάδων διαφορετικού συμβολισμού. Δισδιάστατα σύμβολα Στην πρώτη κατηγορία χαρτών εντάσσονται οι χάρτες που χρησιμοποιούν δισδιάστατα σύμβολα για τη χαρτογράφηση των πληροφοριών. Τα σύμβολα αυτά στις περισσότερες περιπτώσεις είναι σημειακά και δίνουν, απλά, τη θέση της περιοχής τουριστικού ενδιαφέροντος στον γεωγραφικό χώρο. Εικόνα 1: Χάρτης από την πρωτεύουσα της Ινδίας το Νέο Δελχί. 122 8 ο Εθνικό Συνέδριο Χαρτογραφίας Η Χαρτογραφία του ευ ζην, 24-26 Νοεμβρίου 2004

Βεβαίως, υπάρχουν (και) περιπτώσεις μιας διαφορετικής χαρτογραφίας, όπου οι τόποι αυτοί χαρτογραφούνται με τη χρήση διαφορετικών χρωμάτων όχι πια σε ένα επίπεδο σημειακής πληροφορίας, αλλά με την ανάδειξη των γεωγραφικών ενοτήτων που ενδιαφέρουν τους επισκέπτες (είτε οικοδομικά τετράγωνα, είτε ακόμα και κτίρια). Στον χάρτη του Τολέδο (εικόνα 2), υπάρχει (και) συγκεκριμένη αρίθμηση των χώρων που αξίζει κάποιος να επισκεφθεί. Με τον τρόπο αυτόν, συνδέεται ο χάρτης με έναν ακόμα οδηγό πληροφοριών που τον συνοδεύει. Αυτή η τεχνική χρησιμοποιείται στις περιπτώσεις όπου ο χαρτογράφος θέλει να δώσει στον χρήστη περισσότερες πληροφορίες για τους τόπους ενδιαφέροντος. Είναι μία τεχνική που συνδέεται με χάρτες οι οποίοι απεικονίζουν πόλεις με ιδιαίτερη παράδοση και πολιτιστικά χαρακτηριστικά. Σε αυτές τις περιπτώσεις, ο χάρτης μπορεί να παρέχει πληροφορίες τέτοιες όπως το πρόγραμμα και το κόστος των μουσείων, των αρχαιολογικών χώρων κλπ. Επιπλέον, η χαρτογράφηση των χώρων τουριστικού ενδιαφέροντος δίνει μία «καθαρότερη» απεικόνιση των τουριστικών διαδρομών που μπορεί να ακολουθηθούν από τον επισκέπτη, εφ όσον επιτυγχάνεται η ανάδειξη των τουριστικών δραστηριοτήτων στη σωστή κλίμακα, σε σχέση με τις υπόλοιπες αστικές λειτουργίες της πόλης. Εικόνα 2: Χάρτης από το Τολέδο στην Ισπανία. Τουριστικοί χάρτες: Το χθες και το σήμερα 123

Σε αυτή όμως την περίπτωση, ο χαρτογραφικός κάνναβος που χρησιμοποιήθηκε στον χάρτη του Δελχί (εικόνα 1) δεν αποτελεί την καλύτερη λύση. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι δεν παρέχει τέτοιου είδους πληροφόρηση στον χρήστη. Απλά του δίνει μια πιο γενικευμένη προσέγγιση τόσο της κλίμακας των χώρων επίσκεψης, όσο και των διαδρομών που θα μπορούσε να ακολουθήσει. Στην εικόνα 2 εμφανίζεται ο χάρτης του Τολέδο, όπου με έντονο χρώμα απεικονίζονται οι τοποθεσίες τουριστικού ενδιαφέροντος στο κέντρο της πόλης. Ψευδοτρισδιάστατα σύμβολα Μία άλλη τεχνική που είναι πολύ δημοφιλής στους τουριστικούς χάρτες και στους χάρτες-οδηγούς πόλεων, είναι η χρήση ψευδοτρισδιάστατων παραστατικών συμβόλων, κυρίως, για την απεικόνιση χαρακτηριστικών κτιρίων. Σημαντικό πλεονέκτημα αυτής της τεχνικής είναι η απόδοση σημαντικού βαθμού λεπτομέρειας, όσον αφορά τα κτίρια ιδιαίτερου πολιτιστικού ενδιαφέροντος. Στον χάρτη της εικόνας 3 απεικονίζεται το κέντρο του Λονδίνου. Εκτός των παραστατικών συμβόλων, στον χάρτη χρησιμοποιούνται επίσης σύμβολα από τη διεθνή γλώσσα των συμβολισμών, όπως το σύμβολο της στάσης του μετρό ή τα σύμβολα των τόπων παροχής πληροφοριών. Επίσης, με πιο έντονα χρώματα απεικονίζονται χρήσιμες για τους ταξιδιώτες πληροφορίες αστικών χρήσεων, όπως τράπεζες ή σταθμοί επιβίβασης τραίνων και λεωφορείων. Τέλος, με την χρήση ψευδοτρισδιάστατης απεικόνισης συμβολίζονται συγκεκριμένοι πολιτιστικοί χώροι, όπως το Globe Theatre ή και γνωστοί ναοί. Εικόνα 3: Η Αγγλία και το κέντρο του Λονδίνου μέσα από τον Βρετανικό αυτόν χάρτη. Εικόνα 4: Η Νάουσα μέσα από έναν Ελληνικό Χάρτη. Διαφορετική τεχνική που χρησιμοποιείται κυρίως σε χάρτες Ασιατικής προέλευσης, αλλά έχει χρησιμοποιηθεί ευρέως και σε Ευρωπαϊκούς χάρτες, είναι η χρήση φωτογραφιών. Στην εικόνα 4, στον χάρτη της Νάουσας (Ελλάδα) χρησιμοποιούνται διάφοροι τρόποι συμβολισμού ενώ υπάρχει και φωτογραφική τεκμηρίωση λ.χ. στην περίπτωση του πάρκου της πόλης. Έτσι, η ιδιαίτερη και αναμφισβήτητη φυσική ομορφιά αυτής της το- 124 8 ο Εθνικό Συνέδριο Χαρτογραφίας Η Χαρτογραφία του ευ ζην, 24-26 Νοεμβρίου 2004

ποθεσίας αποτελεί έναν από τους λόγους για την επίσκεψη της πόλης. Συμπληρωματικά, η Μακεδονίτικη αρχιτεκτονική της απεικονίζεται με τη βοήθεια αντίστοιχων συμβόλωνφωτογραφιών που εμφανίζονται σε διάφορα σημεία του ιστού της πόλης. Τα σημειακά σύμβολα, που επίσης εμπλουτίζουν τον χάρτη, ταξινομούνται τόσο με τη βοήθεια διαφορετικής επιλογής χρωμάτων, όσο και με την εμφάνιση χαρακτηριστικών γραμμάτων που αντιπροσωπεύουν αντίστοιχες τουριστικές, και όχι μόνο, λειτουργίες της πόλης. Τρισδιάστατα σύμβολα Μία διαφορετική, αλλά ιδιαίτερα δημοφιλής, τεχνική είναι αυτή της χρήσης τρισδιάστατων απεικονίσεων. Πρόκειται για μία κατηγορία χαρτών που αναπτύχθηκαν πολύ τα τελευταία χρόνια με την ταυτόχρονη ανάπτυξη και εξέλιξη των αεροφωτογραφήσεων και του φθηνού κόστους παραγωγής αυτού του είδους των χαρτών. Θεωρείται ως μία εντυπωσιακή μέθοδος απεικόνισης των πληροφοριών, αφού ο αναγνώστης του χάρτη κατανοεί πιο άμεσα την έννοια του γεωγραφικού χώρου και του αναγλύφου και έχει έτσι μία πιο ολοκληρωμένη αίσθηση του περιβάλλοντος. Η μέθοδος αυτή δεν χρησιμοποιείται μόνο σε περιπτώσεις έντονων υψομετρικών διαφορών, όπως η περίπτωση της Σαντορίνης στην εικόνα 5, αλλά και σε άλλες περιπτώσεις. Στις τελευταίες αναφέρεται η απεικόνιση του κέντρου μίας πόλης, αφού στη θέση των υψομετρικών διαφορών απεικονίζονται τα ψηλά κτίρια του κέντρου, και δίδεται με τον τρόπο αυτό η αίσθηση του όγκου στον χρήστη. Στον χάρτη του Λονδίνου (εικόνα 6), δίνονται όλες οι πληροφορίες που αναφέρονται στην περιοχή της αγοράς και των «ψηλών» πολυκαταστημάτων της, προκειμένου να χρησιμοποιηθούν από τους επίδοξους επισκέπτες-καταναλωτές. Εικόνα 5: Η Καλντέρα της Σαντορίνης όπως την σχεδίασε ο Έλληνας Χαρτογράφος. Τουριστικοί χάρτες: Το χθες και το σήμερα 125

Εικόνα 6: Το κέντρο του Λονδίνου. Χάρτες που χρησιμοποιούν ειδικά εφέ Τέλος, μία κατηγορία χαρτών είναι αυτοί που χρησιμοποιούν ειδικά εφέ για την «επίδειξη» των χώρων τουριστικού, και όχι μόνο, ενδιαφέροντος. Στον χάρτη της εικόνας 7 Εικόνα 7: Η Γαλλική Dijon, όπου με την βοήθεια ενός είδους χαρτογραφικού «εφέ» φαίνονται συγκεκριμένες χρήσεις κτιρίων πολιτισμικού χαρακτήρα. 126 8 ο Εθνικό Συνέδριο Χαρτογραφίας Η Χαρτογραφία του ευ ζην, 24-26 Νοεμβρίου 2004

Εικόνα 8: Χάρτης του Mondsee στην Αυστρία. φαίνεται η πόλη της Dijon, ενώ χρησιμοποιείται μία ειδική τεχνική φωτισμού των θέσεων τουριστικού ενδιαφέροντος. Οι τελευταίες απεικονίζονται με τη βοήθεια μίας πιστής αναπαράστασης των κτιριακών μονάδων από τις οποίες αποτελούνται. Μία επίσης ειδική τεχνική, αν και όχι ιδιαίτερα νέα, χρησιμοποιείται στον χάρτη της εικόνας 8 όπου ο χώρος χαρτογραφείται με τα μάτια ενός πουλιού. Τεχνική η οποία χρησιμοποιήθηκε και στον, κατά πολύ παλαιότερο, χάρτη του Παρισιού του Turgot (εικόνα 9). Αν και δεν πρόκειται για κατ εξοχήν χάρτη πόλης, ο χάρτης της εικόνας 8 αποτελεί ένα παράδειγμα τέτοιου είδους χαρτογράφησης. Το υπόμνημα Το υπόμνημα των τουριστικών χαρτών είναι ο χώρος που παρέχει όλες τις πληροφορίες ενός χάρτη. Αν και, όπως είναι ευρέως γνωστό, ο πετυχημένος χάρτης θα μπορούσε να λειτουργεί (και) χωρίς υπόμνημα, η χρήση του υπομνήματος από τους αναγνώστες των τουριστικών, εν γένει, χαρτών είναι μία διαδικασία που επαναλαμβάνεται πολλές φορές με σκοπό την αύξηση της πληροφοριακής και επικοινωνιακής ευστοχίας του χάρτη. Έτσι, το υπόμνημα αυτών των χαρτών ακολουθεί συγκεκριμένα χαρτογραφικά πρότυπα και στις πιο απλές του μορφές δίνει μόνο πληροφορίες για τη θέση των σημείωντοποθεσιών τουριστικού ενδιαφέροντος, όπως φαίνεται και στο παράδειγμα υπομνήματος της εικόνας 10. Πολλές φορές η γλωσσική πολυποικιλότητα που παρατηρείται στους χρήστες τέτοιων χαρτών, οδηγεί τους χαρτογράφους στη δημιουργία υπομνήματος το οποίο δίνει τις απαραίτητες πληροφορίες σε περισσότερες από μία γλώσσες. Στην εικόνα 11, το τετράγλωσσο υπόμνημα ενός χάρτη του Άμστερνταμ (Ολλανδία), γίνεται κατανοητό ακόμη και από Τουριστικοί χάρτες: Το χθες και το σήμερα 127

Εικόνα 9: Ο χάρτης του Παρισιού του Turgot. 128 8ο Εθνικό Συνέδριο Χαρτογραφίας Η Χαρτογραφία του ευ ζην, 24-26 Νοεμβρίου 2004

Εικόνα 10: Το υπόμνημα ενός ινδικού χάρτη. Εικόνα 11: Οι χώροι τουριστικού ενδιαφέροντος στο Άμστερνταμ μέσα από έναν Ολλανδικό χάρτη. Τουριστικοί χάρτες: Το χθες και το σήμερα 129

χρήστες που δεν μιλούν τη διεθνή γλώσσα των συμβόλων. Αντίστοιχα, πετυχημένες θεωρούνται και οι επιλογές των συμβόλων που χρησιμοποιήθηκαν για την απεικόνιση των χώρων τουριστικού ενδιαφέροντος. Συμπεράσματα Κλείνοντας, αντί συμπερασμάτων, θα μπορούσαμε να καταλήξουμε σε μερικές προτάσεις οι οποίες προκύπτουν από τη μείξη των διαφορετικών χαρτογραφικών τεχνικών. Κατά τη δημιουργία ενός τουριστικού χάρτη ή/και χάρτη-οδηγού πόλεων μπορεί να χρησιμοποιηθεί ένας συνδυασμός συμβόλων. Ο συνδυασμός αυτός κρίνεται απαραίτητος στη σημερινή εποχή, εξ αιτίας της ύπαρξης όλο και περισσότερων χώρων τουριστικού ενδιαφέροντος και συνεπώς, οι σχετικές πληροφορίες που πρέπει να αποδίδει ένας τέτοιος χάρτης αυξάνονται ραγδαία. Για παράδειγμα, πριν μερικά χρόνια δεν θα υπήρχε η ανάγκη για την απεικόνιση χώρων παροχής υπηρεσιών internet, νέων ξενοδοχείων, τόσων χώρων διασκέδασης και ψυχαγωγίας. Όλες αυτές οι δραστηριότητες δημιουργούν ένα πλέγμα πολιτιστικών και τουριστικών χώρων στις σημερινές πόλεις. Επομένως, εκτός από τα γνωστά σημειακά σύμβολα που θα μπορούσαν να δίνουν τη θέση των σημείωντοποθεσιών γενικού τουριστικού ενδιαφέροντος, η χρήση παραστατικών συμβόλων θα μπορούσε να επιλεχθεί κατά τη χαρτογράφηση κτιρίων ιδιαίτερης αρχιτεκτονικής ή άλλης αναφοράς. Τα γραφικά ίσως θα μπορούσαν να είναι τρισδιάστατα στην περίπτωση των χώρων που πραγματικά χαρακτηρίζουν κάποιες πόλεις και αποτελούν τους κύριους πόλους των τουριστών - επισκεπτών. Τα σύμβολα που χρησιμοποιούνται σε αυτούς τους χάρτες πρέπει να ακολουθούν τη διεθνή γλώσσα και τα πρότυπα των συμβόλων και να είναι ιδιαίτερα αναγνωρίσιμα από τους χρήστες διαφορετικών χωρών και πολιτισμών. Το υπόμνημα και τα τοπωνύμια του χάρτη καλό είναι να γράφονται σε δύο τουλάχιστον ή τρεις γλώσσες, πέρα από την εθνική γλώσσα της χώρας παραγωγής. Ο αριθμός των γλωσσών εξαρτάται από την προέλευση των χρηστών, με το δεδομένο ότι ο χάρτης μπορεί να προκύψει και ως προϊόν μιας ευρύτερης τουριστικής πολιτικής για την πόλη αναφοράς. Οι χάρτες-οδηγοί απαντούν κυρίως σε αυτό που αναφέρεται και στον τίτλο τους, είναι οδηγοί. Οδηγούν όμως σε σημεία που «διαβάζονται» από τους περισσότερους χρήστες. Οι πόλεις, παρ όλες τις δυνατότητες της τεχνολογίας και τη διάθεση των χαρτογράφων, αποτελούν πάντα χώρους ανάπτυξης μυστικών και μυστηρίων που περιμένουν να αποκαλυφθούν από ταξιδιώτες και περιηγητές που κινούνται πέρα από χάρτες και χαρτογράφων σημειώσεις. Βιβλιογραφία Αρβανίτης Α., Βιτωράτου Σ., (Α.Π.Θ.), Αυτοματοποιημένος αγροτουριστικός χάρτης Αμβρακικού Κόλπου. Πρακτικά 4ου Εθνικού Συνεδρίου Χαρτογραφίας, Χ.Ε.Ε.Ε., σελ. 93-96. Καστοριά 16-17 Οκτωβρίου 1997. Γρηγοροπούλου Ε., Μυρίδης Μ., (Α.Π.Θ.), Αστικοί Γεωγραφικοί Άτλαντες, Πρακτικά Σεμινα- 130 8 ο Εθνικό Συνέδριο Χαρτογραφίας Η Χαρτογραφία του ευ ζην, 24-26 Νοεμβρίου 2004

ρίου: Γεωγραφικοί Άτλαντες Υποδομή για την Περιφερειακή Ανάπτυξη, Τομέας Κ.Χ.Φ. Α.Π.Θ., σελ. 233-245, Θεσσαλονίκη 1989. Καρανικόλας Ν., Παπαδόπουλος Κ., (Α.Π.Θ.), Χρήση της τεχνολογίας και των πολυμέσων για παρουσίαση χαρτογραφικών πληροφοριών σε κλίμακες αστικών χαρτών. Πρακτικά 6ου Εθνικού Συνεδρίου Χαρτογραφίας, Χ.Ε.Ε.Ε., σελ. 389-400. Αθήνα 22-24 Νοεμβρίου 2000. Λιβιεράτος Ε. (Α.Π.Θ.), Χάρτες για την πόλη: Το Ελληνικό πρόβλημα και μερικές μέθοδοι λύσης του. Πρακτικά 5ου Εθνικού Συνεδρίου Χαρτογραφίας, Χ.Ε.Ε.Ε., σελ. 17-26. Θεσσαλονίκη 25-27 Νοεμβρίου 1998. Μπούτουρα Χρ., (Α.Π.Θ.), Οκτώ παράθυρα στη Θεσσαλονίκη. Χάρτες γενικής χρήσης σε μεγάλη κλίμακα: Θεωρία και παραγωγή. Πρακτικά 5ου Εθνικού Συνεδρίου Χαρτογραφίας, Χ.Ε.Ε.Ε., σελ. 229-237. Θεσσαλονίκη 25-27 Νοεμβρίου 1998. Σαββαϊδης Π., Μπαντέλλας Α., Τσότσος Γ., (Α.Π.Θ.), Αποτύπωση ορεινών διαδρομών με το σύστημα GPS και παραγωγή χαρτογραφικού υλικού για την ορειβασία και τον οικολογικό τουρισμό. Πρακτικά 4ου Εθνικού Συνεδρίου Χαρτογραφίας, Χ.Ε.Ε.Ε., σελ. 59-68. Καστοριά 16-17 Οκτωβρίου 1997. Τουριστικοί χάρτες: Το χθες και το σήμερα 131