ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΟΣ ΕΛΕΓΧΟΣ ΜΙΚΡΟΚΛΙΜΑΤΟΣ για Μουσειακές Προθήκες

ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΟΣ ΕΛΕΓΧΟΣ ΜΙΚΡΟΚΛΙΜΑΤΟΣ για Μουσειακές Προθήκες ANACO Museum Conservation Division, Λεωφ. Βουλιαγμένης 117 & Κρίτωνος 2, Γλυφάδα 16674, Αττική Τηλ: 210 96 00 915, Fax: 210 96 48 128, email: museums@anaco.gr

Τα συστήματα ελέγχου Μικροκλίματος της Click Netherfield μπορούν να παρέχουν αξιόπιστο, αποτελεσματικό, ευέλικτο και οικονομικό έλεγχο των περιβαλλοντικών συνθηκών και των αέριων ρίπων. Εξασφαλίζουν ήπιο και αποτελεσματικό έλεγχο της σχετικής υγρασίας δίχως αιχμηρά μέγιστα ή ελάχιστα στην κυματομορφή. Εξασφαλίζουν συγκράτηση τις σχετικής υγρασίας (RH) σε σταθερά επίπεδα ανεξάρτητα από τις όποιες μεταβολές της θερμοκρασίας. Δημιουργούν και υποστηρίζουν τις πλέον κατάλληλες εντός των μουσειακών προθηκών περιβαλλοντικές συνθήκες. Εμποδίζουν τη διαστρωμάτωση του αέρα μέσα στην προθήκη. Εξισορροπούν και αντισταθμίζουν τις τυχόν απώλειες του αέρα στις μη αεροστεγείς προθήκες. Φιλτράρουν και κατακρατούν τους επικίνδυνους αέριους ρύπους. Λειτουργούν απροβλημάτιστα με ελάχιστη εποπτεία. Τοποθετούνται σχεδόν οπουδήποτε σε αποστάσεις μέχρι και 175 μέτρα από τις προθήκες που υποστηρίζουν. Ελαχιστοποιώντας τις οχλήσεις κατά την εγκατάσταση, προσφέρουν ιδιαίτερα μεγάλη ελευθερία στο σχεδιασμό των αιθουσών και την τοποθέτηση των εκθεμάτων. Αναβαθμίζουν την αξία των προθηκών παλαιού μη αεροστεγούς σχεδιασμού. Μειώνουν τις απαιτήσεις των ευπαθών εκθεμάτων για συντήρηση. Λειτουργούν δίχως τεχνικά προβλήματα καθώς έχουν σχεδιαστεί και κατασκευαστεί με υψηλής ποιότητας εξαρτήματα που τους εξασφαλίζουν απρόσκοπτη συνεχή λειτουργία ενώ επιπλέον εμπεριέχουν εφεδρείες υποσυστημάτων λειτουργίας και ελέγχου. Συμβάλλουν σημαντικά στον περιορισμό των λειτουργικών εξόδων.

ΖΗΤΑΤΕ ΚΑΤΙ ΕΞΕΙΔΙΚΕΥΜΕΝΟ; Ο συνδυαστικός έλεγχος της υγρασίας και της θερμοκρασίας με τη δημιουργία περιβάλλοντος σε χαμηλά επίπεδα οξυγόνου μέσα σε μια προθήκη εμπλέκει πληθώρα παραμετρικών και ουσιαστικά απαιτεί μια διεξοδικότερη / πιο εκτεταμένη και εξειδικευμένη σειρά συμβουλών. Μια οικογένεια συσκευών ειδικού σχεδιασμού δίνει λύσεις για τον έλεγχο της Υγρασίας, της Μόλυνσης και της Θερμοκρασίας. MCG 4 & 6: Οι συσκευές αυτές αποτελούν την πλέον αξιόπιστη και αποτελεσματική λύση για εγκατάσταση σε ερμάρια αποθήκευσης και μουσειακές προθήκες κατηγορίας 4 (αεροστεγής) με όγκο από 2 έως 4 κυβικά μέτρα ή ακόμα και για εργαστηριακή χρήση. Λειτουργούν με τα πρότυπα της ανακύκλωσης του αέρα παρέχοντας μια «Mη προσαρμοζόμενη ροή αέρα» και μπορούν να υποστηρίξουν επαρκώς έως 3 προθήκες εφόσον αυτές βρίσκονται σε πολύ κοντινή απόσταση μεταξύ τους. MCG 8, 10 & 12: Κατάλληλες για εγκατάσταση σε μουσειακές προθήκες με όγκο από 6 έως 30 κυβικά μέτρα. Με αναβαθμισμένες δυνατότητες λειτουργούν είτε με θετική πίεση είτε ανακυκλώνοντας τον αέρα ενώ δύναται να υποστηρίξουν και συνθήκες Anoxia (Low Oxygen). Διαθέτουν τη δύναμη και την αξιοπιστία για παράλληλη υποστήριξη 4 έως 5 προθηκών κατηγορίας 2 ή εναλλακτικά έως και 18 προθηκών κατηγορίας 4. MCG 20, 30, & 40: Μεγάλης ισχύος, πλήρως αυτοματοποιημένα συστήματα δημιουργίας και ελέγχου μικροκλίματος σε μουσειακές προθήκες όγκου από 60 έως 180 κυβικά μέτρα Ιδανικές για τη διαμόρφωση των απαιτούμενων περιβαλλοντικών συνθηκών σε μεγάλη απόσταση από την θέση εγκατάστασής τους. Λειτουργούν παρέχοντας θετική πίεση η οποία ρυθμίζεται ώστε να ανταποκρίνεται στις ιδιαίτερες απαιτήσεις της κάθε εφαρμογής. MCG 110 (ΑΑCC): Συστήματα AACC εξοικονόμησης ενέργειας (Archive Accurate Climate Control), σχεδιασμένα να ανακυκλώνουν αέρα σε χώρους με όγκο έως 400 κυβικά μέτρα. Δημιουργούν και συντηρούν μικροκλίμα με απόλυτα ακριβή έλεγχο της θερμοκρασίας και της υγρασίας σε κλειστούς αποθηκευτικούς χώρους φύλαξης αρχείων ή στις αποθήκες των μουσείων.

ΕΛΕΓΧΟΝΤΑΣ ΤΟ ΜΙΚΡΟΚΛΙΜΑ Η διατήρηση μιας μουσειακής συλλογής στη καλύτερη δυνατή κατάσταση σχετίζεται και εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τον επαρκή έλεγχο του μικροκλίματος που περιβάλει τα εκθέματα. Η επάρκεια και κατά συνέπεια η σωστή λειτουργία ενός μικροκλιματικού συστήματος για συντομία MCCS: Micro Climate Control system, εξαρτάται από πλήθος διασυνδεόμενων παραγόντων με ίσως κυριότερο εξ αυτών, τον ρυθμό ροής του αέρα, από τον εξωτερικά της προθήκης περιβάλλοντα χώρο, εντός της προθήκης και αντίστροφα δηλαδή από την προθήκη προς τα έξω. Εντούτοις, λόγω ακριβώς αυτής της πληθώρας των αλληλοεξαρτώμενων παραγόντων ο καθορισμός της πλέον κατάλληλης προς εγκατάσταση συσκευής αποτελεί ένα σύνθετο πρόβλημα και μία ιδιαίτερη πρόκληση τόσο για τον μελετητή όσο και για τον εγκαταστάτη. Όπως είναι βέβαια αντιληπτό, σε μία σύνθετη εγκατάσταση με τις συσκευές MCCS να υποστηρίζουν πολλαπλό αριθμό προθηκών διεσπαρμένων σε διαφορετικά σημεία σε απόσταση η μια με την άλλη και με διαφορετικές περιβαλλοντικές συνθήκες (π.χ. κάποιες σε σκιερό χώρο ενώ άλλες πλησίον παραθύρων), ο σωστός καθορισμός του τύπου και του αριθμού των συσκευών MCCS που θα συμβάλλουν σε μια ολοκληρωμένη και λειτουργική συνολική εγκατάσταση προαπαιτεί σοβαρή μελέτη και βαθιά γνώση του θέματος. Σε γενικές γραμμές, τα στοιχεία που πρέπει να διερευνηθούν και να συμφωνηθούν ώστε να αποτελέσουν τη βάση για τη λήψη των σωστών τελικών αποφάσεων, συνοψίζονται παρακάτω: Η εντός των προθηκών αναπτυσσόμενη θερμοκρασία θα πρέπει να διατηρείται σε σταθερά επίπεδα με αυστηρά καθορισμένο εύρος. Αυτό επιτυγχάνεται κυρίως μέσω του κεντρικού HVAC του κτιρίου για τον καθορισμό και τον καθορισμό και την εξομάλυνση της θερμοκρασίας και την εξομάλυνση της θερμοκρασίας του εκθεσιακού χώρου. Μια λύση είναι να συμφωνηθεί ότι αυτά θα κυμαίνονται στα επίπεδα που επικρατούν στον εκτός των προθηκών περιβάλλοντα χώρο (π.χ. Τ=24οC το καλοκαίρι, 22οC το χειμώνα). Τα επίπεδα της υγρασίας εντός του εκθεσιακού χώρου θα πρέπει επίσης να διατηρούνται σταθερά (μέσω του κεντρικού HVAC του κτιρίου). εν θα πρέπει να σημειώνονται δραματικές αλλαγές των επιπέδων της θερμοκρασίας εντός των εκθεσιακών χώρων του μουσείου κατά την διάρκεια του 24ώρου. Οι καταγεγραμμένες διακυμάνσεις στη θερμοκρασία θα πρέπει να εξομαλύνονται. Για παράδειγμα διαφοροποίηση των επιπέδων θερμοκρασίας από την ημέρα στην νύχτα της τάξης των 5 βαθμών Κελσίου θεωρείται ανεπίτρεπτη. Μια λύση είναι τα κεντρικά συστήματα κλιματισμού του μουσείου να λειτουργούν σε 24ωρη βάση ειδικότερα τις περιόδους όπου παρατηρούνται μεγάλες μεταβολές στην εξωτερική θερμοκρασία (από ημέρα σε νύκτα). Η ταχύτητα μεταβολής των επιπέδων της θερμοκρασίας (εφόσον αυτά θα καταγράφονται σωστά και ελέγχονται), θα πρέπει να είναι η ελάχιστη δυνατή. Θεωρείται αποδεκτή η σε διάστημα 4 ωρών μεταβολή στα επίπεδα θερμοκρασίας της τάξης του 1 βαθμού Κελσίου ενώ μη αποδεκτές θεωρούνται διακυμάνσεις θερμοκρασίας στα επίπεδα των 2-3 βαθμών σε μία ώρα (που μπορεί για παράδειγμα να προκύπτουν εξαιτίας ανοίγματος παραθύρων το καλοκαίρι ή το χειμώνα).

Ο όγκος των προθηκών θα πρέπει να καθοριστεί επακριβώς. Όσες προθήκες αποτελούν ιδιοκατασκευές και κατά συνέπεια δεν φέρουν πιστοποιητικά αεροστεγανότητας από αναγνωρισμένο οίκο, θα πρέπει να υποστούν τις απαραίτητες μετατροπές ή εργασίες στεγανοποίησης ώστε να περιοριστεί ο ρυθμός της διαρροής του αέρα. Για την εγκατάσταση συσκευών MCCS, ανεκτά επίπεδα τιμών θεωρούνται οι 3 έως 4 εναλλαγές αέρα / ώρα. Οι προθήκες που υπόκεινται στις ίδιες περιβαλλοντικές συνθήκες και που παρουσιάζουν τις ίδιες απώλειες θα πρέπει να αναγνωριστούν και να ομαδοποιηθούν. Προθήκες με όμοια χαρακτηριστικά και παρόμοιους δείκτες αεροστεγανότητας πρέπει να τοποθετούνται στην ίδια ομάδα. Οι προθήκες που θα υποστηρίζονται από μία συσκευή MCCS θα αναπτύσσουν και θα συντηρούν στο εσωτερικό τους τις ίδιες ακριβώς μικροκλιματικές συνθήκες. Η τελική θέση εγκατάστασης της κάθε συσκευής MCCS θα πρέπει να καθοριστεί αφού διερευνηθούν θέματα όπως α) ο διαθέσιμος χώρος όχι μόνο για την τοποθέτηση της αλλά και για την μόνωση αυτής. Ο διαθέσιμος χώρος καθορίζει και τις διαστάσεις της συσκευής: περιορισμένες διαστάσεις μεταφράζονται σε μικρή συσκευή με περιορισμένες δυνατότητες, β) η προσβασιμότητα στην συσκευή για τον έλεγχο και την συντήρηση αυτής, γ) ο θόρυβος από τη λειτουργία της συσκευής (θα πρέπει να καθοριστούν τα ανώτατα ανεκτά όρια θορύβου), δ) η απόσταση της από την προθήκη ή τις προθήκες που αυτή θα υποστηρίζει. Για αποστάσεις άνω του 1-1.5 μέτρων, οι σωληνώσεις θα πρέπει να μονωθούν. Η ΣΧΕΤΙΚΗ ΥΓΡΑΣΙΑ συνδέεται με την ΘΕΡΜΟΚΡΑΣΙΑ. Η ΥΓΡΑΣΙΑ ΟΧΙ. Προτού εξετάσουμε την εγκατάσταση των MCCS σε διαφορετικούς τύπους προθηκών, καλό είναι να διευκρινίσουμε τη σημαντική διαφορά ανάμεσα στην Υγρασία και την Σχετική υγρασία (RΗ : Relative Humidity): «Η σχετική υγρασία συνδέεται με την θερμοκρασία ενώ η υγρασία όχι». Κάθε συσκευή MCCS λειτουργεί ως ένας εξειδικευμένος υγροσκοπικός μηχανισμός και αντιδρά στη σχετική υγρασία (RH) που εμπεριέχεται στο αέρα που περιβάλλει το έκθεμα όπως ακριβώς αντιδρούν και τα περισσότερα οργανικά υλικά (χαρτί, ύφασμα, ξύλο, κ.ο.κ.). Η λειτουργία της συσκευής σε αυστηρά οριζόμενο εύρος τιμών συντελεί στη δημιουργία των κατάλληλων μικροκλιματικών συνθηκών οι οποίες επιτρέπουν στο έκθεμα να μην αποβάλλει την εσωτερική του υγρασία ή αντίθετα να μην προσλαμβάνει υγρασία από το περιβάλλον (την αέρια μάζα που το περικλύει), ανεξάρτητα από τις απόλυτες τιμές και διακυμάνσεις της θερμοκρασίας του εσωτερικού ή εξωτερικού χώρου (είτε αυτή είναι π.χ. 45 ο C, 30 ο C ή 15 ο C).

Η διακύμανση των τιμών της Θερμοκρασίας: Οι εντάσεις που δημιουργούνται από τη διακύμανση της θερμοκρασίας στη δομή των εκθεμάτων δύναται να εξισορροπηθούν ή να αποσβεσθούν πλήρως με τον καθορισμό των επιπέδων της σχετικής υγρασίας (και όχι της υγρασίας). Εάν διαπιστωθεί ότι η θερμοκρασία που έχει αναπτυχθεί εντός της προθήκης βρίσκεται σε υψηλά επίπεδα, καλό είναι να διερευνηθούν τα αίτια και να ληφθούν τα απαραίτητα διορθωτικά μέτρα. Η οποιαδήποτε ενέργεια που στοχεύει στην αποβολή της θερμότητας θα πρέπει να τελείται με ήπια μέσα, δηλαδή με μέσα τα οποία δεν επηρεάζουν ή επιταχύνουν την ελεύθερη φυσική ροή του αέρα προς και από την προθήκη. Η λύση με θερμοαπαγωγικές ψήκτρες εφόσον αυτές μπορούν να εγκατασταθούν ενδείκνυται. Αντιθέτως, η χρήση μηχανικών μέσων που δημιουργούν ταχεία κίνηση της αέριας μάζας π.χ. ανεμιστήρες ή ακόμα και το άνοιγμα της θύρας της προθήκης πρέπει να αποφευχθεί. Μία τέτοια επιλογή οδηγεί στην διατάραξη και καταστροφή των ιδανικών μικροκλιματικών συνθηκών που θα είχαν αναπτυχθεί εντός της προθήκης καθώς θα εξαερίζονταν η τροποποιημένη με την αποδεκτή τιμή της σχετικής υγρασίας (RH), θερμή αέρια μάζα. Μικροκλίμα σε Μη Αεροστεγής προθήκες Για τις περιπτώσεις των ιδιοκατασκευών που στην πλειονότητά τους θεωρούνται ως μη αεροστεγής αλλά και για όλες τις λοιπές μη αεροστεγείς κατασκευές που θα στεγάσουν ευαίσθητα εκθέματα, η σχεδίαση των προτεινόμενων συσκευών MCCS οφείλει να ακολουθεί μια παντελώς διαφορετική φιλοσοφία με πλήρως διαφοροποιημένα τεχνικά χαρακτηριστικά. Σε γενικές γραμμές εφαρμόζεται ένας κανόνας βάσει του οποίου η «ιδανικότερη» συσκευή MCCS για τις μη αεροστεγής προθήκες πρέπει να λειτουργεί με θετική πίεση και όχι ως ανακυκλωτής αέρα, τροφοδοτώντας τες με μια Mη προσαρμοζόμενη ροή αέρα (non modulated air flow). Έτσι σε μια μη αεροστεγή προθήκη με όγκο 3 κυβικά μέτρα (κατηγορία προθήκης 0), μία συσκευή MCCS με θετική πίεση 500 λίτρα/ώρα (κατ ελάχιστον), πρακτικά παρέχει 4 πλήρεις εναλλαγές αέρα/ώρα ή 96 εναλλαγές αέρα ανά 24ώρο. Αντίθετα, σε μια πλήρως αεροστεγή προθήκη (κατηγορία 4), οι εναλλαγές αέρα περιορίζονται στη 1 ανά 24ωρο. Οι συσκευές MCCs που λειτουργούν με θετική πίεση κάνουν συνήθως χρήση στενότερων σωληνώσεων (διατομής έως 10 χιλιοστά) και υποστηρίζουν περισσότερες της μιάς προθήκες, σε πολύ μεγαλύτερες αποστάσεις.

Προσαρμοσμένη ή Μη προσαρμοσμένη ροή αέρα; Πολλές συσκευές MCCS παλαιάς γενιάς και σχεδίασης τροφοδοτούν το εσωτερικό της προθήκης με μία Μη προσαρμοσμένη ροή αέρα (non modulated air flow). Τι σημαίνει αυτό; Σημαίνει ότι οι συγκεκριμένες συσκευές παρέχουν τη δυνατότητα λειτουργίας μόνο σε μία από τις τρείς καταστάσεις : α) πλήρη ύγρανση, β) πλήρη αφύγρανση ή γ) απλή κυκλοφορία (ανακύκλωση) της αέριας μάζας, για την αποφυγή του φαινομένου της διαστρωμάτωσης με δεδομένο βέβαια ότι η τιμή της προδιαγεγραμμένης RH έχει επιτευχθεί. Επί του πρακτέου οι συσκευές που λειτουργούν παρέχοντας μια Mη προσαρμοζόμενη ροή αέρα, δεν θα πρέπει να προβληματίζουν καθόλου τους συντηρητές του μουσείου, εφόσον όμως προορίζονται για εγκατάσταση και χρήση σε αεροστεγείς προθήκες (κατηγορίας 4) στις οποίες οι εναλλαγές αέρα περιορίζονται στις 1 έως 4 ανά 24 ώρες. Καθώς δεν υπάρχουν σημαντικές απώλειες στην τροποποιημένη αέρια μάζα εντός της προθήκης, η ανακύκλωση του αέρα σε μια από τις τρείς καταστάσεις εξυπηρετεί πλήρως τις προδιαγεγραμμένες ανάγκες. Ο αισθητήρας στο εσωτερικό της προθήκης (αντιδιαμετρικά του σωλήνα εισόδου) ελέγχει την τιμή της RH και δίνει την εντολή στην συσκευή να μεταβεί στην όποια από τις τρεις καταστάσεις πρέπει ώστε να διατηρηθούν σταθερές οι τιμές που έχουν δοθεί. Όμως, η απότομη μεταβολή/εναλλαγή στη κατάσταση λειτουργίας της συσκευής δημιουργεί και απότομες μεταβολές στην τιμή της RH της αέριας μάζας που διοχετεύεται εντός της προθήκης. Σε αυτή την απότομη μεταβολή οφείλεται η δημιουργία μικρών εντάσεων στην δομή επηρεάζοντας σε βάθος χρόνου αρνητικά τα εκθέματα ή το τμήμα των εκθεμάτων που βρίσκεται πλησίον των σωληνώσεων εισαγωγής του αέρα. Βέβαια, οι μετρήσεις που λαμβάνει ο σε απόσταση τοποθετημένος αισθητήρας δεν καταγράφουν τις μικρές μεταβολές και δείχνουν ομοιογενείς εξαιτίας της διάχυσης του αέρα εντός της προθήκης. Στην περίπτωση όμως όπου η προθήκη δεν είναι αεροστεγής, το θέμα της σωστής συντήρησης των εκθεμάτων περιπλέκεται καθώς υπεισέρχονται στην εξίσωση πρόσθετες παράμετροι. Το πρόβλημα αντιμετωπίζεται καλύτερα με τις συσκευές MCCS νέας σχεδίασης που λειτουργούν αποστέλλοντας μια τροποποιημένη συνεχή ροή αέρα στις κατάλληλες συνθήκες. Καθώς η αέρια μάζα εισέρχεται στην συσκευή, ελέγχεται ως προς τα επίπεδα τιμών της RH. Οποιεσδήποτε διορθωτικές παρεμβάσεις λαμβάνουν χώρα αυτόματα εντός της συσκευής και στη συνέχεια ο αέρας διαμεταγάγεται μέσω των σωληνώσεων στην προθήκη στις προδιαγεγραμμένες συνθήκες.

Πρακτικά Θέματα Εγκατάστασης Αν και η εγκατάσταση μιας συσκευής MCCS σε μια μουσειακή προθήκη δείχνει να είναι σχετικά απλή, εντούτοις στηρίζεται σε μία σειρά εξειδικευμένων μετρήσεων πριν, κατά τη διάρκεια, αλλά και μετά την εγκατάσταση. Τα παρακάτω σημεία είναι αναγκαίο να εντοπισθούν και να καταγραφούν: Η απόσταση των προθηκών από τα παράθυρα του κτιρίου, Ο προσανατολισμός των παραθύρων, και το μέγεθός τους σε τετραγωνικά μέτρα. Οι ώρες της άμεσης ηλιοφάνειας (οι ακτίνες του ήλιου που προσπίπτουν στις προθήκες ξεχωριστά για το υάλινο άνω τμήμα και ξεχωριστά για το κάτω τμήμα τους). Ο βαθμός και ο ρυθμός θέρμανσης της προθήκης από την ηλιακή ακτινοβολία. Ειδικότερα για όσες προθήκες θα υποστηρίζονται από την ίδια συσκευή MCCS θα πρέπει να καταγραφεί ο χρόνος που απαιτείται για να θερμανθούν από την ηλιακή ακτινοβολία κατά τη διάρκεια της ημέρας καθώς και ο ρυθμός θέρμανσής τους. Ο τύπος των φωτιστικών σωμάτων που έχουν εγκατασταθεί εντός των προθηκών και η αξιολόγηση του κατά πόσο η λειτουργία τους συμβάλει στην αύξηση της εσωτερικής θερμοκρασίας της προθήκης. Η δυνατότητα για αερισμό και ψύξη έκαστης συσκευής MCCS καθώς είναι ιδιαίτερα ευπαθείς σε συνθήκες υψηλής θερμοκρασίας. Ο χώρος εγκατάστασης των MCCS θα πρέπει να τους εξασφαλίζει επάρκεια αερισμού και πρόσβαση σε ψυχρό αέρα. Οι προθήκες που θα υποστηρίζονται από την ίδια συσκευή MCCS θα πρέπει να ομαδοποιηθούν με βάση την θέση τους στο χώρο αλλά και την ίδια ακριβώς κατανομή και μεταβολή της θερμοκρασίας κάθε χρονική στιγμή του 24ώρου. Για παράδειγμα, μία προθήκη κοντά σε ένα παράθυρο και μία προθήκη στον διπλανό σκοτεινό χώρο παρουσιάζουν παντελώς διαφορετικό βαθμό θερμικής μεταβολής στο 24ώρο και κατά συνέπεια πρέπει να διαχωριστούν και να μην ομαδοποιηθούν. Πρέπει να προβλεφθεί επαρκής μόνωση για το κάτω τμήμα της προθήκης που θα φιλοξενεί την συσκευή MCCS ώστε η θερμότητα που ακτινοβολείται από την συσκευή να μην επηρεάζει (θερμαίνει) περιμετρικά τα τοιχώματα της προθήκης. Επιπλέον, η πρόσθετη εσωτερική περιμετρική μόνωση της προθήκης καλό είναι να μη παραβλεφθεί ώστε οι υψηλές θερμοκρασίες στην αέρια μάζα που περιβάλλει τη συσκευή [ όπως αυτές προκύπτουν α) από την λειτουργία της συσκευής, β) από τον ήλιο που θερμαίνει τις τριγύρω επιφάνειες και τέλος γ) από τις σωληνώσεις που αποβάλλουν θερμό αέρα], να μην επηρεάζουν τη λειτουργία της. Τέλος πρέπει να προβλεφθεί η κατάλληλη τοποθέτηση του σωλήνα αποβολής του θερμού αέρα κατά τη διαδρομή του από τη συσκευή μέχρι το σημείο εξαγωγής (κατά προτίμηση εκτός του κτιρίου), ώστε η θερμότητα της αέριας μάζας που αποβάλλεται να μην επηρεάζει τα εξωτερικά τοιχώματα του κάτω τμήματος των προθηκών. ANACO Museum Conservation Div., Λ. Βουλιαγμένης 117 & Κρίτωνος 2, Γλυφάδα 16674, Αττική Τηλ: 210 9600915, Fax: 210 9648128, email: museums@anaco.gr