Ομιλία του. Προέδρου της ΚΕΔΕ κ. Γιώργου Πατούλη στο Συνέδριο:

Ομιλία του Προέδρου της ΚΕΔΕ κ. Γιώργου Πατούλη στο Συνέδριο: «Μοντέλα Διαχείρισης Αστικών Στερεών Αποβλήτων και ο Ρόλος των Ο.Τ.Α. Εκτίμηση Χωρικών, Πληθυσμιακών και Οικονομικών Παραμέτρων» Αλεξανδρούπολη, 15-16 Ιανουαρίου 2016 Ξενοδοχείο Thraki Palace

Kύριε Περιφερειάρχη Κύριε Δήμαρχε Αλεξανδρούπολης Κύριε Πρύτανη του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Κυρίες και κύριοι Σύνεδροι. Θέλω καταρχήν να σας ευχαριστήσω όλους παρουσία στις εργασίες του Συνεδρίου μας, για τη σημερινή σας που διοργανώνει η Κ.Ε.Δ.Ε. και το Ι.Τ.Α., με θέμα : Μοντέλα Διαχείρισης Αστικών Στερεών Αποβλήτων και ο Ρόλος των Ο.Τ.Α. Εκτίμηση Χωρικών, Πληθυσμιακών και Οικονομικών Παραμέτρων Θέλω να ευχαριστήσω ιδιαίτερα το συνάδελφο μου Δήμαρχο Αλεξανδρούπολης, τον Βαγγέλη το Λαμπάκη, για τη φιλοξενία του. Καθώς και τον κύριο Πρύτανη του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου και Καθηγητή του Τμήματος Πολιτικών Μηχανικών κύριο Αθανάσιο Καραμπίνη, που έθεσε υπό την αιγίδα του Πανεπιστημίου τις εργασίες του Συνεδρίου μας. Επίσης θέλω να ευχαριστήσω τις εταιρείες που με τις χορηγίες τους στήριξαν τη διοργάνωση του σημερινού Συνεδρίου. 2

Η συμβολή τους είναι καθοριστική κι αποδεικνύει πως μπορεί η συνεργασία δημόσιου και ιδιωτικού τομέα να αποδειχθεί ωφέλιμη για όλες τις πλευρές. Κυρίες και κύριοι Με τη διοργάνωση του διήμερου Συνεδρίου της Αλεξανδρούπολης η Κ.Ε.Δ.Ε. επιχειρεί να κάνει ένα Νέο Ξεκίνημα, στο δημόσιο διάλογο για ένα από τα κεντρικότερα ζητήματα της καθημερινότητας των πολιτών. Η διαχείριση των αστικών αποβλήτων είναι ένα ζήτημα που όλοι μας γνωρίζουμε ότι έχει αντιμετωπιστεί εδώ και χρόνια στην υπόλοιπη Ευρώπη με πολύ καλά αποτελέσματα για το περιβάλλον και την ποιότητα ζωής των πολιτών. Αλλά στην Πατρίδα μας εξακολουθεί να ταλανίζει ως θέμα την κεντρική εξουσία, την τοπική αυτοδιοίκηση όλων των βαθμίδων, τις τοπικές μας κοινωνίες. Η φιλοδοξία μας λοιπόν είναι το Συνέδριο μας να συμβάλλει στην προώθηση του δημόσιου διαλόγου, μεταθέτοντας το κύριο βάρος στην επιστημονική κοινότητα, η οποία θα αναλάβει αυτές τις δύο ημέρες να μας ενισχύσει τις γνώσεις μας πάνω στα ζητήματα αυτά. Κι εδώ ακριβώς έγκειται η διαφορετικότητα του Συνεδρίου μας. 3

Το κύριο βάρος θα δοθεί στην επιστημονική κοινότητα και στους τεχνοκράτες. Κι όχι στους πολιτικούς. Στόχος μας είναι μέσα από την επιστημονική γνώση να μεταφέρουμε τεχνογνωσία στους αιρετούς της Αυτοδιοίκησης, προκειμένου αυτοί να εμπλουτίσουν τις δικές τους γνώσεις, ώστε να διευκολυνθούν στην προσπάθειά τους να πάρουν σωστές αποφάσεις και να δρομολογήσουν λύσεις που θα ανταποκρίνονται στις ιδιαιτερότητες του κάθε Δήμου και της κάθε περιοχής. Σε αντίθεση με τα όσα συμβαίνουν σε άλλα παρόμοια Συνέδρια, εμείς ως ΚΕΔΕ δεν φιλοδοξούμε ούτε να προωθήσουμε τεχνολογίες και λύσεις, που εξυπηρετούν συγκεκριμένα επιχειρηματικά συμφέροντα., Αλλά ούτε και να υποδείξουμε στους συναδέλφους μας αιρετούς ποιο είναι το καλό τους, να τους επιβάλλουμε την άποψη μας. Το Συνέδριο αυτό είναι πρώτα και πάνω από όλα επιστημονικό, θα δοθεί ο λόγος σε εξειδικευμένους επιστήμονες και τεχνοκράτες, με εμπειρία σε θέματα ανακύκλωσης και διαχείρισης απορριμμάτων οι οποίοι θα αναφερθούν σε όλες τις πτυχές του θέματος. Περιβαλλοντικές, οικονομικές, πληθυσμιακές, κλπ. Θα προβληθούν επίσης πετυχημένα παραδείγματα διαχείρισης απορριμμάτων από ευρωπαϊκές πόλεις. 4

Ενώ θα δοθεί η δυνατότητα σε όσους συμμετάσχουν στις εργασίες του Συνεδρίου να θέσουν ερωτήματά τους και να πάρουν απαντήσεις, στα στρογγυλά τραπέζια που θα διοργανωθούν. Κυρίες και κύριοι Με το Συνέδριο της Αλεξανδρούπολης, η ΚΕΔΕ θέλει να σηματοδοτήσει τη ρεαλιστική στροφή που πρέπει να γίνει σε όλα τα επίπεδα σχεδιασμού και υλοποίησης των έργων που αφορούν τη διαχείριση των απορριμμάτων στη χώρα μας. Η επιστροφή στο ρεαλισμό και η αξιοποίηση της ευρωπαϊκής εμπειρίας και των σύγχρονων τεχνολογιών διαχείρισης που πλέον εφαρμόζονται με επιτυχία, είναι η μόνη απάντηση στη σημερινή αδιέξοδη κατάσταση που έχει δημιουργηθεί στην Πατρίδα μας. Χρειαζόμαστε άμεσα ρεαλιστικές και εφαρμόσιμες λύσεις, γιατί πλέον τα γενικόλογα σχέδια διαχείρισης, που στηρίζονταν στις απλές μεταφράσεις των ευρωπαϊκών οδηγιών, δεν οδηγούν πουθενά. Απλά δημιουργούν νέα αδιέξοδα και έχουν ως αποτέλεσμα η Ελλάδα να είναι ουραγός στην Ευρώπη 5

όσον αφορά τα ζητήματα της ανακύκλωσης και της διαχείρισης των στερεών αποβλήτων. Το θετικό στην όλη υπόθεση είναι ότι πλέον και η Ελληνική Πολιτεία έχει αντιληφθεί την κρισιμότητα της περίστασης και την ανάγκη να αντιμετωπιστεί ριζικά και αποτελεσματικά το πρόβλημα. Όχι μόνο για περιβαλλοντικούς και εθνικούς λόγους, αλλά και στη κατεύθυνση της ανάπτυξης και της δημιουργίας θέσεων εργασίας που μπορούν ν αποφέρουν η εφαρμογή σύγχρονων και οριστικών λύσεων στην ανακύκλωση και την ορθολογική διαχείριση των στερεών αποβλήτων. Σε αυτή την προσέγγιση άλλωστε η Ελληνική Πολιτεία, στα πλαίσια της εφαρμογής και της ευρωπαϊκής στρατηγικής και των δεσμεύσεων της χώρας μας, οριστικοποίησε πρόσφατα το νέο Εθνικό Σχεδιασμό Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων του νέου ΕΣΔΑ. Ο νέος εθνικός σχεδιασμός απαιτεί βελτιώσεις. Είναι όμως θετικό ότι οι Δήμοι της χώρας, οι ΦΟΔΣΑ και η ΚΕΔΕ καλούνται να παίξουν έναν εποικοδομητικό και ουσιαστικό ρόλο στην εξειδίκευση του Εθνικού Σχεδίου Διαχείρισης Αποβλήτων, 6

στην αναθεώρηση των ΠΕΣΔΑ που βρίσκεται σε εξέλιξη και στην εκπόνηση από κάθε Δήμο του δικού του Σχεδίου Αποκεντρωμένης Διαχείρισης Αστικών Στερεών Αποβλήτων. Όμως αυτό δεν μας αρκεί.για μας κάποια ζητήματα είναι αδιαπραγμάτευτα, αποτελούν κόκκινες γραμμές. Καταρχήν θεωρούμε απολύτως ξεκάθαρο ότι η θεσμική αρμοδιότητα στη διαχείριση των Αστικών Στερεών Αποβλήτων είναι ευθύνη των Δήμων. Αυτό άλλωστε ισχύει σε όλο σχεδόν τον ευρωπαϊκό χώρο. Σε αυτό είμαστε αδιαπραγμάτευτοι. Συνεπώς, ο σχεδιασμός και η διαχείριση των αστικών αποβλήτων αποτελεί το κατ εξοχήν πεδίο ευθύνης και δραστηριοποίησης της τοπικής αυτοδιοίκησης πρώτου βαθμού, η οποία και εισπράττει από τους πολίτες ανταποδοτικά τέλη για τις υπηρεσίες που παρέχει. Για μας είναι επίσης αδιαμφισβήτητος ο δημόσιος χαρακτήρας της διαχείρισης των αστικών αποβλήτων. 7

Είναι συνταγματικά κατοχυρωμένος και δεν συναρτάται από τον τρόπο υλοποίησης και λειτουργίας των επιμέρους εγκαταστάσεων και δράσεων που προβλέπονται στους οικείους περιφερειακούς σχεδιασμούς. Είτε πρόκειται για πρόγραμμα διαλογής στην πηγή είτε για δημοτική κομποστοποίηση είτε για πράσινο σημείο είτε για κεντρική μονάδα επεξεργασίας, φορέας σχεδιασμού, υλοποίησης και λειτουργίας παραμένει ο κατά περίπτωση αρμόδιος δημόσιος φορέας της τοπικής αυτοδιοίκησης. Δηλαδή ο Δήμος. «Κόκκινη γραμμή» αποτελεί επίσης για τους Δήμους μας ότι θα επιλέξουμε και θα εφαρμόσουμε στο άμεσο μέλλον στις πόλεις συστήματα διαχείρισης που δεν θα επιβαρύνουν υπέρμετρα τους πολίτες. Ήδη σήμερα οι πολίτες πληρώνουν ακριβά για υπηρεσίες που δεν ανταποκρίνονται στα χρήματα που αποδίδουν. Και ξεκαθαρίζω ότι δεν ευθύνονται οι Δήμοι για την κατάσταση αυτή, αλλά η Πολιτεία, που μέχρι σήμερα εφαρμόζει ένα σχέδιο που δεν λαμβάνει υπόψη όλες τις διαστάσεις που αφορούν το συνολικό κόστος της διαχείρισης των απορριμμάτων. 8

Αυτή η κατάσταση πρέπει να τερματιστεί. Ένα άλλο στοιχείο που για την ΚΕΔΕ αποτελεί «κόκκινη γραμμή», είναι ότι δεν μπορεί κανένας να μας υποχρεώσει να εφαρμόσουμε σε δύο διαφορετικές περιοχές το ίδιο μοντέλο διαχείρισης. Γιατί η κάθε περιοχή έχει τις ιδιαιτερότητες της. Γιατί η διαχείριση σχετίζεται και με το αν υπάρχουν χώροι κατάλληλοι στους δήμους. Άλλοι χώροι υπάρχουν π.χ. στα νησιά, άλλοι σε πυκνοκατοικημένες περιοχές, με πυκνή δόμηση, όπως η Αττική. Κι άλλοι σε Δήμους με αραιότερη δόμηση και μικρότερο πληθυσμό. Σήμερα ο δήμος μπορεί να εισηγηθεί τη χωροθέτηση αλλά όχι να αποφασίσει για αυτή. Θα αποφασίσουν κάποιοι άλλοι, που μπορεί να μην έχουν καν γνώση για την περιοχή. Αυτό το θέμα πρέπει να ρυθμιστεί άμεσα, με τις κατάλληλες νομοθετικές πρωτοβουλίες της Κυβέρνησης Χωρίς σύγχρονα θεσμικά εργαλεία, δεν μπορεί να υπάρξει εκσυγχρονισμός στο ζήτημα της διαχείρισης των απορριμμάτων. 9

Επίσης, υπάρχει και το οικονομικό στοιχείο που καθιστά υποχρεωτική τη διαφοροποίηση. Σύμφωνα με τα διεθνή standards, το ανώτατο μέσο κόστος διαχείρισης, σε εθνικό επίπεδο, συμπεριλαμβανομένης της ανακύκλωσης, της συλλογής, μεταφοράς, επεξεργασίας και διάθεσης στερεών αποβλήτων, δεν μπορεί να ξεπερνάει τα περίπου 70 ευρώ ανά κάτοικο, ανά έτος. Το ποσό αυτό, ισοδυναμεί με σχεδόν 0,5% του καθαρού διαθέσιμου εισοδήματος ανά κάτοικο. Στη σημερινή πραγματικότητα, το κόστος αυτό διαφέρει από πόλη σε πόλη. Είναι επομένως προφανές ότι καταρχήν δεν είναι δυνατό να υπάρχουν ίδια συστήματα διαχείρισης σε δύο διαφορετικές περιοχές, που υπάρχει οικονομική ανισότητα μεταξύ του πληθυσμού. Δηλ. άλλο κόστος αντέχει ο κάτοικος ενός ακριβού προαστίου της Αττικής, κι άλλο ο κάτοικος ενός Δήμου της Περιφέρειας Ηπείρου. Δεν σας κρύβω, το έχω πει άλλωστε και δημόσια, 10

ότι κατά τη δική μου άποψη το καταλληλότερο μοντέλο διαχείρισης είναι αυτό που προκρίνει τις συμπράξεις των Δήμων. Συμπράξεις Δήμων χωρίς κηδεμόνευση από πάνω, που θα μπορούν να εγγυηθούν και την επίτευξη των στόχων που τίθενται από τον εθνικό σχεδιασμό, όπως η μείωση του ποσοστού καταλήγουν σε ταφή. των σύμμεικτων απορριμμάτων που Συμπράξεις Δήμων που θα εγγυηθούν ότι δεν θα πληρώνει πανάκριβα ο πολίτης κακής ποιότητας υπηρεσίες. Θα ικανοποιούν τους περιβαλλοντικούς στόχους. Θα ευαισθητοποιούν και θα κινητοποιούν τις τοπικές κοινωνίες, γιατί θα αναγνωρίζουν ότι καμία προσπάθεια δεν μπορεί να πετύχει, αν σε αυτή δεν συμμετέχουν ενεργά οι πολίτες. Κι αυτά μπορούμε να τα κάνουμε οι Δήμοι καλύτερα. Σε συνεργασία πάντοτε με τους άλλους θεσμούς του Κράτους. Κυρίες και κύριοι 11

Η εξειδίκευση του Εθνικού Σχεδιασμού για μας δεν είναι ζήτημα τεχνικών λύσεων, καθώς όλες οι προηγμένες ευρωπαϊκές και όχι μόνο χώρες έχουν εφαρμοσμένες και αποτελεσματικές λύσεις, με ιδιαίτερα θετικά περιβαλλοντικά κοινωνικά αλλά και οικονομικά αποτελέσματα, εφαρμόζοντας μάλιστα πρακτικές και τεχνολογίες που στη χώρα μας κατά καιρούς έχουν δαιμονοποιηθεί. Για μας δεν υπάρχουν απαγορευμένες τεχνολογίες. Πρέπει όλες να κατατεθούν στο τραπέζι του δημόσιου διαλόγου. Να εξεταστούν σε όλες τους τις διαστάσεις, Να δούμε πως εφαρμόστηκαν και σε άλλες χώρες που περιβαλλοντικά είναι περισσότερο προηγμένες από την Ελλάδα. Και να αποφασίσουν οι αιρετοί της Αυτοδιοίκησης μαζί με τις τοπικές κοινωνίες ποια είναι αυτή που τους συμφέρει περιβαλλοντικά, οικονομικά, αναπτυξιακά. Χωρίς το φόβο του πολιτικού κόστους, που αποτελεί τροχοπέδη όλα αυτά τα χρόνια και ευθύνεται για τη σημερινή υστέρηση που παρατηρείται στη χώρα μας στο θέμα της διαχείρισης των στερεών αποβλήτων. 12

Είναι γνωστό ότι πολλές φορές στο βωμό των μικροπολιτικών σκοπιμοτήτων αυτοαναιρέθηκε ο όποιος σχεδιασμός και οι όποιες θεσμοθετημένες επιλογές. Κυρίες και κύριοι Η ΚΕΔΕ εκτιμώντας την ιδιαίτερη σοβαρότητα του ζητήματος της διαχείρισης των στερεών αποβλήτων, ανέλαβε το προηγούμενο διάστημα πολλές πρωτοβουλίες ώστε μέσα από έναν εξαντλητικό πολιτικό και επιστημονικό διάλογο, να καταλήξουμε ως χώρα σε ένα κοινά αποδεκτό, βιώσιμο και εφικτά υλοποιήσιμο εθνικό σχέδιο. Ανοίξαμε το διάλογο με όλους τους φορείς που έχουν θεσμικές αρμοδιότητες στη διαχείριση των στερεών αποβλήτων, με τα συστήματα ανακύκλωσης, τον ΕΟΑΝ, τους ΦΟΔΣΑ, τις ΠΕΔ, τους Δήμους, τη κάθε τοπική κοινωνία. Συμμετείχαμε στα θεματικά συνέδρια του Δικτύου ΦΟΔΣΑ, του ΠΑΝΔΟΙΚΟ και άλλων φορέων ασχολήθηκαν με το ζήτημα αυτό. Καταθέσαμε τις προτάσεις μας τεκμηριωμένα στην αρμόδια επιτροπή της Βουλής. 13

Κάναμε παρεμβάσεις στα αρμόδια Υπουργεία για την επίλυση και τη θεσμική ρύθμιση ζητημάτων που έπρεπε να επιλυθούν άμεσα. Και φτάνουμε σήμερα στο μεγάλο και σημαντικό αυτό συνέδριο της Αλεξανδρούπολης για να προσδιορίσουμε τη δική μας στρατηγική και τα μοντέλα διαχείρισης που θα βασίζονται στην επιστημονική γνώση, τη διεθνή εμπειρία, την οικονομικότητα, τη περιβαλλοντική ευθύνη και πάνω απ όλα τη κοινωνική αποδοχή. Θέλουμε να ενισχύσουμε τον επιστημονικό λόγο πάνω σε ένα ζήτημα που κατά την άποψη μας δεν είχε τον απαραίτητο χρόνο, προκειμένου να υπάρξει ένας εξαντλητικός κοινωνικός διάλογος σε όλα τα επίπεδα, (πολίτες, τοπικούς φορείς, κεντρικούς θεσμικούς φορείς, επιστημονική κοινότητα κτλ). Σε κάθε περίπτωση, το επόμενο διάστημα η Κ.Ε.Δ.Ε. θα αναλάβει και νέες πρωτοβουλίες 14

προκειμένου να καλύψουμε το χαμένο χρόνο και να συμβάλλουμε δημιουργικά στην εθνική προσπάθεια να αποκτήσει επιτέλους η χώρας μας ένα ολοκληρωμένο σχέδιο διαχείρισης των απορριμμάτων της, που θα ανταποκρίνεται στις ευρωπαϊκές μας υποχρεώσεις, θα σέβεται το περιβάλλον και την ποιότητα ζωής των πολιτών και το κυριότερο, θα είναι οικονομικά βιώσιμο και δεν θα κοστίζει ακριβά στους δημότες. Δεν θέλω να σας κρύψω πως η ελπίδα της ΚΕΔΕ ήταν ότι στην προγραμματική περίοδο 2014-2020, θα ξεκινούσε, επιτέλους, μια ορθολογική πολιτική διαχείρισης αποβλήτων στην Ελλάδα. Θα καλύπτονταν όλοι οι νομικά δεσμευτικοί στόχοι αύξηση ανακύκλωσης, διαλογή στη πηγή των βιοαποβλήτων, μείωση ταφής αποβλήτων, κλπ, παρά τη στενότητα του χρόνου. Βασικά εργαλεία σε αυτή την προσπάθεια θα έπρεπε να είναι: 1. οι ρεαλιστικές και σύγχρονες, σύμφωνα με την κοινοτική και εθνική νομοθεσία, πολιτικές και στρατηγικές, οι σε βάθος μελετημένοι στόχοι και δράσεις και η ορθολογική κοστολόγηση των απαιτούμενων έργων και δράσεων σε ένα συνεκτικό Εθνικό Σχέδιο Διαχείρισης Αποβλήτων. 15

2. τα περίπου 850 εκατομμύρια ευρώ (Δημόσια Δαπάνη) για έργα διαχείρισης στερεών αποβλήτων, που εγκρίθηκαν ήδη από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή στα προγράμματα του ΕΣΠΑ 2014-2020. Φοβάμαι όμως ότι ο νέος επιχειρησιακός και διαχειριστικός σχεδιασμός καθιστά τη στοχοθεσία που έχει τεθεί ανέφικτη, με αποτέλεσμα να υπάρχει κίνδυνος για νέες καθυστερήσεις για τα απαιτούμενα έργα. Επισημαίνεται ότι στο νέο Εθνικό Σχεδιασμό παρουσιάζονται αυθαίρετα ως ρεαλιστικοί στόχοι για τα επόμενα πέντε χρόνια, στόχοι που προσεγγίστηκαν και σε κάποιες περιπτώσεις επιτεύχθηκαν σε ορίζοντα 20ετίας σε Ευρωπαϊκές χώρες με σαφώς καλύτερες υποδομές, οργάνωση, παιδεία, ξεκαθαρισμένο θεσμικό πλαίσιο και αποτελεσματική Δημόσια Διοίκηση. Δηλαδή αυτοί που συνέταξαν το νέο ΕΣΔΑ, υποστηρίζουν ότι η Ελλάδα θα πετύχει σε 5 χρόνια, όσα πέτυχαν οι ευρωπαίοι με καλύτερες υποδομές και κουλτούρα σε 20. Ο καθένας από μας μπορεί να κρίνει πόσο ισχυρές βάσεις έχει αυτή η στοχοθεσία. 16

Εγώ σας καταθέτω τις έντονες επιφυλάξεις μου. Επιπλέον σήμερα δεν υπάρχει η οποιαδήποτε μελετητική ωριμότητα των ακόμα απροσδιόριστων έργων, που πρέπει να εξειδικευτούν στα Τοπικά Σχέδια (ΤΣΔΑ) και να προβλεφθούν παράλληλα στους Περιφερειακούς Σχεδιασμούς (ΠΕΣΔΑ) που βρίσκεται σε εξέλιξη η αναθεώρησή τους Με βάση τα παραπάνω θεωρούμε ότι οι στόχοι του ΕΣΔΑ δεν προκύπτουν με τεκμηρίωση, εγκυμονώντας σοβαρούς κίνδυνους αποτυχίας με επιπτώσεις για τους πολίτες και το περιβάλλον. Κατά την άποψή μας, η εφαρμογή του νέου ΕΣΔΑ προϋποθέτει την επίλυση μιας σειράς κρίσιμων ζητημάτων, πέραν της στοχοθεσίας. Θα αναφέρω ενδεικτικά: Διαθέσιμοι Πόροι για κατασκευή υποδομών και κοστολόγηση έργων με βάση το νέο ΕΣΔΑ Χρονικές καθυστερήσεις, αιρεσιμότητα, διασφάλιση και επάρκεια των απαιτούμενων πόρων για την υλοποίηση των έργων διαχείρισης Το Λειτουργικό κόστος του νέου συστήματος, στοιχείο ιδιαίτερα σημαντικό σε περίοδο κρίσης. Αντιμετώπιση του προβλήματος της σύγχυσης αρμοδιοτήτων 17

Επίλυση διάφορων θεσμικών ζητημάτων ( π.χ. νομοθετική ισχύς του σχεδίου, Αναθεώρηση λειτουργίας των Συστημάτων Εναλλακτικής Διαχείρισης, Προσωπικό Δήμων και προσλήψεις, χωροθετήσεις και Γ.Π.Σ., κλπ) Δημόσια χρηματοδότηση έλεγχος και βαθμός εμπλοκής του ιδιωτικού τομέα Ενημέρωση ευαισθητοποίηση πολιτών Η ΚΕΔΕ εκτιμά ότι για τη δρομολόγηση οριστικών, τεκμηριωμένων και κυρίως βιώσιμων λύσεων στα θέματα της διαχείρισης στερεών αποβλήτων, απαιτείται να απαντηθούν μια σειρά από καυτά ερωτήματα όπως: Πως επιδρούν οι δημογραφικές και γεωγραφικές ιδιαιτερότητες της χώρας στην επιλογή των πλέον κατάλληλων συστημάτων και τεχνολογιών διαχείρισης στερεών αποβλήτων; Ποιά είναι τα όρια και οι περιορισμοί που επιδρούν στη βιωσιμότητα των προγραμμάτων ανακύκλωσης με διαλογή στην πηγή; Τι μπορεί και τι δεν μπορεί να γίνει με προγράμματα ανακύκλωσης οργανικού και αποκεντρωμένες μονάδες κομποστοποίησης; Ποιες είναι οι κλίμακες βιωσιμότητας για τα διαφορετικά μοντέλα διαχείρισης; 18

Ποιές τεχνολογίες είναι οικονομικά βιώσιμές και κάτω από ποιές προϋποθέσεις; Ποιες είναι οι ευρωπαϊκές εμπειρίες σε σχέση με τα παραπάνω ερωτήματα και πως μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως οδηγός για την ελληνική πραγματικότητα; Ξεκινώντας σήμερα από το συνέδριο της Αλεξανδρούπολης που θέλουμε να γίνει το σημείο αναφοράς, την αφετηρία για μία Νέα Αρχή στη διαχείριση των ΑΣΑ η ΚΕΔΕ θέλει να σηματοδοτήσει μια ρεαλιστική στροφή σε όλα τα επίπεδα σχεδιασμού και υλοποίησης έργων, όπως σας ανέφερα και στην αρχή. Κυρίες και κύριοι, Σ αυτό το σημείο θα ήθελα να θέσω 4-5 μείζονος σημασίας ζητήματα για τη διαχείριση των Αστικών Στερεών Αποβλήτων στη χώρα μας, ζητήματα διαχρονικά, δυσεπίλυτα αλλά αναγκαία για να οδηγηθούμε σε λύσεις βιώσιμες και αποδεκτές. Σε σχέση με τον Εθνικό Σχεδιασμό, την ανακύκλωση και τη χρηματοδότηση έργων διαχείρισης 19

Γίνεται μια σημαντική στροφή προς την ανακύκλωση και την κυκλική οικονομία και καθιερώνει τα Δημοτικά Σχέδια Αποκεντρωμένης Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων. Ωστόσο, αυτή η στροφή δεν συνοδεύεται από την κατάλληλη κοστολόγηση, τη λήψη πρακτικών μέτρων και πακέτα χρηματοδότησης αντίστοιχων δράσεων σε επίπεδο Δήμων. Ένα πρώτο ζητούμενο λοιπόν είναι να υπάρχουν συγκεκριμένα χρηματοδοτικά προγράμματα για την ανακύκλωση σε επίπεδο δήμων στο νέο ΕΣΠΑ. Είναι επίσης σαφές ότι επιβάλλεται η αναβάθμιση της ΚΕΔΕ στις διαδικασίες λήψης αποφάσεων σε σχέση με τον Εθνικό Σχεδιασμό και η θεσμοθέτηση ενός επίσημου ρόλου στην πορεία σχεδιασμού, υλοποίησης και παρακολούθησης των απαιτούενων έργων. Η κυβέρνηση νομίζει ότι μπορεί να λύσει το πρόβλημα με μικρά έργα ανακύκλωσης και μόνο ΥΠΕΡΦΙΛΟΔΟΞΟΥΣ ΣΤΟΧΟΥΣ, κάτι που είναι σε πληρη αντίθεση τόσο με τη νομοθεσία της ΕΕ όσο και με τις πλεον δόκιμες πρακτικές που θα πραουσιαστούν στο συνέδριο μας. Σημειώνεται εδώ, ότι σε επίπεδο ευρωπαίων αξιωματούχων, 20

συζητιέται ότι αν η Ελλάδα δεν μπορέσει να υλοποιήσει τα αναγκαία έργα, τότε καλύτερα να προχωρήσει σε εξαγωγές απορριμμάτων ως μόνιμη λύση, με δεδομένο ότι οι βόρειες χώρες έχουν έλλειψη απορριμμάτων για τα εργοστάσια που ήδη λειτουργούν. Ο προσανατολισμός της ΕΕ να θεσμοθετηθούν τα πανευρωπαϊκά δίκτυα απορριμμάτων εντός των επόμενων ετών, αφορά άμεσα την Ελλάδα. Κύκλοι της ΕΕ θέτουν το τρέχον ΕΣΠΑ ως την τελευταία ευκαιρία της χώρας να αναπτύξει δικές της υποδομές διαχείρισης απορριμμάτων. Στο βαθμό που αυτό δεν γίνει, η χώρα θα οδηγηθεί αναγκαστικά σε εξαγωγές απορριμμάτων προς τις χώρες της Κεντρικής και Βόρειας Ευρώπης, στα πρότυπα της Νάπολης, στην Ιταλία, που εξάγει τα μισά σκουπίδια της στο Αμβούργο, με κόστος 300 ευρώ / τόνο. Αν συμβεί αυτό, θα επιβαρυνθούν δυσανάλογα οι κάτοικοι της Ελλάδος, αφού το κόστος θα είναι διπλάσιο ή και τριπλάσιο του κόστους διαχείρισης που θα προέκυπτε αν είχαμε δικές μας υποδομές. 21

Η διάσταση της τελευταίας ευκαιρίας για δημιουργία μονάδων επεξεργασίας στη χώρα μας, πρέπει να γίνει κεντρικό στοιχείο της παρέμβασης μας ως Κ.Ε.Δ.Ε. Σε σχέση με το κόστος διαχείρισης Πολλά στοιχεία δείχνουν ότι το κόστος διαχείρισης των απορριμμάτων στην Ελλάδα είναι πολύ υψηλό, σε σχέση με τα παραγόμενα αποτελέσματα είναι σαφές ότι σημαντικό ρόλο σε αυτό παίζουν τόσο οι ακαμψίες του δημόσιου τομέα, όσο και η σταδιακή απαξίωση των στόλων των απορριμματοφόρων, η απουσία συντήρησης, η έλλειψη επενδύσεων λόγω κρίσης και οι διαχειριστικές πρακτικές. Ο κ. Χιονίδης, ο Πρόεδρος της Επιτροπής Περιβάλλοντος της ΚΕΔΕ, θα αναφερθεί αναλυτικά με αριθμούς στο κόστος αυτό. Η ΚΕΔΕ μπορεί και πρέπει να πρωτοστατήσει στην υιοθέτηση πρακτικών μείωσης του κόστους διαχείρισης με ταυτόχρονη βελτίωση των παραγόμενων αποτελεσμάτων. Κάτι τέτοιο είναι εφικτό με την υιοθέτηση σύγχρονων εργαλείων που προωθούν τη συμμετοχή των πολιτών, την προώθηση συστημάτων συλλογής πόρτα-πόρτα, 22

τη λειτουργία προγραμμάτων πρόληψης παραγωγής αποβλήτων σε τοπικό επίπεδο, ανταποδοτικών σχημάτων επιβράβευσης και άλλων δοκιμασμένων πρακτικών του ευρωπαϊκού και όχι μόνο χώρου. Σε σχέση με τους φορείς διαχείρισης Η ΚΕΔΕ οφείλει να τοποθετηθεί με προσεκτικό τρόπο, αφού λάβει υπόψην της τα πορίσματα της πρώτης συζήτησης του συνεδρίου. Σε κάθε περίπτωση η ΕΕ δείχνει σαφή προτίμηση σε ισχυρούς, δομημένους και καλά στελεχωμένους φορείς διαχείρισης, εφόσον αυτοί διασφαλίζουν οικονομίες κλίμακας και έχουν διαχειριστική επάρκεια. Επιπλέον, είναι σαφές ότι σε ζητήματα ανακύκλωσης, τον πρώτο λόγο τον έχει η Τοπική Αυτοδιοίκηση έτσι και αλλιώς, σε όλες της χώρες της ΕΕ. Σε σχέση με τα ΣΔΙΤ Η υλοποίηση 3-4 ΣΔΙΤ στη διαχείριση των απορριμμάτων έχει μπει στα προαπαιτούμενα. Η ΚΕΔΕ εξετάζει όλες τις δυνατές λύσεις χρηματοδότησης, με μόνο κριτήριο τη βιωσιμότητα των συστημάτων από περιβαλλοντική, οικονομική, κοινωνική και τεχνολογική άποψη και ζητά μια συγκεκριμένη εξέταση των έργων, ένα προς ένα. 23

Σε σχέση με το νησιωτικό χώρο Είναι κοινά αποδεκτό ότι η διαχείριση απορριμμάτων και η ανακύκλωση, σε πολλά ελληνικά νησιά είναι προβληματική. Η δυσκολία μεταφοράς των ανακυκλώσιμων, οι περιορισμοί της νησιωτικότητας, η απουσία νέων έργων τα τελευταία χρόνια αλλά και η εμμονή των προηγούμενων κυβερνήσεων να δοθεί λύση στα πλαισια του κάθε νησιού, ουσιαστικά κάθε νησί και μια χωματερή έχουν δημιουργήσει σοβαρά αδιέξοδα που είναι θέμα χρόνου να μετατραπούν σε προβλήματα με αντίκτυπο και στην τουριστική ανάπτυξη των νησιών. Απαιτείται άμεσα μια νέα θεώρηση, με έμφαση στην ανακύκλωση και τη διαλογή στην πηγή, αξιοποίηση των θαλάσσιων μεταφορών και ανάδειξη του εθνικού χαρακτήρα των νησιών μέσω της προώθησης της ιδέας των νησιών μηδενικών αποβλήτων. Κυρίες και κύριοι 24

Σας ζητώ συγγνώμη αν εκμεταλλεύθηκα την ανοχή σας, αλλά όπως διαπιστώνετε υπάρχουν πολλά ανοικτά ζητήματα που πρέπει να συζητηθούν στο Συνέδριο μας. Θέτοντας αυτά τα κεντρικά ζητήματα στο δημόσιο διάλογο, στους ειδικούς επιστήμονες και τεχνοκράτες, στους ξένους προσκεκλημένους μας, στους αιρετούς της Αυτοδιοίκησης αλλά και στους εκπροσώπους του ιδιωτικού που βρίσκονται στο χώρο αυτό, ελπίζω και πιστεύω ότι το ξεχωριστό αυτό συνέδριο θ αποτελέσει ένα ουσιαστικό βήμα διαλόγου, γνώσης και χρήσιμων μεθοδολογικών εργαλείων. Θα αποδειχθεί τις δύο αυτές μέρες ότι η Αυτοδιοίκηση είναι και πάλι μπροστά, και πάλι πρωτοπόρα στο θέμα του διαλόγου και εξειδίκευσης για τη διαχείριση των Στερεών αποβλήτων, αναδεικνύοντας και πάλι την υπεύθυνη στάση της απέναντι στο περιβάλλον, τη ποιότητα ζωής, τον ίδιο τον άνθρωπο. Σήμερα κάνουμε μια νέα αρχή για τις πόλεις μας, για να διασφαλίσουμε καλύτερη ζωή για τους πολίτες μας. Σας ευχαριστώ. 25