ΒΙΒΛΙΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ 14 η ΕΦΟΡΕΙΑ ΒΥΖΑΝΤΙΝΩΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΩΝ
1. Λίγα λόγια για το αρχοντικό 2 2. Το παραμύθι της τοιχογραφίας! (Πρόταση) 3 3. Βρες τη λέξη! (Λύση) 9 4. Ζήσε στον 18 ο αιώνα.. (Πρόταση διαχείρισης) 10 1
Το 1774 κάτι σημαντικό έγινε! Η συνθήκη του Κιουτσούκ - Καϊναρτζή μεταξύ Ρωσίας και Τουρκίας, που έκανε τους Έλληνες πολύ χαρούμενους. Η οικονομία έγινε καλύτερη και όμορφα αρχοντικά χτίστηκαν σε όλη τη περιοχή των Βαλκανίων. Ένα από αυτά είναι και το αρχοντικό της Βαρελτζήδαινας. Το σπίτι ενός άρχοντα του 18ου αιώνα στη Λέσβο. Είναι ένα διώροφο κτίριο χτισμένο στο τέλος του 18ου αιώνα. Τότε το ισόγειο το χρησιμοποιούσαν σαν αποθήκη και ως βοηθητικό χώρο ενώ τη ζωή τους τη περνούσαν στον 2ο όροφο. Στο κέντρο υπάρχει το αξάιτο. Στη δεξιά πλευρά υπάρχει ο "σοφάς", ένα πιο ψηλό δωμάτιο από τα άλλα που υποδέχονταν τους ξένους. Ο σοφάς χωρίζει τα δύο δωμάτια, τους οντάδες τους οποίους χρησιμοποιούσαν το καλοκαίρι. Στην αριστερή πλευρά υπάρχει ένα δωμάτιο με έναν όμορφο θρόνο για τον άρχοντα. Δίπλα σε αυτό βρίσκεται το δωμάτιο οντάς που χρησιμοποιούσαν το χειμώνα και η κουζίνα. Το αρχοντικό ήταν σε πολύ άσχημη κατάσταση πριν αναλάβει η 14η εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων. Τα ξύλα είχαν σαπίσει και οι τοιχογραφίες είχαν εξαφανιστεί. Χρειάστηκε οι ειδικοί να τρίψουν να βάψουν αλλά και να αντικαταστήσουν ότι δε μπορούσε να φτιαχτεί και συμπλήρωσαν τις τοιχογραφίες και τα ταβάνια όπου χρειάστηκε. Το αρχοντικό πήρε το σημερινό όνομά του από τη τελευταία ιδιοκτήτρια που το επίθετό της ( Μπαρδακτσόγλου) σήμαινε βαρέλι. 2
Προτείνεται να γίνει ανάγνωση του παραμυθιού την ώρα που βρίσκονται τα παιδιά στο δωμάτιο με τη συγκεκριμένη τοιχογραφία. Να έχουν το δικαίωμα να διακόψουν για ερωτήσεις, καθώς και να γίνει σαφές το θέμα του μαντηλιού και των αντιλήψεων της εποχής, διότι ίσως εμπνεύσει τα παιδιά για τη τελευταία δραστηριότητα «Ζήσε στον 18 ο αιώνα». Οι υπόλοιπες δραστηριότητες μπορούν να γίνουν στον αύλειο χώρο, σε κάποιον άλλο χώρο του αρχοντικού, κατόπιν συνεννοήσεως με τον υπεύθυνο χώρου, ή ακόμα και στη σχολική αίθουσα μετά την επίσκεψη. 3
Μια φορά κι ένα καιρό, πολλά χρόνια πριν, σε ένα όμορφο νησί, μια ιστορία αγάπης γεννήθηκε. Εκεί, ξέρετε, ζούσε ένας νεαρός άρχοντας, ο Στρατής, που τον αγαπούσαν και τον σέβονταν όλοι. Σίγουρα και εσείς θα τον αγαπούσατε άμα τον γνωρίζατε. Ο νέος είχε ό, τι ήθελε, αλλά η καρδιά του ήταν άδεια. Μια κοπέλα υπήρχε στη σκέψη του, η οποία ήταν ξακουστή για την ομορφιά και τη καλοσύνη της, η Μαρία. Νέοι από όλη την οικουμένη μάλωναν για κείνη και αρχοντόπουλα ζητούσαν το χέρι της. Όμως υπήρχε ένα μυστικό, που σίγουρα φαντάζεστε ποιό ήταν Η Μαρία αγαπούσε μόνο τον Στρατή! Εκείνος ήταν αποφασισμένος παρ όλες τις δυσκολίες να κερδίσει τη καρδιά της. Περίμενε τη Μαρία λοιπόν, κάθε μέρα, με λουλούδια να τη δει να κατεβαίνει στη παραλία. 4
Μια μέρα η καρδιά του χτυπούσε δυνατά. Τόσο δυνατά, που αν κάνετε ησυχία, θα την ακούσετε και εσείς και μη μπορώντας να την έχει άλλο μακριά του, της ζήτησε να τον παντρευτεί. Ο Στρατής περίμενε με αγωνία να απαντήσει η οικογένεια της κοπέλας. Καθόταν και ψάρευε στη παραλία Και οι μέρες περνούσαν Ώσπου ένα πρωί ήρθαν τα καλά μαντάτα! Η Μαρία θα γινόταν γυναίκα του! Δεν υπήρχαν λόγια να περιγράψει κανείς την ευτυχία του νέου. Πως νιώθετε εσείς όταν σας συμβαίνει κάτι υπέροχό; Χίλιες φορές καλύτερα! 5
Ένα γεγονός ήρθε να καλύψει αυτή τη χαρά. Ο Στρατής έπρεπε να κάνει ένα μεγάλο ταξίδι με το καράβι του. Έτσι λοιπόν πήρε την αγαπημένη του και έκαναν μια βόλτα. Εκεί της ανακοίνωσε ότι έπρεπε να φύγει για λίγο καιρό. Πιασμένοι από ένα μαντήλι καθώς έτσι συνηθίζονταν εκείνη την εποχή προχώρησαν στην ακροθαλασσιά πριν ο ήλιος να βασιλέψει. 6
Η Μαρία μετά την αναχώρηση του αρραβωνιαστικού της καθόταν και αγνάντευε τη θάλασσα περιμένοντας να δει τα άσπρα πανιά του καραβιού του. Ώσπου μια μέρα ξημέρωσε πιο όμορφη από ποτέ. Ο ήλιος έλαμπε! Στα όμορφα μάτια της ζωγραφίστηκε η χαρά. Ο Στρατής είχε επιστρέψει! 7
Το νεαρό ζευγάρι μετά από λίγες μέρες, πλέοντας σε πελάγη ευτυχίας, αντάλλαξε όρκους αγάπης σε ένα μαγικό γάμο που τον ακολούθησε ένα πλουσιοπάροχο γεύμα. Ο Στρατής μπορούσε τώρα να κρατήσει το χέρι της Μαρίας, αφού δεν ήταν πια αναγκασμένος να τηρεί το έθιμο του μαντηλιού και εκείνη να μην τον αφήσει να φύγει ποτέ ξανά από κοντά της. Τώρα αυτό δε ξέρουμε πόσο καλό ήταν, αλλά αυτή είναι μια άλλη ιστορία. Από τότε ζήσανε αυτοί καλά και εμείς καλύτερα!! 8
Βοηθήστε τους μαθητές σε περίπτωση που χρειάζεται και εξηγήστε τους σχετικά 1. Λέγεται και αλλιώς η Βαρελτζήδαινα 2. Το μέρος που βρίσκεται το αρχοντικό 3. Δωμάτιο υποδοχής ξένων 4. Το ισόγειο λειτουργούσε και ως 5. Προεξοχή στον όροφο 6. Ζωγραφιές σε τοίχο 7. Αλλιώς το δωμάτιο 1. Μ Π Α Δ Ρ Α Κ Τ Σ Ο Γ Λ Ο Υ 2. Π Ε Τ Ρ Α 3. Σ Ο Φ Α Σ 4. Α Π Ο Θ Η Κ Η 5. Σ Α Χ Ν Ι Σ Ι Ν Ι 6. Τ Ο Ι Χ Ο Γ Ρ Α Φ Ι Ε Σ 7. Ο Ν Τ Α Σ 9
Σκέψου πως ήταν η ζωή στο αρχοντικό, τι θα ήθελες να ήσουν (άντρας, γυναίκα, άρχοντας, εργάτης) και φαντάσου τι περιπέτειες θα ζούσες εκείνα τα χρόνια! Γράψε ένα μικρό διάλογο από τη ζωή σου τότε και κάντε τον θεατρική παράσταση με τους συμμαθητές σου. Αν δεν υπάρχει αρκετός χρόνος για να παιχτούν όλες οι θεατρικές παραστάσεις, είτε με κλήρο είτε διαλέγοντας τους πιο προσιτούς διαλόγους, χωρίστε τους μαθητές σε ομάδες οι οποίοι θα παίξουν τους διαλόγους που έχουν επιδεχθεί. 10