ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ, ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΑΣΦΑΛΙΣΗΣ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗΣ ΓΡΑΦΕΙΟ ΤΥΠΟΥ ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΤΥΠΟΥ ΓΙΩΡΓΟΥ ΚΑΤΡΟΥΓΚΑΛΟΥ ΥΠΟΥΡΓΟΥ ΕΡΓΑΣΙΑΣ, ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΑΣΦΑΛΙΣΗΣ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗΣ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 8 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ 2016 ΕΙΣΗΓΗΣΗ ΥΠΟΥΡΓΟΥ Καλημέρα και καλή χρονιά σε όλους. Επιχειρούμε μια μείζονα τομή, μια μεταρρύθμιση που 10ετίες έπρεπε να έχουμε επιχειρήσει. Γιατί εδώ και 10ετίες ξέρουμε όχι μόνο ότι δεν είναι βιώσιμο το ασφαλιστικό μας σύστημα, αλλά και ότι δεν είναι δίκαιο. Ότι δεν παρέχει ίση προστασία προς όλους. Ότι έχει μεγάλα κενά, ειδικά για τους πιο αδύναμους και νησίδες υπερπροστασίας για όσους είχαν ευνοηθεί από πελατειακές τακτικές του παρελθόντος. Επίσης ξέρουμε ότι η κρίση έχει δυναμιτίσει τα οικονομικά θεμέλια της βιωσιμότητας του συστήματος και θα τα είχε δυναμιτίσει ακόμη και εάν είχαμε ένα στέρεο, υγιές ασφαλιστικό σύστημα, γιατί δεν υπάρχει ασφαλιστικό σύστημα που μπορεί να αντέξει το 1/4 του πληθυσμού να είναι άνεργο και
τους μισούς αυτοαπασχολούμενους λόγω της κρίσης να μην μπορούν να πληρώσουν τις εισφορές τους. Κι αυτό συμβαίνει χωρίς να υπάρχουν αποθεματικά στα ταμεία που να μπορούν να απορροφήσουν την κρίση, εξαιτίας των εγκληματικών ευθυνών του πολιτικού συστήματος. 38 δισεκατομμύρια ήταν τα αποθεματικά όταν μπήκαμε στην κρίση. Υπολογίζουν οι ειδικοί ότι θα έπρεπε να έχουμε 100 και είχαμε μόνο τα 38, γιατί ήταν αναγκασμένα τα ασφαλιστικά ταμεία για χρόνια να καταθέτουν σε άτοκες καταθέσεις όλα τα διαθέσιμά τους. Και σαν μην έφτανε αυτό, δόθηκε και η χαριστική βολή με το PSI. Ουσιαστικά εξανέμισε ό,τι είχε απομείνει. Και η τρίτη πρόκληση, η πρώτη είπαμε ποια είναι, ο στρεβλός χαρακτήρας του συστήματος. Ο δεύτερος, η κρίση. Η τρίτη πρόκληση είναι το μνημόνιο. Το οποίο περιλαμβάνει μια σειρά από ρυθμίσεις που εάν εφαρμόζονταν αυτοτελώς, χωρίς διορθωτικά μέτρα, χωρίς ισοδύναμα, χωρίς πρωτοβουλίες που θα αμβλύνουν τις νεοφιλελεύθερες αιχμές τους, ουσιαστικά θα μετέτρεπαν το σύστημα κοινωνικής ασφάλισης από αναδιανεμητικό σε ένα σύστημα που θα έδινε απλά επιδόματα και μάλιστα με λογική ιδιωτικής ασφάλισης, όχι κοινωνικής. Επιχειρούμε ταυτόχρονα τρία πράγματα. Να συγκρατήσουμε τη δημοσιονομική δαπάνη με τρόπο όμως κοινωνικά και ταξικά μεροληπτικό υπέρ των πιο αδύναμων, υπέρ των μεσαίων στρωμάτων, υπέρ αυτών που είναι χρόνια έξω από την αγορά εργασίας, όχι γιατί δεν θέλουν να δουλέψουν, αλλά γιατί δεν μπορούν να βρούν δουλειά. Δεύτερο. Να ενσωματώσουμε τις μνημονιακές ρυθμίσεις σε ένα νέο σύστημα που ουσιαστικά αλλάζει τον προσανατολισμό τους. Για παράδειγμα, εάν δεν κάναμε τη μεταρρύθμιση, θα έπρεπε να καταργήσουμε το ΕΚΑΣ, χωρίς να έχουμε τίποτα να βάλουμε στη θέση του. Εμείς προχωρούμε στη σταδιακή αντικατάσταση του ΕΚΑΣ από την εθνική σύνταξη, που έχει ακριβώς τον ίδιο σκοπό. Να προστατεύσει τους ηλικιωμένους από τη φτώχεια και τον αποκλεισμό. Και τέλος κάτι σημαντικό που έχει συσκοτιστεί στον ορυμαγδό της παραπληροφόρησης από τις ναυαρχίδες και τις ακταιωρούς της. Το ότι πάμε για πρώτη φορά σε ένα ενιαίο σύστημα, αντίθετα με αυτό που γινόταν μέχρι 2
τώρα κάθε φορά ο λογαριασμός στελνόταν στις επόμενες γενιές και είχαμε συνταξιούχους πριν το 1993, μετά το 1993, πριν το 2011, μετά το 2011, πριν το 2015, μετά το 2015. Εφαρμόζουμε ενιαίους κανόνες σε όλους με όρους όχι μόνο κοινωνικής, αλλά και διαγενεακής δικαιοσύνης. Ακόμη και στους παλιούς συνταξιούχους που εγγυόμαστε απολύτως και με τον πιο κατηγορηματικό τρόπο ότι η σύνταξή τους θα παραμείνει στο επίπεδο το παλαιό, τις εγγυόμαστε με τον μηχανισμό της προσωπικής διαφοράς. Τι σημαίνει αυτό; Ότι όταν εξισορροπιστούν οι συντάξεις, όταν με την άνοδο των νέων συντάξεων που μπορεί να υπολείπονται των παλαιών, φτάσουν και οι παλιές και οι νέες σε ένα επίπεδο, για πρώτη φορά από τότε που ο Βενιζέλος σχεδίασε το ΙΚΑ, θα έχουμε συνταξιούχους σε όλη την Ελλάδα μιας ταχύτητας, όχι πολλών ταχυτήτων. Παρενθετικά, επειδή γίνεται πολλή παραπληροφόρηση για την προσωπική διαφορά, πρέπει να διευκρινίσω ότι την προσωπική διαφορά την εγγυόμαστε για πάντα. Η αναφορά που γίνεται στο νόμο ότι από το 2018 και μετά θα γίνεται η σύγκριση με τις μελλοντικές συντάξεις, αναφέρεται στο αυτονόητο, ότι όπως κάθε προσωπική διαφορά αυτή θα τείνει να μειώνεται όταν οι ισοδύναμες με αυτές συντάξεις ανεβαίνουν. Γιατί αυτό θέλουμε να δώσουμε στο ασφαλιστικό. Ελπίδα. Το είπα και κατά την δήλωσή μου μετά την έξοδο από το Προεδρικό Μέγαρο, ότι αυτός είναι ο μεγαλύτερος κίνδυνος αυτή τη στιγμή για το ασφαλιστικό. Να χαθεί η ελπίδα στο νέο εργαζόμενο ότι θα πάρει σύνταξη. Να χαθεί η ελπίδα στο συνταξιούχο ότι θα συνεχίσει να παίρνει τη σύνταξή του και αυτή δεν θα εξανεμιστεί. Και δεν υπάρχει σημαντικότερο πράγμα για το ασφαλιστικό από την ελπίδα και την εμπιστοσύνη. Ακριβώς αυτό το νόημα θέλουμε να επιστρέψουμε στην κοινωνική ασφάλιση. Και το κάνουμε με δυο βασικές τομές. Ήδη αναφέρθηκα σε αυτές. Η πρώτη είναι η εθνική σύνταξη. Ίδια για όλους γιατί χρηματοδοτείται από τη φορολογία και όχι από τις εισφορές, αγκυροβολημένη εκεί που ορίζει η Ευρωπαϊκή Ένωση το όριο της φτώχειας, το 60% του ενδιάμεσου εισοδήματος για να προστατεύει από τη φτώχεια και τον κοινωνικό αποκλεισμό. Και που θα δίνεται σε όποιον έχει ασφαλιστικό δικαίωμα, έστω και 15 χρόνια ασφάλισης, στα 67 του. Ή 40 στα 62, ή όπου 3
συμπληρώνουν τη σημερινή ηλικία συνταξιοδότησης όσοι συνταξιοδοτούνται σε μικρότερα όρια ηλικίας. Και μετά οι ίδιοι κανόνες για όλους. Ίδιοι για τις εισφορές, ίδιοι για τις παροχές, να μην υπάρχουν πια ούτε αδικημένοι, ούτε προνομιούχοι. Ειδική μέριμνα θα ληφθεί και λαμβάνεται ήδη στο νομοσχέδιο για ειδικές κατηγορίες. Για τα μπλοκάκια για παράδειγμα ήδη προβλέπει το συγκεκριμένο άρθρο ότι οι νέοι συνήθως επαγγελματίες, θα δώσουν εισφορές όπως οι μισθωτοί. Οι ίδιοι θα πληρώσουν επομένως το 6,5% των εισφορών τους και το άλλο θα το πληρώσει ο εργοδότης τους. Συζητώ με τους ελεύθερους επαγγελματίες. Να σας πω εκ των προτέρων ότι ο κανόνας για τις εισφορές των ελεύθερων επαγγελματιών είναι ένας δίκαιος κανόνας. Υπολογίζει, όπως κάνει για όλο τον κόσμο ότι πληρώνουμε πια εισφορές στο καθαρό μας εισόδημα. Όχι σε ασφαλιστικές κλάσεις που είναι τεχνητές και που θεωρούν ότι κατά τεκμήριο κάθε χρόνος που περνάει γινόμαστε πλουσιότεροι, γιατί δεν υπάρχουν βεβαιότητες στην κρίση. Προβλέπουμε μια ελάχιστη ασφαλιστική εισφορά που είναι πολύ μικρότερη από αυτή που καταβάλει σήμερα η μεγάλη πλειονότητα των ασφαλισμένων και από εκεί και μετά 20% για την κύρια ασφάλιση επί του εισοδήματος. Ο ίδιος κανόνας που ισχύει για τους μισθωτούς θα ισχύει και για τους ελεύθερους επαγγελματίες. Και κλείνω, γιατί εκεί η μετάβαση έχει πράγματι ένα μεγάλο άλμα, στους αγρότες. Είδα χθες το Δικηγορικό Σύλλογο της Αθήνας, τον πρόεδρό του, όπου υπάρχουν προτάσεις, όπως αυτές που μου κατέθεσε ο πρόεδρος του Δικηγορικού Συλλόγου που μπορούν να εναρμονιστούν με τη βασική υποχρέωση που έχουμε πάρει, της ισονομίας απέναντι σε όλους. Αυτές οι προτάσεις θα ικανοποιηθούν. Φαντάζομαι θα με ρωτήσετε και θα σας πω περισσότερα πράγματα στη συνέχεια. Δεν θέλω να επεκταθώ ιδιαίτερα σε αυτή την εισαγωγική παρατήρηση. Είναι προφανές όμως πως στο πλαίσιο της ισονομίας, όλες οι κοινωνικές κατηγορίες, όλα τα επαγγέλματα θα έχουν την ίδια μεταχείριση. Με κοινωνική μεροληψία μόνο σε αυτούς, οριζόντια σε όλα τα επαγγέλματα που είναι φτωχοί, αδύναμοι και θέλουν ξεχωριστή προστασία από το κράτος. Επομένως δεν θα μπορούσα εγώ που θα αυξήσω τις εισφορές σταδιακά και κλιμακωτά στους αγρότες από 6% στα 20% να επιφυλάξω ειδική μεταχείριση 4
για τον δικό μου κλάδο, των δικηγόρων. Ξαναλέω, όμως ότι επειδή οι προτάσεις που τέθηκαν υπόψη μου, από τον πρόεδρο του Δικηγορικού Συλλόγου είναι λογικές, δεν αναιρούν την ισονομία, δεν ζητούν ειδική μεταχείριση για τον κλάδο αυτό, τέτοιες προτάσεις πρόκειται να συζητήσουμε και πολλές από αυτές θα κάνουμε δεκτές. Έχω σήμερα ραντεβού το μεσημέρι με τον κ. Αλεξιάδη, το συνάδελφό μου αναπληρωτή υπουργό των Οικονομικών και της Φορολογίας για να δούμε πώς θα παντρευτούν τα δυο αυτά συστήματα. Το ασφαλιστικό και το φορολογικό. Μια που από 1/1/2017 θα ενοποιηθεί ο τρόπος είσπραξής τους και μια που επιδιώκουμε όχι μόνο ισονομία, αλλά και διεύρυνση τόσο της εισφοροδοτικής βάσης για τις ασφαλιστικές εισφορές, για το ασφαλιστικό σύστημα, όσο και της φορολογικής. Γιατί έτσι όπως οργανώνεται το σύστημα, και η εισφοροδιαφυγή και η φοροδιαφυγή, θα υποστούν σημαντικά πλήγματα. Τέλος, γιατί ξεκινώ αύριο εγώ και ο Υπουργός Οικονομικών έναν κύκλο επαφών στην Ευρώπη: Γιατί έχουμε πει ότι το ασφαλιστικό ζήτημα είναι εθνικό θέμα. Γιατί αφορά όχι μόνο τη σημερινή αλλά και τις επόμενες γενιές. Και γι αυτό το λόγο θα περίμενα και ο πολιτικός κόσμος να δείξει την ευθύνη που έδειξε ο κοινωνικός απέναντι στις φωνές παραπληροφόρησης που λένε ότι το νέο ασφαλιστικό σύστημα καθηλώνει την οικονομία. Οι Εργοδοτικές Οργανώσεις έδωσαν χθες την απάντησή τους. κι έδωσαν ψήφο εμπιστοσύνης στην πρόταση της κυβέρνησης. Δεν είναι όμως μόνο εθνικό ζήτημα. Είπα προηγουμένως ότι είναι και κοινωνικό, ταξικό. Γιατί πρέπει να έχουμε ειδική μέριμνα για τους πιο αδύναμους. Είναι όμως και ευρωπαϊκό. Το τόνισε ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας λέγοντας ότι το κοινωνικό κράτος ανάγεται στα ταυτοτικά χαρακτηριστικά, σ αυτά που καθορίζουν την ταυτότητα της Ευρώπης. Γι αυτό ξεκινάμε την περιοδεία μας, για να δείξουμε στους άλλους λαούς ότι αυτή τη στιγμή, όπως έχω πει πολλές φορές, στο κοινωνικό μέτωπο η Ελλάδα είναι ο καθρέφτης του μέλλοντος της Ευρώπης. Κι όταν ζητάμε να προστατευθεί το κοινωνικό κράτος και οι συντάξεις στην Ελλάδα το κάνουμε πρωτίστως για την Ελλάδα, αλλά το κάνουμε και γιατί θέλουμε η Ευρώπη να κρατήσει τα κοινωνικά της χαρακτηριστικά. Και πιστεύουμε ότι θα έχουμε την ανταπόκριση αυτή. 5
Να σας πω και μια είδηση: Ξέρετε ότι μετά από πρότασή μας το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, η Επιτροπή Απασχόλησης έχει συγκροτήσει μια μόνιμη Επιτροπή Παρακολούθησης της Διαπραγμάτευσης στην Ελλάδα. Συνεννοήθηκα με τον Πρόεδρο της Επιτροπής αυτής, τον Πρόεδρο της Επιτροπής Απασχόλησης ο οποίος θα θυμόσαστε, είχε επισκεφθεί με το κλιμάκιο αυτό την Ελλάδα πριν από ένα μήνα και είχε συναντήσεις με τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας και παρέστη σε σχετική συνεδρίαση της Βουλής, συνεννοήθηκα λοιπόν μαζί του να καλέσει ενώπιον αυτής της Επιτροπής Παρακολούθησης, εμένα και τον κ. Κοστέλο, τον επικεφαλής διαπραγματευή της Επιτροπής ώστε η διαπραγμάτευση αυτή να μη γίνει μόνο κεκλεισμένων των θυρών και με τη μειωμένη διαπραγματευτική ισχύ που έχουμε, αλλά ν ανοίξει μπροστά στα μάτια όλων των Ευρωπαίων πολιτών. Ακριβώς γιατί δεν αφορά μόνο εμάς, αλλά εμείς δίνομε τη μάχη αυτή τη στιγμή για το σύνολο της κοινωνικής Ευρώπης. Τέλος, το Ασφαλιστικό δεν είναι η μόνη πρωτοβουλία ούτε το μόνο μέτωπο στο οποίο κινείται το Υπουργείο Εργασίας. Εδώ με το επιτελείο μου, με τους συνεργάτες μου, με τους Υπουργούς, του Γενικούς Γραμματείς, όλα τα στελέχη του Υπουργείου, προγραμματίζουμε τα επόμενα βήματα, τη διαπραγμάτευση για το εργασιακό, που πρέπει να καταλήξει στην επαναφορά των συλλογικών συμβάσεων εργασίας μέχρι τον Απρίλιο, τη μάχη εναντίον της ανεργίας. Ήδη η συνάδελφός μου, η φίλη μου, η Ράνια Αντωνοπούλου προγραμματίζει Προγράμματα Εργασίας για τον Ιανουάριο και το Φεβρουάριο που θα δώσουν δουλειά σε 50.000 ακόμη ανθρώπους. Μετά από τις καλές ειδήσεις που ακούμε ότι μειώθηκε κατά 1,5% αν και παραμένει σε τερατώδη επίπεδα η ανεργία. Η κα Φωτίου, η φίλη μου η Θεανώ, προγραμματίζει κάτι επίσης σημαντικό, τόσο σημαντικό όσο και η μεταρρύθμιση του κοινωνικοασφαλιστικού συστήματος, τη μεταρρύθμιση στο σύστημα πρόνοιας. Γιατί όπως θα είδατε, στο νομοσχέδιό μας προβλέπουμε ότι υπάρχει ένα ενιαίο πλέον σύστημα κοινωνικής προστασίας που εγγυάται κοινωνική ασφάλεια για όλους τους πολίτες και το οποίο το απαρτίζουν τρία υποσυστήματα: 6
Το σύστημα της κοινωνικής ασφάλισης, το Εθνικό Σύστημα Κοινωνικής Ασφάλισης, το Εθνικό Σύστημα Αλληλεγγύης στο οποίο δουλεύει αυτή τη στιγμή η Θεανώ και το Εθνικό Σύστημα Υγείας. Γιατί, όπως θα έχετε ακούσει, και ο συνάδελφος Ανδρέας Ξανθός προγραμματίζει σημαντικές πρωτοβουλίες στον τομέα αυτό. Επομένως, θέλουμε να γυρίσουμε μια σελίδα από ένα κατακερματισμένο πλαίσιο κοινωνικής προστασίας, να πάμε σ ένα ολοκληρωμένο στο οποίο κανείς δε θα πέφτει σε μια μαύρη τρύπα και θα χάνεται. Ακόμα και οι φτωχοί και οι αδύναμοι συμπολίτες μας να έχουν την προστασία που τους αξίζει. Να δώσουμε μια ελπίδα στο νέο εργαζόμενο ότι θα έχει σύνταξη κοινωνική, με αναδιανεμητικά χαρακτηριστικά. Και γιατί το Ασφαλιστικό διασυνδέεται με την όλη προσπάθεια της χώρας γι ανάκαμψη. Να συγκρατήσουμε τη δαπάνη για να μπορέσει η οικονομία να ξαναρχίσει και ακριβώς όταν η οικονομία θα ξαναξεκινήσει και τα σημερινά μεγέθη των συντάξεων θ αρχίσουν κι αυτά ν αλλάζουν. Γιατί την εθνική σύνταξη, την έχουμε συνδέσει με το ΑΕΠ, είναι μια σύνταξη με ρήτρα ανάπτυξης. Όταν θα ξεκινήσει η οικονομία ήδη από το πρώτο, ελπίζω εγώ, σίγουρα από το δεύτερο εξάμηνο του 2016 να έχει θετικούς ρυθμούς ανάπτυξης, αυτό θα έχει ευθεία αντανάκλαση και στο εισόδημα των συνταξιούχων. Αυτά ήθελα να σας πω και ευχαρίστως ν ακούσω τις ερωτήσεις σας. 7