ΠΡΑΞΗ «ΑΡΧΙΜΗΔΗΣ ΙΙΙ Ενίσχυση Ερευνητικών Ομάδων στο ΤΕΙ Λάρισας»

ΠΡΑΞΗ «ΑΡΧΙΜΗΔΗΣ ΙΙΙ Ενίσχυση Ερευνητικών Ομάδων στο ΤΕΙ Λάρισας» Ερευνητικό Υποέργο 3: «GSF (Green Smart Furniture) Πράσινο και Έξυπνο (Οίκο Λογικό) Οικιακό Έπιπλο. Ολοκληρωμένη ανάπτυξη σχεδιασμού, τεχνολογίας παραγωγής, οικονομικής ανάλυσης και προώθησης του» Επιστημονικός Υπεύθυνος: Δρ. Ιωάννης Παπαδόπουλος, Καθηγητής ΤΕΙ Λάρισας ΔΡΑΣΗ Π.Ε.3.1 «Οργάνωση της διαδικασίας ανάπτυξης προϊόντων GSF - Προκαταρτικές εργασίες» ΠΑΡΑΔΟΤΕΟ 3.1.2 Μελέτη ανάπτυξης προϊόντων GSF ΜΑΡΤΙΟΣ 2013

GSF (Green Smart Furniture) Πράσινο και Έξυπνο (Οίκο Λογικό) Οικιακό Έπιπλο Τίτλος Παραδοτέου Σχετικό Π.Ε. Συγγραφείς Επίπεδο διάχυσης Ημερομηνία υποβολής Ημερομηνία εκκίνησης έργου Συνολική Διάρκεια Π.3.1.2 «Μελέτη ανάπτυξης προϊόντων GSF» Π.Ε. 3.1: Τίτλος: «Οργάνωση της διαδικασίας ανάπτυξης προϊόντων GSF Προκαταρκτικές εργασίες» Δρ. ΤΡΙΓΚΑΣ ΜΑΡΙΟΣ, Επιστημονικός Συνεργάτης ΤΕΙ Λάρισας Δρ. ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ ΙΩΑΝΝΗΣ, Καθηγητής ΤΕΙ Λάρισας ΚΑΡΑΓΚΟΥΝΗ ΓΛΥΚΕΡΙΑ, MSc, Καθηγήτρια Εφαρμογών ΤΕΙ Λάρισας Δρ. ΝΤΑΛΟΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ, Καθηγητής ΤΕΙ Λάρισας ΚΑΡΒΕΛΑΣ ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΣ MSc, Σχεδιαστής Επίπλου & Τεχνολόγος Ξύλου ΒΙΛΑΩΡΑ ΑΓΑΠΗ MSc, Σχεδιάστρια Επίπλου & Τεχνολόγος Ξύλου Ομάδα έργου, δημόσια 31/3/2013 1/10/2012 6 μήνες Περίληψη Το παραδοτέο περιλαμβάνει την λεπτομερή παρουσίαση της διεθνούς βιβλιογραφίας σε 4 ενότητες της ανάπτυξης νέων προϊόντων επίπλων με έμφαση στο οικολογικό και το έξυπνο έπιπλο. Πιο συγκεκριμένα: Στην αρχή γίνεται σύντομη επισκόπηση για τον κλάδο του οικιακού επίπλου στην Ελλάδα, και δίνεται έμφαση σε θέματα οικολογίας και περιβαλλοντικής προστασίας, εστιάζοντας στο «οικολογικό ξύλινο έπιπλο». Στη 2 η ενότητα παρουσιάζονται δράσεις που αφορούν το «έξυπνο έπιπλο», ενώ στο 3 ο μέρος γίνεται αναφορά στην ανάπτυξη νέων προϊόντων, καθώς το οικο λογικό έπιπλο του Προγράμματος. Τέλος, στην 4 η ενότητα αιτιολογείται η απόφαση της ερευνητικής ομάδας να δοθεί έμφαση για την υλοποίηση του οικο-λογικού επίπλου προσδιορίζοντας ως ομάδα στόχο καταναλωτές «τρίτης» ηλικίας. Σελίδα 2 από 86

Σελίδα 3 από 86

ΕΙΣΑΓΩΓΗ Ο σκοπός του ερευνητικού έργου GSF - Πράσινο και Έξυπνο (Οικο- λογικό) Έπιπλο είναι να επινοηθεί ένα σύνολο έξυπνων και αμιγώς οικολογικών επίπλων που να παρέχουν καλύτερη εμπειρία της σπιτικής ζωής χωρίς να υπερφορτώνονται οι χρήστες με τεχνολογία και να ολοκληρωθεί τουλάχιστον μία από τις ιδέες. Η κεντρική ιδέα είναι να βελτιωθεί ο σημερινός τρόπος λειτουργίας μέσα στο σπίτι όσον αφορά στο έπιπλο αξιοποιώντας σύγχρονες τεχνολογίες τόσο κατά την κατασκευή και ιχνηλασιμότητα υλικών και τελικών προϊόντων, όσο και κατά τη χρήση αυτών, ενώ ταυτόχρονα θα διατηρείται ή και θα ενισχύεται ο φυσικός τρόπος ζωής και η ευχρηστία από κάθε πιθανή ομάδα χρηστών (ηλικιωμένων, παιδιών, ατόμων με ειδικές ανάγκες κ.α.) Το έπιπλο είναι ένα από τα προϊόντα που αγγίζουν την καθημερινότητά μας καλύπτοντας πολλαπλές ανάγκες φανερές ή άδηλες. Στην πραγματικότητα ζούμε μαζί του χωρίς να έχουμε τη δυνατότητα επιλογής, όπως συμβαίνει με πολλά άλλα προϊόντα. Η ανάγκη για την εξασφάλιση ή και τη βελτίωση της υγείας και της άνεσης του σύγχρονου ανθρώπου στους καθημερινούς του χώρους (που φυσικά απαρτίζονται από ποικιλία επίπλων) σε συνδυασμό με τη συνεχώς αυξανόμενη ευαισθητοποίηση σε οικολογικά θέματα προτρέπει στην αναζήτηση σύγχρονων ερευνητικών λύσεων. Το έργο επιχειρεί να καλύψει το δίπολο επιστροφή στο φυσικό προϊόν και αξιοποίηση σύγχρονων και διαδραστικών τεχνολογιών, συνεισφέροντας σημαντικά στη γενική προσπάθεια για πράσινη ανάπτυξη όσον αφορά στον κλάδο ξύλου επίπλου. Η χρήση οικολογικών, πιστοποιημένων με διεθνείς προδιαγραφές ποιότητας υλικών, εξασφαλίζει την περιβαλλοντική προστασία και την ορθολογική διαχείριση του δασικού πλούτου (ξύλινο έπιπλο) ενισχύοντας το ρόλο που μπορεί να διαδραματίσει η βιομηχανία επίπλων στην προστασία των δασών του πλανήτη, με ταυτόχρονη προστασία του καταναλωτή και επιμέρους ειδικών ομάδων (παιδιά, ηλικιωμένοι), αλλά και την προώθηση της οικολογικής καινοτομίας (eco-innovation).

Η λύση που προτείνεται από το έργο προκύπτει από την ίδια τη λέξη «οικολογικό» ή διαφορετικά οίκο λογικό, δηλ. «πράσινα» έπιπλα και έξυπνα. Ο συνδυασμός του οικολογικού και παράλληλα του λογικού (έξυπνου) χαρακτήρα προσδίδει στο τελικό προϊόν του επίπλου ή του ξύλινου δομικού στοιχείου πολύ σημαντικά πλεονεκτήματα και δημιουργεί νέες εξειδικευμένες αγορές (market niches). ΣΚΟΠΟΣ Τα έπιπλα περιλαμβάνουν μία ευρεία κατηγορία προϊόντων που εμπεριέχει πολύ διαφορετικούς τύπους επίπλων (καρέκλες, τραπέζια, ντουλάπες, καναπέδες, έπιπλα κουζίνας, μπάνιου κ.λ.π.) με έντονα διαφοροποιημένες χρήσεις (οικιακά, επαγγελματικά, σχολικά, εξωτερικής χρήσης, ειδικών χρήσεων κ.λ.π.) (European Commission 2008). Σκοπός της παρούσας βιβλιογραφικής ανασκόπησης, οποία έγινε από τον Δρ. Μάριο Τρίγκα, Επιστημονικό Συνεργάτη του Τμήματος Σχεδιασμού & Τεχνολογίας Ξύλου Επίπλου του ΤΕΙ Λάρισας, υπό την επίβλεψη του Δρ. Παπαδόπουλου Ιωάννη, Επιστημονικό Υπεύθυνο και Καθηγητή στο εν λόγω Τμήμα, είναι να παράσχει συμπυκνωμένη και εμπεριστατωμένη γνώση σχετικά με τα οικο λογικά (Green Smart) έπιπλα ώστε μέσα από την υλοποίηση του έργου GSF - Πράσινο και Έξυπνο (Οικο- λογικό) Έπιπλο να προσφέρει: στην απόκτηση τεχνογνωσίας (Know how) από τα μέλη της ομάδας γύρω από το οίκο-λογικό έπιπλο στη διάχυση της τεχνογνωσίας στις επιχειρήσεις επίπλου αλλά και στους καταναλωτές την οριοθέτηση του «έξυπνου» και «οικολογικού» επίπλου με βάση τη διεθνή βιβλιογραφία τον εντοπισμό και καταγραφή σχετικών ερευνητικών και άλλων πρωτοβουλιών σε διεθνές επίπεδο στη δημιουργία βάσης δεδομένων με τη σχετική νομοθεσία που διέπει τα οικολογικά έπιπλα και παρακίνηση συμμόρφωσης των επιχειρήσεων με αυτή Σελίδα 2 από 86

στη δημιουργία της Δήλωσης Αποστολής του προϊόντος η οποία θα αποτελέσει πρότυπο για τις επιχειρήσεις του κλάδου και τέλος, στη θέσπιση κριτηρίων που θα διέπουν τα οικο-λογικά έπιπλα. Για το σκοπό αυτό το παρόν παραδοτέο αποτελείται από τέσσερις κύριες ενότητες. Αφού αρχικά γίνεται μία πολύ σύντομη επισκόπηση για τον κλάδο του οικιακού επίπλου στην Ελλάδα, ακολουθεί η πρώτη ενότητα που αφορά σε θέματα οικολογίας και περιβαλλοντικής προστασίας, επικεντρώνοντας και οριοθετώντας το «οικολογικό έπιπλο» εστιάζοντας στο ξύλινο έπιπλο. Η δεύτερη ενότητα αφορά στο «έξυπνο έπιπλο» και γίνεται μία εκτενής παρουσίαση των χρησιμοποιούμενων τεχνολογιών και των χαρακτηριστικών που αυτές θα πρέπει να ενσωματώνουν προκειμένου ένα αντικείμενο να χαρακτηριστεί ως «έξυπνο» και εφυές. Στην Τρίτη ενότητα του Παραδοτέου, γίνεται μια παρουσίαση της βιβλιογραφίας αναφορικά με την ανάπτυξη νέων προϊόντων, καθώς το οικο λογικό έπιπλο του Προγράμματος είναι ένα τέτοιο προϊόν που αναμένεται να αναπτυχθεί με βάση και τη μεθοδολογία που παρουσιάζεται. Τέλος, στην τέταρτη και τελευταία ενότητα του Παραδοτέου, παρουσιάζεται η εστίαση στην Τρίτη ηλικία ως ομάδα και αγορά στόχο για το οικο-λογικό έπιπλο, καθώς αποτελεί ένα πολύ μεγάλο τμήμα του πληθυσμού με ιδιαίτερα χαρακτηριστικά και ανάγκες όσον αφορά την καθημερινότητά του σε ένα σπίτι. Σελίδα 3 από 86

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Ο ΚΛΑΔΟΣ ΤΟΥ ΟΙΚΙΑΚΟΥ ΕΠΙΠΛΟΥ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ 6 Γενικά Χαρακτηριστικά του Κλάδου 6 Ανάλυση Βασικών Οικονομικών Μεγεθών του Κλάδου 6 Δομή και Διάρθρωση του Κλάδου 7 A. ΜΕΡΟΣ ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΟ ΕΠΙΠΛΟ 9 1. ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΕΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΣΗΜΕΙΑ ΚΛΕΙΔΙΑ 10 1.1 Γενικά 10 1.2 Προγράμματα οικολογικών επίπλων 12 1.3 Ξύλινα προϊόντα και προϊόντα με βάση το ξύλο 12 1.4 Μέταλλα 13 1.5 Πλαστικά 14 1.6 Υφάσματα και δέρμα 15 1.7 Υλικά πλήρωσης 15 1.8 Υλικά επιφανείας 16 1.9 Κόλλες και συγκολλητικές ουσίες 16 1.10 Συσκευασία 17 1.11 Διάρκεια ζωής επίπλων 17 1.12 Δημιουργία αποβλήτων 17 1.13 Μείωση των επιπτώσεων 18 2. ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΗ ΣΗΜΑΝΣΗ (ECO LABELING) ΣΤΑ ΕΠΙΠΛΑ 19 2.1 Γενικά για την οικολογική σήμανση 19 2.2 Η Ευρωπαϊκή Οικολογική Σήμανση στα Έπιπλα 21 2.3 Kριτήρια οικολογικής σήμανσης 22 3. ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΤΩΝ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΩΝ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ ΤΩΝ 34 ΕΠΙΠΛΩΝ 3.1 Οικολογική αποδοτικότητα 34 3.2 Εκτίμηση του Κύκλου Ζωής - Life Cycle Assessment 36 3.3 Οικολογικός Σχεδιασμός Design for Environment 38 3.4 Οικολογική καινοτομία και οικολογικός σχεδιασμός προϊόντων 39 Σελίδα 4 από 86

3.5 Ευρωπαϊκή περιβαλλοντική πολιτική και νομοθεσία για τα έπιπλα 41 Β. ΜΕΡΟΣ ΕΞΥΠΝΟ ΕΠΙΠΛΟ 47 4. ΕΞΥΠΝΟ ΕΠΙΠΛΟ 48 4.1 Γενικά για το έξυπνο έπιπλο 48 4.2 Πανταχού παρόντα υπολογιστικά συστήματα και έπιπλο 48 4.3 Ιδιότητες έξυπνου επίπλου 50 4.3 Ευφυή περιβάλλοντα 52 4.4 Ορίζοντας το έξυπνο έπιπλο 52 4.5 Περιπτώσεις έξυπνων επίπλων σε ερευνητικά έργα 53 Γ. ΜΕΡΟΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΝΕΩΝ ΠΡΟΪΟΝΤΩΝ 59 5. ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΝΕΩΝ ΠΡΟΪΟΝΤΩΝ 60 5.1 Γενικά 60 5.2 Διαδικασία ανάπτυξης νέων προϊόντων 61 Δ. ΜΕΡΟΣ ΑΓΟΡΑ ΣΤΟΧΟΣ (ΤΡΙΤΗ ΗΛΙΚΙΑ) 67 6. ΑΓΟΡΑ ΣΤΟΧΟΣ - ΤΡΙΤΗ ΗΛΙΚΙΑ 68 6.1 Γενικά 68 6.2 Γιατί Τρίτη ηλικία; 68 6.3 Στοιχεία σχεδιασμού επίπλων για άτομα τρίτης ηλικίας 71 6.4 Σχετικές τεχνολογίες 72 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ 75 Σελίδα 5 από 86

Ο ΚΛΑΔΟΣ ΤΟΥ ΟΙΚΙΑΚΟΥ ΕΠΙΠΛΟΥ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ Γενικά Χαρακτηριστικά του Κλάδου Τα έπιπλα οικιακής χρήσης αποτελούν σημαντικό τομέα στον ευρύτερο κλάδο των επίπλων, περιλαμβάνοντας μεγάλο αριθμό επιχειρήσεων, οι οποίες διαφέρουν ως προς το μέγεθος και την οργάνωσή τους, αλλά και ως προς το εύρος των προϊόντων που διαθέτουν. Ειδικότερα, στον παραγωγικό τομέα δραστηριοποιούνται μεγάλου μεγέθους επιχειρήσεις με αυτοματοποιημένη παραγωγή, καθώς και μικρότερου μεγέθους (βιοτεχνίες), οι οποίες δραστηριοποιούνται κυρίως στην τοπική αγορά. Ανομοιογένεια παρατηρείται και στον εισαγωγικό τομέα, στον οποίο ωστόσο είναι εντονότερη η παρουσία εταιρειών μεσαίου και μεγάλου μεγέθους. Το κύριο υλικό κατασκευής των επίπλων οικιακής χρήσης είναι το ξύλο. Άλλα υλικά κατασκευής που χρησιμοποιούνται, αποκλειστικά ή σε συνδυασμούς, είναι το μέταλλο, το γυαλί και το πλαστικό. Ανάλυση Βασικών Οικονομικών Μεγεθών του Κλάδου Ορισμένα βασικά οικονομικά μεγέθη της βιομηχανίας επίπλων για την περίοδο 2005-2009, σύμφωνα με στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ, παρατίθενται στον πίνακα 1 που ακολουθεί. Βάσει της Στατιστικής Ταξινόμησης των Κλάδων Οικονομικής Δραστηριότητας (ΣΤΑΚΟΔ-08), η κατασκευή επίπλων εντάσσεται στον κωδικό 310. Στην κατηγορία αυτή περιλαμβάνεται η κατασκευή επίπλων για γραφεία και καταστήματα, επίπλων κουζίνας, άλλων επίπλων, καθώς και η κατασκευή στρωμάτων. Mειωμένα εμφανίζονται τα περισσότερα μεγέθη της βιομηχανίας επίπλων το 2009 σε σχέση με το 2008, παρά τον αυξημένο αριθμό των καταγεγραμμένων επιχειρήσεων (234 το 2009) αλλά και του αριθμού των απασχολουμένων. Τέλος, ο αναθεωρημένος Δείκτης Βιομηχανικής Παραγωγής του κλάδου κατασκευής επίπλων παρουσιάζει διαχρονική μείωση από το 2008 και μετά, ενώ κυμαίνεται σε επίπεδα χαμηλότερα του αντίστοιχου μέσου ετήσιου γενικού δείκτη της βιομηχανίας τη διετία 2009-2010 (ICAP 2012). Σελίδα 6 από 86

(Πηγή: ICAP 2012) Δομή και Διάρθρωση του Κλάδου Ο κλάδος των επίπλων οικιακής χρήσης παρουσιάζει σημαντικό βαθμό ανομοιογένειας σε επίπεδο επιχειρήσεων. Η πλέον ευδιάκριτη κατηγοριοποίηση των επιχειρήσεων του κλάδου τις κατατάσσει σε βιομηχανίες, βιοτεχνίες, επιπλοποιούς - μαραγκούς και εισαγωγείς επίπλων. Οι περισσότερες παραγωγικές μονάδες είναι πολύ μικρού μεγέθους και δε διαθέτουν αυτοματοποιημένη παραγωγή. Οι εν λόγω επιχειρήσεις προσφέρουν τη δυνατότητα επιλογής υλικών και σχεδίων και τα προϊόντα τους προσαρμόζονται στις ανάγκες και απαιτήσεις του εκάστοτε πελάτη. Σελίδα 7 από 86

Από την άλλη πλευρά, οι βιομηχανίες διαθέτουν τον απαραίτητο εξοπλισμό ώστε να παράγουν μεγάλες ποσότητες και να επιτυγχάνουν οικονομίες κλίμακας, ενώ η ευελιξία τους όσον αφορά την προσαρμογή στις απαιτήσεις του πελάτη είναι πιο περιορισμένη και βασίζεται στην γκάμα των προϊόντων τους (ICAP 2012). Θα πρέπει επίσης να σημειωθεί ότι, στον κλάδο έχουν πλέον παρουσία και επιχειρήσεις που δεν ασχολούνται παραδοσιακά με την εμπορία επίπλων, όπως μεγάλες αλυσίδες σουπερμάρκετ - hypermarkets, οι οποίες διαθέτουν συχνά μικροέπιπλα, καθίσματα, καναπέδες, κρεβάτια, ντουλάπια κλπ. Προς την κατεύθυνση αυτή έχει συμβάλλει και η εμφάνιση και διάδοση των επίπλων που είναι «έτοιμα για συναρμολόγηση» (Ready-to- Assemble, RTA) από τον τελικό αγοραστή και τα οποία μπορούν να μεταφερθούν ευκολότερα και να πωληθούν σε περισσότερα σημεία πώλησης. Το 2006 καταμετρήθηκαν στον κλάδο των επιχειρήσεων κατασκευής οικιακών επίπλων συνολικά 4.448 επιχειρήσεις με συνολικό κύκλο εργασιών 637,9 εκατ. H συντριπτική πλειοψηφία αυτών (81%) αφορά προσωπικές επιχειρήσεις (ICAP 2012). Όσον αφορά τη ζήτηση των προϊόντων επίπλου, πέραν των καθιερωμένων παραγόντων που την επηρεάζουν όπως η οικοδομική δραστηριότητα ή τα μακροοικονομικά μεγέθη μιας χώρας και η δημογραφική της σύνθεση, και της απήχησης που ένα προϊόν επίπλου έχει στον καταναλωτή, διάφοροι ερευνητές σε διεθνές επίπεδο τονίζουν την προσαρμογή του προϊόντος επίπλου στις απαιτήσεις του καταναλωτή ως ένα ανταγωνιστικό τους πλεονέκτημα ( Hansen 2006, Luppold and Bumgardner 2009, Duray et al. 2000, Lihra et al. 2008, Lihra 2009, Oh et al. 2008). Σελίδα 8 από 86

A. ΜΕΡΟΣ ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΟ ΕΠΙΠΛΟ Σελίδα 9 από 86

1. ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΕΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΣΗΜΕΙΑ ΚΛΕΙΔΙΑ 1.1 Γενικά Η Ευρωπαϊκή Ένωση, είναι ένας από τους μεγαλύτερους παραγωγούς, εμπόρους και καταναλωτές προϊόντων ξύλου στον κόσμο (European Commission, 2011). Η βιομηχανία επίπλου είναι βασικά μία βιομηχανία συναρμολόγησης, η οποία χρησιμοποιεί διάφορες πρώτες ύλες (όχι μόνο ξύλο αλλά και μέταλλο, πλαστικό και δέρμα) για την παρασκευή διαφόρων προϊόντων. Σήμερα, η Ευρωπαϊκή βιομηχανία επίπλου έχει μία δυνατή παρουσία διεθνώς χάρη στο υψηλό επίπεδο ποιότητας, όχι μόνο σε τεχνικό, αλλά και σε αισθητικό επίπεδο. Στην περίοδο 2000-2007, η βιομηχανία επίπλου απήλαυσε συνεχή άνθηση χάρη σε ένα σύνολο ευνοϊκών συνθηκών. Παρ όλα αυτά, υπάρχει αυξανόμενη ανησυχία σχετικά με τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις που προκύπτουν από την παραγωγή αγαθών και τη χρήση αυτών καθώς και τον τρόπο με τον οποίο απορρίπτονται στο τέλος του κύκλου ζωής τους (Humphrey and Schmitz, 2001). Η Γνώση πάνω στις περιβαλλοντικές επιπτώσεις των υλικών που χρησιμοποιούνται συχνά σε έναν συγκεκριμένο βιομηχανικό τομέα, καθιστά τις επιχειρήσεις ικανές να βελτιώνουν τα προϊόντα τους και τη διαδικασία παραγωγής από ένα περιβαλλοντικό σημείο άποψης, και μπορούν έτσι να επιταχύνουν την είσοδό τους στις αναδυόμενες αηορές πράσινων προϊόντων (Nedermark, 1998). Σχήμα 1: Συμμετοχή επιμέρους υλικών στην κατασκευή επίπλων (Πηγή: European Commission, 2008. Green Public Procurement (GPP) Training Toolkit) Σελίδα 10 από 86

Παρόλο που στον κλάδο επίπλου δεν υφίσταται κάποιας μορφής νομοθεσία που να ασκεί έντονες πιέσεις αναφορικά με τον τρόπο παραγωγής και τα χαρακτηριστικά των προϊόντων, πολλοί κατασκευαστές επίπλων σε διεθνές επίπεδο αντιλαμβάνονται την ευθύνη που έχουν στο να κατασκευάσουν έπιπλα τα οποία να είναι πιο φιλικά στο περιβάλλον. Τα πράσινα προϊόντα που εμφανίζονται σταδιακά στις αγορές υποχρεώνουν τους σχεδιαστές προϊόντων να ενσωματώσουν περιβαλλοντικά κριτήρια στην παραγωγική διαδικασία και τα τελικά προϊόντα (Maxwell and van der Vorst, 2003; Shapiro and White, 1999). Μερικές από τις πιο σημαντικές αποφάσεις με σεβασμό στις περιβαλλοντικές ιδιότητες ενός νέου προϊόντος λαμβάνονται κατά τη διάρκεια της ανάπτυξης του προϊόντος (Nielsen and Wenzel, 2002). Η βαθύτερη γνώση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων των υλικών που χρησιμοποιούνται και των διαδικασιών που ακολουθούνται στη βιομηχανία επίπλων, καθώς επίσης και η γνώση των κριτήριων των καταναλωτών για οικολογικά έπιπλα, ωθεί τις επιχειρήσεις στο «πρασίνισμα» των προϊόντων τους. Έτσι κάθε χρόνο ο κλάδος του επίπλου παρουσιάζει πωλήσεις 20 εκατ. τεμαχιών καρέκλας, 13 εκατ. ντουλάπες και 11 εκατ. γραφεία (UEA, 2005). Κυβερνητικές και μη πρωτοβουλίες σε παγκόσμιο επίπεδο για βιώσιμη ανάπτυξη έχουν αρχίσει να αποτελούν κεντρική στρατηγική πολιτική πολιτική με στόχο τον προσανατολισμό στην οικολογική σχεδίαση και την παραγωγή «πράσινων» οικολογικών επίπλων. Γενικά, μπορούμε να υποστηρίξουμε πως η «πράσινη» επιχειρηματικότητα (Nikolaou et al. 2011; Rodgers, 2010; Zisis 2003), αποτελεί μια σύγχρονη μορφή επιχειρηματικής δραστηριότητας ανταποκρινομένης στις ανάγκες των επιχειρήσεων για κερδοφορία και διαφοροποίηση από τον ανταγωνισμό λαμβάνοντας ταυτόχρονα υπόψη την περιβαλλοντική διάσταση εκλαμβάνοντας την ως ευκαιρία παρά ως εμπόδιο. Αποτελεί μια αναπτυσσόμενη έννοια η οποία είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την διαρκώς αυξανόμενη ζήτηση για πράσινα προϊόντα καθώς και την καινοτομία σε επιχειρηματικά πεδία τα οποία ακόμη βρίσκονται σε ένα πρώιμο στάδιο (Hamdouch and Depret, 2011; Zisis, 2003; Schaper, 2002). Σελίδα 11 από 86

Αναφορικά με τον κλάδο του επίπλου στην Ελλάδα, σχετική έρευνα των Παπαδόπουλου et al. (2010) έδειξε ότι οι περισσότερες ελληνικές επιχειρήσεις επίπλου υποστηρίζουν έντονα την πράσινη επιχειρηματικότητα και την πιστοποίηση των προϊόντων ξύλου ως προς τις περιβαλλοντικές τους επιπτώσεις. Μέσα από αυτή τη διαδικασία οι επιχειρήσεις πιστεύουν ότι θα μπορέσουν να δημιουργήσουν νέα πεδία επιχειρηματικής δραστηριότητας βασισμένα σε πιστοποιημένα οικολογικά προϊόντα επίπλου, ενισχύοντας την ανταγωνιστικότητά τους και την καινοτομική τους δραστηριότητα (Trigkas et al 2011). 1.2 Προγράμματα οικολογικών επίπλων Αντίστοιχες ερευνητικές πρωτοβουλίες σε θέματα σχεδιασμού και παραγωγής επίπλων φιλικών προς το περιβάλλον έχουν υλοποιηθεί και αλλού. Χαρακτηριστικά αναφέρονται το πρόγραμμα Life Environmental Ecofriendly furniture project το οποίο ξεκίνησε στην Ιταλία το 2001 με στόχο να δημιουργήσει πρωτότυπα επίπλων με χαρακτηριστικά συμβατά με την περιβαλλοντική προστασία, λαμβάνοντας υπόψη όλα τα στάδια του κύκλου ζωής ενός επίπλου (Progetto Life., 2005). Μια άλλη πρωτοβουλία ήταν το Finnish Furniture Panel που ξεκίνησε το 2004 επικεντρώνοντας στις περιβαλλοντικές επιπτώσεις των επίπλων κατά τη διάρκεια του κύκλου ζωής τους. Στο πρόγραμμα συμμετείχαν αντιπροσωπευτικές επιχειρήσεις και φορείς του Φιλανδικού κλάδου επίπλου, σχεδιαστές και εταιρίες ανακύκλωσης οι οποίοι ανέπτυξαν συνεργασίες με στόχο την εξεύρεση λύσεων αναφορικά με την προώθηση της βιώσιμης ανάπτυξης στη βιομηχανία επίπλου της χώρας (Finnish Furniture Panel, 2005; Nissinen and Parikka, 2007). Επιπρόσθετα, δημιουργήθηκαν αντίστοιχοι διαδικτυακοί τόποι όπου παρείχαν πληροφορίες σχετικά με όλα τα θέματα που άπτονται του οικολογικού επίπλου τόσο για τους κατασκευαστές όσο και τους καταναλωτές (Ecosmes, 2005; Nordic Ecolabelling, 2003; GRIP, 1998). 1.3 Ξύλινα προϊόντα και προϊόντα με βάση το ξύλο Μετά από τον τομέα των κατασκευών, η βιομηχανία επίπλου είναι ο κύριος καταναλωτής ξύλου και προϊόντων ξύλου. Τα σημεία κλειδιά που αφορούν το περιβάλλον αναφορικά με τη μασίφ ξυλεία που χρησιμοποιείται σχετίζονται κυρίως με την νόμιμη και αειφορική διαχείριση των δασών από τα οποία προέρχεται το Σελίδα 12 από 86

ξύλο αυτό. Οι επιπτώσεις της παράνομης και ανεξέλεγκτης υλοτομίας αφορούν την απώλεια της βιοποικιλότητας, διάβρωση των εδαφών και υποβάθμισή τους κ.λ.π. Επίσης, καθώς το μεγαλύτερο μέρος της ξυλείας που χρησιμοποιείται στην επιπλοποιία είναι επεξεργασμένη ξυλεία, ιδιαίτερη προσοχή θα πρέπει να δίνεται στην επεξεργασία της επιφάνειας του ξύλου και ειδικά στη συντήρησή του κυρίως για κατασκευές που προορίζονται για εξωτερική χρήση (European Commission, 2008). Επιπρόσθετα με τη μασίφ ξυλεία χρησιμοποιείται πληθώρα προϊόντων με βάση το ξύλο (όπως π.χ. οι ξυλοπλάκες) σε ευρείες κατηγορίες προϊόντων επίπλων. Τρεις είναι οι βασικές κατηγορίες ξυλοπλακών, οι μοριοπλάκες, οι ινοπλάκες και τα αντικολλητά. Η παραγωγή τους βασίζεται σε χρήση θερμοκρασίας και υψηλής πίεσης με την προσθήκη συγκολλητικών ουσιών. Οι περιβαλλοντικές επιπτώσεις των εν λόγω προϊόντων πέρα από τη δασική διαχείριση αφορούν κυρίως στις συγκολλητικές ουσίες και τις ουσίες που χρησιμοποιούνται για φινίρισμα στην υγεία των χρηστών αλλά και τις αμιγώς περιβαλλοντικές επιπτώσεις των ουσιών αυτών (π.χ. φορμαλδεΰδης, μελαμίνης, πολυουρεθάνης, εποξειδίων κ.τ.λ.) Λαμβάνοντας υπόψη τόσο τη χρήση μασιφ ξυλείας όσο και των σύνθετων συγκολλημένων προϊόντων ξυλείας, τα κριτήρια της περιβαλλοντικής τους επίδοσης θα πρέπει να αφορούν: Την προέλευση της ξυλείας και τη διαχείριση του δάσους από το οποίο προέρχονται Τη χρήση επιβλαβών ουσιών κατά τη διαδικασία παραγωγής Την έκλυση φορμαλδεΰδης και άλλων πτητικών ουσιών (VOC Volatile Organic Compounds). Τέλος, θα πρέπει να τονίσουμε ότι η χρήση ξύλου στην κατασκευή επίπλων θα πρέπει να αποτελεί προτεραιότητα σε σχέση με άλλα υλικά καθώς είναι ανανεώσιμο υλικό. 1.4 Μέταλλα Οι πιο κοινοί τύποι μετάλλων που χρησιμοποιούνται για την παραγωγή επίπλων είναι το αλουμίνιο, το ατσάλι (ανοξείδωτο ατσάλι steel4) και ο σίδηρος, κυρίως όσον αφορά τα έπιπλα εξωτερικής χρήσης. Χρησιμοποιούνται ως υλικά βάσης, π.χ. για τα Σελίδα 13 από 86

πόδια σε καρέκλες και τραπέζια. Ωστόσο επιπλέον μέταλλα και κράματα μετάλλων μπορούν να χρησιμοποιηθούν σε επιμέρους τμήματα (μηχανισμοί, πόμολα, συνδετικά υλικά κ.λ.π.). Οι πιο σημαντικές περιβαλλοντικές επιπτώσεις που αφορούν στην παραγωγή του μετάλλου που χρησιμοποιείται στα έπιπλα είναι: Επιπτώσεις στο τοπίο στην περιοχή εξόρυξης, μόλυνση του νερού και του υδροφόρου ορίζοντα και έκλυση σκόνης με θόρυβο κατά τη μεταλλευτική δραστηριότητα Μεγάλη κατανάλωση ενέργειας από πηγές όπως άνθρακας, φυσικό αέριο, ηλεκτρική ενέργεια κ.λ.π. Η έκλυση βαρέων μετάλλων κυρίως μέσω της έκπλυσης κατά την επεξεργασία σε βιομηχανίες αλουμινίου και σιδήρου Έκλυση βαρέων μετάλλων και άλλων ουσιών κατά το φινίρισμα του μετάλλου (γαλβανισμός, βαφή, λακάρισμα κ.λ.π.) στην προσπάθεια ενίσχυσης της ανθεκτικότητας και της αισθητικής αξίας των προϊόντων. Επιπλέον, τα μέταλλα δεν αποτελούν ανανεώσιμα υλικά. Έτσι, όσον αφορά τη μείωση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων από τη χρήση μετάλλου για την κατασκευή επίπλων, θα πρέπει τα κριτήρια τα οποία χρησιμοποιούνται να στοχεύουν στην όσο δυνατό μικρότερη χρήση μετάλλων και μεταλλικών μερών και εξαρτημάτων προς όφελος του ξύλου (European Commission 2008). Η χρήση ανακυκλωμένου μετάλλου είναι επίσης επιθυμητή. Για να επιτευχθεί αυτό θα πρέπει κατά το σχεδιασμό και την κατασκευή των επίπλων να προβλέπεται η εύκολη αφαίρεση και αντικατάσταση των μεταλλικών μερών (European Commission 2008). 1.5 Πλαστικά Τα πλαστικά αποτελούν μια ευρεία γκάμα προϊόντων που έχουν ως βάση το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο. Οι περιβαλλοντικές επιπτώσεις της παραγωγής τους φορούν κυρίως στα: Χρήση μη ανανεώσιμων πόρων Σελίδα 14 από 86

Χρήση πρόσθετων όπως σταθεροποιητές, πλαστικοποιητές και επιβραδυντές στη φωτιά με «ύποπτες» περιβαλλοντικές επιπτώσεις αλλά και επιπτώσεις στην υγεία των καταναλωτών Έκλυση επικινδύνων ουσιών κατά την παραγωγή και το χειρισμό των αποβλήτων τους. Όπως τα μέταλλα, έτσι και τα πλαστικά μπορούν να ανακυκλωθούν και για το λόγο αυτό είναι ουσιαστικό να μπορούν να αφαιρεθούν εύκολα από ένα έπιπλο και να προωθηθεί η χρήση ανακυκλωμένου πλαστικού εξοικονομώντας πόρους μειώνοντας τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις (European Commission 2008). 1.6 Υφάσματα και δέρμα Τα υφάσματα μπορούν να κατασκευαστούν από διάφορα υλικά, τόσο από φυσικές ίνες όσο και από συνθετικές. Τυπικά, όλα τα είδη υφασμάτων μπορούν να χρησιμοποιηθούν στην κατασκευή επίπλων, τόσο τα φυσικά όσο και τα συνθετικά, από μαλλί, βαμβάκι μέχρι πολυεστέρα και βινύλιο. Η χρήση δέρματος είναι επίσης αρκετά συχνή. Οι επιπτώσεις των επιμέρους υφασμάτων που χρησιμοποιούνται αφορούν κυρίως τη διαδικασία παραγωγής τους. Έτσι οι βασικότερες περιβαλλοντικές επιπτώσεις και οι επιπτώσεις στην υγεία σχετίζονται με: Τη χρήση εντομοκτόνων - παρασιτοκτόνων κ.λ.π. κατά την καλλιέργεια για τα υφάσματα που προέρχονται από φυσικές ίνες Έκλυση VOC (volatile organic compound)στην ατμόσφαιρα κατά τη διαδικασία παραγωγής συνθετικών υφασμάτων Έκλυση επιμέρους πτητικών ουσιών από τις βαφές ή την επεξεργασία του δέρματος Παρουσία άλλων επικίνδυνων ουσιών στα προϊόντα 1.7 Υλικά πλήρωσης Τα υλικά πλήρωσης είναι κυρίως αφρός πολυουρεθάνης και latex και χρησιμοποιούνται σε καρέκλες, καναπέδες και επιμέρους τμήματα επίπλων. Τα Σελίδα 15 από 86

κυριότερα σημεία τα οποία θα πρέπει να λαμβάνονται υπόψη κατά τη χρήση τους είναι : Η χρήση επικίνδυνων ουσιών κατά την παραγωγική τους διαδικασία Η παρουσία επιβλαβών ουσιών στα υπολείμματα των αφρών Η διάρκεια του τελικού προϊόντος Η χρησιμοποιούμενη πρώτη ύλη 1.8 Υλικά επιφανείας Τα υλικά επιφανείας χρησιμοποιούνται συνήθως για την προστασία του ξύλου από διάφορους παράγοντες (υγρασία, θερμοκρασία, ακτινοβολία) καθώς και για λόγους σχεδιαστικούς/αισθητικούς των επιφανειών. Τα χρησιμοποιούμενα υλικά περιλαμβάνουν χρώματα, λάκκες, βερνίκια, διακοσμητικά φύλλα, συγκολλητικές κ.λ.π. Οι κυριότερες περιβαλλοντικές τους επιπτώσεις και όσον αφορά την υγεία επίσης, αφορούν σε: Έκλυση VOCs και επικίνδυνων ουσιών που χρησιμοποιούνται (ειδικά βαρέα μέταλλα) Διάχυση υγρών και αέριων υλικών επιφανείας όταν γίνεται υπερβολική τους χρήση Με στόχο τη μείωση τέτοιων αρνητικών φαινομένων, κατά τον καθορισμό κριτηρίων που αφορούν την επιφανειακή κατεργασία των υλικών επίπλων, θα πρέπει να λαμβάνονται υπόψη: Ο περιορισμός των VOCs και ορισμένων αρωματικών διαλυτών Περιορισμός της χρήσης υλικών επιφανείας που εμπεριέχουν συγκεκριμένο περιβαλλοντικό και επιβλαβείς ουσίες Περιορισμός της επικάλυψης του τελικού προϊόντος Περιορισμός της επικάλυψης συγκεκριμένων μεταλλικών επιφανειών και των μερών τους. 1.9 Κόλλες και συγκολλητικές ουσίες Η συναρμολόγηση των επίπλων αποτελεί ουσιαστικά την παραγωγική διαδικασία του προϊόντος. Κατά τη συναρμολόγηση, η κύρια περιβαλλοντική επίπτωση σχετίζεται με τη χρήση κόλλας και συγκολλητικών ουσιών. Η βασικότερη επίπτωση Σελίδα 16 από 86

της χρήσης συγκολλητικών αφορά στον περιεχόμενο διαλύτη και τις επακόλουθες εκλύσεις VOCs, παρόλο που και άλλες επικίνδυνες ουσίες είναι πιθανό να ενυπάρχουν σε συγκεκριμένους τύπους κόλλας. Για το λόγο αυτό και προκειμένου να περιοριστούν οι περιβαλλοντικές επιπτώσεις, συγκεκριμένα κριτήρια θα πρέπει να λαμβάνονται κάθε φορά υπόψη για τα όρια των περιεχόμενων VOCs στις συγκολλητικές και επικίνδυνων πρόσθετων. 1.10 Συσκευασία Η μείωση των υλικών συσκευασίας θα πρέπει να επιδιώκεται λαμβάνοντας υπόψη κάποιες τιμές που δεν επηρεάζουν αρνητικά την διαδικασία χειρισμού των επίπλων προκαλώντα φθορές. Τα περιβαλλοντικά κριτήρια που αφορούν τη συσκευασία των επίπλων θα πρέπει να επικεντρώνονται στη δυνατότητα χρήσης ανακυκλούμενων υλικών, ικανότητας διαχωρισμού τους και της δυνατότητας ανακύκλωσής τους. 1.11 Διάρκεια ζωής επίπλων Τα έπιπλα είναι προϊόντα τα οποία έχουν μία σχετικά μεγάλη διάρκεια ζωής. Από περιβαλλοντικής άποψης και από τη άποψη της χρήσης πόρων, η διάρκεια ζωής ενός προϊόντος είναι ιδιαίτερης σημασίας. Ένα προϊόν με μεγάλη διάρκεια ζωής το οποίο μπορούμε να το αντικαταστήσουμε σε ένα μεγάλο χρονικό διάστημα, έχει σαφώς μία θετική περιβαλλοντική επίπτωση σε σχέση με ένα άλλο μικρότερης διάρκειας: μικρότερη χρήση πόρων, μικρότερη μόλυνση κατά τη διαδικασία παραγωγής και δημιουργία λιγότερων υπολειμμάτων. Αυτό αφορά κυρίως τα έπιπλα καθώς οι περισσότερες περιβαλλοντικές τους επιπτώσεις σχετίζονται με την απόρριψη των προϊόντων και όχι τόσο με τη διαδικασία παραγωγής τους. Για το λόγο αυτό τα κριτήρια τα οποία θα πρέπει να χρησιμοποιηθούν θα πρέπει να αφορούν τη διάρκεια, την δυνατότητα επισκευής, προσαρμοστικότητας σε επιμέρους χρήσεις, την εργονομία και την ασφάλεια, κρίσιμους παράγοντες που επεκτείνουν τη διάρκεια ζωής ενός προϊόντος επίπλου. 1.12 Δημιουργία αποβλήτων Σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Ομοσπονδία Κατασκευαστών Επίπλων (UEA), στην Ε.Ε., τα υπολείμματα των επίπλων αγγίζουν κάθε χρόνο το 4% του συνόλου των αποβλήτων ενός δήμου και μόλις ένα 10% αυτών είναι ανακυκλώσιμο. Προκειμένου Σελίδα 17 από 86

να αυξήσουμε την πιθανότητα ανακύκλωσης ενός επίπλου, τα μέρη του θα πρέπει να είναι: εύκολο να αποσυναρμολογηθούν μαρκαρισμένα ώστε να καθορίζεται ο τύπος του υλικού από το οποίο είναι κατασκευασμένα κατασκευασμένα από ανακυκλώσιμες/ανανεώσιμες πρώτες ύλες Επιπρόσθετα, η χρήση επιβλαβών ουσιών κατά την κατασκευή των επίπλων θα πρέπει ν είναι περιορισμένη ώστε να αποφεύγονται οι όποιες αρνητικές περιβαλλοντικές επιπτώσεις κατά την απόρριψή τους. Η εφαρμογή συστημάτων ιχνηλασιμότητας θα μπορούσε να εγγυηθεί τη δυνατότητα ανακύκλωσης ορισμένων τμημάτων. 1.13 Μείωση των επιπτώσεων Με σκοπό τη μείωση των περιβαλλοντικών και άλλων επιπτώσεων που αναφέρθηκαν για τα έπιπλα, θα πρέπει να επικεντρωθούμε στα εξής: Πίνακας 1: Οι σημαντικότερες περιβαλλοντικές επιπτώσεις των επίπλων και η αντιμετώπισή τους ΕΠΙΠΤΩΣΗ Απώλεια βιοποικιλότητας και εδάφους ως αποτέλεσμα παράνομης υλοτομίας και αποδάσωσης Επιπτώσεις στο τοπίο από εξορυκτικές δραστηριότητες Χρήση μη ανανεώσιμων υλικών όπως μέταλλα και πλαστικά ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ Προμήθεια ξυλείας προερχόμενης από πιστοποιημένα αειφορικά διαχειριζόμενα δάση Χρήση υλικών ανακυκλώσιμων ή από ανανεώσιμες πηγές π.χ. ξύλο Μεγάλη κατανάλωση νερού και ενέργειας Χρήση επικίνδυνων ουσιών για πελευθέρωση στο περιβάλλον κατά την παραγωγή η απόρριψη των επίπλων Περιορισμός της χρήσης οργανικών διαλυτών που περιέχουν VOC στα προϊόντα, τις συγκολλητικές και τα υλικά επιφανείας Χρήση οργανικών διαλυτών και έκλυση VOC Αποφυγή συγκεκριμένων επιβλαβών ουσιών κατά την παραγωγή και φινίρισμα των επίπλων Μεγάλες ποσότητες υλικών συσκευασίας Εξασφάλιση δυνατότητας ανακύκλωσης, διαχωρισμού των υλικών συσκευασίας και Σελίδα 18 από 86

των μερών επίπλων Μικρή διάρκεια ζωής των επίπλων και Παραγωγή προϊόντων με μεγάλη διάρκεια επιπτώσεις αντικατάστασης ζωής, εργονομικών, κατάλληλων για τη χρήση που προορίζονται, με δυνατότητα επισκευής και αποσυναρμολόγησης και ανακυκλώσιμα (Πηγή: European Commission, 2008. Green Public Procurement (GPP) Training Toolkit) 2. ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΗ ΣΗΜΑΝΣΗ (ECO LABELING) ΣΤΑ ΕΠΙΠΛΑ 2.1 Γενικά για την οικολογική σήμανση Στην Ε.Ε. υπάρχει ένας αριθμός θεσπισμένων οικολογικών σημάνσεων (ecolabels) για τα έπιπλα, ωστόσο καμία από αυτές δεν καλύπτει πλήρως όλα τα σχετικά τμήματα και κριτήρια της αγοράς (European Commission 2008). Πολλές σημάνσεις αφορούν ένα συγκεκριμμένο τύπο επίπλων, π.χ. καρέκλες, ενώ ορισμένες επικεντρώνουν σε ένα από τα κύρια υλικά που χρησιμοποιούνται για την κατασκευή των επίπλων όπως είναι το ξύλο και λίγες από τις σημάνσεις καλύπτουν διάφορους τύπους επίπλων με τη χρήση κριτηρίων που αφορούν τις σχετικές περιβαλλοντικές επιπτώσεις. Κατά την ανάπτυξη της Ευρωπαϊκής Οικολογικής Σήμανσης και των κριτηρίων που αυτή εμπεριέχει, πραγματοποιήθηκε μια συγκριτική αξιολόγηση των επιμέρους εθνικών οικολογικών σημάνσεων που έχουν αναπτυχθεί: Milieukeur, Stichting Milieukeur, Ολλανδία Marque NF Environnement, AFNOR, Γαλλία ÖkoControl, Gesellschaft für Qual.Standards ökologischer Einrichtungshäuser, Γερμανία RAL-RG 430, Deutsche Güte Gemeinschaft Möbel, Γερμανία Nordic Swan, Nordic Ecolabelling board, Σκανδιναβικές Χώρες RAL-UZ 38, Blaue Engel/RAL, Γερμανία UZ 06, UZ 34, Österreichische Umweltzeichen, Αυστρία Ο ακόλουθος πίνακας συνοψίζει όλα τα επιμέρους χαρακτηριστικά που περιλαμβάνονται στις οικολογικές σημάνσεις που αναφέρθηκαν και έχουν αναπτυχθεί διεθνώς σε επίπεδο Ε.Ε. Σελίδα 19 από 86

Πίνακας 2: Τα κύρια περιβαλλοντικά κριτήρια που εμπεριέχονται σε επιμέρους οικολογικές σημάνσεις Σελίδα 20 από 86

2.2 Η Ευρωπαϊκή Οικολογική Σήμανση στα Έπιπλα Έτσι, σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Οδηγία 2009/894/ΕΚ για τον καθορισμό των οικολογικών κριτηρίων απονομής του κοινοτικού οικολογικού σήματος σε έπιπλα από ξύλο, θα πρέπει να ισχύουν τα ακόλουθα: Σκοπός των κριτηρίων Τα κριτήρια έχουν ως στόχο ιδίως την προαγωγή του περιορισμού των επιπτώσεων των επίπλων από ξύλο στο περιβάλλον και στην ανθρώπινη υγεία καθ όλη τη διάρκεια του κύκλου ζωής τους. Ειδικότερα, δε: την αύξηση της χρήσης υλικών που παράγονται κατά πιο αειφόρο τρόπο, τον περιορισμό της χρήσης επικίνδυνων ουσιών και των εκπομπών ρυπογόνων ουσιών, τα προϊόντα που έχουν δοκιμαστεί όσον αφορά την αντοχή Απαιτήσεις όσον αφορά την εκτίμηση και την εξακρίβωση Σε κάθε κριτήριο αναφέρονται συγκεκριμένες απαιτήσεις εκτίμησης και εξακρίβωσης. Όπου ενδείκνυται, επιτρέπεται να χρησιμοποιούνται άλλες μέθοδοι δοκιμών από εκείνες που υποδεικνύονται για κάθε κριτήριο, εάν κρίνονται ισοδύναμες από τον αρμόδιο φορέα ο οποίος εξετάζει την αίτηση. Όταν ο αιτών οφείλει να υποβάλει τεκμηρίωση, αναλύσεις, εκθέσεις δοκιμών ή άλλα αποδεικτικά στοιχεία προκειμένου να αποδείξει ότι συμμορφώνεται με τα κριτήρια, θεωρείται ότι αυτά μπορούν να προέρχονται από τον αιτούντα ή/και από τον(τους) προμηθευτή(- ές) του ή/και από τον(τους) προμηθευτή(-ές) του(των) τελευταίου(-ων) κ.λπ., κατά περίπτωση. Η εκτίμηση της συμμόρφωσης διενεργείται από καταλλήλως διαπιστευμένα εργαστήρια (όποτε αυτό είναι δυνατό) που πληρούν τις γενικές απαιτήσεις του προτύπου EN ISO 17025. Κατά περίπτωση, ο αρμόδιος φορέας δύναται να απαιτεί πρόσθετη τεκμηρίωση και να διενεργεί ανεξάρτητες εξακριβώσεις. Συνιστάται στους αρμόδιους φορείς να λαμβάνουν υπόψη κατά την εξέταση των αιτήσεων και την παρακολούθηση της τήρησης των κριτηρίων, την εφαρμογή αναγνωρισμένων συστημάτων περιβαλλοντικής διαχείρισης, όπως το EMAS ή το ISO 14001, καθώς και τις περιβαλλοντικές δηλώσεις για προϊόντα. Σελίδα 21 από 86

(Σημείωση: οι εν λόγω δηλώσεις και συστήματα διαχείρισης δεν είναι υποχρεωτικά αλλά η χρήση τους ενθαρρύνεται). 2.3 Kκριτήρια οικολογικής σήμανσης Εξαιρέσεις Ισχύουν οι ακόλουθες εξαιρέσεις από ορισμένα από τα κριτήρια που αφορούν τα υλικά: i) Τα υλικά, πλην της συμπαγούς ξυλείας των υλικών με βάση το ξύλο και εκείνων που καλύπτονται από τα κριτήρια για την επιφανειακή κατεργασία και για τη συναρμολόγηση των επίπλων, τα οποία αντιπροσωπεύουν λιγότερο του 3 % του συνολικού βάρους του προϊόντος με οικολογικό σήμα είναι δυνατόν να εξαιρεθούν από τη συμμόρφωση με τις «απαιτήσεις για το ξύλο και τα υλικά με βάση ξύλο». ii) Τα υλικά στερέωσης, όπως βίδες και καρφιά, και οι μεταλλικοί μηχανισμοί για συρόμενες πόρτες και συρτάρια εξαιρούνται από τη συμμόρφωση με όλα τα κριτήρια που αφορούν τα υλικά. Εκτίμηση και εξακρίβωση: Παρέχονται οι κατάλληλες πληροφορίες περί των υλικών εκείνων που εξαιρούνται από τη συμμόρφωση με ορισμένα κριτήρια. Ο υπολογισμός του ποσοστού των υλικών που είναι δυνατόν να εξαιρεθούν περιλαμβάνει και την ποσότητα υλικών όπως τα σύνθετα υλικά, ανεξάρτητα από το ποσοστό του σύνθετου υλικού στο τελικό προϊόν με οικολογικό σήμα. Ο υπολογισμός του συνολικού βάρους δεν περιλαμβάνει το βάρος των υλικών στερέωσης. Α. Περιγραφή του προϊόντος Παρέχεται περιγραφή του προϊόντος (περιγραφή της λειτουργίας, όνομα προϊόντος ή κωδικός αναφοράς σε περίπτωση διάθεσης διάφορων τύπων του ιδίου προϊόντος, παρέχεται περιγραφή των υποτύπων στους οποίους αναφέρεται η αίτηση). Παρέχονται πληροφορίες για το συνολικό βάρος του προϊόντος, για τα υλικά που χρησιμοποιούνται στο προϊόν, συμπεριλαμβανομένων των υλικών στερέωσης και των εξαρτημάτων, καθώς και για το βάρος του καθενός. Σελίδα 22 από 86

Β. Επικίνδυνες ουσίες α) Δεν επιτρέπεται η προσθήκη στο προϊόν από ξύλο ουσιών ή παρασκευασμάτων στα οποία αποδίδεται ή μπορεί να αποδοθεί, κατά τη στιγμή της αίτησης, κάποια από τις ακόλουθες φράσεις κινδύνου (ή συνδυασμός αυτών): R23: (τοξικό όταν εισπνέεται), R24: (τοξικό σε επαφή με το δέρμα), R25: (τοξικό σε περίπτωση καταπόσεως), R26: (πολύ τοξικό όταν εισπνέεται), R27: (πολύ τοξικό σε επαφή με το δέρμα), R28: (πολύ τοξικό σε περίπτωση καταπόσεως), R39 (κίνδυνος πολύ σοβαρών μονίμων επιδράσεων), R40 (ύποπτο καρκινογένεσης), R42 (μπορεί να προκαλέσει ευαισθητοποίηση όταν εισπνέεται) R43 (μπορεί να προκαλέσει ευαισθητοποίηση σε επαφή με το δέρμα), R45 (μπορεί να προκαλέσει καρκίνο), R46 (μπορεί να προκαλέσει κληρονομικές γενετικές βλάβες), R48 (κίνδυνος σοβαρής βλάβης της υγείας ύστερα από παρατεταμένη έκθεση), R49 (μπορεί να προκαλέσει καρκίνο όταν εισπνέεται), R50 (πολύ τοξικό για τους υδρόβιους οργανισμούς), R51 (τοξικό για τους υδρόβιους οργανισμούς), R52 (επιβλαβές για τους υδρόβιους οργανισμούς), R53 (μπορεί να προκαλέσει χρόνιες δυσμενείς επιπτώσεις στο υδάτινο περιβάλλον), R60 (μπορεί να εξασθενίσει τη γονιμότητα), R61 (μπορεί να βλάψει το έμβρυο κατά τη διάρκεια της κύησης), R62 (πιθανός κίνδυνος για εξασθένιση της γονιμότητας), R63 (πιθανός κίνδυνος δυσμενών επιδράσεων στο έμβρυο κατά τη διάρκεια της κύησης), R68 (πιθανός κίνδυνος μονίμων επιδράσεων) που προβλέπονται από την οδηγία 67/548/ΕΟΚ του Συμβουλίου, της 27ης Ιουνίου 1967, περί προσεγγίσεως των νομοθετικών, κανονιστικών και διοικητικών διατάξεων περί ταξινομήσεως, συσκευασίας και επισημάνσεων των επικινδύνων ουσιών (οδηγία για τις επικίνδυνες ουσίες), και από τις μεταγενέστερες τροποποιήσεις της, και Σελίδα 23 από 86

λαμβάνοντας υπόψη την οδηγία 1999/45/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (οδηγία για τα επικίνδυνα παρασκευάσματα). Εναλλακτικά, επιτρέπεται να λαμβάνεται υπόψη η ταξινόμηση σύμφωνα με τον κανονισμό (ΕΚ) αριθ. 1272/2008 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 16ης Δεκεμβρίου 2008, για την ταξινόμηση, την επισήμανση και τη συσκευασία των ουσιών και των μειγμάτων, την τροποποίηση και την κατάργηση των οδηγιών 67/548/ΕΟΚ και 1999/45/ΕΚ και την τροποποίηση του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1907/2006. Σε αυτή την περίπτωση δεν επιτρέπεται να προστίθενται στις πρώτες ύλες ουσίες ή παρασκευάσματα στα οποία αποδίδεται, ή μπορεί να αποδοθεί κατά τη στιγμή υποβολής της αίτησης, οιαδήποτε από τις ακόλουθες δηλώσεις κινδύνου (ή συνδυασμός αυτών): H300, H301, H310, H311, H317. β) Το προϊόν δεν πρέπει να περιέχει αλογονωμένα οργανικά συνδετικά μέσα, αζιριδίνη και πολυαζιριδίνες, ούτε χρώματα επίστρωσης (πιγμέντα) και πρόσθετα από: μόλυβδο, κάδμιο, χρώμιο (VI), υδράργυρο και τις ενώσεις τους, αρσενικό, βόριο και χαλκό, οργανικό κασσίτερο. γ) Στο προϊόν μπορούν να χρησιμοποιούνται μόνο τα επιβραδυντικά φλόγας που είναι χημικώς ενωμένα με τη μήτρα/το υλικό ή με την επιφάνεια της μήτρας/του υλικού (δραστικά επιβραδυντικά φλόγας). Αν τα επιβραδυντικά φλόγας που χρησιμοποιούνται χαρακτηρίζονται με οποιαδήποτε από τις ακόλουθες φράσεις R, τα εν λόγω δραστικά επιβραδυντικά φλόγας πρέπει, κατά την εφαρμογή, να υφίστανται χημική μετατροπή ώστε να μην είναι πλέον δυνατός ο χαρακτηρισμός τους με οποιαδήποτε από αυτές τις φράσεις R. (Ποσοστό μικρότερο από 0,1 % του επιβραδυντικού φλόγας μπορεί να παραμένει στη μορφή που είχε πριν από την εφαρμογή.) R40 (ύποπτο καρκινογένεσης), R45 (μπορεί να προκαλέσει καρκίνο), R46 (μπορεί να προκαλέσει κληρονομικές γενετικές βλάβες), R49 (μπορεί να προκαλέσει καρκίνο όταν εισπνέεται), R50 (πολύ τοξικό για τους υδρόβιους οργανισμούς), Σελίδα 24 από 86

R51 (τοξικό για τους υδρόβιους οργανισμούς), R52 (επιβλαβές για τους υδρόβιους οργανισμούς), R53 (μπορεί να προκαλέσει μακροχρόνιες δυσμενείς επιπτώσεις στο υδάτινο περιβάλλον), R60 (μπορεί να εξασθενίσει τη γονιμότητα), R61 (μπορεί να βλάψει το έμβρυο κατά τη διάρκεια της κύησης), R62 (πιθανός κίνδυνος για εξασθένιση της γονιμότητας), R63 (πιθανός κίνδυνος δυσμενών επιδράσεων στο έμβρυο κατά τη διάρκεια της κύησης), R68 (πιθανός κίνδυνος μόνιμων επιδράσεων), που προβλέπονται ορίζονται στην οδηγία 67/548/ΕΟΚ του Συμβουλίου περί προσεγγίσεως των νομοθετικών, κανονιστικών και διοικητικών διατάξεων που αφορούν στην ταξινόμηση, συσκευασία και επισήμανση των επικινδύνων ουσιών, και στις μετέπειτα τροποποιήσεις της. Τα επιβραδυντικά φλόγας που αναμειγνύονται μόνο με φυσικό τρόπο με τη μήτρα/το υλικό αποκλείονται (πρόσθετα επιβραδυντικά φλόγας). Εναλλακτικά, επιτρέπεται να λαμβάνεται υπόψη η ταξινόμηση σύμφωνα με τον κανονισμό (ΕΚ) αριθ. 1272/2008. Σε αυτή την περίπτωση δεν επιτρέπεται να προστίθενται στις πρώτες ύλες ουσίες ή παρασκευάσματα στα οποία αποδίδεται, ή μπορεί να αποδοθεί κατά τη στιγμή υποβολής της αίτησης, μία από τις ακόλουθες δηλώσεις κινδύνου (ή συνδυασμός αυτών): H351, H350, H340, H350i, H400, H410, H411, H412, H413, H360F, H360D, H361f, H361d H360FD, H361fd, H360Fd, H360Df, H341. Γ. Απαιτήσεις για το ξύλο και τα υλικά με βάση ξύλο α) Αειφορική διαχείριση δασών Ο παραγωγός εφαρμόζει πολιτική προμηθειών ξυλείας από αειφόρο παραγωγή και σύστημα ιχνηλάτησης και εξακρίβωσης της προέλευσης της ξυλείας και παρακολούθησης της πορείας από το δάσος υλοτόμησης μέχρι το πρώτο σημείο παραλαβής της. Τεκμηριώνεται η προέλευση όλης της ξυλείας. Ο παραγωγός οφείλει να εξασφαλίζει ότι όλη η ξυλεία προέρχεται από νόμιμες πηγές. Η ξυλεία δεν προέρχεται από προστατευόμενες περιοχές ή περιοχές υπό επίσημη διαδικασία χαρακτηρισμού ως προστατευόμενες, από υπεραιωνόβια δάση και δάση υψηλής αξίας διατήρησης που καθορίζονται σε εθνικό επίπεδο με διαδικασίες συμμετοχής Σελίδα 25 από 86

των άμεσα ενδιαφερομένων, εκτός εάν στις προμήθειες τηρούνται σαφώς οι εθνικές κανονιστικές διατάξεις για τη διατήρηση. Από την 1η Ιανουαρίου 2013, για προϊόντα από ξύλο που διατίθενται στην αγορά με οικολογικό σήμα, τουλάχιστον το 70 % της συμπαγούς ξυλείας και το 40 % των υλικών με βάση ξύλο πρέπει να προέρχονται είτε από δάση τα οποία αποτελούν αντικείμενο αειφορικής διαχείρισης και έχουν πιστοποιηθεί από ανεξάρτητα συστήματα τρίτων που πληρούν τα κριτήρια τα οποία απαριθμούνται στην παράγραφο 15 του ψηφίσματος του Συμβουλίου, της 15ης Δεκεμβρίου 1998 για μια δασική στρατηγική της Ευρωπαϊκής Ένωσης και τις ενδεχόμενες μεταγενέστερες βελτιώσεις του είτε από ανακυκλωμένα υλικά. Ορισμός: Ως υλικό με βάση ξύλο νοείται το υλικό που κατασκευάζεται με τη συνένωση με συγκολλητικά μέσα ή/και κόλλες, ενός ή περισσότερων από τα ακόλουθα υλικά: ίνες ξύλου, ή/και αποφλοιωμένα ή διατετμημένα φύλλα ξύλου ή/και υπολείμματα ξυλείας από δάση, φυτείες, πριστή ξυλεία, υπολείμματα από βιομηχανίες χαρτοπολτού/χαρτιού, ή/και ανακυκλωμένη ξυλεία. Τα υλικά με βάση ξύλο περιλαμβάνουν: σκληρές πλάκες, ινοσανίδες, ινοσανίδες μέτριας πυκνότητας, μοριοσανίδες, OSB (πλάκες προσανατολισμένων λωρίδων) αντικολλητή ξυλεία και σανίδες (πανέλα) από συμπαγή ξυλεία. Ο όρος «υλικό με βάση ξύλο» αναφέρεται επίσης σε σύνθετα υλικά από σανίδες με βάση ξύλο επιστρωμένες με πλαστικές ύλες ή με πολυστρωματικές πλαστικές ύλες ή μέταλλα ή άλλα υλικά επίστρωσης και κατεργασμένες/ημι-κατεργασμένες σανίδες με βάση ξύλο. Τα κατεργασμένα ή ημικατεργασμένα υλικά με βάση ξύλο και τα υλικά με βάση ξύλο που φέρουν επίστρωση από πλαστική ύλη ή πολυστρωματική πλαστική ύλη ή μέταλλα ή άλλα υλικά επίστρωσης, πληρούν επίσης τα κριτήριά τα σχετικά με την επιφανειακή επεξεργασία, πέραν των κριτηρίων που ορίζονται στο παρόν τμήμα. Σελίδα 26 από 86

β) Ανακυκλωμένες ίνες ξύλου Το ξύλο, τα ξυλοτεμαχίδια ή οι ίνες που προέρχονται από ανακύκλωση καταναλωτικών προϊόντων και χρησιμοποιούνται στην παραγωγή υλικών με βάση ξύλο (εισροές) ικανοποιούν, τουλάχιστον, το βιομηχανικό πρότυπο ευρωπαϊκής ομοσπονδίας EPF, όπως ορίζεται στην παράγραφο 6 του εγγράφου «Πρότυπο EPF για τους όρους παράδοσης ανακυκλωμένης ξυλείας» («ΕΡF Standard for delivery conditions of recycled wood») της 24ης Οκτωβρίου 2002. γ) Εμποτιστικές ουσίες και συντηρητικά i) Τα έπιπλα εσωτερικών χώρων δεν υφίστανται εμποτισμό. Για όλα τα άλλα έπιπλα, στα οποία χρησιμοποιούνται εμποτιστικές ουσίες ή συντηρητικά, πληρούνται οι απαιτήσεις για τις επικίνδυνες ουσίες (τμήμα 2). ii) Η συμπαγής ξυλεία, μετά την υλοτόμηση, δεν υφίσταται κατεργασία με ουσίες ή παρασκευάσματα που περιέχουν ουσίες οι οποίες περιλαμβάνονται σε κάποιον από τους ακόλουθους καταλόγους: συνιστώμενη από την ΠΟΥ (Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας) ταξινόμηση φυτοφαρμάκων με βάση την επικινδυνότητα, ως κατηγορίας 1α (εξαιρετικά επικίνδυνα), συνιστώμενη από την ΠΟΥ ταξινόμηση φυτοφαρμάκων με βάση την επικινδυνότητα ως κατηγορίας 1β (λίαν επικίνδυνα). δ) Χρήση επικίνδυνων ουσιών και παρασκευασμάτων στην παραγωγή υλικών με βάση ξύλο Επιπλέον των απαιτήσεων του τμήματος 2 περί επικίνδυνων ουσιών, όλες οι ουσίες και τα παρασκευάσματα που χρησιμοποιούνται στην παραγωγή προϊόντων με βάση ξύλο πληρούν τα ακόλουθα: i) Η παρθένος ξυλεία δεν έχει υποστεί κατεργασία με ουσίες ή παρασκευάσματα περιέχοντα ουσίες που περιλαμβάνονται σε κάποιον από τους ακόλουθους καταλόγους: συνιστώμενη από την ΠΟΥ (Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας) ταξινόμηση φυτοφαρμάκων με βάση την επικινδυνότητα, ως κατηγορίας 1α (εξαιρετικά επικίνδυνα), Σελίδα 27 από 86

συνιστώμενη από την ΠΟΥ ταξινόμηση φυτοφαρμάκων με βάση την επικινδυνότητα ως κατηγορίας 1β (λίαν επικίνδυνα). ii) Η σε ελεύθερη φορμαλδεΰδη περιεκτικότητα των προϊόντων ή παρασκευασμάτων που χρησιμοποιούνται στις σανίδες δεν υπερβαίνει το 0,3 % (κ.β). Η σε ελεύθερη φορμαλδεΰδη περιεκτικότητα των συνδετικών μέσων, συγκολλητικών ουσιών και κολλών για αντικολλητές ή επικολλητές ξύλινες σανίδες δεν υπερβαίνει το 0,5 % (κ.β.). ε) Εκπομπές φορμαλδεΰδης από ακατέργαστα υλικά με βάση ξύλο Επιτρέπεται η χρήση υλικών με βάση ξύλο σε έπιπλα, μόνον εάν τα υλικά αυτά πληρούν τις ακόλουθες απαιτήσεις: i)μοριοσανίδες: οι εκπομπές φορμαλδεΰδης από μοριοσανίδες σε ακατέργαστη μορφή, δηλαδή πριν υποβληθούν σε μηχανική κατεργασία ή επίστρωση, δεν υπερβαίνουν το 50 % της τιμής κατωφλίου που θα επέτρεπε την ταξινόμηση των μοριοσανίδων ως E1 σύμφωνα με το πρότυπο EN 312. ii) Ινοσανίδες: Η φορμαλδεΰδη που μετράται σε οποιαδήποτε χρησιμοποιούμενη ινοσανίδα δεν υπερβαίνει το 50 % της τιμής κατωφλίου που θα επέτρεπε την ταξινόμηση της ινοσανίδας στην κατηγορία ποιότητας Α σύμφωνα με το πρότυπο EN 622-1. Ωστόσο, οι ινοσανίδες που ταξινομούνται στην κατηγορία ποιότητας A θα γίνονται δεκτές, αν δεν αντιπροσωπεύουν άνω το 50 % του συνόλου της ξυλείας και των υλικών με βάση ξύλο που χρησιμοποιούνται στο προϊόν. στ) Γενετικώς τροποποιημένο ξύλο Το προϊόν απαγορεύεται να περιέχει γενετικώς τροποποιημένο ξύλο. Δ. Κριτήρια για την επιφανειακή επεξεργασία Η επιφανειακή επεξεργασία αναφέρεται στη διεργασία επιφανειακής επεξεργασίας, είτε μεμονωμένων μερών/στοιχείων επίπλων, είτε του επίπλου στο σύνολό του. Σελίδα 28 από 86

α) Επιφανειακή επεξεργασία με πλαστικές ύλες και μέταλλα Οι πλαστικές ύλες και τα μέταλλα επιτρέπονται σε ποσοστό έως 2% του συνολικού βάρους του επίπλου. Οφείλουν να πληρούν τις γενικές απαιτήσεις για επικίνδυνες ουσίες που καθορίζονται στο τμήμα 2. β) Άλλες επιφανειακές επεξεργασίες εκτός πλαστικών υλών και μετάλλων Το κριτήριο αυτό αφορά την επίστρωση των επίπλων και των υλικών από ξύλο. i) Επικίνδυνες ουσίες και παρασκευάσματα (συμπεριλαμβανομένης της περιεκτικότητας σε πτητικές οργανικές ενώσεις). Όλα τα χρησιμοποιούμενα υλικά, ουσίες και παρασκευάσματα πρέπει να πληρούν τις απαιτήσεις περί επικίνδυνων ουσιών που καθορίζονται στο τμήμα 2. Επιπλέον, οι χημικές ουσίες που ταξινομούνται ως επιβλαβείς για το περιβάλλον από τη χημική βιομηχανία παραγωγής/ τον προμηθευτή σύμφωνα με το σύστημα ταξινόμησης της ΕΕ (28η τροποποίηση της οδηγίας 67/548/ΕΟΚ) ικανοποιούν ένα από τα ακόλουθα δύο όρια: στις ουσίες και τα παρασκευάσματα για την επιφανειακή επεξεργασία δεν πρέπει να προστίθενται χημικές ουσίες που ταξινομούνται ως επιβλαβείς για το περιβάλλον σύμφωνα με την οδηγία 1999/45/ΕΚ. Εντούτοις, τα προϊόντα μπορούν να περιέχουν σε αναλογία μέχρι 5 % πτητικές οργανικές ενώσεις (ΠΟΕ) σύμφωνα με τον ορισμό της οδηγίας 1999/13/ΕΚ ( 1 ) (ως ΠΟΕ νοείται κάθε οργανική ένωση που εμφανίζει τάση ατμών 0,01 kpa ή περισσότερο στους 293,15 K ή αντίστοιχη πτητικότητα στις συγκεκριμένες συνθήκες χρήσης). Εάν το προϊόν απαιτεί αραίωση, η περιεκτικότητα του αραιωμένου προϊόντος δεν πρέπει να υπερβαίνει τις προαναφερθείσες οριακές τιμές, η εφαρμοζόμενη ποσότητα (υγρή βαφή/βερνίκι) επιβλαβών για το περιβάλλον ουσιών σύμφωνα με την οδηγία 1999/45/ΕΚ δεν υπερβαίνει τα 14 g/m 2 επιφάνειας και η εφαρμοζόμενη ποσότητα (υγρή βαφή/βερνίκι) ΠΟΕ δεν υπερβαίνει τα 35 g/m. γ) Φορμαλδεΰδη Οι εκπομπές φορμαλδεΰδης από ουσίες και παρασκευάσματα που προορίζονται για επιφανειακή επεξεργασία κατά την οποία ελευθερώνεται φορμαλδεΰδη δεν υπερβαίνουν το 0,05 ppm. Σελίδα 29 από 86

δ) Πλαστικοποιητές Σε περίπτωση εφαρμογής πλαστικοποιητή κατά τη διαδικασία κατασκευής, οι φθαλικές ενώσεις πρέπει να πληρούν τις απαιτήσεις για τις επικίνδυνες ουσίες που καθορίζονται στο τμήμα 2. Επιπροσθέτως, το προϊόν δεν επιτρέπεται να περιέχει φθαλικό δι-κ-οκτύλιο (DNOP), φθαλικό δι-ισοεννεΰλιο (DINP) και φθαλικό διισοδεκύλιο (DIDP). ε) Βιοκτόνα Επιτρέπονται μόνο τα βιοκτόνα που περιέχουν βιοκτόνες δραστικές ουσίες οι οποίες περιλαμβάνονται στο παράρτημα IA της οδηγίας 98/8/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου ( 2 ), και είναι εγκεκριμένα προς χρήση σε έπιπλα. Ε. Κριτήρια για τη συναρμολόγηση των επίπλων Το κριτήριο αυτό αφορά τη συγκόλληση των επιμέρους στοιχείων που περιλαμβάνονται στο συναρμολογημένο έπιπλο, δηλαδή τις συγκολλητικές ουσίες. α) Επικίνδυνες ουσίες σε πρόσθετα και σε συνδετικά μέσα Πρέπει να πληρούν τις απαιτήσεις που καθορίζονται στο τμήμα 2 περί επικίνδυνων ουσιών. β) ΠΟΕ Η περιεκτικότητα, σε ΠΟΕ, των συγκολλητικών ουσιών που χρησιμοποιούνται στη συναρμολόγηση των επίπλων δεν πρέπει να υπερβαίνει το 5 % (κ.β.). (ως ΠΟΕ νοούνται όλες οι οργανικές ουσίες που εμφανίζουν τάση ατμών 0,01 kpa ή περισσότερο στους 293,15 K ή αντίστοιχη πτητικότητα στις συγκεκριμένες συνθήκες χρήσης). ΣΤ. Κριτήρια για το τελικό προϊόν α) Αντοχή και ασφάλεια Το προϊόν πληροί τις απαιτήσεις σχετικά με την αντοχή, τη στιβαρότητα, την ασφάλεια και τη σταθερότητα, βάσει των προτύπων ΕΝ που ισχύουν για τη χρήση του προϊόντος. Ελλείψει προτύπων ΕΝ, υιοθετούνται οι απαιτήσεις των προτύπων ISO. Ελλείψει προτύπων ΕΝ ή ISO, διενεργείται, από ανεξάρτητο οργανισμό Σελίδα 30 από 86

δοκιμών, εκτίμηση της αντοχής, της στιβαρότητας, της ασφάλειας και της σταθερότητας του προϊόντος βάσει του σχεδιασμού και της επιλογής υλικών. Το εγχειρίδιο με τις οδηγίες χρήσης περιέχει κατάλογο των προτύπων και προδιαγραφών που χρησιμοποιούνται για την εκτίμηση της αντοχής. Δεδομένης της σπουδαιότητας του κριτηρίου αντοχής και προκειμένου να βελτιωθεί η εκτίμηση της αντοχής των προϊόντων, το συμβούλιο οικολογικής σήμανσης της Ευρωπαϊκής Ένωσης (EUEB) θα αναλάβει την πρωτοβουλία να προωθήσει τη θέσπιση προτύπων ΕΝ για την αντοχή, τα οποία πρέπει να διατίθενται για την επόμενη αναθεώρηση των παρόντων κριτηρίων. β) Συντήρηση Η συντήρηση των προϊόντων είναι δυνατή χωρίς τη χρήση οργανικών διαλυτών. Ο κατασκευαστής εγγυάται τη δυνατότητα προμήθειας ανταλλακτικών (γνήσια λειτουργικά τεμάχια ή τεμάχια που επιτελούν ισοδύναμες λειτουργίες) κατόπιν αιτήσεως για ολόκληρη την περίοδο βιομηχανικής παραγωγής και για πενταετή περίοδο μετά την ημερομηνία διακοπής της παραγωγής του σχετικού μοντέλου. γ) Ανακύκλωση και απόβλητα Το προϊόν πρέπει να είναι εύκολα ανακυκλώσιμο. Στον καταναλωτή παρέχεται λεπτομερής περιγραφή των βέλτιστων τρόπων διάθεσης του προϊόντος (επαναχρησιμοποίηση, ανακύκλωση, επιστροφή στον αιτούντα, παραγωγή ενέργειας) οι οποίοι ιεραρχούνται ανάλογα με τις επιπτώσεις τους στο περιβάλλον. Για κάθε εναλλακτική επιλογή πρέπει να αναφέρονται σαφώς οι προφυλάξεις που πρέπει να λαμβάνονται για να περιοριστούν οι επιπτώσεις στο περιβάλλον. ε) Συσκευασία του τελικού προϊόντος Η συσκευασία πρέπει να πληροί τις ακόλουθες απαιτήσεις: i) Κατασκευάζεται από ένα από τα ακόλουθα: εύκολα ανακυκλώσιμα υλικά, υλικά που προέρχονται από ανανεώσιμες πηγές, Σελίδα 31 από 86