Page 1 of 64
Η κειέηε εθπνλέζεθε απν ην Ιλζηηηνπ ην Γηεζλσ λ ρέζεσλ Πνιηηηθψλ Δπηζηεκψλ. (Ι.ΓΙ..) ηνπ Παληεήνπ Παλεπηζηέκηνπ Κνηλσληθσ λ θαη πγγξαθείο: Μαξία -Νηαληέιια Μαξνχδα, Δπίθνπξε Καζεγήηξηα Γηεζλνχο Γηθαίνπ Παληείνπ Παλεπηζηεκίνπ, Μέινο Δπηηξνπήο Πνιηηνγξάθεζεο Απνθεληξσκέλεο δηνίθεζεο Κξήηεο. Μαξία Ρσζζίδε, ππ.δηδ. Παληείνπ Παλεπηζηεκίνπ. Διέλε Κνπηζνπξάθε, Τπνςήθηα Γηδάθησξ Ννκηθήο Université ParisII, PanthéonAssas Πάληεην Παλεπηζηήκην. Βαζηιηθή αξάληε, Ννκηθφο ΜΓΔ. πκβνιή ζηε κεηάθξαζε: Μαξηέηηα ηκεγηάηνπ. Οη ζπγγξαθείο ζα ήζειαλ λα επραξηζηήζνπλ γηα ηα πνιχηηκα ζρφιηα θαη ηηο παξαηεξήζεηο ηνπο ηα κέιε ηεο Δπηηξνπήο Αμηνιφγεζεο Κπξίεο Αγφξσ-Διηζάβεη Λαδάξνπ, Αηθαηεξίλε Υαξνθφπνπ θαη Αζελά Μπαινπνχινπ. Ιδηαίηεξεο επραξηζηίεο γηα ηελ ππνζηήξημή ηνπο, νθείινληαη θαη ζηα ζηειέρε ηεο Γηεχζπλζεο Μεηαλαζηεπηηθήο Πνιηηηθήο ηνπ Τπνπξγείνπ Δζσηεξηθψλ θαη ηδηαηηέξσο ζηνλ Πξντζηάκελν ηνπ ηκήκαηνο Μεηαλαζηεπηηθήο Πνιηηηθήο Κχξην Μηράιε Κνζκίδε θαη ηε Κπξία Διέλε ηψπε. Page 2 of 64
Σν Δπξσπατθφ Γίθηπν Μεηαλάζηεπζεο (ΔΓΜ) ζεζπίζηεθε ην 2003, αξρηθά σο πξνπαξαζθεπαζηηθή δξάζε ηεο Δπξσπατθήο Δπηηξνπήο, έρνληαο ζθνπφ ηελ παξνρή ζηελ Δπξσπατθή Δπηηξνπή θαη ζηα θξάηε-κέιε αληηθεηκεληθψλ, αμηφπηζησλ, ζπγθξίζηκσλ, επηθαηξνπνηεκέλσλ θαη ελεκεξσκέλσλ δεδνκέλσλ γηα ηε κεηαλάζηεπζε θαη ην άζπιν, ψζηε λα ζηεξηρηεί ε ράξαμε ηεο πνιηηηθήο ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο θαη θαη επέθηαζε ησλ νηθείσλ εζληθψλ πνιηηηθψλ ζηνπο ηνκείο απηνχο. Αθνινχζσο, ην πκβνχιην ηεο ΔΔ, ην 2008, κε ηελ ππ αξηζκ. 381/2008/ΔΚ Απφθαζε, ίδξπζε ην ΔΓΜ, σο κφληκε πιένλ δνκή, ε νπνία ζα ιεηηνπξγεί ζην πιαίζην ηεο Δπξσπατθήο Δπηηξνπήο κε ηε ζπκκεηνρή ησλ θ-κ κε ζθνπφ ηελ επίηεπμε ησλ αλσηέξσ ζηφρσλ. Γηα πεξηζζφηεξεο πιεξνθνξίεο ζρεηηθά κε ην ΔΜΝ θαη ηηο εξγαζίεο ηνπ, κπνξεί λα αλαδεηεζνχλ ζηελ ηζηνζειίδα http://emn.intrasoft-intl.com/html/index.htmlή ζηνλ ειιεληθφ ηζηφηνπν http://emn.ypes.gr ηνηρεία επηθνηλσλίαο κε ην Διιεληθφ εκείν Δπαθήο ηνπ Δπξσπατθνχ Γηθηχνπ Μεηαλάζηεπζεο: Τπνπξγείν Δζσηεξηθψλ Γεληθή Γξακκαηεία Πιεζπζκνχ θαη Κνηλσληθήο πλνρήο Γεληθή Γηεχζπλζε Μεηαλαζηεπηηθήο Πνιηηηθήο Γηεχζπλζε Μεηαλαζηεπηηθήο Πνιηηηθήο Σκήκα Μεηαλαζηεπηηθήο Πνιηηηθήο Δπαγγειηζηξίαο 2 105 63 Αζήλα Σει 213 136 1308 Ηιεθηξνληθφ ηαρπδξνκείν: emn@ypes.gr 2014, Τπνπξγείν Δζσηεξηθψλ. Όια ηα δηθαηψκαηα θαηνρπξσκέλα. Απηή ε κειέηε πξαγκαηνπνηήζεθε κε ηελ νηθνλνκηθή ελίζρπζε ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο θαη ηνπ Τπνπξγείνπ Δζσηεξηθψλ ζην πιαίζην ηνπ Δπξσπατθνχ Γηθηχνπ Μεηαλάζηεπζεο. Σα πεξηερφκελα ηεο έξεπλαο απνηεινχλ απνθιεηζηηθή επζχλε ηνπ ζπγγξαθέα. ε θακία πεξίπησζε ε Δπξσπατθή Έλσζε θαη ην Τπνπξγείν Δζσηεξηθψλ δελ κπνξνχλ λα ζεσξεζνχλ ππεχζπλα γηα νπνηαδήπνηε ρξήζε ησλ πιεξνθνξηψλ πνπ εκπεξηέρνληαη απφ ηξίηνπο. Page 3 of 64
ΔΓΜΜΔΛΔΤΗ 2014 Πολιηικέρ, ππακηικέρκαιζηοισείαγιααζςνψδεςηοςρανηλίκοςρηο 2014 Περίληψη (Συνθετικήέκθεση) Πεξίιεςε (κέρξηηξεηοζειίδεο) Πεξίιεςε ηεο πλζεηηθήο Έθζεζεο: ζα απνηειέζεη ηε βάζε κηαο Δλεκεξσηηθήο Έθζεζεο ηνπ ΔΓΜ, κε αθξναηήξηνζηφρν ηνπο θνξείο ράξαμεο Δπξσπατθήο θαη Δζληθήο πνιηηηθήο. Η πεξίιεςε/ζπλζεηηθή έθζεζε ζα εηνηκαζηεί απφ ηνλ πάξνρν ππεξεζηψλ ηνπ ΔΓΜ (ICFInternational OdysseusNetwork). Ενημερωτικό Δελτίο (Εθνική Συνεισφορά) Εζληθή ζπλεηζθνξά (κφλν κία ζειίδα) ΕπηζθφπεζεηεοΕζληθήοπλεηζθνξάο εηζαγσγήηεοκειέηεοθαηεπηζήκαλζεησλθπξηφηεξσλγεγνλφησλθαηζηνηρείσλαπφ φια ηα ηκήκαηα ηεο εζηηαζκέλεο κειέηεο, κε ηδηαίηεξε έκθαζε ζε ζηνηρεία πνπ ελδηαθέξνπλ γηα ηε ράξαμε (εζληθήο) πνιηηηθήο. Παξαθαινχκελαπαξάζρεηεεπίζεοκίαπεξίιεςεησλβαζηθψλπνξηζκάησλ ησλ ηκεκάησλ 1-6 θαησηέξσ, εηδηθά: - Πνηεοήηαλνηθπξηφηεξεοαιιαγέο/βειηηψζεηοζηελπνιηηηθή ηνπ θξάηνπο κέινπο ζαο γηα ηνπο αζπλφδεπηνπο αλειίθνπο, κε ηδηαίηεξε έκθαζε ζε εμειίμεηο απφ ην 2009 θαη κεηά; - Έρεη αιιάμεη ην θαηλφκελν; Έρνπλ αλαθχςεη/παξακείλεη λέεο πξνθιήζεηο αλαθνξηθά κε ηελ θαηάζηαζε ησλ αζπλφδεπησλ αλειίθσλ ζην θξάηνο κέινο ζαο; Οη δχν κεγαιχηεξεο ηνκέο ζηελ ειιεληθή πνιηηηθή αζχινπ θαη κεηαλάζηεπζεο απφ ην 2009 θαη κεηά ήηαλ ε πηνζέηεζε ηεο λέαο δηαδηθαζίαο αζχινπ θαη ε ζέζε ζε ηζρχ, απφ 1 Ινπλίνπ 2014, ηνπ Κψδηθα Μεηαλάζηεπζεο θαη Κνηλσληθήο Έληαμεο(λ. 4251/2014 (ΦΔΚ Α 80/1.4.2014) 1. Σν εζληθφ λνκηθφ πιαίζην πνπ ξπζκίδεη ηε δηαδηθαζία αζχινπ, πνπ απνηειείηαη θπξίσο απφ ηνλ λ. 3907/2011, ηα π.δ. 113/2013 θαη 141/2013 (καδί κε ηα λνκνζεηήκαηα π.δ. 220/2007 θαη π.δ. 114/2010 πνπ αθνξά ηνλ δεπηεξνβάζκην έιεγρν ησλ απνθάζεσλ ηεο αζηπλνκίαο θαηά ην κεηαβαηηθφ ζηάδην) θαη έλαλ αξηζκφ ππνπξγηθψλ απνθάζεσλ θαη εγθπθιίσλ, πεξηέρεη ξεηέο δηαηάμεηο γηα ηελ πξνζηαζία ησλ παηδηψλ, θαη δε ησλ αζπλφδεπησλ αλειίθσλ. Toεζληθφ πιαίζην πξνβιέπεηκε ιεπηνκέξεηα ηε δηαδηθαζία πξψηεο ππνδνρήο, ηνλ δηνξηζκφ επηηξφπνπ, ηε δηαδηθαζία πξνζδηνξηζκνχ ηεο ειηθίαο, ηε ζηέγαζε, ηελ εθπαίδεπζε, ηελ πγεηνλνκηθή πεξίζαιςε ησλ αζπλφδεπησλ αλειίθσλ. Απφ ηελ άιιε πιεπξά, ν Κψδηθαο Μεηαλάζηεπζεο θαη Κνηλσληθήο Έληαμεο, πνπ θσδηθνπνηεί ηε κεηαλαζηεπηηθή λνκνζεζία θαη αληηθαζηζηά ηνλ κεηαλαζηεπηηθφ λφκν 3386/2005, πεξηιακβάλεη δηαηάμεηο γηα ζπγθεθξηκέλεο θαηεγνξίεο παηδηψλ πνπ δελ αηηνχληαη άζπιν, φπσο είλαη ηα ζχκαηα εκπνξίαο αλζξψπσλ θαη παξάλνκεο δηαθίλεζεο κεηαλαζηψλ (αξζ. 49-50). Παξά ηηο εμειίμεηο απηέο, ε απνηειεζκαηηθή πξνζηαζία ησλ αζπλφδεπησλ αλειίθσλ απνηειεί αθφκε 1 ε δεκφζηα δηαβνχιεπζε (απφ 5έσο 10.9.2014 ζηελ ηζηνζειίδα http://www.opengov.gr/ypes/?p=2432) εηζήρζε θαη ζρέδην λφκνπ κε ηίηιν «Ρπζκίζεηο κεηαλαζηεπηηθήο λνκνζεζίαο» πνπ ελζσκαηψλεη ηελ ΚΤΑ 30651/2014 ζρεηηθά κε ηε ρνξήγεζε άδεηαο δηακνλήο γηα αλζξσπηζηηθνχο ιφγνπο ζηνλ Κψδηθα Μεηαλάζηεπζεο θαη Κνηλσληθήο Έληαμεο (σο αξζ. 19 Α ).Δθθξεκεί ε θαη Page 4 of 64
δεηνχκελν. Σα δεηήκαηα πνπ θαιείηαη λα αληηκεησπίζεη ε ειιεληθή δηνίθεζε κπνξνχλ λα ζπλνςηζηνχλ ζηα εμήο: - απαηηείηαη αχμεζε ησλ αλνηρηψλ δνκψλ θηινμελίαο γηα ηνπο αζπλφδεπηνπο αλειίθνπο. Σα πεξηζζφηεξα απφ ηα πθηζηάκελα θέληξα ηα δηαρεηξίδνληαη ΜΚΟ πνπ ιακβάλνπλ ζρεηηθή επηρνξήγεζε απφ ην θξάηνο. Η νηθνλνκηθή θξίζε έρεη επεξεάζεη πξσηίζησο απηέο ηηο δνκέο θηινμελίαο, ε ρξεκαηνδφηεζε πεξηθφπηεηαη, κε απνηέιεζκα λα είλαη αδχλαηνο νπνηνζδήπνηε καθξνπξφζεζκνο ζρεδηαζκφο θαη ε πινπνίεζε πνιηηηθψλ γηα ηελ νκαιή ελζσκάησζε ησλ αζπλφδεπησλ αλειίθσλ θαη ηελ πξνεηνηκαζία ηνπο γηα ηελ ελειηθίσζε. Οη ειιείςεηο ζηηο αλνηρηέο δνκέο θηινμελίαο επεξεάδεη αξλεηηθά θαη ηε δηαδηθαζία πξψηεο ππνδνρήο, θαηά ηε δηάξθεηα ηεο νπνίαο εληνπίδνληαη νη επάισηεο νκάδεο θαη παξαπέκπνληαη νη ζρεηηθέο πεξηπηψζεηο. χκθσλα κε ζηνηρεία ηνπ Δζληθνχ Κέληξνπ Κνηλσληθήο Αιιειεγγχεο (ΔΚΚΑ), ην 2013 έγηλαλ 1149 ηνπνζεηήζεηο ζε 14 θέληξα θηινμελίαο, αιιά δελ ππάξρεη θαλέλα θέληξν γηα παηδηά θάησ ησλ 12 εηψλ. - ζε ζπλάξηεζε κε ηελ αλσηέξσ δηαπίζησζε, ππάξρεη επείγνπζα αλάγθε γηα δεκηνπξγία δνκψλ θηινμελίαο γηα αζπλφδεπηα θνξίηζηα θαη γηα αζπλφδεπηνπο αλειίθνπο θάησ ησλ 12 εηψλ, θαζψο νη ελιφγσ θαηεγνξίεο είηε αξγνχλ πάξα πνιχ λα ηνπνζεηεζνχλ θαη παξακέλνπλ ζε θίλδπλν ή ζε αθαηάιιεια κέξε (π.ρ. ζε λνζνθνκεία) είηε ηνπνζεηνχληαη ζε δνκέο εθηφο δηθηχνπ κε ηηο δπζθνιίεο θαη ηνπο θηλδχλνπο πνπ εμ απηνχ πξνθχπηνπλ. - πξέπεη λα εληζρπζεί θαη, θπξίσο, λα ιεηηνπξγήζεη απνηειεζκαηηθά ν ζεζκφο ηεο επηηξνπείαο. Η ππνζηειέρσζε θαη νκεγάινο αξηζκφο αζπλφδεπησλ αλήιηθσλ πνπ θαινχληαη λα πξνζηαηεχζνπλ νη Δηζαγγειίεοθαζπζηεξεί ζεκαληηθά ηνλ δηνξηζκφ κφληκνπ επηηξφπνπ, κ φηη απηφ ζπλεπάγεηαη γηα ηελ εθπξνζψπεζε ηνπ αλειίθνπ θαη ηελ απνηειεζκαηηθή πξνζηαζία ησλ δηθαησκάησλ ηνπ. Απφ ηελ άιιε πιεπξά, ε πξσηνθαλήο γηα ηα δεκνγξαθηθά θαη δεκνζηνλνκηθά δεδνκέλα ηεο Διιάδαο κεηαλαζηεπηηθή πίεζε πνπ θαιείηαη λα δηαρεηξηζζεί ε Διιάδα γηα ινγαξηαζκφ θαη ησλ ππνινίπσλ 27 θξαηψλ κειψλ ηεο Δ.Δ. θαη δε ν κεγάινο αξηζκφο αζπλφδεπησλ αλήιηθσλ θαζηζηά αδχλαηε ηελ άζθεζε ησλ θαζεθφλησλ ηνπ πξνζσξηλνχ επηηξφπνπ απφ ηνλ θαηά ηφπν αξκφδην Δηζαγγειέα Πξσηνδηθψλ θαη ηελ απνηειεζκαηηθή ιεηηνπξγία ηνπ ζεζκνχ ηεο επηηξνπείαο γηα ηα αζπλφδεπηα αλήιηθα. εκεησηένλ φηη κε πξσηνβνπιία ηεο Γεληθήο Γξακκαηείαο Γηαθάλεηαο θαη Αλζξσπίλσλ Γηθαησκάησλ ηνπ Τπνπξγείνπ Γηθαηνζχλεο, Γηαθάλεηαο θαη Αλζξσπίλσλ Γηθαησκάησλ ζπζηάζεθε εηδηθή Οκάδα Δξγαζίαο κε αληηθείκελν ηελ επαλαμηνιφγεζε ηνπ ηζρχνληνο λνκηθνχ πιαηζίνπ πνπ δηέπεη ην θαζεζηψο επηηξνπείαο ησλ αζπλφδεπησλ αλήιηθσλ.ηελ Οκάδα Δξγαζίαο έρνπλ θιεζεί λα κεηάζρνπλ εθπξφζσπνη ησλ ζπλαξκφδησλ Τπνπξγείσλ θαη θνξέσλ (Τπνπξγείν Γεκφζηαο Σάμεο θαη Πξνζηαζίαο ηνπ Πνιίηε, Τπνπξγείν Δξγαζίαο, Κνηλσληθήο Αζθάιηζεο θαη Πξφλνηαο, Τπεξεζία Πξψηεο Τπνδνρήο) θαη εθπξφζσπνη ηεο Ύπαηεο Αξκνζηείαο ηνπ ΟΗΔ γηα ηνπο πξφζθπγεο θαη ηνπ πλεγφξνπ ηνπ Παηδηνχ. Η Οκάδα Δξγαζίαο αλακέλεηαη λα θαηαζέζεη ηηο πξνηάζεηο ηεο εληφο ηνπ 2014, νη νπνίεο ζπλνςίδνληαη ζηα εμήο: - ε φζν ην δπλαηφλ ιεπηνκεξέζηεξε θαηαγξαθή ησλ αζπλφδεπησλ αλειίθσλ πνπ εηζέξρνληαη ζηελ Διιάδα ή εληνπίδνληαη ζηελ ειιεληθή επηθξάηεηα, σο πξψην βήκα γηα ηελ θάιπςε ησλ αλαγθψλ ηνπο. - ε ρξήζε ελαιιαθηηθψλ ηεο θξάηεζεο κέηξσλ ζηελ πεξίπησζε ησλ αζπλφδεπησλ αλειίθσλ. - ε δηαζθάιηζε ηεο απξφζθνπηεο πξφζβαζεο ησλ αζπλφδεπησλ αλειίθσλ ζηελ εθπαίδεπζε, κε ηε δεκηνπξγία ηάμεσλ εληζρπηηθήο δηδαζθαιίαο θαη ηελ νκαιή έληαμή ηνπο ζην εθπαηδεπηηθφ ζχζηεκα. - ε πξφζβαζε ησλ αλειίθσλ ζηελ επαγγεικαηηθή θαηάξηηζε, έηζη ψζηε λα δηαζθαιίδεηαη ε νκαιή κεηάβαζε ζηελ ελήιηθε δσή, ε ελίζρπζε ηεο απηφλνκεο δηαβίσζήο ηνπο θαη, εληέιεη, ε απνηειεζκαηηθή ελζσκάησζε ζηελ θνηλσληθή δσή ηεο ρψξαο. Ο καθξφπλννο ζρεδηαζκφο γηα ηνπο αζπλφδεπηνπο αλειίθνπο είλαη έλα απφ ηα βαζηθά ειιείκκαηα ηεο πθηζηάκελεο πνιηηηθήο θαη λνκνζεζίαο. - αλαθνξηθά κε ηνπο αζπλφδεπηνπο αλειίθνπο ηα αηηήκαηα δηεζλνχο πξνζηαζίαο ησλ νπνίσλ απνξξίπηνληαη, ζπζηήλεηαη ε δηεπθφιπλζε ηεο παξαπνκπήο ηνπο ζηηο αξκφδηεο αξρέο, έηζη ψζηε λα δηεξεπλάηαη ρσξίο επηπιένλ γξαθεηνθξαηηθή επηβάξπλζε ηνπ αζπλφδεπηνπ ε δπλαηφηεηα ρνξήγεζεο άδεηαο παξακνλήο κε άιιε λνκηθή βάζε (π.ρ. γηα αλζξσπηζηηθνχο ιφγνπο). Βηβιηνγξαθία Amnesty International, Greece: Irregular migrants and asylum seekers routinely detained in substandard conditions, July 2010, http://www.amnesty.org/en/library/asset/eur25/002/2010/en/07291fb2-dcb8-4393- 9f13-2d2487368310/eur250022010en.pdf Γηαηξνί ηνπ Κφζκνπ, Δππαζείο θνηλσληθέο νκάδεο. Γηθαηψκαηα ππνρξεψζεηο, Αζήλα, 2010 Page 5 of 64
Γεκεηξνπνχινπ, Γ., Παπαγεσξγίνπ Ι., Αζπλφδεπηνη αλήιηθνη αηηνχληεο άζπιν ζηελ Διιάδα. Μειέηε ζρεηηθά κε ηελ αληηκεηψπηζε απφ ηελ πνιηηεία ησλ αιινδαπψλ αζπλφδεπησλ αλειίθσλ πνπ δεηνχλ άζπιν ζηελ Διιάδα θαηφπηλ αλάζεζεο απφ ην γξαθείν ηεο Ύπαηεο Αξκνζηείαο ησλ Ηλ. Δζλψλ γηα ηνπο Πξφζθπγεο ζηελ Διιάδα, Απξίιηνο 2008 Διιεληθφ πκβνχιην γηα ηνπο Πξφζθπγεο, Έθζεζε πεπξαγκέλσλ 2012 Διιεληθφ πκβνχιην γηα ηνπο Πξφζθπγεο, Αζπλφδεπηνη αλήιηθνη ζηα ειιελνηνπξθηθά ζχλνξα, Έβξνο, Μάξηηνο 2011-Μάξηηνο 2012, Ννκηθή Τπεξεζία-Μφληκε Απνζηνιή ΔΠ ζηνλ Έβξν, Δπηκ. ΈθζεζεοΑ. Θενδσξνπνχινπ, ΟξεζηηάδαΈβξνπ 2012 ECRE, Asylum Information Database, National Country Report: Greece, December 2013 Human Rights Watch,Left to survive. Systematic failure to protect unaccompanied migrant children in Greece, 2008 Human Rights Watch,No refuge. Migrants in Greece, 2009 Human Rights Watch,Turned away. Summary returns of unaccompanied migrant children and adult asylum seekers from Italy to Greece, 2013 Human Rights Watch, Updated Submission to the Committee on the Rights of the Child on Greece, April 2012, http://www.hrw.org/news/2012/04/25/human-rights-watchs-updated-submission-committee-rightschild-greece Report of the Network of Greek NGOs on the implementation of the provisions of the Convention on the Rights of Child submitted to the Committee on the Rights of Child, April 2011, http://www.0-18.gr/downloads/ngos%20report%20gr_final%20-3.doc πλήγνξνοηνππνιίηε, Δηδηθήέθζεζε: δηνηθεηηθήθξάηεζεθαηαπέιαζεαιινδαπψλαλειίθσλ, Οθηψβξηνο 2005 πλήγνξνο ηνπ Πνιίηε, χλνςε παξεκβάζεσλ 2004-2007 γηα ζέκαηα αζπλφδεπησλ παηδηψλ, http://www.synigoros.gr/?i=childrens-rights.el.asynodeutoi.30018 UNHCR, Protecting children on the move. Addressing protection needs through reception, counseling and referral, and enhancing cooperation in Greece, Italy and France, July 2012 Ύπαηε Αξκνζηεία ηνπ ΟΗΔ γηα ηνπο Πξφζθπγεο Γξαθείν Διιάδαο, Δπίθαηξα δεηήκαηα πξνζθπγηθήο πξνζηαζίαο ζηελ Διιάδα, Ινχιηνο 2013 Τπνδνρή θαη θξνληίδα ησλ αζπλφδεπησλ αλειίθσλ ζε νθηψ θξάηε ηεο Δ.Δ. πγθξηηηθή κειέηε θαη πξννπηηθέο ελαξκφληζεο, ζχλζεζε, Οθηψβξηνο 2010, i-red, FranceTerred Asile, CIR, http://www.france-terreasile.org/childrenstudies Ιζηνζειίδεο Τπνπξγείν Γεκφζηαο Σάμεο θαη Πξνζηαζίαο ηνπ Πνιίηε - http://www.mopocp.gov.gr/main.php Σν Υακφγειν ηνπ Παηδηνχ www.xamogelo.gr Δζληθφ Κέληξν Κνηλσληθήο Αιιειεγγχεο - www.ekka.org.gr Δζληθό λνκνζεηηθό πιαίζην Νψμοι 3907/2011 ΦΔΚ Α 7/26.1.2011«Ίδξπζε Τπεξεζίαο Αζχινπ θαη Τπεξεζίαο Πξψηεο Τπνδνρήο, πξνζαξκνγή ηεο ειιεληθήο λνκνζεζίαο πξνο ηηο δηαηάμεηο ηεο Οδεγίαο 2008/115/ΔΚ» 4251/2014 ΦΔΚ Α 80/1.4.2014 «Κψδηθαο Μεηαλάζηεπζεο θαη Κνηλσληθήο Έληαμεο θαη ινηπέο δηαηάμεηο» Πποεδπικά Γιαηάγμαηα 266/1999 ΦΔΚ Α 217 «Γηνηθεηηθή ππαγσγή θαη ιεηηνπξγία ηνπ πθηζηακέλνπ ζην Λαχξην Αηηηθήο Κέληξνπ Πξνζθχγσλ θαη θνηλσληθή πξνζηαζία ησλ αλαγλσξηζκέλσλ πξνζθχγσλ, ησλ αηηνχλησλ άζπιν θαη ησλ παξακελφλησλ γηα αλζξσπηζηηθνχο ιφγνπο» 233/2003 ΦΔΚ Α 204/28.8.2003 «Πξνζηαζία θαη αξσγή ζηα ζχκαηα ησλ εγθιεκάησλ ησλ άξζξσλ 323, Page 6 of 64
323 Α, 349, 351 ΚΑΙ 351 Α ηνπ Πνηληθνχ Κψδηθα, θαηά ην άξζξν 12 ηνπ Ν.3064/2002 (ΦΔΚ Α 248)» 220/2007 ΦΔΚ Α 251/13.11.2007«Πξνζαξκνγή ηεο Διιεληθήο λνκνζεζίαο πξνο ηηο δηαηάμεηο ηεο Οδεγίαο 2003/9/ΔΚ ηνπ πκβνπιίνπ ηεο 27εο Ιαλνπαξίνπ 2003, ζρεηηθά κε ηηο ειάρηζηεο απαηηήζεηο γηα ηελ ππνδνρή ησλ αηηνχλησλ άζπιν ζηα Κξάηε-Μέιε»114/2010 ΦΔΚ Α 195/22.11.2010«Kαζηέξσζε εληαίαο δηαδηθαζίαο αλαγλψξηζεο ζε αιινδαπνχο θαη αληζαγελείο ηνπ θαζεζηψηνο ηνπ πξφζθπγα ή δηθαηνχρνπ επηθνπξηθήο πξνζηαζίαο» 114/2010 ΦΔΚ Α 195/22.11.2010 «Καζηέξσζε εληαίαο δηαδηθαζίαο αλαγλψξηζεο ζε αιινδαπνχο θαη αληζαγελείο ηνπ θαζεζηψηνο ηνπ πξφζθπγα ή δηθαηνχρνπ επηθνπξηθήο πξνζηαζίαο ζε ζπκκφξθσζε πξνο ηελ Οδεγία 2005/85/ΔΚ ηνπ πκβνπιίνπ «ζρεηηθά κε ηηο ειάρηζηεο πξνδηαγξαθέο γηα ηηο δηαδηθαζίεο κε ηηο νπνίεο ηα θξάηε κέιε ρνξεγνχλ θαη αλαθαινχλ ην θαζεζηψο ηνπ πξφζθπγα» (L 326/13.12.2005). 113/2013 ΦΔΚ Α 146/14.6.2013 «Καζηέξσζε εληαίαο δηαδηθαζίαο αλαγλψξηζεο ζε αιινδαπνχο θαη αληζαγελείο ηνπ θαζεζηψηνο ηνπ πξφζθπγα ή δηθαηνχρνπ επηθνπξηθήο πξνζηαζίαο ζε ζπκκφξθσζε πξνο ηελ Οδεγία 2005/85/ΔΚ» 141/2013 ΦΔΚ Α 226/21.10.2013«Πξνζαξκνγή ηεο ειιεληθήο λνκνζεζίαο πξνο ηηο δηαηάμεηο ηεο Οδεγίαο 2011/95/ΔE ζρεηηθά κε ηηο απαηηήζεηο γηα ηελ αλαγλψξηζε θαη ην θαζεζηψο ησλ αιινδαπψλ ή ησλ αληζαγελψλ σο δηθαηνχρσλ δηεζλνχο πξνζηαζίαο, γηα έλα εληαίν θαζεζηψο γηα ηνπο πξφζθπγεο ή γηα ηα άηνκα πνπ δηθαηνχληαη επηθνπξηθή πξνζηαζία θαη γηα ην πεξηερφκελν ηεο παξερφκελεο πξνζηαζίαο (αλαδηαηχπσζε)» Υποςπγικέρ Αποθάζειρ ΚΤΑ 7001/2/1454-ε, ΦΔΚ Β 26.1.2012 «Γεληθφο Καλνληζκφο Λεηηνπξγίαο Πεξηθεξεηαθψλ Τπεξεζηψλ Πξψηεο Τπνδνρήο» ΤΑ Τ1.Γ.Π.νηθ.92490, ΦΔΚ Β 2745/29.10.2013 «Πξφγξακκα ηαηξηθνχ ειέγρνπ, ςπρνθνηλσληθήο δηάγλσζεο θαη ππνζηήξημεο θαη παξαπνκπήο ησλ εηζεξρνκέλσλ ρσξίο λνκηκνπνηεηηθά έγγξαθα ππεθφσλ ηξίησλ ρσξψλ ζε δνκέο πξψηεο ππνδνρήο» Ννκνινγία Επξσπατθφ Δηθαζηήξην Δηθαησκάησλ ηνπ Αλζξψπνπ Rahimi/Ειιάδαο, πξνζθ. αξ. 8687/08, απνθ. 5.3.2011 Άιια Διιεληθφ ρέδην Γξάζεο γηα ηε δηαρείξηζε αζχινπ θαη κεηαλάζηεπζεο (2013),http://www.minocp.gov.gr/images/stories//2013/executive_summary_council_dublin_greek.pdf Τπ αξηζκ. πξση. 7017/4/15666/6.1.2013 έγγξαθν ηνπ Τπνπξγείνπ Γεκφζηαο Σάμεο θαη Πξνζηαζίαο ηνπ Πνιίηε απαληεηηθφ ζε εξψηεζε Βνπιεπηψλ Μ. Ρεπνχζε θαη Γ. Παλνχζε Δλφηεηα 1: Κίλεηξαθαηπεξηζηάζεηοππφηηονπνίεο νη αζπλφδεπηνη αλήιηθνη εηζέξρνληαη ζηελ Δ.Δ. ΑπηφηνηκήκαηεοπλζεηηθήοΈθζεζεοέρεηζηφρνλαπαξάζρεηκηαεπηθαηξνπνηεκέλεεπηζθφπεζεησλθηλήηξσλθηησλπεξηζηάζ εσλππφηηονπνίεο νη αζπλφδεπηνη αλήιηθνη εηζέξρνληαη ζηελ Ε.Ε.Απηφ ην ηκήκα, καδί κε ηα ηκήκαηα 2-6, έρεη επίζεο ζηφρν λα παξάζρεη πιεξνθφξεζε, ζην κέηξν ηνπ δπλαηνχ, γηα ηηο ζπλζήθεο πνπ κπνξεί λα ζπκβάιινπλ ζην λα θαηαζηήζνπλ νξηζκέλα θξάηε κέιε πην ειθπζηηθά γηα ηνπο αζπλφδεπηνπο αλειίθνπο απφ άιια. ηελεξψηεζε 1, απφηαεζληθάζεκείαεπαθήοηνπεδμδεηείηαη λα επηζεκάλνπλ πνηα είλαη ηα ελιφγσ θίλεηξα θαη νη πεξηζηάζεηο ζην θξάηνο κέινο ηνπο θαη λα παξάζρνπλ πεξηζζφηεξεο πιεξνθνξίεο γηα λα πεξηγξάςνπλ ηελ θαηάζηαζε πνπ επηθξαηεί. ηελεξψηεζε 3 απφηαεεηνπεδμ δεηείηαη αθφκε λα αλαθέξνπλ πξνγξάκκαηα πξφιεςεο πνπ ην θξάηνο κέινο ηνπο εθαξκφδεη καδί κε ηξίηεο ρψξεο, πξνθεηκέλνπ λα αληηκεησπίζεη ηα βαζχηεξα αίηηα ηεο κεηαλάζηεπζεο ησλ αζπλφδεπησλ αλειίθσλ. Page 7 of 64
Ε1. Παξαθαινχκεαλαθέξαηεπνηαείλαηηαθίλεηξαθαηνηπεξηζηάζεηο ππφ ηηο νπνίεο νη αζπλφδεπηνη αλήιηθνη εηζέξρνληαη ζην θξάηνο κέινο ζαο θαη δψζηε πεξαηηέξσ πιεξνθνξίεο (παξαθαινχκε αλαθέξαηε ππάξρνπζεο εθζέζεηο/κειέηεο/άιιεο πεγέο αμηνιφγεζεο ή βαζηζηείηε ζε πιεξνθνξίεο πνπ ιακβάλνληαη απφ ηνπο αζπλφδεπηνπο αλειίθνπο θαη/ή αξκφδηεο αξρέο).πηζαλά θίλεηξα θαη πεξηζηάζεηο γηα ηελ είζνδν ησλ αζπλφδεπησλ αλειίθσλ ζηελ Ε.Ε. κπνξεί λα πεξηιακβάλνπλ: - Δηαθεχγνπλαπφδίσμεήζνβαξήβιάβεθαηαλαδεηνχλπξνζηαζία (άζπιν) - Οηθνγελεηαθήεπαλέλσζε (π.ρ. γηαλαεπαλελσζνχλκεκέιενηθνγέλεηαοπνπβξίζθνληαηήδεζηνθξάηνοκέινο, γηα λα θάλνπλ αίηεζε γηα άζπιν πνπ αθνινπζείηαη απφ νηθνγελεηαθή επαλέλσζε) - Γηα λα επαλελσζνχλ κε κεηαλαζηεπηηθέο/θνηλφηεηεο ηεο δηαζπνξάο - Οηθνλνκηθνίθαηπξνγξακκαηηθνίιφγνη (ζπκπεξηιακβαλνκέλεο ηεο εθπαίδεπζεο) - Δηέιεπζεπξνοάιινθξάηνοκέινο - Θχκαηαεκπνξίαο αλζξψπσλ - Δηεπθφιπλζεηεοπαξάλνκεοεηζφδνπ - Άθημε ζηα εμσηεξηθά ζχλνξα - Αλεπαξθείοηαηξηθέοεγθαηαζηάζεηοζηερψξαθαηαγσγήο / αλεπαξθείο πφξνη απφ ηνπο γνλείο γηα ηαηξηθή πεξίζαιςε - Εγθαηάιεηςεζεέλαθξάηνοκέινο (π.ρ. γηαηί νη γνλείο έρνπλ γπξίζεη πίζσ / δελ κπνξνχλ ή δελ αλαιακβάλνπλ ηε θξνληίδα ηνπ παηδηνχ ηνπο ζην θξάηνο κέινο - Δξαπέηεο/πεξηπιαλψκελνη - Οηαζπλφδεπηνηαλήιηθνηδελγλσξίδνπλγηαηίεηζήιζαλζηνθξάηνοκέινο - Οηαζπλφδεπηνηαλήιηθνηδελείλαηζεζέζελαεμεγήζνπλγηαηίεηζήιζαλζηνθξάηνοκέινο (π.ρ. ιφγσηνπλεαξνχηεοειηθίαοηνπο) - Οηαζπλφδεπηνηαλήιηθνη είλαη απξφζπκνη λα αλαθέξνπλ ηα θίλεηξα θαη ηηο πεξηζηάζεηο ππφ ηηο νπνίεο εηζέξρνληαη ζε έλα θξάηνο κέινο (π.ρ. ιφγσ ηξαχκαηνο) - Άιινη (παξαθαινχκε ζπγθεθξηκελνπνηείζηε) Η κεγάιε πιεηνλφηεηα ησλ αζπλφδεπησλ αλειίθσλ πνπ εηζέξρνληαη ζηελ ειιεληθή επηθξάηεηα πξνέξρνληαη απφ ρψξεο ζηηο νπνίεο καίλνληαη έλνπιεο ζπξξάμεηο θαη θαηά ζπλέπεηα είλαη ελ δπλάκεη πξφζθπγεο ή δηθαηνχρνη επηθνπξηθήο πξνζηαζίαο. Γηα παξάδεηγκα, ην 2009 εηζήιζαλ ζηελ Διιάδα 2.553 αζπλφδεπηνη αλήιηθνη απφ ην Αθγαληζηάλ, αξηζκφο πνπ θηλήζεθε ζηα ίδηα πςειά επίπεδα θαη ηα επφκελα έηε, κε ην 2011 λα θαηαγξάθνληαη 4.016 αζπλφδεπηνη αλήιηθνη απφ ηελ ελιφγσ ρψξα. Δπίζεο, κεηά ηελ έθξεμε ηεο βίαο ζηε πξία θαη ηελ εθεί εκθχιηα ζχξξαμε, εθηηλάρζεθε ν αξηζκφο ησλ χξησλ αζπλφδεπησλ αλειίθσλ. Δλψ ην 2011 είραλ θαηαγξαθεί 216 παηδηά απφ ηε πξία, ηελ επφκελε ρξνληά (2012), ν αξηζκφο πνιιαπιαζηάζηεθε θηάλνληαο ηνπο 1.519 αζπλφδεπηνπο αλειίθνπο.σα ελιφγσ ζηνηρεία πξνέξρνληαη απφ ηα ζηαηηζηηθά πνπ παξαηίζεληαη ζην παξάξηεκα ηεο παξνχζαο έθζεζεο. Δληνχηνηο, ε κεγάιε πιεηνλφηεηα δελ ππνβάιεη αίηεζε αζχινπ. Γηα παξάδεηγκα, ην 2011, απφ ηνπο 4.016 Αθγαλνχο αζπλφδεπηνπο αλειίθνπο πνπ εηζήιζαλ ζηελ Διιάδα, κφλν νη 13 ππέβαιαλ αίηεζε αζχινπ. Ο εμαηξεηηθά ρακειφο αξηζκφο αηηνχλησλ άζπιν αζπλφδεπησλ αλειίθσλ δελ αλαηξεί ην γεγνλφο φηη απηά ηα παηδηά είλαη πξσηίζησο ζχκαηα ηεο βίαο πνπ πξνθαινχλ νη θαηά ηφπνπο έλνπιεο ζπξξάμεηο. Σν γεγνλφο επίζεο,φηη πνιινί εμ Page 8 of 64
απηψλ δελ θαηέζεζαλ αίηεζε αζχινπ νθείιεηαη είηε ζε ειιηπή πιεξνθφξεζε είηε ζηηο αλεπάξθεηεο ηεο δηαδηθαζίαο αζχινπ πξηλ ην 2013, έηνο θαηά ην νπνίν μεθίλεζε ηε ιεηηνπξγία ηεο ε λέα πνιηηηθή Τπεξεζία Αζχινπ, ή ηέινο ζηελ θαθνκεηαρείξηζε ησλ αλειίθσλ απφ ηηο ειιεληθέο αζηπλνκηθέο αξρέο πνπ ηνπο απέηξεπε απφ ηελ εκθάληζή ηνπο ελψπηνλ ηεο αζηπλνκίαο γηα ηελ θαηάζεζε αίηεζεο αζχινπ, φπσο άιισζηε έρεη δηαπηζησζεί θαη απφ ηνδπξσπατθφ Γηθαζηήξην Γηθαησκάησλ ηνπ Αλζξψπνπ 2 θαη εθζέζεηο ΜΚΟ 3. Απφ ηελ άιιε πιεπξά, ζχκθσλα κε εθηηκήζεηο ηεο Διιεληθήο Αζηπλνκίαο, ο αρικμόσ των αιτιςεων, τισ οποίεσ υποβάλλουν υπικοοι τρίτων χωρών, ιδίωσ αςυνόδευτοι ανιλικοι είναι όντωσ μικρόσ ςε ςχζςθ με το γεγονόσ ότι θ Ελλάδα αποτελεί τθ βαςικι πθγι ειςόδου μεταναςτών. Το γεγονόσ τθσ εφαρμογισ του Δουβλίνου ΙΙ 4 και του Δουβλίνου ΙΙΙ 5 (κριτιριο πρώτθσ χώρασ ειςόδου, ωσ αρμοδίασ να αποφανκεί επί του αιτιματοσ αςφλου, εφόςον το αίτθμα ζχει υποβλθκεί, τόςο ςτθν πρώτθ χώρα ειςόδου, όςο και ςε άλλο κράτοσ μζλοσ τθσ ΕΕ) εκτιμάται, ότι ςυνιςτά ζναν από τουσ βαςικοφσ λόγουσ μθ μαηικισ υποβολισ αιτθμάτων διεκνοφσ προςταςίασ. Η ςυγκεκριμζνθ διαπίςτωςθ / τοποκζτθςθ επαναλαμβάνεται από τισ ελλθνικζσ αςτυνομικζσ αρχζσ, ςτο πλαίςιο ςυηθτιςεων με τα άλλα κράτθ μζλθ. Απμεκέλνο είλαη θαη ν αξηζκφο αζπλφδεπησλ αλειίθσλ αιβαληθήο θαηαγσγήο πνπ εηζέξρνληαη ζηελ Διιάδα. Οη ελιφγσ ξνέο ζπληζηνχλ πξσηίζησο νηθνλνκηθνχο κεηαλάζηεο, ιακβαλνκέλνπ ππφςε φηη ζηελ Διιάδα ππάξρνπλ πιένλ πάλσ απφ 500.000 Αιβαλνί κεηαλάζηεο 6. Ε2. Παξαθαινχκελαπαξάζρεηεπιεξνθνξίεογηαδξάζεηο/ζρέδηα/πξσηνβνπιίεοπξφιεςεοπνπέρεη αλαιάβεη ην θξάηνο κέινο ζαο καδί κε ηξίηεο ρψξεο πξνο ην ζθνπφ ηεο αληηκεηψπηζεο ησλ βαζηθψλ αηηίσλ ηεο κεηαλάζηεπζεο ησλ αζπλφδεπησλ αλειίθσλ, γηα παξάδεηγκα: - Ελζσκάησζεηεοκεηαλάζηεπζεο ησλ αζπλφδεπησλ αλειίθσλ ζε βαζηθνχο ηνκείο ηεο αλαπηπμηαθήο ζπλεξγαζίαο, π.ρ. κείσζε ηεο θηψρεηαο, εθπαίδεπζε, πγεία, απαζρφιεζε, αλζξψπηλα δηθαηψκαηα, εθδεκνθξαηηζκφο θαη αλαζπγθξφηεζε κεηά απφ έλνπιε ζχξξαμε - ηνρεπκέλεοδξάζεηοεπαηζζεηνπνίεζεοθαηθαηάξηηζεοζηηορψξεοθαηαγσγήο θαη δηέιεπζεο (π.ρ. κε ζηφρν ηνπο αμησκαηνχρνπο επηβνιήο ηνπ λφκνπ, ζπλνξηνθχιαθεο, πηζαλά ζχκαηα traffickingθαη ηηο θνηλφηεηέο ηνπο, παηδηά, επξχηεξν θνηλφ θιπ.) - Αλάπηπμεζπζηεκάησλπξνζηαζίαο ησλ παηδηψλ. Εάλείλαηδπλαηφ, παξαθαινχκελαπαξάζρεηε κηα ζχληνκε πεξηγξαθή ηνπ αληίθηππνπ απηψλ ησλ ζπγθεθξηκέλσλ δξάζεσλ/ζρεδίσλ/πξσηνβνπιηψλ. 2 Βι. Rahimi/Ειιάδαο, πξνζθ.αξ. 8687/08, απνθ. 5.3.2011, παξ. 81-86. 3 Human Rights Watch, Left to survive. Systematic failure to protect unaccompanied migrant children in Greece, 2008 No refuge. Migrants in Greece, 2009 Turned away. Summary returns of unaccompanied migrant children and adult asylum seekers from Italy to Greece, 2013. Amnesty International, Greece: Irregular migrants and asylum seekers routinely detained in substandard conditions, July 2010, http://www.amnesty.org/en/library/asset/eur25/002/2010/en/07291fb2-dcb8-4393-9f13-2d2487368310/eur250022010en.pdf 4 Καλνληζκφο (ΔΚ) αξηζ. 343/2003 ηνπ πκβνπιίνπ ηεο 18εο Φεβξνπαξίνπ 2003 γηα ηα θξηηήξηα θαη ηνπο κεραληζκνχο πξνζδηνξηζκνχ ηνπ θξάηνπο κέινπο ην νπνίν είλαη ππεχζπλν γηα ηελ εμέηαζε αίηεζεο αζχινπ πνπ έρεη ππνβιεζεί ζε θξάηνο κέινο απφ ππήθνν ηξίηεο ρψξαο. 5 Καλνληζκφο (ΔΔ) αξηζ. 604/2013 ηνπ Δπξσπατθνχ Κνηλνβνπιίνπ θαη ηνπ πκβνπιίνπ, ηεο 26 Ινχλε ηνπ 2013 γηα ηε ζέζπηζε ησλ θξηηεξίσλ θαη κεραληζκψλ γηα ηνλ πξνζδηνξηζκφ ηνπ θξάηνπο κέινπο πνπ είλαη ππεχζπλν γηα ηελ εμέηαζε αίηεζεο δηεζλνχο πξνζηαζίαο πνπ ππνβάιιεηαη ζε έλα απφ ηα θξάηε κέιε απφ ππήθνν ηξίηεο ρψξαο ή απφ απάηξηδα (αλαδηαηχπσζε). 6 http://www.reuters.com/article/2012/04/06/albania-greece-migrants-idusl6e8f38xl20120406. Page 9 of 64
Γελ έρνπλ εληνπηζηεί ηέηνηα πξνγξάκκαηα (πινπνηεζέληα ή ζε εμέιημε). Δλφηεηα 2: Γηαδηθαζίεοεηζφδνπθαηαμηνιφγεζεο, ζπκπεξηιακβαλνκέλσλζπλνξηαθψλειέγρσλγηααηηνχληεοάζπινθαηκεαηηνχληεοάζπιναζπλφ δεπηνποαλειίθνπο ΑπηφηνηκήκαηεοπλζεηηθήοΈθζεζεοζηφρνέρεηλαπαξάζρεηκηαεπηθαηξνπνηεκέλεεπηζθφπεζεησλδηαδηθαζηψλεηζφδνπ, ζπκπεξηιακβαλνκέλσλησλζπλνξηαθψλειέγρσλ, πνπεθαξκφδνληαηζηελπεξίπησζεησλαζπλφδεπησλαλειίθσλπνπεηζέξρνληαηζηελε.ε., φπσοεπίζεοησλδηαδηθαζηψλπνπεθαξκφδνληαηφηαλέλαοαζπλφδεπηνοαλήιηθνοζπιιακβάλεηαηήγίλεηαηγλσζηφοζηηοαξρέο. Ζεηείηαη απφηαθξάηεκέιελαπαξάζρνπλπιεξνθνξίεογηαηηοδηαδηθαζίεοπνπεθαξκφδνληαη, φηαλ ν αζπλφδεπηνο αλήιηθνο ηζρπξίδεηαη φηη είλαη αλήιηθνο θη αθφηνπ ε αλειηθφηεηα επηβεβαηψλεηαη ή απνξξίπηεηαη. Ελφηεηα 2.1 Έγγξαθαπνπαπαηηνχληαηαπφηνποαζπλφδεπηνπο αλήιηθνπο γηα λφκηκε είζνδν ζε έλα θξάηνο κέινο (κε αηηνχληεο άζπιν αζπλφδεπηνη αλήιηθνη, αιιά επίζεο αηηνχληεο άζπιν αζπλφδεπηνη αλήιηθνη ζε νξηζκέλεο πεξηπηψζεηο) ηελεξψηεζε 3 θαησηέξσ, δεηείηαηαπφηαεεηνπεδμλαεπηζεκάλνπλ / επηβεβαηψζνπλ ηηο δηαδηθαζίεο εηζφδνπ θαη ζπλνξηαθψλ ειέγρσλ πνπ εθαξκφδνληαη ζην θξάηνο κέινο ηνπο θαη λα παξάζρνπλ πεξηζζφηεξεο πιεξνθνξίεο γηα λα πεξηγξάςνπλ ηελ θάζε πεξίπησζε πνπ έρεη εθαξκνγή: Ε3. Σηέγγξαθααπαηηνχληαηαπφηνποππεθφνποηξίησλρσξψλ αζπλφδεπηνπο αλειίθνπο ζηα ζχλνξα γηα λα εθπιεξψζνπλ ηηο απαηηήζεηο εηζφδνπ ζην θξάηνο κέινο; Σ αςηψ ηο επίπεδο δεν ςπάπσει διαθοποποίηζη μεηαξω ενηλίκυν και αζςνψδεςηυν ανηλίκυν πος αθικνοωνηαι ζηα ελληνικά ζωνοπα. Έγγπαθαειζψδος ποςαπαιηοωνηαι απψ ηοςρ αζςνψδεςηοςρ ανηλίκοςρ Παπακαλοωμεναπαπάζσεηεπεπιζζψηεπερπληποθοπίερζσεηικά μεηοείδορεγγπάθυνποςαπαιηοωνηαικαιηιρπποχποθέζειρ πος έσοςν εθαπμογή, με ιδιαίηεπη έμθαζη ζηιρ διαδικαζίερ απψ ηο 2009 και μεηά. Παπακαλοωμεαναθέπαηε, εάνηδιαδικαζίαείναιδιαθοπεηικήγι αςηέρηιρπεπιπηϊζειρψηανηηλικίαηο ςανηλίκοςείναιςπψαμθιζβήηηζη (για παπάδειγμα ψηαν ηο παιδί δεν έσει έγγπαθα) και η διαδικαζία ςπολογιζμοω ηηρ ηλικίαρ δεν έσει ακψμη ππαγμαηοποιηθεί, πποκειμένος να καθοπιζηεί η ηλικία ηος ανηλίκος. Θεώξεζε πνπ επηηξέπεη ηελ είζνδν θαη ηελ παξακνλή Ναη (εθφζνλ απαηηείηαη ζχκθσλα κε ηνλ Καλνληζκφ (ΔΚ) αξίζκ. 539/2001 ηνπ πκβνπιίνπ ηεο 15εο Μαξηίνπ 2001, πεξί ηνπ θαηαιφγνπ ηξίησλ ρσξψλ νη ππήθννη ησλ νπνίσλ ππφθεηληαη ζηελ ππνρξέσζε ζεψξεζεο γηα ηε δηέιεπζε ησλ εμσηεξηθψλ ζπλφξσλ ησλ θξαηψλ κειψλ ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο, θαη ηνπ θαηαιφγνπ ησλ ηξίησλ ρσξψλ νη ππήθννη ησλ νπνίσλ απαιιάζζνληαη απφ ηελ ππνρξέσζε απηή, εθηφο εάλ δηαζέηνπλ έγθπξν ηίηιν δηακνλήο). Βι. ζρεηηθά άξζξν 4 παξ. 2β Κψδηθα Μεηαλάζηεπζεο θαη Κνηλσληθήο Έληαμεο Γελ ππάξρεη δηαθνξνπνίεζε Γηαβαηήξην Ναη, άξζξν 4 παξ. 2α θαη ζηκψδηθα Μεηαλάζηεπζεο θαη Κνηλσληθήο Έληαμεο Γελ ππάξρεη δηαθνξνπνίεζε Σαμηδησηηθά έγγξαθα Ναη, άξζξν 4 παξ. 2α Κψδηθα Μεηαλάζηεπζεο θαη Κνηλσληθήο Έληαμεο Γελ ππάξρεη δηαθνξνπνίεζε Άιια (παξαθαινύκε Page 10 of 64
αλαθέξαηε) Ελφηεηα 2.2 Πεξηζηάζεηοππφηηονπνίεοκπνξνχλ νη αξρέο λα αξλεζνχλ ηελ είζνδν ζε έλαλ αζπλφδεπην αλήιηθν ζηα ζχλνξα (κε αηηνχληεο άζπιν αζπλφδεπηνη αλήιηθνη) Ε4. Μπνξνχλνηαξρέολααξλεζνχληελείζνδνζηαζχλνξαζεέλαλ αζπλφδεπην αλήιηθν, εάλ δελ πιεξνί ηηο πξνυπνζέζεηο εηζφδνπ φπσο αλαθέξνληαη αλσηέξσ; Καηηγοπίεραζςνψδεςηυνανηλίκυν, ζηοςροποίοςροιαπσέρ μποποων να απνηθοων ηην είζοδο ζηα ζωνοπα Παπακαλοωμεναπαπάζσεηεπεπιζζψηεπερπ ληποθοπίεργιαηιρζςνθήκερςπψηιροποίερ οι απσέρ μποποων να απνηθοων ζηοςρ αζςνψδεςηοςρ ανήλικοςρ ηην είζοδο ζηα ζωνοπα: α) ζηην εθνική νομοθεζία / πολιηική και β) ζηην ππακηική, με έμθαζη ζηιρ εξελίξειρ απψ ηο 2009 και μεηά. Παπακαλοωμεαναθέπαηεεάνηδιαδικα ζίαδιαθέπειγι αςηέρηιρπεπιπηϊζειρζηιροποίερηηλικί αηοςανήλικοςείναιςπψαμθιζβήηηζη (για παπάδειγμα, ψηαν ηο παιδί δεν έσει έγγπαθα) και η διαδικαζία πποζδιοπιζμοω ηηρ ηλικίαρ δεν έσει ακψμη ππαγμαηοποιηθεί για να καθοπιζηεί η ηλικία ηος ανηλίκος. Μεαηηώλάζπιναζπλόδεπηνοαλήιη θνοπνπθαηαθηάλεηζεαεξνδξόκην ή ζε ρεξζαίν/ζαιάζζην ζύλνξν ηηο πεξηπηψζεηο ζηηο νπνίεο ν αζπλφδεπηνο αλήιηθνο δελ θαηέρεη ηα λφκηκα έγγξαθα εηζφδνπ, φπσο απηά αλαθέξνληαη αλσηέξσ, νη αξκφδηεο αξρέο κπνξνχλ λα ηνπ αξλεζνχλ ηελ είζνδν. ην επίπεδν απηφ, ε εζληθή λνκνζεζία δελ δηαρσξίδεη κεηαμχ ελειίθσλ θαη αζπλφδεπησλ αλειίθσλ πνπ εηζέξρνληαη ζηελ εζληθή επηθξάηεηα. Γελ ππάξρεη δηαθνξνπνίεζε Αηηώλάζπιναζπλόδεπηνοαλήιηθν οπνπθαηαθηάλεηζεαεξνδξόκηνή ζε ρεξζαίν/ζαιάζζην ζύλνξν ηνπο αηηνχληεο άζπιν (ελειίθνπο ή αλειίθνπο) δελ απαγνξεχεηαη πνηέ ε είζνδνο ζηε ρψξα. Απηνί παξαπέκπνληαη ζην αξκφδην Πεξηθεξεηαθφ Γξαθείν Αζχινπ ή ζην Απηνηειέο Κιηκάθην Αζχινπ, πξνθεηκέλνπ λα ππνβάινπλ αίηεζε δηεζλνχο πξνζηαζίαο. Γελ ππάξρεη δηαθνξνπνίεζε Αηηώλάζπιναζπλόδεπηνοαλήιηθν οπνπθαηαθηάλεηζεεζσηεξηθή αξρή (π.ρ. αζηπλνκία, ππεξεζία πξνζηαζίαο παηδηώλ θιπ.) ηνπο αηηνχληεο άζπιν (ελειίθνπο ή αλειίθνπο) δελ απαγνξεχεηαη πνηέ ε είζνδνο ζηε ρψξα. Παξαπέκπνληαη ζην αξκφδην Πεξηθεξεηαθφ Γξαθείν Αζχινπ ή ζην Απηνηειέο Κιηκάθην Αζχινπ, πξνθεηκέλνπ λα θαηαζέζνπλ αίηεζε δηεζλνχο πξνζηαζίαο. Γελ ππάξρεη δηαθνξνπνίεζε Άιιν (παξαθαινύκε αλαθέξαηε) - - Ελφηεηα 2.3 πιιήςεηοαζπλφδεπησλαλειίθσλαπφηηοεζληθέοαξρέο (κε αηηνχληεο άζπιν αζπλφδεπηνη αλήιηθνη) Ε5. Παξαθαινχκεπεξηγξάςηεηνποεζληθνχοθαλφλεο θαη δηαδηθαζίεο πνπ εθαξκφδνληαη φηαλ ζπιιακβάλεηαη/ηαπηνπνηείηαη ζηα ζχλνξα θαη εληφο ηεο επηθξάηεηαο ηνπ θξάηνπο κέινπο έλαο αζπλφδεπηνο αλήιηθνο. Παξαθαινχκεζεκεηψζηεφηηνηδηαδηθαζίεοππνδνρήοθαηθξνληίδαοθαιχπηνληαη ζην ηκήκα 3. Οη δηαδηθαζίεο πξψηεο ππνδνρήο ξπζκίδνληαη απφ ηνλ λ. 3907/2011. χκθσλα κε ην άξζξν 11 ηεο ελιφγσ λνκνζεζίαο νη ππεξεζίεο πξψηεο ππνδνρήο ελεκεξψλνπλ ηνπο ππεθφνπο ηξίησλ ρσξψλ γηα ηα δηθαηψκαηα θαη Page 11 of 64
ηηο ππνρξεψζεηο ηνπο. Οη αηηνχληεο δηεζλή πξνζηαζία παξαπέκπνληαη ζην θαηά ηφπν αξκφδην Πεξηθεξεηαθφ Γξαθείν Αζχινπ, ή ζην Απηνηειέο Κιηκάθην Αζχινπ πνπ ιεηηνπξγεί ζην Κέληξν Πξψηεο Τπνδνρήο. ε θάζε ζηάδην ησλ δηαδηθαζηψλ Πξψηεο Τπνδνρήο, ε ππνβνιή αηηήκαηνο ππαγσγήο ζε θαζεζηψο δηεζλνχο πξνζηαζίαο ππνρξεψλεη ζην δηαρσξηζκφ ηνπ αηηνχληνο θαη ηελ παξαπνκπή ηνπ ζην θαηά ηφπν αξκφδην Πεξηθεξεηαθφ Γξαθείν Αζχινπ. Η παξαιαβή ησλ αηηεκάησλ θαη νη ζπλεληεχμεηο ησλ αηηνχλησλ κπνξνχλ λα δηεμάγνληαη εληφο ησλ εγθαηαζηάζεσλ ηεο Πξψηεο Τπνδνρήο, νη ίδηνη δε παξακέλνπλ ζηηο εγθαηαζηάζεηο γηα φζν ρξφλν δηαξθεί ε δηαδηθαζία εμέηαζεο ηνπ αηηήκαηφο ηνπο θαη θαη αλψηαην φξην 25 εκέξεο. Αλ κεηά ηελ παξέιεπζε ησλ 25 εκεξψλ δελ έρεη πεξαησζεί ε εμέηαζε ηνπ αηηήκαηνο δηεζλνχο πξνζηαζίαο ην αξκφδην Πεξηθεξεηαθφ Γξαθείν Αζχινπ ρνξεγεί ζηνλ ελδηαθεξφκελν δειηίν αηηήζαληνο άζπιν θαη ηνλ παξαπέκπεη ζε θαηάιιειεο δνκέο θηινμελίαο γηα ηε ιεηηνπξγία ησλ νπνίσλ κεξηκλά ην Τπνπξγείν Δξγαζίαο, Κνηλσληθήο Αζθάιηζεο θαη Πξφλνηαο. Δθφζνλ ην αίηεκα θαη ε πξνζθπγή απνξξηθζεί ελφζσ νη ππήθννη ηξίησλ ρσξψλ παξακέλνπλ ζην Κέληξν ή ηε Μνλάδα Πξψηεο Τπνδνρήο, απηνί παξαπέκπνληαη ζηελ αξκφδηα αξρή γηα ηελ ππαγσγή ηνπο ζε δηαδηθαζίεο απέιαζεο, επηζηξνθήο ή επαλεηζδνρήο. φηη αθνξά ηηο επάισηεο νκάδεο, κεηαμχ ησλ νπνίσλ ζπγθαηαιέγνληαη θαη νη αζπλφδεπηνη αλήιηθνη, ν επηθεθαιήο ηνπ Κέληξνπ ή ηεο Μνλάδαο, χζηεξα απφ εηζήγεζε ηνπ πξντζηακέλνπ ηνπ θιηκαθίνπ ηαηξηθνχ ειέγρνπ θαη ςπρνθνηλσληθήο ππνζηήξημεο παξαπέκπεη ηα πξφζσπα απηά ζηνλ αξκφδην θαηά πεξίπησζε θνξέα θνηλσληθήο ζηήξημεο ή πξνζηαζίαο. Οη ελαπνκέλνληεο ππήθννη ηξίησλ ρσξψλ παξαπέκπνληαη ζηελ αξρή πνπ είλαη θαηά ην λφκν αξκφδηα λα απνθαζίζεη ηελ ππαγσγή ηνπο ζε δηαδηθαζία επαλεηζδνρήο, απέιαζεο ή επηζηξνθήο. Σελ παξαπνκπή απνθαζίδεη ν επηθεθαιήο ηνπ Κέληξνπ ή ηεο Μνλάδαο, θαηφπηλ εηζήγεζεο ηνπ θιηκαθίνπ πνπ δηελήξγεζε ηνλ έιεγρν θαηά ηελ πξψηε ππνδνρή. Σα άηνκα απηά κπνξεί λα παξακέλνπλ ζηηο εγθαηαζηάζεηο Πξψηεο Τπνδνρήο κέρξη ηελ επαλαπξνψζεζή ηνπο ή ηελ έθδνζε ηεο απφθαζεο επηζηξνθήο ή απέιαζεο, νπφηε θαη εθαξκφδεηαη ε πξνβιεπφκελε δηαδηθαζία. Δθφζνλ ε αξρή πνπ είλαη αξκφδηα λα απνθαζίζεη ηελ απέιαζε ή ηελ αλαγθαζηηθή επηζηξνθή ηνπ ππεθφνπ ηξίηεο ρψξαο, θξίλεη φηη απηή πξέπεη λα αλαβιεζεί ή φηη ε θξάηεζε δελ είλαη αλαγθαία, ν ππήθννο ηξίηεο ρψξαο εθνδηάδεηαη κε γξαπηή βεβαίσζε θαη ηνπ επηηξέπεηαη λα απνρσξήζεη απφ ηηο εγθαηαζηάζεηο Πξψηεο Τπνδνρήο, ππφ ηνπο πεξηνξηζηηθνχο φξνπο πνπ ηνπ έρνπλ ηπρφλ επηβιεζεί. Πεξαηηέξσ, ζηε κεηαλαζηεπηηθή λνκνζεζία ππάξρεη εηδηθή πξφβιεςε γηα ηνπο αζπλφδεπηνπο αλειίθνπο πνπ είλαη ζχκαηα εκπνξίαο αλζξψπσλ ή παξάλνκεο δηαθίλεζεο κεηαλαζηψλ. Γη απηέο ηηο θαηεγνξίεο ην άξζξν 50 παξ. 2ηνπ Κψδηθα Μεηαλάζηεπζεο θαη Κνηλσληθήο Έληαμεο πξνβιέπεη φηη ε αξκφδηα Δηζαγγειηθή Αξρή ζα πξνβείζε θάζε αλαγθαία ελέξγεηα γηα λα πξνζδηνξίζεη ηελ ηαπηφηεηα θαη ηελ ηζαγέλεηα ηνπ αλειίθνπ θαη γηα λα ζεκειηψζεη ην γεγνλφο φηη δελ ζπλνδεχεηαη, ζα θαηαβάιιεη θάζε πξνζπάζεηα γηα ηνλ ηαρχηεξν δπλαηφ εληνπηζκφ ηεο νηθνγέλεηάο ηνπ θαη ζα ιάβεη ακέζσο ηα απαξαίηεηα κέηξα γηα λα εμαζθαιίζεη ηε λνκηθή ηνπ εθπξνζψπεζε θαη, εθφζνλ ρξεηάδεηαη, ηελ εθπξνζψπεζή ηνπ ζην πιαίζην ηεο πνηληθήο δηαδηθαζίαο. Ο αξκφδηνοδηζαγγειέαο Αλειίθσλ ή, φπνπ δελ πθίζηαηαη Δηζαγγειέαο Αλειίθσλ, ν αξκφδηνο Δηζαγγειέαο Πξσηνδηθψλ, εάλ δελ βξεζεί ε νηθνγέλεηα ηνπ αλειίθνπ ή εάλ θξίλεη φηη ππφ ηηο ζπγθεθξηκέλεο ζπλζήθεο ν επαλαπαηξηζκφο ηνπ δελ εμππεξεηεί ην ζπκθέξνλ ηνπ, κπνξεί λα δηαηάζζεη θάζε πξφζθνξν κέηξν γηα ηελ πξνζηαζία ηνπ κέρξη ηελ έθδνζε απφθαζεο απφ ην Γηθαζηήξην, ζην νπνίν πξέπεη λα απεπζχλεηαη εληφο ηξηάληα (30) εκεξψλ, γηα ην δηνξηζκφ Δπηηξφπνπ, ζχκθσλα κε ηα νξηδφκελα ζηα άξζξα 1532, 1534 θαη 1592 Α.Κ. Σέινο, ην αξζ. 7 παξ. 2 λ. 3907/2011 κεξηκλά γηα ηηο πεξηπηψζεηο ζηηο νπνίεο νη αζπλφδεπηνη αλήιηθνη εληνπίδνληαη εληφο ηεο ειιεληθήο επηθξάηεηαο. Έηζη, ζχκθσλα κ απηή ηε δηάηαμε,ζηηο δηαδηθαζίεο πξψηεο ππνδνρήο κπνξνχλ κε απφθαζε ησλ αξκφδησλ αζηπλνκηθψλ αξρψλ λα ππάγνληαη θαη νη ππήθννη ηξίησλ ρσξψλ νη νπνίνη ζπιιακβάλνληαη λα δηακέλνπλ ζηε Υψξα παξάλνκα θαη δελ απνδεηθλχνπλ ηελ ηζαγέλεηα θαη ηελ ηαπηφηεηά ηνπο κε έγγξαθν δεκφζηαο αξρήο. NB: Παξαθαινχκελαεπηζεκάλεηε, εάλεδηαδηθαζίαδηαθέξεηγηαηηοπεξηπηψζεηοεθείλεοζηηονπνίεοεειηθίαηνπαλήιηθνπείλαηππφακθηζβήηεζε (γηα παξάδεηγκα, φηαλ ην παηδί δελ έρεη θαζφινπ έγγξαθα) θαη ε δηαδηθαζία ππνινγηζκνχ ηεο ειηθίαο δελ έρεη αθφκε πξαγκαηνπνηεζεί γηα ηνλ θαζνξηζκφ ηεο ειηθίαο ηνπ αλειίθνπ. χκθσλα κε ην λνκηθφ πιαίζην, δελ ππάξρεη δηαθνξνπνίεζε ζηε δηαδηθαζία ζ απηέο ηηο πεξηπηψζεηο. Ελφηεηα 2.4 Εθπαίδεπζεζπλνξηνθπιάθσλθαη / ήαζηπλνκηθψλ αξρψλ Ε6α. Σνθξάηνοκέινοπαξέρεηεηδηθήθαηάξηηζεζηνποζπλνξηνθχιαθεοθαη/ήηηοαζηπλνκηθέοαξρέο γηα ηελ αλαγλψξηζε ηεο θαηάζηαζεο ησλ αζπλφδεπησλ αλειίθσλ πνπ πξνζπαζνχλ λα εηζέιζνπλ ζηελ επηθξάηεηα παξάλνκα/ζπιιακβάλνληαη εληφο ηεο εζληθήο επηθξάηεηαο, ή πνπ κπνξεί λα είλαη ζχκαηα trafficking/παξάλνκεο δηαθίλεζεο; Page 12 of 64
Ε6β. Εάλλαη, παξαθαινχκελαπαξάζρεηεπεξαηηέξσπιεξνθνξίεο θαησηέξσ, αλαθέξνληαο επίζεο θη αλ ππήξμε ζπλεξγαζία κε ηηο ππεξεζίεο ηεο Ε.Ε. Οη αζηπλνκηθέο αξρέο θαη φιεο νη αξκφδηεο αξρέο είλαη ελήκεξεο γηα ηελ επάισηε θαηάζηαζε ησλ αζπλφδεπησλ αλειίθσλ θαη ην λνκηθφ πιαίζην πνπ δηέπεη ηελ αληηκεηψπηζή ηνπο. Δπίζεο, ζην πιαίζην ηεο εηζαγσγηθήοεθπαίδεπζήο ηνπο, νη αμησκαηηθνί ηεο Διιεληθήο Αζηπλνκίαο ιακβάλνπλ εθπαίδεπζε γηα ην δηεζλέο θαη εζληθφ λνκηθφ πιαίζην πξνζηαζίαο ησλ δηθαησκάησλ ηνπ αλζξψπνπ, ζην πιαίζην ηεο δηδαζθαιίαο ηνπ πληαγκαηηθνχ Γηθαίνπ-Αλζξσπίλσλ Γηθαησκάησλ (1 ν έηνο) θαη ηνπ Γεκνζίνπ Γηεζλνχο Γηθαίνπ θαη Αλζξσπηζηηθνχ Γηθαίνπ (3 ν έηνο). Ελφηεηα 2.5 Ηνξγάλσζεησλεζληθψλδηαδηθαζηψλ αζχινπ γηα ηνπο αηηνχληεο άζπιν αζπλφδεπηνπο αλειίθνπο Ε7. Παξαθαινχκεαλαθέξαηεηνποεζληθνχοθαλφλεοθαηδηαδηθαζίεοπνπεθαξκφδνληαηφηαλζπιιακβάλεηαη/ηαπηνπνηείηαηζηαζ χλνξα θαη εληφο ηεο επηθξάηεηαο ηνπ θξάηνπο κέινπο έλαο αζπλφδεπηνο αλήιηθνο θαη ππνβάιεη αίηεζε αζχινπ (π.ρ. ζε πνηα/πνηεο αξρή/αξρέο παξαπέκπεηαη ν αλήιηθνο, πφηε γίλεηαη ε αίηεζε θιπ.). Οη αζπλφδεπηνη αλήιηθνη αλήθνπλ ζηηο ιεγφκελεο επάισηεο θνηλσληθέο νκάδεο (αξζ. 17 π.δ. 220/2007 θαη αξζ. 11 παξ. 2 Ν. 3907/2011) θαη νη αηηήζεηο ηνπο γηα άζπιν εμεηάδνληαη θαηά πξνηεξαηφηεηα (αξ. 16 παξ. 3 Π.Γ. 113/2013). χκθσλα κε ην άξζξν 4 παξ. 3 Π.Γ. 113/2013 «Ο αζπλφδεπηνο ή κε αλήιηθνο άλσ ησλ 14 εηψλ δχλαηαη λα ππνβάιεη ν ίδηνο αίηεζε παξνρήο δηεζλνχο πξνζηαζίαο». Η αξρή ζηελ νπνία ππνβάιιεηαη ην αίηεκα αζχινπ (Πεξηθεξεηαθά Γξαθεία Αζχινπ ή Απηνηειή Κιηκάθηα Αζχινπ) ππνβάιιεη αίηεκα πξνο ηνλ Πξντζηάκελν ηεο Δηζαγγειίαο Αλειίθσλ γηα δηνξηζκφ επηηξφπνπ αλειίθνπ, ζχκθσλα κε ηα νξηδφκελα ζην άξζξν 11 παξ. 1 π.δ. 113/2013 ζε ζπλδπαζκφ κε άξζξν 19 παξ. 1 ηνπ Π.Γ. 220/2007.ηελ πξνθνξηθή ζπλέληεπμε ν αλήιηθνο κπνξεί λα παξαζηεί απηνπξνζψπσο, ρσξίο ηελ παξνπζία επηηξφπνπ ή πξνζψπνπ πνπ αζθεί ηε ζρεηηθή πξάμε επηηξνπείαο ηνπ ή άιινπ ζπκβνχινπ. ε πεξίπησζε ακθηβνιίαο σο πξνο ηελ ειηθία ηνπ αζπλφδεπηνπ, απηή κπνξεί λα πξνζδηνξηζηεί κε ηαηξηθέο εμεηάζεηο (άξζξν 11 παξ. 3 ηνπ Π.Γ. 113/2013). χκθσλα κε ζηνηρεία ηεο Διιεληθήο Αζηπλνκίαο, ζηελ πεξίπησζε ππεθφσλ ηξίησλ ρσξψλ πνπ είλαη αζπλφδεπηνη αλήιηθνη ή ζχκαηα εκπνξίαο αλζξψπσλ, νη αξκφδηεο (εηζαγγειηθέο ή αζηπλνκηθέο) Αξρέο ιακβάλνπλ ηα απαξαίηεηα κέηξα γηα λα πξνζδηνξίζνπλ ηελ ηαπηφηεηα θαη ηελ ηζαγέλεηά ηνπο θαη λα ζεκειηψζνπλ ην γεγνλφο φηη δελ ζπλνδεχνληαη. Δπίζεο, θαηαβάιιεηαη θάζε δπλαηή πξνζπάζεηα γηα ηνλ ηαρχηεξν δπλαηφ εληνπηζκφ ηεο νηθνγέλεηάο ηνπο θαη ιακβάλνληαη άκεζα ηα απαξαίηεηα κέηξα γηα ηελ εμαζθάιηζε ηεο λνκηθήο ηνπο εθπξνζψπεζεο θαη, εθφζνλ ρξεηάδεηαη, ηεο εθπξνζψπεζήο ηνπο ζην πιαίζην ηεο πνηληθήο δηαδηθαζίαο. Η αλσηέξσ δηαδηθαζία ηεξείηαη ζε θάζε πεξίπησζε (αθφκε θη φηαλ ν αζπλφδεπηνο αλήιηθνο δελ ππνβάιεη αίηεζε δηεζλνχο πξνζηαζίαο) θαη εθαξκνγή ηνπ άξζξνπ 19 π.δ. 220/2007. Αλ κεηά ηελ έξεπλα δελ αλεπξεζνχλ ζηε ρψξα καο νη γνλείο ή ηα πξφζσπα πνπ έρνπλ ηελ επηκέιεηά ηνπο απφ ηελ αξκφδηα Τπεξεζία Αιινδαπψλ ελεκεξψλεηαη ε Interpol γηα ηελ αλαδήηεζή ηνπο ζηε ρψξα ηνπο. Μεηά ηελ σο άλσ δηαδηθαζία θαη εθφζνλ έρεη απνξξηθζεί ην αίηεκά ηνπο γηα δηεζλή πξνζηαζία (εθφζνλ έρνπλ ππνβάιεη), εθδίδνληαη ζε βάξνο ηνπο απνθάζεηο απέιαζεο ή επηζηξνθήο κε θξάηεζε. Βάζεη ηνπ εηδηθνχ θαζεζηψηνο θηινμελίαο θαη πξνζηαζίαο, θξαηνχληαη ζε εηδηθά δηακνξθσκέλνπο ρψξνπο θαη φρη καδί κε άιινπο ελειίθνπο. (βι. ην ππ αξηζκ. πξση. 7017/4/15666/6.1.2013 έγγξαθν ηνπ Τπνπξγείνπ Γεκφζηαο Σάμεο θαη Πξνζηαζίαο ηνπ Πνιίηε απαληεηηθφ ζε εξψηεζε Βνπιεπηψλ Μ. Ρεπνχζε θαη Γ. Παλνχζε). NB: Παξαθαινχκεεπηζεκάλαηεεάλεδηαδηθαζίαδηαθνξνπνηείηαηζηηοπεξηπηψζεηοζηηονπνίεοεειηθίαηνπαλειίθνπηίζεηαηππφακθηζβ ήηεζε (γηα παξάδεηγκα, φηαλ ην παηδί δελ έρεη έγγξαθα) θαη ε δηαδηθαζία πξνζδηνξηζκνχ ηεο ειηθίαο δελ έρεη πξαγκαηνπνηεζεί αθφκε γηα λα θαζνξηζηεί ε ειηθία ηνπ αλήιηθνπ. Αθνινπζείηαη ε ίδηα δηαδηθαζία. Ε8. Παξαθαινχκεπεξηγξάςηεηνποεηδηθνχοθαλφλεοθαηδηαδηθαζίεο πνπ εθαξκφδνληαη αλαθνξηθά κε ην θαζεζηψο ηνπ αηηνχληνο (άζπιν) σο (αζπλφδεπηνπ) αλειίθνπ. Παξαθαινχκε αλαθέξαηε γηα παξάδεηγκα: - Εάλθαηπφηεδηνξίδεηαηλνκηθφο επίηξνπνο; - Εάλθαηπφηεδηελεξγείηαηεζπλέληεπμεαζχινπ; Οη αξκφδηεο αξρέο(πεξηθεξεηαθά Γξαθεία Αζχινπ ή Απηνηειή Κιηκάθηα Αζχινπ), φηαλ ππνβάιιεηαη αίηεζε αζχινπ απφ αζπλφδεπηνπο αλήιηθνπο, ππνβάιινπλ αίηεκα πξνο ηνλ Δηζαγγειέα Πξσηνδηθψλ γηα δηνξηζκφ επηηξφπνπ αλειίθνπ, Page 13 of 64
φπσο νξίδεη ην άξζξν 11 παξ. 1 π.δ. 113/2013 ζε ζπλδπαζκφ κε άξζξν 19 παξ. 1 ηνπ Π.Γ. 220/2007. ηνλ επίηξνπν ή ζηνλ αζθνχληα ηε ζρεηηθή πξάμε επηηξνπείαο παξέρεηαη ε επθαηξία λα ελεκεξψλεη ηνλ αζπλφδεπην αλήιηθν γηα ηε ζεκαζία θαη ηηο πηζαλέο ζπλέπεηεο ηεο πξνζσπηθήο ζπλέληεπμεο, θαζψο θαη γηα ηνλ ηξφπν κε ηνλ νπνίν πξέπεη λα πξνεηνηκαζζεί γηα απηή. Ο επίηξνπνο ή ν αζθψλ ηε ζρεηηθή πξάμε επηηξνπείαο θαιείηαη θαη δχλαηαη λα παξίζηαηαη ζηελ πξνζσπηθή ζπλέληεπμε ηνπ αλειίθνπ θαη λα ππνβάιιεη εξσηήζεηο ή παξαηεξήζεηο πξνο δηεπθφιπλζε ηεο δηαδηθαζίαο. (άξζξν 11 π.δ. 113/2013) Οη ρεηξηζηέο πνπ δηεμάγνπλ πξνζσπηθέο ζπλεληεχμεηο κε αζπλφδεπην αλήιηθν πξέπεη λα δηαζέηνπλ ηηο αλαγθαίεο γλψζεηο ζρεηηθά κε ηηο εηδηθέο αλάγθεο ησλ αλειίθσλ θαη λα δηελεξγνχλ κε ηέηνην ηξφπν ηελ ζπλέληεπμε, ψζηε λα είλαη απφιπηα αληηιεπηή απφ ηνλ αηηνχληα, ιακβάλνληαο ηδηαίηεξα ππφςε ηελ ειηθία ηνπ. (αξζ. 11 παξ. 2 π.δ. 113/2013). Πξνο ην ζθνπφ απηφ, ζηελ Τπεξεζία Αζχινπ δηεμάγνληαη αλά ηαθηά ρξνληθά δηαζηήκαηα ζεκηλάξηα θαηάξηηζεο απφ εηδηθνχο γηα ην πξνζσπηθφ πνπ είλαη αξκφδην γηα ηελ εμεηαζηηθή δηαδηθαζία. NB: Παξαθαινχκεεπηζεκάλαηεεάλεδηαδηθαζίαδηαθνξνπνηείηαηζηηοπεξηπηψζεηοζηηονπνίεοεειηθίαηνπαλειίθνπηίζεηαηππφακθηζβ ήηεζε (γηα παξάδεηγκα, φηαλ ην παηδί δελ έρεη έγγξαθα) θαη ε δηαδηθαζία πξνζδηνξηζκνχ ηεο ειηθίαο δελ έρεη πξαγκαηνπνηεζεί αθφκε γηα λα θαζνξηζηεί ε ειηθία ηνπ αλήιηθνπ. Αθνινπζείηαη ε ίδηα δηαδηθαζία. Ε9. Παξαθαινχκεπεξηγξάςηεηεδηαδηθαζίαεθηίκεζεοηεοειηθίαοηνπαηηνχληνοάζπιναζπλφδεπηνπαλειίθνπ, ννπνίνοηζρπξίδεηαηφηηείλαηαλήιηθνο. Παξαθαινχκε, αλαθέξαηεγηαπαξάδεηγκα: - Εάλθαηπφηεθαηαρσξείηαη εδεισζείζαειηθία (εκεξνκελίαγέλλεζεο) ηνπαζπλφδεπηνπαλειίθνπ - Εάλ, πφηε, γηαηίθαηπψο γίλεηαη ν επίζεκνο πξνζδηνξηζκφο ηεο ειηθίαο - Εάλθαηπψοθαηαρσξνχληαηηαπνξίζκαηαηνππξνζδηνξηζκνχηεοειηθίαο (π.ρ. ε θαηαρσξεζείζα ειηθία πνπ ηζρπξίδεηαη ν αζπλφδεπηνο (εκεξνκελία γέλλεζεο) αληηθαζίζηαηαη απφ ηελ πξνζδηνξηζζείζα ειηθία ή απηή ε ειηθία πξνζηίζεηαη ζην θάθειν θιπ.). χκθσλα κε ηελ ηζρχνπζα λνκνζεζία (π.δ. 113/2013, αξζ. 11 παξ. 3)νη αξκφδηεο Αξρέο Δμέηαζεο (δειαδή ηα Πεξηθεξεηαθά Γξαθεία Αζχινπ θαη ηα Απηνηειή Κιηκάθηα Αζχινπ) κπνξνχλ λα ρξεζηκνπνηνχλ ηαηξηθέο εμεηάζεηο γηα ηνλ πξνζδηνξηζκφ ηεο ειηθίαο ησλ αζπλφδεπησλ αλειίθσλ. απηέο ηηο πεξηπηψζεηο ιακβάλεηαη κέξηκλα, ψζηε νη αζπλφδεπηνη αλήιηθνη λα ελεκεξψλνληαη, πξηλ απφ ηελ εμέηαζε ηεο αίηεζήο ηνπο θαη ζε γιψζζα ηελ νπνία θαηαλννχλ, γηα ηε δπλαηφηεηα πξνζδηνξηζκνχ ηεο ειηθίαο ηνπο κε ηαηξηθή εμέηαζε, γηα ηε κέζνδν ηεο εμέηαζεο, ηηο ελδερφκελεο ζπλέπεηεο ησλ απνηειεζκάησλ ηεο ηαηξηθήο εμέηαζεο ζηελ εμέηαζε ηεο αίηεζεο θαζψο θαη ηηο ζπλέπεηεο ηεο άξλεζήο ηνπο λα ππνβιεζνχλζηελ ηαηξηθή εμέηαζε, Δπίζεο, νη αζπλφδεπηνη αλήιηθνη ή νη επίηξνπνί ηνπο πξέπεη λα ζπλαηλνχλ ζηε δηελέξγεηα ηεο εμέηαζεο. Δλδερφκελε απνξξηπηηθή απφθαζε ηεο αίηεζεο δηεζλνχο πξνζηαζίαο ηνπ αζπλφδεπηνπ αλειίθνπ, πνπ αξλήζεθε λα ππνβιεζεί ζηελ ηαηξηθή εμέηαζε, δελ πξέπεη λα βαζίδεηαη κφλν ζηελ άξλεζε απηή. Μέρξη ηελ νινθιήξσζε ηεο ηαηξηθήο εμέηαζεο ν αζπλφδεπηνο αλήιηθνο αληηκεησπίδεηαη σο αλήιηθνο. Δπίζεο, εάλ απφ ηε δηαδηθαζία γηα ηνλ πξνζδηνξηζκφ ηεο ειηθίαο δελ πξνθχςεη κε αζθάιεηα φηη ν αηηψλ είλαη ελήιηθνο, ηφηε απηφο αληηκεησπίδεηαη σο αλήιηθνο. Σέινο, αθφκε θη αλ ν αζπλφδεπηνο αλήιηθνο αξλεζεί λα ππνβιεζεί ζε ηαηξηθή εμέηαζε, ην γεγνλφο απηφ δελ εκπνδίδεη ηελ απνθαηλφκελε αξρή λα ιακβάλεη απφθαζε επί ηεο αίηεζεο. Η δηαπίζησζε ηεο αλειηθφηεηαο νινθιεξψλεηαη θαηά ηε δηαδηθαζία πξψηεο ππνδνρήο (βι. άξζ. 6 ΤΑ Τ1.Γ.Π.νηθ.92490, ΦΔΚ Β 2745/29.10.2013 «Πξφγξακκα ηαηξηθνχ ειέγρνπ, ςπρνθνηλσληθήο δηάγλσζεο θαη ππνζηήξημεο θαη παξαπνκπήο ησλ εηζεξρνκέλσλ ρσξίο λνκηκνπνηεηηθά έγγξαθα ππεθφσλ ηξίησλ ρσξψλ ζε δνκέο πξψηεο ππνδνρήο»). Οη γλσκαηεχζεηο θαη ηα απνηειέζκαηα ησλ αμηνινγήζεσλ παξαδίδνληαη ζηνλ επηθεθαιήο ηνπ θιηκαθίνπ ηαηξηθνχ ειέγρνπ θαη ςπρνθνηλσληθήο ππνζηήξημεο, ν νπνίνο θαη εηζεγείηαη ζηνλ επηθεθαιήο ηνπ Κέληξνπ Τπνδνρήο ηελ επίζεκε θαηαρψξεζε ηεο ειηθίαο, αλαθέξνληαο επίζεο ηνπο ιφγνπο θαη ηα ζηνηρεία πνπ νδήγεζαλ ζην ζρεηηθφ ζπκπέξαζκα. Χο εκεξνκελία γέλλεζεο ινγίδεηαη ε εκέξα θαη ν κήλαο θαηά ηνλ φπνην έγηλε ε θαηαγξαθή ζην Κέληξν ή ηε Μνλάδα Πξψηεο Τπνδνρήο (άξζξν 6 παξ. 7 ΤΑ Τ1.Γ.Π.νηθ.92490). ηελ πξάμε, ηα πνξίζκαηα ηεο ηαηξηθήο εμέηαζεο πξνζηίζεληαη ζηνλ θάθειν καδί κε ηελ ειηθία πνπ δήισζε ν ίδηνο ν αζπλφδεπηνο αλήιηθνο. Ε10. Παξαθαινχκελαπαξάζρεηεηελθαηάκέζνφξν (ήφπνπαπηφ δελ είλαη δηαζέζηκν ηελ κέζε) δηάξθεηα ηεο δηαδηθαζίαο αζχινπ γηα έλαλ αζπλφδεπην αλήιηθν. Page 14 of 64
χκθσλα κε ηελ ηζρχνπζα λνκνζεζία, νη αζπλφδεπηνη αλήιηθνη αλήθνπλ ζηηο επάισηεο νκάδεο θαη νη αηηήζεηο ηνπο εμεηάδνληαη θαηά πξνηεξαηφηεηα (αξζ. 11 παξ. 2 λ. 3907/2011). NB Παξαθαινχκεεπηζεκάλαηεεάλεδηαδηθαζίαδηαθνξνπνηείηαηζηηοπεξηπηψζεηοζηηονπνίεοεειηθίαηνπαλειίθνπηίζεηαηππφακθηζβ ήηεζε (γηα παξάδεηγκα, φηαλ ην παηδί δελ έρεη έγγξαθα) θαη ε δηαδηθαζία πξνζδηνξηζκνχ ηεο ειηθίαο δελ έρεη πξαγκαηνπνηεζεί αθφκε γηα λα θαζνξηζηεί ε ειηθία ηνπ αλήιηθνπ. Αθνινπζείηαη ε ίδηα δηαδηθαζία. Ελφηεηα 2.6 Επηηξνπείαθαηπξνζδηνξηζκφοειηθίαογηακεαηηνχληεοάζπιναζπλφδεπηνποαλειίθνπο Ε11. Παξαθαινχκεπεξηγξάςαηεηηοξπζκίζεηογηαηελεπηηξνπείαησλκεαηηνχλησλ άζπιν αζπλφδεπησλ αλειίθσλ. Παξαθαινχκε ζπγθεθξηκελνπνηείζηε, γηα παξάδεηγκα: πνηνο νξγαλψλεη ηελ επηηξνπεία γηα ηνπο αζπλφδεπηνπο αλειίθνπο, πνηνο κπνξεί λα γίλεη επίηξνπνο ζε έλαλ αζπλφδεπην αλήιηθν, πνηνο ν ξφινο ηνπ επηηξφπνπ ζηνλ αζπλφδεπην αλήιηθν, πνηνη αζπλφδεπηνη αλήιηθνη δηθαηνχληαη επίηξνπν, κέρξη πνηα ειηθία θαη εάλ απηφ εμαξηάηαη απφ ην θαζεζηψο ηνπ αζπλφδεπηνπ αλήιηθνπ, π.ρ. ν αζπλφδεπηνο αλήιηθνο ιακβάλεη άιινλ επίηξνπν φηαλ ηνπ παξέρεηαη δηεζλήο πξνζηαζία θιπ. Οη πξνβιέςεηο ηεο λνκνζεζίαο γηα ηνλ νξηζκφ επηηξφπνπ ζηνπο αηηνχληεο άζπιν αζπλφδεπηνπο αλειίθνπο εθαξκφδνληαη mutatismutandis θαη ζηνπο κε αηηνχληεο άζπιν αζπλφδεπηνπο αλειίθνπο 7. Όπσο αλαθέξζεθε θαη παξαπάλσ (βι. απάληεζε ζε Δ5), ζηνλ Κψδηθα Μεηαλάζηεπζεο θαη Κνηλσληθήο Έληαμεο ππάξρεη ζρεηηθή πξφβιεςε γηα ηνπο αζπλφδεπηνπο αλήιηθνπο ζχκαηα εκπνξίαο αλζξψπσλή παξάλνκεο δηαθίλεζεο κεηαλαζηψλ πνπ δελ έρνπλ θάλεη αίηεζε γηα παξνρή θαζεζηψηνο δηεζλνχο πξνζηαζίαο. Δηδηθφηεξα, ζ απηέο ηηο πεξηπηψζεηο, ε αξκφδηα Δηζαγγειηθή Αξρή πξνβαίλεη ζε θάζε αλαγθαία ελέξγεηα γηαλα πξνζδηνξίζεη ηελ ηαπηφηεηα θαη ηελ ηζαγέλεηα ηνπ αζπλφδεπηνπ αλειίθνπ θαη γηα λα ζεκειηψζεη ην γεγνλφο φηη δελ ζπλνδεχεηαη, θαηαβάιιεη θάζε πξνζπάζεηα γηα ηνλ ηαρχηεξν δπλαηφ εληνπηζκφ ηεο νηθνγέλεηάο ηνπ θαη ιακβάλεη ακέζσο ηα απαξαίηεηα κέηξα γηα λα εμαζθαιίζεη ηε λνκηθή ηνπ εθπξνζψπεζε θαη, εθφζνλ ρξεηάδεηαη, ηελ εθπξνζψπεζή ηνπ ζην πιαίζην ηεο πνηληθήο δηαδηθαζίαο. Ο αξκφδηνο Δηζαγγειέαο Αλειίθσλ ή, φπνπ δελ πθίζηαηαη Δηζαγγειέαο Αλειίθσλ, ν αξκφδηνο Δηζαγγειέαο Πξσηνδηθψλ, πξέπεη λα απεπζχλεηαη ζην αξκφδην δηθαζηήξην γηα ηνλ δηνξηζκφ Δπηηξφπνπεληφο ηξηάληα εκεξψλ ζχκθσλα κε ηα νξηδφκελα ζηα άξζξα 1532, 1534 θαη 1592 Α.Κ. Δπίζεο, κπνξεί λα δηαηάζζεη θάζε πξφζθνξν κέηξν γηα ηελ πξνζηαζία ηνπ, εάλ δελ βξεζεί ε νηθνγέλεηα ηνπ αλειίθνπ ή εάλ θξίλεη φηη ππφ ηηο ζπγθεθξηκέλεο ζπλζήθεο ν επαλαπαηξηζκφοηνπ δελ εμππεξεηεί ην ζπκθέξνλ ηνπ κέρξηηελ έθδνζε απφθαζεο απφ ην Γηθαζηήξην» (αξζ. 50 παξ. 2 Κψδηθα Μεηαλάζηεπζεο θαη Κνηλσληθήο Έληαμεο). Σα δεηήκαηα έληαμεο αζπλφδεπησλ αλειίθσλ, αθνχ ηνπο έρεη ρνξεγεζεί θαζεζηψο δηεζλνχο πξνζηαζίαο, ξπζκίδνληαη απφ ην π.δ. 141/2013. φηη αθνξά ηνλ δηνξηζκφ επηηξφπνπ,ην αξζ. 32 παξ. 1 ηεο ελιφγσ λνκνζεζίαο πξνβιέπεη φηη ην ζπληνκφηεξν δπλαηφ απφ ηε ρνξήγεζε ηνπ θαζεζηψηνο δηεζλνχο πξνζηαζίαο, ην Σκήκα Πξνζηαζίαο Πξνζθχγσλ θαη Αηηνχλησλ Άζπιν ηεο Γηεχζπλζεο Κνηλσληθήο Αληίιεςεο θαη Αιιειεγγχεο ηνπ Τπνπξγείνπ Δξγαζίαο, Κνηλσληθήο Αζθάιηζεο θαη Πξφλνηαο ιακβάλεη ηα αλαγθαία κέηξα, γηα λα δηαζθαιηζηεί ε εθπξνζψπεζε ησλ αζπλφδεπησλ αλειίθσλ κε ην δηνξηζκφ επηηξφπνπ ή, φπνπ απαηηείηαη, κε ηελ αλάζεζε ηεο ζρεηηθήο επζχλεο ζε νξγάλσζε επηθνξηηζκέλε κε ηε κέξηκλα θαη ηε πξνζηαζία ησλ αλειίθσλ ή κε νπνηαδήπνηε άιιε θαηάιιειε κνξθή εθπξνζψπεζεο, ζχκθσλα κε ηελ θείκελε λνκνζεζία θαη ηηο απνθάζεηο ησλ δηθαζηεξίσλ. Οη αξκνδηφηεηεο ηνπ επηηξφπνπ ζπλίζηαληαη, κεηαμχ άιισλ, ζηελ επηκέιεηα ηνπ πξνζψπνπ ηνπ αλειίθνπ θαη ζηελ εθπξνζψπεζή ηνπ ζε θάζε δηθαηνπξαμία ή δίθε πνπ αθνξά ην πξφζσπφ ηνπ (αξζ. 1603 ΑΚ). ηελ πξάμε, ν Δηζαγγειέαο ελεκεξψλεηαη γηα ηνλ αζπλφδεπην αλήιηθν απφ ην γξαθείν αζχινπ, ηελ αζηπλνκία ή ΜΚΟ. πλήζσο, δελ ππάξρεη θάπνηα πεξαηηέξσ ελέξγεηα ηνπ Δηζαγγειέα γηα ηνλ δηνξηζκφ κφληκνπ επηηξφπνπ ή άιιεο ελέξγεηέο ηνπ σο πξνο ην πξφζσπν ηνπ αλειίθνπ. Η θαζπζηέξεζε νθείιεηαη ζηνλ ππεξβνιηθφ φγθν εξγαζίαο πνπ αληηκεησπίδνπλ ηα γξαθεία ησλ εηζαγγειέσλ, νη πεξηνξηζκέλνη αλζξψπηλνη πφξνη ζην πιαίζην ησλ πθηζηάκελσλ ππεξεζηψλ ησλ δηθαζηεξίσλ πνπ κπνξνχλ λα παξαθνινπζήζνπλ ηηο ππνζέζεηο, ζε ζπλδπαζκφ κε 7 βι. ζρεηηθάunhcr, UnaccompaniedMinorsAsylumSeekersinGreece, April 2008, p.7 φπνπαλαθέξεηαηφηη guardianshipisextendedtounaccompaniedminorsevenbeforetheyapplyforasylum θαηunhcr, FranceTerred'Asile, SavetheChildrenandPRAKSISReport ProtectingChildrenontheMove, 2012, p. 19 Page 15 of 64
ηνλ πνιχ κεγάιν αξηζκφ αζπλφδεπησλ αλειίθσλ πνπ θαινχληαη λα πξνζηαηεχζνπλ ζπγθεθξηκέλεο Δηζαγγειίεο ηεο ρψξαο ζπλεπεία ηεο κεγάιεο κεηαλαζηεπηηθήο πίεζεο πνπ δέρεηαη ε Διιάδα σο λνηηναλαηνιηθφ εμσηεξηθφ ζχλνξν ηεο Δ.Δ. Δπηπιένλ, δελ ππάξρεη ζρεηηθφ ζεζκηθφ φξγαλν ή νξγαληζκφο ζην νπνίν λα κπνξνχλ λα απεπζπλζνχλ νη εηζαγγειηθέο αξρέο γηα ηνλ δηνξηζκφ κφληκσλ επηηξφπσλ θαη άιια άηνκα δελ κπνξνχλ λα αλαιάβνπλ εχθνια ηελ επηηξνπείαιφγσ ηνπ γεγνλφηνο φηη ε νκάδα-ζηφρνο πνιχ ζπρλά εγθαηαιείπεη θαη είλαη δχζθνιν λα εληνπηζηεί. Τπάξρνπλ πεξηπηψζεηο φπνπ ην αξκφδην δηθαζηήξην αλαζέηεη ηελ επηκέιεηα ζηνποδηεπζπληέο ησλ θέληξσλ ππνδνρήο ή ζε θνηλσληθνχο ιεηηνπξγνχο ησλ θξαηηθψλ ζεζκψλ (π.ρ. δήκνπο, δηθαζηήξηα), αλ θαη ε πξαθηηθή απηή δελ είλαη πάληνηε απνηειεζκαηηθή, ιακβάλνληαο ππφςε ηα πθηζηάκελα εκπφδηα. Ο εηζαγγειέαο κπνξεί, σο εθ ηνχηνπ, λα δηνξίζεη έλαλ ελήιηθν γηα λα εθηειέζεη κηα ζπγθεθξηκέλε πξάμε ηεο επηηξνπείαο, γηα παξάδεηγκα, κφλν γηα ηελ εγγξαθή ζηα ζρνιεία. Δμαηηίαο απηψλ ησλ πξνθιήζεσλ, δελ ππάξρεη θακία ηππνπνηεκέλε πξαθηηθή πνπ αθνινπζείηαη απφ ηνπο εηζαγγειείο ζηελ Διιάδα. Φαίλεηαη φηη νη δηαδηθαζίεο πνπ αθνινπζνχληαη πξνθεηκέλνπ λα εμαζθαιηζηεί ε εθπξνζψπεζε θαη πξνζηαζία ησλ αζπλφδεπησλ παηδηψλ, εμαξηψληαη απφ ηε δηαθξηηηθή επρέξεηα ηνπ εηζαγγειέα θαη απφ ηηο ππνζηεξηθηηθέο ππεξεζίεο πνπ ν εηζαγγειέαο κπνξεί λα έρεη ζηε δηάζεζή ηνπ/ηεο (φπσο ΜΚΟ, θνηλσληθέο ππεξεζίεο) 8. Καηά ζπλέπεηα, ζηελ πξάμε θαλείο δελ αζθεί απνηειεζκαηηθή επηκέιεηα ή λνκηθή εθπξνζψπεζε ηνπ αλειίθνπ θαη ηα αζπλφδεπηα παηδηά κέλνπλ πνιχ ζπρλά ρσξίο πξνζηαζία θαη επάισηα ζε θάζε κνξθή εθκεηάιιεπζεο. Δηδηθά, νη αζπλφδεπηνη αλήιηθνη ζηνπο νπνίνπο δελ έρεη παξαζρεζεί ζηέγε είλαη πνιχ δχζθνιν λα εληνπηζηνχλ θαη λα ηχρνπλ πξνζηαζίαο 9. Γηα ηνλ ιφγν απηφλ, ηφζν ε Ύπαηε Αξκνζηεία ΟΗΔ γηα ηνπο Πξφζθπγεο φζν θαη ν πλήγνξνο ηνπ Πνιίηε έρνπλ πξνηείλεη «ηε δεκηνπξγία κηαο δηθαζηηθήο θνηλσληθήο ππεξεζίαο, φπσο πξνβιέπεηαη ζην άξζξν 49 ηνπ λ. 2447/1996, ε νπνία λα κπνξεί λα αλαιάβεη ηελ επηηξνπεία ησλ αζπλφδεπησλ παηδηψλ θαη πξέπεη λα γίλεη πξνηεξαηφηεηα γηα ηα Τπνπξγεία Γηθαηνζχλεο θαη Τγείαο θαη Πξφλνηαο» 10. Έηζη, κε πξσηνβνπιία ηεο Γεληθήο Γξακκαηείαο Γηαθάλεηαο θαη Αλζξσπίλσλ Γηθαησκάησλ ηνπ Τπνπξγείνπ Γηθαηνζχλεο, Γηαθάλεηαο θαη Αλζξσπίλσλ Γηθαησκάησλ ζπζηάζεθε εηδηθή Οκάδα Δξγαζίαο κε αληηθείκελν ηελ επαλαμηνιφγεζε ηνπ ηζρχνληνο λνκηθνχ πιαηζίνπ πνπ δηέπεη ην θαζεζηψο επηηξνπείαο ησλ αζπλφδεπησλ αλήιηθσλ.ηελ Οκάδα Δξγαζίαο έρνπλ θιεζεί λα κεηάζρνπλ εθπξφζσπνη ησλ ζπλαξκφδησλ Τπνπξγείσλ θαη θνξέσλ (Τπνπξγείν Γεκφζηαο Σάμεο θαη Πξνζηαζίαο ηνπ Πνιίηε, Τπνπξγείν Δξγαζίαο, Κνηλσληθήο Αζθάιηζεο θαη Πξφλνηαο, Τπεξεζία Πξψηεο Τπνδνρήο) θαη εθπξφζσπνη ηεο Ύπαηεο Αξκνζηείαο ηνπ ΟΗΔ γηα ηνπο πξφζθπγεο θαη ηνπ πλεγφξνπ ηνπ Παηδηνχ. Η Οκάδα Δξγαζίαο αλακέλεηαη λα θαηαζέζεη ηηο πξνηάζεηο ηεο εληφο ηνπ 2014. Δπί ηνπ παξφληνο γίλνληαη επαθέο κεηαμχ ησλ αξκφδησλ εηζαγγειέσλ θαη ησλ ΜΚΟ γηα ηελ αλάζεζε ηεο λνκηθήο εθπξνζψπεζεο ησλ αζπλφδεπησλ αλειίθσλ ζηηο ΜΚΟ. Πξφθεηηαη γηα κία ζεηηθή εμέιημε, αλ θαη θαζηζηά εκθαλή ηελ έιιεηςε θξαηηθήο πνιηηηθήο αλαθνξηθά κε ηνπο αζπλφδεπηνπο αλειίθνπο θαη ηελ αλάγθε δεκηνπξγίαο ελφο θξαηηθνχ θνξέα κε γεληθή αξκνδηφηεηα. Σελ αλάγθε ελίζρπζεο ηνπ ζπζηήκαηνο επηηξνπείαο έρεη ππνγξακκίζεη θαη ε Δπηηξνπή γηα ηα Γηθαηψκαηα ηνπ Παηδηνχ (επνπηηθφ φξγαλν ηεο χκβαζεο γηα ηα Γηθαηψκαηα ηνπ Παηδηνχ) ζηηο θαηαιεθηηθέο παξαηεξήζεηο ηεο 11 επί ηεο δεχηεξεο θαη ηξίηεο ειιεληθήο έθζεζεο 12. 8 Βι. ζρεηηθά UNHCR, France Terre d'asile, Save the Children and PRAKSIS Report Protecting Children on the Move, 2012, ζει. 20. 9 Βι. ζρεηηθάreport of the Network of Greek NGOs on the implementation of the provisions of the Convention on the Rights of Child submitted to the Committee on the Rights of Child, April 2011, ζει.40-41 http://www.0-18.gr/downloads/ngos%20report%20gr_final%20-3.doc 10 Καηεπζπληήξηεο Οδεγίεο ηεο Ύπαηεο Αξκνζηείαο ΟΗΔ γηα ηνπο Πξφζθπγεο θαη ηνπ πλεγφξνπ ηνπ Πνιίηε γηα ηνπο αζπλφδεπηνπο αλειίθνπο αηηνχληεο άζπιν, http://www.unhcr.gr/no_cache/prostasia/paidia.html?l=xadqxxwalmswfc&cid=801&did=490&sechash=1fbe2e71. Δπίζεο, πξνηάζεηο ηνπ Ύπαηνπ Αξκνζηή ΟΗΔ γηα ηνπο Πξφζθπγεο ζρεηηθά κε ηελ πξνζηαζία αζπλφδεπησλ παηδηψλ πνπ δεηνχλ άζπιν ζηελ Διιάδα, 2008, http://www.unhcr.gr/no_cache/prostasia/paidia.html?l=xadqxxwalmswfc&cid=801&did=489&sechash=de068be2 11 Βι. Committee on the Rights of the Child, Consideration of reports submitted by States parties under article 44 of the Convention, Concluding Observations: Greece, UN doc. CRC/C/GRC/CO/2-3, 13.8.2012, 62-63 12 Second and third periodic reports of states parties due in 2000: Greece, UN doc. CRC/C/GRC/2-3, 11.4.2011. Page 16 of 64
Ε12. Παξαθαινχκεπεξηγξάςαηεηεδηαδηθαζίαπξνζδηνξηζκνχ ηεο ειηθίαο ελφο κε αηηνχληνο άζπιν αζπλφδεπηνπ αλειίθνπ, ν νπνίνο ηζρπξίδεηαη φηη είλαη αλήιηθνο. Παξαθαινχκεζπγθεθξηκελνπνηείζηεδηαθνξεηηθέοθαηαζηάζεηο (π.ρ. αζπλφδεπηνη αλήιηθνη πνπ θάλνπλ αίηεζε γηα άζπιν, ζηα ζχλνξα, παξαλφκσο δηακέλνληεο αζπλφδεπηνη αλήιηθνη θιπ.). Παξαθαινχκε ζεκεηψζηε γηα παξάδεηγκα: - Εάλθαηπφηεθαηαρσξείηαη εδεισζείζαειηθία (εκεξνκελίαγέλλεζεο) ηνπαζπλφδεπηνπαλειίθνπ - Εάλ, πφηε, γηαηίθαηπψο γίλεηαη ν επίζεκνο πξνζδηνξηζκφο ηεο ειηθίαο - Εάλθαηπψοθαηαρσξνχληαηηαπνξίζκαηαηνππξνζδηνξηζκνχηεοειηθίαο (π.ρ. ε θαηαρσξεζείζα ειηθία πνπ ηζρπξίδεηαη ν αζπλφδεπηνο (εκεξνκελία γέλλεζεο) αληηθαζίζηαηαη απφ ηελ πξνζδηνξηζζείζα ειηθία ή απηή ε ειηθία πξνζηίζεηαη ζην θάθειν θιπ.). Όζα αλαθέξζεθαλ αλσηέξσ γηα ηνπο αηηνχληεο άζπιν αζπλφδεπηνπο αλειίθνπο ηζρχνπλ mutatismutandis θαη γηα ηνπο κε αηηνχληεο άζπιν αζπλφδεπηνπο αλειίθνπο. Ελφηεηα 2.7 Άδεηεοδηακνλήοπνπρνξεγνχληαη ζε αζπλφδεπηνπο αλειίθνπο (αηηνχληεο θαη κε αηηνχληεο άζπιν αζπλφδεπηνπο αλειίθνπο) Ε13α. Παξαθαινχκελαπαξάζρεηειεπηνκέξεηεογηαηηοπηζαλέοεπηινγέοδηακνλήοπνπδηαζέηνπλνηαζπλφδεπηνηαλήιηθνηπνπδελέρ νπλθάλεηαίηεζεγηαάζπινθηαπηνίησλνπνίσληααηηήκαηαγηαάζπινέρνπλαπνξξηθζεί. - Δθφζνλ νη αζπλφδεπηνη αλήιηθνη έρνπλ ραξαθηεξηζηεί σο ζχκαηα εκπνξίαο αλζξψπσλ ή παξάλνκεο δηαθίλεζεο κεηαλαζηψλ κπνξεί λα ηνπο ρνξεγεζεί, κεηά απφ αίηεζή ηνπο, άδεηα δηακνλήο γηα 12 κήλεο κε δπλαηφηεηα αλαλέσζεο γηα ηζφρξνλν δηάζηεκα.ο ραξαθηεξηζκφο ηνπ αζπλφδεπηνπ αλήιηθνπ σο ζχκαηνο εκπνξίαο αλζξψπσλ ή παξάλνκεο δηαθίλεζεο κεηαλαζηψλ γίλεηαη κε πξάμε ηνπ Δηζαγγειέα Πξσηνδηθψλ, αθφκε θαη πξηλ μεθηλήζεη ε πνηληθή δηαδηθαζία ελαληίνλ ησλ δηαθηλεηψλ. Η λνκνζεζία πξνβιέπεη γηα ηνπο ππεθφνπο ηξίησλ ρσξψλ πνπ έρνπλ ραξαθηεξηζηεί ζχκαηα εκπνξίαο αλζξψπσλ ή παξάλνκεο δηαθίλεζεο κεηαλαζηψλ θαη κηα «πξνζεζκία πεξίζθεςεο», έηζη ψζηε ην ζχκα λα κπνξέζεη λα απνθαηαζηαζεί ςπρηθά θαη λα δηαθχγεη ηεο επηξξνήο ησλ δηαθηλεηψλ θαη λα απνθαζίζεη εάλ ζα ζπλεξγαζηεί κε ηηο αξκφδηεο αζηπλνκηθέο θαη δηθαζηηθέο αξρέο. Καηά ηε δηάξθεηα ηεο πεξηφδνπ πεξίζθεςεο, πνπ είλαη ηξεηο κήλεο θαη γηα ηνπο αλήιηθνπο κπνξεί λα παξαηείλεηαη γηα δχν αθφκε κήλεο, απαγνξεχεηαη ε απνκάθξπλζε απφ ηε ρψξα. (αξζ. 52-56Κψδηθα Μεηαλάζηεπζεο θαη Κνηλσληθήο Έληαμεο).Οη αξκφδηεο εηζαγγειηθέο ή αζηπλνκηθέο αξρέο ιακβάλνπλ ηα απαξαίηεηα κέηξα πξνθεηκέλνπ λα ζεκειηψζνπλ ην γεγνλφο φηη δελ ζπλνδεχνληαη θαη λα εληνπίζνπλ ηελ νηθνγέλεηά ηνπο. Καηά ηε δηάξθεηα ηεο πεξηφδνπ πεξίζθεςεο, ηα ζχκαηα εκπνξίαο αλζξψπσλ ή παξάλνκεο δηαθίλεζεο κεηαλαζηψλ έρνπλ δηθαίσκα ηαηξνθαξκαθεπηηθήο πεξίζαιςεο θαη πξφζβαζεο ζε ππεξεζίεο ςπρνινγηθήο ππνζηήξημεο. Να ζπκπιεξσζεί επίζεο, φηη ε ρνξεγεζείζα άδεηα δηακνλήο κπνξείλααλαλεσζεί γηα έλαλ απφηνποιφγνποηνπ λ. 4251/2014, κε απφθαζε ηνπ ΤπνπξγνχΔζσηεξηθψλήηεο Απνθεληξσκέλεο Γηνίθεζεο, εθφζνλπιεξνχληαη νηζρεηηθέοπξνυπνζέζεηο ηνπ λφκνπ. - Παξακνλή γηα αλζξσπηζηηθνχο ιφγνπο:1. Οη αξκφδηεο αξρέο απφθαζεο δχλαληαη λα ρνξεγήζνπλ ζε αηηνχληα, ηνπ νπνίνπ ηελ αίηεζε γηα δηεζλή πξνζηαζία απνξξίπηνπλ, θαζεζηψο παξακνλήο γηα αλζξσπηζηηθνχο ιφγνπο. 2. Γηα ηελ έγθξηζε παξακνλήο ελφο αηηνχληα γηα αλζξσπηζηηθνχο ιφγνπο, ιακβάλνληαη ππφςε ηδίσο ε αληηθεηκεληθή αδπλακία απνκάθξπλζεο ή επηζηξνθήο ηνπ ζηε ρψξα θαηαγσγήο ή ζπλήζνπο δηακνλήο ηνπ γηα ιφγνπο αλσηέξαο βίαο, φπσο ζνβαξνί ιφγνη πγείαο ηνπ ηδίνπ ή κέινπο ηεο νηθνγελείαο ηνπ, δηεζλήο απνθιεηζκφο ηεο ρψξαο ηνπ, εκθχιηεο ζπξξάμεηο ζπλνδεπφκελεο απφ καδηθέο παξαβηάζεηο αλζξσπίλσλ δηθαησκάησλ, ή ε ζπλδξνκή ζην πξφζσπν ηνπ ελδηαθεξνκέλνπ ηεο ξήηξαο κε επαλαπξνψζεζεο ηνπ άξζξνπ 3 ηεο Δπξσπατθήο χκβαζεο Γηθαησκάησλ ηνπ Αλζξψπνπ ή ηνπ άξζξνπ 3 ηεο χκβαζεο θαηά ησλ Βαζαληζηεξίσλ. - Άδεηα δηακνλήο γηα αλζξσπηζηηθνχο ιφγνπο κε απφθαζε ηνπ Γ. Γξακκαηέα Απνθεληξσκέλεο Γηνίθεζεο ηνπ ηφπνπ δηακνλήο, κπνξεί λα ρνξεγείηαη ζε αλήιηθνπο πνιίηεο ηξίησλ ρσξψλπνπ Page 17 of 64
απνδεδεηγκέλα ρξήδνπλ πξνζηαηεπηηθψλ κέηξσλ θαη θηινμελνχληαη απφ ηδξχκαηα ή άιια λνκηθά πξφζσπα θνηλσθεινχο ζθνπνχ, εθφζνλ ε επηζηξνθή ηνπο ζε αζθαιέο πεξηβάιινλ είλαη αδχλαηε (άξζξν 2 α ηεο ΚΤΑ 30651/2014). - Άδεηα δηακνλήο γηα αλζξσπηζηηθνχο ιφγνπο κε απφθαζε ηνπ Γ. Γξακκαηέα Απνθεληξσκέλεο Γηνίθεζεο ηνπ ηφπνπ δηακνλήο, κπνξεί λα ρνξεγείηαη ζε αλήιηθνπο πνιίηεο ηξίησλ ρσξψλ πνπ θηινμελνχληαη ζε νηθνηξνθεία πνπ ιεηηνπξγνχλ ππφ ηελ επνπηεία ησλ αξκνδίσλ Τπνπξγείσλ. E13β.Παξαθαινχκελαπαξάζρεηειεπηνκέξεηεογηαηηοάδεηεοδηακνλήοπνπρνξεγνχληαηζεαζπλφδεπηνποαλειίθνπο, ησλνπνίσλνηαηηήζεηοαζχινπείλαηζεηηθέο (π.ρ. θαζεζηψο πξφζθπγα, άδεηα δηακνλήο πνπ εθδίδεηαη γηα άιινπο ιφγνπο απφ δηεζλή πξνζηαζία θιπ.). ε αιινδαπφ ή αληζαγελή ν νπνίνο αλαγλσξίδεηαη σο πξφζθπγαο ρνξεγείηαη απφ ηελ αξκφδηα αξρή παξαιαβήο ή/θαη εμέηαζεο, άδεηα δηακνλήο ηξηεηνχο δηάξθεηαο. ηνλ αιινδαπφ ή αληζαγελή ζηνλ νπνίν ρνξεγείηαη θαζεζηψο επηθνπξηθήο πξνζηαζίαο, ρνξεγείηαη απφ ηελ αξκφδηα αξρή παξαιαβήο ή/θαη εμέηαζεο άδεηαο δηακνλήο ηξηεηνχο δηάξθεηαο. Άξζξν 24 παξ. 1-2 π.δ. 141/2013 Καη ζηηο δχν πεξηπηψζεηο, ππάξρεη δπλαηφηεηα αλαλέσζεο θαηφπηλ αίηεζεο ηνπ ελδηαθεξνκέλνπ. Ε13γ. Παξαθαινχκελαπαξάζρεηειεπηνκέξεηεογηαηηο (πξνζσξηλέο) άδεηεοδηακνλήοπνπρνξεγνχληαηζεαζπλφδεπηνποαλειίθνπο, νηνπνίνηδελπιεξνχληηοπξνυπνζέζεηοεηζφδνπζηνθξάηνοκέινοαιιάδεληνποαξλείηαηεείζνδνοζηαζχλνξα/ήνηνπνίνηζπιια κβάλνληαηζηνέδαθνοηνπθξάηνποκέινπο (π.ρ. αλεθηήπαξακνλήθιπ.). Καηηγοπίερ αζςνψδεςηυν ανηλίκυν Παπακαλοωμεπεπιγπ άταηεηιράδειερ παπαμονήρ πος σοπηγοωνηαι ζε αζςνψδεςηοςρ ανηλίκοςρ Παπακαλοωμεαναθέπαηεεάνηδιαδικαζ ίαδιαθέπειγι αςηέρηιρπεπιπηϊζειρποςηηλικίαηοςαν ηλίκοςείναιςπψαμθιζβήηηζη (για παπάδειγμα, ψηαν ηο παιδί δεν έσει έγγπαθα) και η διαδικαζία εκηίμηζηρ ηηρ ηλικίαρ δεν έσει ππαγμαηοποιηθεί ακψμη για να καθοπιζηεί η ηλικία ηος ανηλίκος. Μεαηηνύληεοάζπιν αζπλόδεπηνη αλήιηθνη πνπ αθηθλνύληαη ζε ρεξζαίν/ζαιάζζην ζύλνξν ή ζε αεξνδξόκην Άδεηα δηακνλήο γηα αλζξσπηζηηθνχο ιφγνπο εηήζηαο δηάξθεηαο ρνξεγείηαη ζηηο εμήο πεξηπηψζεηο: 1) ζε αλειίθνπο πνπ απνδεδεηγκέ λα ρξήδνπλ πξνζηαηεπηηθ ψλ κέηξσλ θαη θηινμελνχλη αη απφ ηδξχκαηα ή Αθνινπζείηαη ε ίδηα δηαδηθαζία Page 18 of 64
άιια λνκηθά πξφζσπα θνηλσθεινχο ζθνπνχ, εθφζνλ ε επηζηξνθή ηνπο ζε αζθαιέο πεξηβάιινλ είλαη αδχλαηε, (άξζξν 1 παξ. 2 α ηεο ΚΤΑ νηθ. 30651 /2014, ΦΔΚ Β 1453/5.6.20 14), 2) ζεαλειίθνπο, ε επηκέιεηα ησλ νπνίσλ έρεη αλαηεζεί κεαπφθαζε ειιεληθνχ δηθαζηεξίνπ ή αιινδαπνχ δηθαζηεξίνπ, πνπ αλαγλσξίδεη αη απφ ηηο ειιεληθέο αξρέο,ζε νηθνγέλεηεο Διιήλσλ ή νηθνγέλεηεο πνιηηψλ ηξίησλρσξψ λ κε λφκηκε δηακνλή ζηε ρψξα ή γηα ηα νπνία είλαηεθθξεκή ο δηαδηθαζία πηνζεζίαο ελψπηνλ ησλ ειιεληθψλ αξρψλ. (άξζξν 1 παξ. 2 β ηεο ΚΤΑ νηθ. 30651 /2014, ΦΔΚ Β Page 19 of 64
1453/5.6.20 14). Δπί ηεο νπζίαο, φκσο, ζ απηέο ηηο πεξηπηψζεηο δελ κηινχκε πιένλ γηα «αζπλφδεπην πο» αλήιηθνπο 3) ζε αλειίθνπο θηινμελνχκε λνπο ζε νηθνηξνθεία πνπ ιεηηνπξγνχλ ππφ ηελ επνπηεία ησλ αξκφδησλ Τπνπξγείσλ (άξζξν 1 παξ. 2 δ ηεο ΚΤΑ νηθ. 30651 /2014, ΦΔΚ Β 1453/5.6.20 14). εκεηψλεηαη επίζεο φηη εάλ νη αξρέο θξίλνπλ φηη δελ πιεξνχληαη νη πξνυπνζέζεηο γηα ηελ επηζηξνθή αζπλφδεπηνπ αλειίθνπ ζηε ρψξα θαηαγσγήο ζχκθσλα κε ην άξζξν 25 ηνπ Ν. 3907/2011, κπνξνχλ λα δηαηάμνπλ αλαβνιή ηεο απνκάθξπλζήο ηνπ ζχκθσλα κε ην άξζξν 24 ηνπ Ν. 3907/2011, ρνξεγψληαο ηνπ γξαπηή βεβαίσζε φηη ε απφθαζε επηζηξνθήο δελ κπνξεί λα εθηειεζζεί Page 20 of 64