ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗΣ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ Ο Υπουργός Απασχόλησης και Κοινωνικής Προστασίας κ. Βασίλης Μαγγίνας μίλησε σήμερα Δευτέρα 16 Ιουλίου στο Όγδοο Διακυβερνητικό Συμβούλιο του Προγράμματος MOST της UNESCO, που πραγματοποιείται στο Παρίσι με θέμα τον «Κοινωνικό Μετασχηματισμό». Αναλυτικά η ομιλία του Υπουργού Απασχόλησης και Κοινωνικής Προστασίας:
Κύριε Γενικέ Διευθυντά της UNESCO, Κύριε Πρόεδρε του Διακυβερνητικού Συμβουλίου, Αξιότιμοι Υπουργοί Κοινωνικής Ανάπτυξης, Εξοχότατοι, Διακεκριμένοι Εκπρόσωποι, Κυρίες και κύριοι, Είναι ιδιαίτερη χαρά για μένα να συμμετέχω στην Όγδοη Συνάντηση του Διακυβερνητικού Συμβουλίου του Προγράμματος Διαχείρισης Κοινωνικών Μετασχηματισμών (MOST). Τέτοιου είδους πρωτοβουλίες έχουν αποδειχθεί ότι συμβάλλουν στην προώθηση της κοινωνικής ατζέντας σε εθνικό και διεθνικό επίπεδο. Η συνάντηση σήμερα είναι μια άριστη ευκαιρία όχι μόνο να επιβεβαιώσουμε την αναγκαιότητα προώθησης της ανάπτυξης και της χρήσης της γνώσης της κοινωνικής επιστήμης αλλά επίσης και να βελτιώσουμε τη σχέση μεταξύ σχεδιασμού πολιτικών και κοινωνικής έρευνας. Αυτή ακριβώς πρέπει να είναι η κύρια προτεραιότητά μας στη Φάση 2 του Προγράμματος MOST (2004-2013) αν θέλουμε να υλοποιήσουμε επιτυχημένες πολιτικές υψηλής αποτελεσματικότητας και αποδοτικότητας. Τα αποτελέσματα των ερευνών, η ανάπτυξη δεικτών και τα νέα δεδομένα που αφορούν κοινωνικά θέματα είναι θεμελιώδη στοιχεία για τον σχεδιασμό κοινωνικών πολιτικών καθώς οι κοινωνικές επιστήμες μας βοηθούν να έχουμε καλύτερη αντίληψη των γεγονότων που διαδραματίζονται στον κόσμο. Σε καμία περίπτωση δεν πρέπει η κοινωνική επιστήμη να είναι αποκομμένη από τις κοινωνικές εξελίξεις. Αντιθέτως μπορεί να συμβάλει εποικοδομητικά για μια καλύτερη κοινωνία. 2
Σε αυτή την κατεύθυνση πρέπει να θέσουμε προτεραιότητες για τα δύο επόμενα χρόνια ώστε να απαντήσουμε θετικά στις προκλήσεις του 21 ου αιώνα. Η μεγαλύτερη από αυτές είναι σε παγκόσμιο επίπεδο η φτώχεια και ο κοινωνικός αποκλεισμός. Κατά τη γνώμη μου, έμφαση πρέπει να δοθεί στην ποιότητα της σχέσης μεταξύ ερευνητών και αυτών που είναι υπεύθυνοι για τη διαμόρφωση πολιτικών κοινωνικής ανάπτυξης. Από την πλευρά των ερευνητών η ποιότητα μπορεί να προωθηθεί μέσα από : Την άμεση ανταπόκριση των ερευνητών όταν οι υπεύθυνοι πολιτικοί το ζητούν Την κοινή και κατανοητή γλώσσα επικοινωνίας όσον αφορά στα αποτελέσματα των ερευνών Την αξιοπιστία των αποτελεσμάτων των ερευνών και Την προσαρμογή τους στις πραγματικές κοινωνικές ανάγκες Από την πλευρά αυτών που είναι υπεύθυνοι για τη διαμόρφωση πολιτικών η ποιότητα μπορεί να προωθηθεί μέσα από : Την ανάθεση και χρηματοδότηση στοχευμένων ερευνών Την αποφυγή παραμονής των ερευνητών στην απομόνωση Την διατήρηση στάσης που να μη δείχνει καχυποψία στους ανεξάρτητους επιστήμονες. Ξεχωριστή προτεραιότητα θα πρέπει να είναι η επιδίωξη ώστε τα ερευνητικά προγράμματα να παρέχουν λύσεις εφικτές με σεβασμό στις οικουμενικές αξίες και στην διαφορετικότητα. Οι λύσεις πρέπει να απαντούν θετικά στα αναδυόμενα κοινωνικά προβλήματα και να διαφοροποιούνται ανάλογα με τη χώρα και τις εθνικές της ιδιαιτερότητες. Απαραίτητη προϋπόθεση για την επιτυχία της αποστολή μας είναι η τριμερής συνεργασία μεταξύ αυτών που είναι υπεύθυνοι για τη διαμόρφωση πολιτικών, των ακαδημαϊκών και της κοινωνίας των 3
πολιτών. Και τα τρία αυτά μέρη διαδραματίζουν ένα ισότιμο ρόλο σε αυτή την καλά διαρθρωμένη σχέση και πρέπει ισότιμα να συμμετέχουν στο σχεδιασμό, παρακολούθηση και αξιολόγηση κοινωνικών πολιτικών σε εθνικό και παγκόσμιο επίπεδο. Ένα σημαντικό εργαλείο για να καταστήσουμε περισσότερο γνωστές τη συνεργασία και τις πολιτικές μας είναι η κινητοποίηση των μέσων μαζικής ενημέρωσης προκειμένου όλο και περισσότεροι πολίτες να γίνουν κοινωνοί των στόχων μας. Τα Υπουργεία Κοινωνικής Ανάπτυξης είναι οι πιο κατάλληλοι φορείς για τη διάδοση της σπουδαιότητας του Προγράμματος MOST. Για το λόγο αυτό, εμείς, οι Υπουργοί Κοινωνικής Ανάπτυξης έχουμε ένα σημαντικό ρόλο να διαδραματίσουμε. Από τα παραπάνω είναι φανερό ότι η μεγαλύτερη πρόκληση είναι να ρίξουμε γέφυρες επικοινωνίας για να καλύψουμε την απόσταση μεταξύ ερευνητών και των υπεύθυνων για τη διαμόρφωση πολιτικών, μέσα από τη δημιουργία ενός περιβάλλοντος εμπιστοσύνης, εποικοδομητικού διαλόγου και κοινής στοχοθεσίας. Το μεγαλύτερο εμπόδιο που πρέπει να υπερπηδήσουμε είναι η ασυμβατότητα των θεμάτων πάνω στα οποία διεξάγονται έρευνες και αυτών που χειρίζονται οι πολιτικοί. Πιστεύω ότι το Πρόγραμμα MOST πρέπει να επικεντρώσει τις δραστηριότητες του στην ανάπτυξη προγραμμάτων που κατά κάποιο τρόπο θα «αναγκάζουν» τους δημόσιους φορείς και τα ανεξάρτητα ερευνητικά κέντρα να συνεργάζονται σε εθνικό επίπεδο. Με αυτό τον τρόπο εμείς, ως πολιτικοί, θα είμαστε σε θέση θέτουμε προτεραιότητες και να σχεδιάζουμε πολιτικές με βάση την τεκμηρίωση και όχι τις ιδεολογικές μας προκαταλήψεις. Αυτό δεν είναι πολυτέλεια αλλά αναγκαιότητα γιατί αν δεν είμαστε ικανοί να κάνουμε αλλαγές, οι δυνάμεις του παγκόσμιου ανταγωνισμού, η επίδραση των νέων τεχνολογιών και η γήρανση του πληθυσμού θα θέσουν σε κίνδυνο την οικονομική βιωσιμότητα των συστημάτων κοινωνικής προστασίαςσυντάξεις, πρόνοια, υγεία. 4
Υπό το πρίσμα αυτών των πιέσεων, η γήρανση του πληθυσμού εξακολουθεί να είναι σε υψηλή προτεραιότητα για την Ευρώπη. Ειδικότερα για την Ελλάδα, το πρόβλημα αυτό είναι πιο έντονο. Σύμφωνα με το δείκτη γήρανσης, η Ελλάδα κατέχει έναν από τους υψηλότερους λόγους ηλικιωμένων προς νεότερα ατόμα γεγονός που δημιουργεί περισσότερους προβληματισμούς και φέρνει στο προσκήνιο την ανάγκη μέριμνας για τους ηλικιωμένους περισσότερο από ό,τι στο παρελθόν. Συνεπώς, αποτελεί επιτακτική ανάγκη η άμεση συνεργασία κυβερνήσεων και ερευνητών ώστε να εξευρεθούν οι κατάλληλες λύσεις πάνω στο πολύπλοκο και πολυσύνθετο δημογραφικό πρόβλημα. Στην περίπτωση της Ελλάδας ο σύνδεσμος κυβέρνησης και έρευνας επιτυγχάνεται μέσα από φορείς που οργανικά υπάγονται στα υπουργεία και ο σκοπός τους είναι να υποστηρίξουν τη διαδικασία λήψης ορθών και αποτελεσματικών πολιτικών. Αυτό που κυρίως παραμένει πρόκληση για τη χώρα μου είναι η ανάπτυξη συνεργασίας με τα ανεξάρτητα ερευνητικά κέντρα στο πεδίο των κοινωνικών πολιτικών. Αξίζει να αναφέρουμε το ρόλο του Παρατηρητηρίου Απασχόλησης- Ερευνητική Πληροφορική που ιδρύθηκε τον Απρίλιο του 2002. Καλύπτει ένα ευρύτατο φάσμα δράσεων, στο οποίο περιλαμβάνεται ερευνητικό και μελετητικό έργο για την αγορά εργασίας, παρακολούθηση των εθνικών, ευρωπαϊκών και διεθνών εξελίξεων και προοπτικών στους τομείς της αγοράς εργασίας, εξέλιξη των επαγγελμάτων και διάγνωση των αναγκών της εκπαίδευσης και της επαγγελματικής κατάρτισης. Επίσης, συνεργαζόμαστε με την ακαδημαϊκή κοινότητα μέσα από Εθνικές Επιτροπές που συγκροτούνται για συγκεκριμένο σκοπό. Για παράδειγμα έχει συσταθεί μια επιτροπή με ειδικούς εμπειρογνώμονες για τη μεταρρύθμιση του ασφαλιστικού συστήματος και μια δεύτερη για τον εκσυγχρονισμό του εργατικού δικαίου με στόχο την αντιμετώπιση του προκλήσεων του 21 ου αιώνα. Υπάρχει μια διαρκής και γόνιμη συνεργασία μεταξύ του Υπουργείου που προΐσταμαι και των επιτροπών αυτών και είμαι σίγουρος ότι και στις δύο περιπτώσεις τα πορίσματα θα αξιοποιηθούν με το πιο κατάλληλο τρόπο. 5
Για την Ελλάδα έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον η έρευνα και σε άλλους τομείς του κοινωνικού πεδίου με τους οποίους ασχολούμαστε όπως: Επιπτώσεις της παγκοσμιοποίησης Γήρανση του πληθυσμού Καταπολέμηση της Φτώχειας και του Κοινωνικού Αποκλεισμού Αδήλωτη εργασία Μετανάστευση Στο πλαίσιο του Προγράμματος MOST πρέπει να ενισχύσουμε αυτά τα εργαλεία που δημιουργούν νέες ευκαιρίες για τους διάφορους εμπλεκόμενους έτσι ώστε να διασφαλιστεί ότι η δράση τροφοδοτείται από τη γνώση. Τέτοιο εργαλείο αποτελεί ο θεσμός του Διεθνικού Φορουμ των Υπουργών Κοινωνικής Ανάπτυξης και πραγματικά θα ήταν τιμή για τη χώρα μου να φιλοξενήσει το Φόρουμ για την περιοχή της Ευρώπης, ενδυναμώνοντας με αυτό τον τρόπο τον μηχανισμό μεταξύ της έρευνας της κοινωνικής επιστήμης και του σχεδιασμού πολιτικών. Κλείνοντας, θα ήθελα να τονίσω ότι η σύγχρονη διακυβέρνηση έχει θεσμούς όπου η πολιτική συναντάει την έρευνα. Κύρια επιδίωξή μας είναι η ενίσχυση αυτών των θεσμών προκειμένου να έχουν ένα πιο αποφασιστικό ρόλο στο σχεδιασμό, παρακολούθηση και αξιολόγηση κοινωνικών πολιτικών για το επόμενο διάστημα. Η αξιοποίηση και η επιτυχία του Προγράμματος MOST εξαρτάται από την ενεργό εμπλοκή μας. Μόνο έτσι το Πρόγραμμα αυτό θα έχει τη δυνατότητα να εκπληρώσει τους στόχους των πολιτικών μας. Ευχαριστώ για την προσοχή σας. 6