ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΑΘΗΝΑΣ ΣΧΟΛΗ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΩΝ ΥΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΡΟΝΟΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΑΘΗΝΑΣ ΣΧΟΛΗ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΩΝ ΥΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΡΟΝΟΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ Έκθεση Εσωτερικής Αξιολόγησης Ακαδημαϊκό έτος 2008-2009 Αγ. Σπυρίδωνας Αιγάλεω ΤΕΙ Αθήνας Τμήμα Κοινωνικής Εργασίας Θηβών 274 Αιγάλεω 12241 Τηλέφωνο : 210 5385671 http://www.teiath.gr/seyp/socialwork/

Η έκθεση εσωτερικής αξιολόγησης συντάχθηκε από την Ομάδα Εσωτερικής Αξιολόγησης (ΟΜΕΑ) του Τμήματος Κοινωνικής Εργασίας αποτελούμενη από τους: Συντονιστής : Βεργέτη Αλεξάνδρα, Ph.D., Επίκουρη Καθηγήτρια Μέλη Ασημόπουλος Χάρης, Ph.D., Επίκουρος Καθηγητής Καρπέτης Γεώργιος, Ph.D., Καθηγητής Εφαρμογών Τζώρτζη-Τζαννονε Αικατερίνη, DEASocilogie & DEASociolinguistique, Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Μπόθου Μαρία, εκπρόσωπος των σπουδαστών Έκθεση Εσωτερικής Αξιολόγησης Τµήµατος Κοινωνικής Εργασίας Τ.Ε.Ι. Αθήνας, 2011 2

H έκθεση εσωτερικής αξιολόγησης εγκρίθηκε από τη Γενική Συνέλευση του Τμήματος στις 26.5.2011. Μέλη Ε. Π. 1. Ασημόπουλος Χάρης 2. Βεργέτη Αλεξάνδρα 3. Δούκα Μαρία 4. Καρπέτης Γεώργιος 5. Κομπότη Δέσποινα 6. Κοντογιάννη Ελένη 7. Μανιαδάκη Κατερίνα 8. Παπαθανασίου Μαρία 9. Παπούλη Ελένη (εκπαιδευτική άδεια) 10. Τζώρτζη Αικατερίνη 11. Τσαλκάνης Άγγελος Μέλη Ε.Τ.Π. Λαμπροπούλου Βενετία Εκπρόσωπος Γραμματείας Παπαποστόλου Δανάη Εκπρόσωποι Σπουδαστών 1. Μπόθου Μαρία 2. Σιάργκος Βασίλειος 3. Παρρά Ελισάβετ Έκθεση Εσωτερικής Αξιολόγησης Τµήµατος Κοινωνικής Εργασίας Τ.Ε.Ι. Αθήνας, 2011 3

Πίνακας Περιεχομένων Πρόλογος... 6 1. Διαδικασία της εσωτερικής αξιολόγησης.. 7 2. Παρουσίαση του Τμήματος 10 3. Προγράμματα Σπουδών 3.1. Πρόγραμμα Προπτυχιακών Σπουδών 15 3.2. Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών..... 35 3.3. Πρόγραμμα Διδακτορικών Σπουδών.. 35 4. Διδακτικό έργο. 36 5. Ερευνητικό έργο 48 6. Σχέσεις με κοινωνικούς, πολιτιστικούς, παραγωγικούς (ΚΠΠ) φορείς 55 7. Στρατηγική ακαδημαϊκής ανάπτυξης. 59 8. Διοικητικές υπηρεσίες και υποδομές 63 9. Συμπεράσματα. 69 10. Σχέδια βελτίωσης 75 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΑ Παράρτημα Ι 1. Απογραφικό δελτίο εξαμηνιαίου μαθήματος.. 78 2. Ατομικό απογραφικό δελτίο για τα μέλη του εκπαιδευτικού προσωπικού. 82 3. Ερωτηματολόγιο αξιολόγησης μαθήματος / διδασκαλίας από τους φοιτητές 84 Παράρτημα ΙΙ 4. Συγκεντρωτικά αποτελέσματα : Αξιολόγη μαθημάτων από τους φοιτητές (2008-2009). 85 5. Συγκεντρωτικα αποτελέσματα : Αξιολόγη εποπτείας από τους φοιτητές (2008-2009). 91 6. Ανάλυση αποτελεσμάτων της αξιολόγησης των μαθημάτων και της εποπτείας από τους φοιτητές ( 2008-2009)... 97 Έκθεση Εσωτερικής Αξιολόγησης Τµήµατος Κοινωνικής Εργασίας Τ.Ε.Ι. Αθήνας, 2011 4

Παράρτημα ΙΙΙ 7. Πίνακας 11-1 Εξέλιξη του προσωπικού του Τμήματος... 108 8. Πίνακας 11-2 Εξέλιξη των εγγεγραμμένων φοιτητών του Τμήματος 108 9. Πίνακας 11-3 Εξέλιξη των εισερχομένων προπτυχιακών φοιτητών του Τμήματος... 108 10. Πίνακας 11-5 Μαθήματα Προπτυχιακού Προγράμματος 109 Σπουδών. 11. Πίνακας 11-6.1 Κατανομή βαθμολογίας και μέσος βαθμός πτυχίου των αποφοίτων του Προπτυχιακού Προγράμματος Σπουδών 111 12. Πίνακας 11-6.2 Εξέλιξη του αριθμού των αποφοίτων του Προπτυχιακού Προγράμματος Σπουδών και διάρκεια σπουδών. 111 13. Πίνακας 11-8 Συμμετοχή σε Διαπανεπιστημιακά Προγράμματα Σπουδών 111 14. Πίνακας 11-8.1 Διμερείς Συμφωνίες Ευρωπαϊκών Προγραμμάτων 112 15. Πίνακας 11-9 Επιστημονικές δημοσιεύσεις EΠ. 114 16. Πίνακας 11-10 Αναγνώριση του ερευνητικού έργου ΕΠ 114 Παράρτημα ΙV 17. Πρόγραμμα Σπουδών του Τμήματος Κοινωνικής Εργασίας... 115 18. Κατάσταση Πιστοποιημένων Πλαισίων για Πρακτική Ασκηση. 119 19. Ωρολόγιο Πρόγραμμα Μαθημάτων 128 Παράρτημα V 20. Κατάλογος επιστημονικών δημοσιεύσεων του ΕΠ του Τμήματος Κοινωνικής Εργασίας, τα πέντε τελευταία χρόνια (2006-2010) 136 Συνημμένα : Οδηγός Σπουδών Τμήματος Κοινωνικής Εργασίας Έκθεση Εσωτερικής Αξιολόγησης Τµήµατος Κοινωνικής Εργασίας Τ.Ε.Ι. Αθήνας, 2011 5

Πρόλογος Η εσωτερική αξιολόγηση του Τμήματος βασίστηκε στα κριτήρια που έθεσε η Αρχή Διασφάλισης της Ποιότητας (ΑΔΙΠ) στο έντυπο με τίτλο «Διασφάλιση της Ποιότητας στην Ανωτάτη Εκπαίδευση : Ανάλυση κριτηρίων Διασφάλισης Ποιότητας Ακαδημαϊκών Μονάδων» Έκδοση 2.0, Ιούλιος 2007, ΑΔΙΠ, Αθήνα( http://www.adip.gr/). Σύμφωνα με αυτά τα κριτήρια η αξιολόγηση του Τμήματος αφορά στο πρόγραμμα σπουδών, διδακτικό έργο, ερευνητικό έργο, στις σχέσεις του Τμήματος με κοινωνικούς, πολιτιστικούς και παραγωγικούς φορείς, στη στρατηγική ακαδημαϊκής ανάπτυξής του και στις διοικητικές υπηρεσίες και υποδομές του. Η εσωτερική αξιολόγηση επιδιώκει να αποτυπώσει και να αναδείξει τόσο τα χαρακτηριστικά της λειτουργίας του Τμήματος όσο και τις προοπτικές για την περαιτέρω ανάπτυξή του. Ειδικότερα αποσαφηνίζει τους στόχους του Τμήματος και τις διαδικασίες επίτευξής τους, εντοπίζει τα δυνατά σημεία και τις αδυναμίες στη λειτουργία του, και προτάσσει σχέδια ακαδημαϊκής ανάπτυξής του. Έκθεση Εσωτερικής Αξιολόγησης Τµήµατος Κοινωνικής Εργασίας Τ.Ε.Ι. Αθήνας, 2011 6

1. Η διαδικασία της εσωτερικής αξιολόγησης 1.1. Περιγραφή και ανάλυση της διαδικασίας εσωτερικής αξιολόγησης στο Τμήμα. Η εσωτερική αξιολόγηση του Τμήματος αφορά στο πρόγραμμα σπουδών, διδακτικό έργο, ερευνητικό έργο, στις σχέσεις του Τμήματος με κοινωνικούς, πολιτιστικούς και παραγωγικούς φορείς, στη στρατηγική ακαδημαϊκής ανάπτυξής του και στις διοικητικές υπηρεσίες και υποδομές του. Η διαδικασία εσωτερικής αξιολόγησης περιλάμβανει τη διερεύνηση των απόψεων των φοιτητών και των μελών του εκπαιδευτικού προσωπικού και βασίστηκε στις παρακάτω πηγές στοιχείων: Απογραφικό δελτίο εξαμηνιαίου μαθήματος, διδασκαλίας και υποδομών από τους διδάσκοντες (παράρτημα 1) Απογραφικό δελτίο για τα μέλη του εκπαιδευτικού προσωπικού/ Ερευνητικό έργο (παράρτημα 1) Ερωτηματολόγιο αξιολόγησης μαθήματος, διδασκαλίας από τους φοιτητές (παράρτημα1) Αρχείο Γραμματείας του Τμήματος Αρχείο Γραφείου Διεθνών σχέσεων Ηλεκτρονικές βάσεις δεδομένων Για τη συλλογή των στοιχείων της αξιολόγησης χρησιμοποιήθηκαν τα υποδείγματα ερωτηματολογίων που προτάθηκαν από την ΑΔΙΠ. Το ερωτηματολόγιο των φοιτητών αποτελείται από 37 ερωτήσεις, οι οποίες καλύπτουν πέντε τομείς αξιολόγησης που αφορούν στο μάθημα (θεωρητικό ή εργαστηριακό), τους διδάσκοντες και τους φοιτητές. Τα ερωτηματολόγια των φοιτητών διανεμήθηκαν από τους διδάσκοντες σε ώρα των μαθημάτων μεταξύ της 8 ης και 10 ης εβδομάδας διδασκαλίας των μαθημάτων του χειμερινού και του εαρινού εξαμήνου του ακαδημαϊκού έτους 2008-2009 και συμπληρώθηκαν ανώνυμα από τους φοιτητές. Τα συμπληρωμένα ερωτηματολόγια συλλέχθηκαν και επιστράφηκαν στη Γραμματεία του Τμήματος σε σφραγισμένο φάκελο από εκπροσώπους των φοιτητών. Τα ερωτηματολόγια (δύο απογραφικά δελτία), που συμπλήρωσαν οι διδάσκοντες, αφορούν στο επιστημονικό έργο, μαθήματα και υποδομές. Τα ερωτηματολόγια που συμπληρώθηκαν συνολικά και ανά κατηγορία παρατίθενται στον παρακάτω πίνακα. Έκθεση Εσωτερικής Αξιολόγησης Τµήµατος Κοινωνικής Εργασίας Τ.Ε.Ι. Αθήνας, 2011 7

Συμπληρωθέντα Ερωτηματολόγια Εσωτερικής Αξιολόγησης (2008-2009) Σύνολο ερωτηματολογίων Διδάσκοντες (ΕΠ, ΕΕΠ) Ερωτηματολόγιο αξιολόγησης 50 μαθήματος/ διδασκαλίας Ερωτηματολόγια αξιολόγησης 13 Πρακτικής Εργαστηριακής Άσκησης - Εποπτείας Ερωτηματολόγιο αξιολόγησης 14 υποδομών Ερωτηματολόγιο αξιολόγησης 18 ερευνητικού έργου Σύνολο δελτίων διδασκόντων 95 Φοιτητές Ερωτηματολόγιο αξιολόγησης 1197 μαθήματος / διδασκαλίας από τους φοιτητές Σύνολο δελτίων φοιτητών 1197 Οι απαντήσεις στα ερωτηματολόγια των φοιτητών δόθηκαν σύμφωνα με μία πεντάβαθμη κλίμακα διακύμανσης: απαράδεκτη, μη ικανοποιητική, μέτρια, ικανοποιητική, πολύ καλή. Οι απαντήσεις των φοιτητών καταχωρήθηκαν σε λογιστικά φύλλα με βάση τους κωδικούς των μαθημάτων και αναλύθηκαν από την ΟΜΕΑ. Τα συγκεντρωτικά αποτελέσματα παρουσιάζονται στο παράρτημα (παράρτημα 2), ενώ στο κείμενο της έκθεσης ενσωματώνονται τα αποτελέσματα εκείνα που αφορούν στη σχετική ενότητα. Η ΟΜΕΑ ολοκλήρωσε τη συγκέντρωση και την ανάλυση απαραίτητου υλικού ερευνητικού υλικού προκειμένου να απαντήσει στα ερωτήματα της αξιολόγησης και συνέταξε την έκθεση αξιολόγησης την οποία έθεσε στην διάθεση όλο του προσωπικού του Τμήματος και στους εκπροσώπους των φοιτητών πριν τη συζήτηση στη Γενική Συνέλευση του Τμήματος. 1.2. Ανάλυση των θετικών στοιχείων και των δυσκολιών που παρουσιάσθηκαν κατά τη διαδικασία της εσωτερικής αξιολόγησης Το θετικό στοιχείο της αξιολόγησης είναι ότι με αφορμή την έκθεση αποτυπώνεται για πρώτη φορά η συνολική εικόνα για τη φύση και το έργο του Τμήματος τη δεδομένη χρονική στιγμή. Επισημαίνονται τα ισχυρά σημεία του, αλλά και οι ελλείψεις και οι αδυναμίες του με σκοπό να οδηγήσουν σε αποφάσεις και πρακτικές αναβάθμισης της ποιότητας της παρεχόμενης εκπαίδευσης. Έκθεση Εσωτερικής Αξιολόγησης Τµήµατος Κοινωνικής Εργασίας Τ.Ε.Ι. Αθήνας, 2011 8

Οι δυσκολίες που παρουσιάστηκαν συνδέονται κυρίως με την έλλειψη κατάλληλου υποστηρικτικού συστήματος της όλης διαδικασίας. Η συγκέντρωση και η ανάλυση των στοιχείων πραγματοποιήθηκε αποκλειστικά από μέλη του εκπαιδευτικού προσωπικού και κυρίως από τα μέλη της ΟΜΕΑ. Επισημαίνεται ότι η σύσταση της ΟΜΕΑ άλλαξε τρεις φορές κατά τη διάρκεια της όλης διαδικασίας λόγω συνταξιοδότησης μελών, εκπαιδευτικών αδειών κ.ά. Οι προαναφερόμενοι παράγοντες συνδέονται με τη χρονική καθυστέρηση στην ολοκλήρωση της όλης διαδικασίας. Η αξιολόγηση πραγματοποιήθηκε κατά το χειμερινό και εαρινό εξάμηνο του ακαδημαϊκού έτους 2008-2009 και η έκθεση κατατίθεται το εαρινό εξάμηνο 2011. 1.3. Προτάσεις για τη βελτίωση της διαδικασίας Προσαρμογή των ερωτηματολογίων της ΑΔΙΠ στις ιδιαιτερότητες του Τμήματος. Η Μονάδα Διασφάλισης Ποιότητας (ΜΟΔΙΠ) του ΤΕΙ-Α να αναλαμβάνει μέσω κεντρικού πληροφορικού συστήματος τη συγκέντρωση, αποθήκευση και στατιστική επεξεργασία ανάλυση των δεδομένων του Τμήματος. Αύξηση των μελών της ΟΜΕΑ (τουλάχιστον πέντε ). Έκθεση Εσωτερικής Αξιολόγησης Τµήµατος Κοινωνικής Εργασίας Τ.Ε.Ι. Αθήνας, 2011 9

2. Παρουσίαση του Τμήματος 2.1. Γεωγραφική θέση του Τμήματος Το Τμήμα Κοινωνικής Εργασίας υπάγεται στη Σχολή Επαγγελμάτων Υγείας και Πρόνοιας του Τ.Ε.Ι. Αθήνας. Είναι εγκατεστημένο σε κτίριο επί της οδoύ Θηβών στο δήμο Αιγάλεω, σε απόσταση από το κεντρικό κτιριακό συγκρότημα του Τ.Ε.Ι. Αθήνας και συστεγάζεται με το Τμήμα Επισκεπτών Επισκεπτριών Υγείας. 2.2. Ιστορικό της εξέλιξης του Τμήματος Το Τμήμα Κοινωνικής Εργασίας του Τ.Ε.Ι. Αθήνας δημιουργήθηκε με το Νόμο 1404 /1983,ΦΕΚ 173.τ.Α. Η ίδρυσή του συνδέθηκε με την ένταξη στο Υπουργείο Παιδείας και την ενσωμάτωση τριών ιδιωτικών Σχολών Κοινωνικής Εργασίας ανωτέρου επιπέδου εκπαίδευσης, εποπτευομένων από το Υπουργείο Υγείας και Πρόνοιας, οι οποίες λειτουργούσαν στην Αθήνα από τις αρχές της δεκαετίας του 1960. Πρόκειται για τις σχολές: Ανώτερη Σχολή Κοινωνικής Εργασίας του Ιδρύματος Ανάπτυξης στην Κοινωνική Εργασία, Ανώτερη Σχολή Κοινωνικής Εργασίας της Εταιρείας Προστασίας Ανηλίκων Αθηνών και Ανώτερη Σχολή Κοινωνικής Εργασίας-Διακονισσών. Η ανάπτυξη του ακαδημαϊκού προφίλ του Τμήματος τις δύο τελευταίες δεκαετίες, συνδέεται κυρίως με σημαντικές θεσμικές αλλαγές όπως τετραετή φοίτηση (Π.Δ. 227/1995/ΦΕΚ 130/Α / 20.6.95), αύξηση των ακαδημαϊκών προσόντων πρόσληψης του διδακτικού προσωπικού (απαραίτητος μεταπτυχιακός τίτλος για την βαθμίδα καθηγητή εφαρμογών (Ν. 2916/2001/ ΦΕΚ 114 / Α / 11.6.01), εκσυγχρονισμό του προγράμματος σπουδών, με την άνθιση των προγραμμάτων ανταλλαγών (Erasmus & Leonardo) με πολλά ΑΕΙ ευρωπαϊκών χωρών και γενικότερα με την αύξηση των ακαδημαϊκών προσόντων του μόνιμου εκπαιδευτικού προσωπικού (περισσότεροι διδάκτορες και υποψήφιοι διδάκτορες). 2.2.1. Στελέχωση του Τμήματος (διδακτικό, διοικητικό και εργαστηριακό προσωπικό) κατά την τελευταία πενταετία. To ακαδημαϊκό έτος 2010-2011 το Τμήμα περιλαμβάνει: α) 12(το χειμ.εξ/νο) και 11(το εαρ.) μέλη Εκπ/κού Προσωπικού: έναν Καθηγητή Κοινωνιολογίας, μία Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Κοινωνιολογίας,πέντε Επίκουρους Καθηγητές (τρεις Κοινωνικής Εργασίας και δύο Ψυχολογίας) και πέντε Καθηγητές Εφαρμογών Κοινωνικής Εργασίας. β) 3 μέλη Διοικητικού Προσωπικού και 1 μέλος Ειδικού Τεχνικού Προσωπικού. Το Έκτακτο Εκπαιδευτικό Προσωπικό (με ωριαία απασχόληση), απαριθμεί 18 μέλη. Την τελευταία πενταετία (2005-2010) συνταξιοδοτήθηκαν έξι μέλη ΕΠ (4 στη βαθμίδα του Αναπληρωτή και 2 Έκθεση Εσωτερικής Αξιολόγησης Τµήµατος Κοινωνικής Εργασίας Τ.Ε.Ι. Αθήνας, 2011 10

Επίκουρου) και πραγματοποιήθηκαν 4 νέες προσλήψεις (2 στη βαθμίδα Επίκουρου Καθηγητή και 2 στη βαθμίδα Καθηγητή Εφαρμογών). Επίσης, αυξήθηκε το Διοικητικό Προσωπικό από έναν υπάλληλο σε τρεις και έγινε μία πρόσληψη Ειδικού Τεχνικού Προσωπικού. Αυτό που ανησυχεί είναι η συνολική μείωση του ΕΠ από 14 σε 12 μέλη, παρότι ο αριθμός των φοιτητών τείνει να αυξάνεται ( βλ. πίνακες 11-1, 11-2 στο παράρτημα 3 ). 2.2.2. Αριθμός και κατανομή των φοιτητών (προπτυχιακοί) κατά την τελευταία πενταετία. Οι σπουδές στο Τμήμα Κοινωνικής Εργασίας του Τ.Ε.Ι. Αθήνας εξακολουθούν να έχουν σταθερή ζήτηση. Ο αριθμός των εγγεγραμμένων φοιτητών την τελευταία πενταετία παρουσιάζει αύξηση. Ο μέσος όρος εγγεγραμμένων φοιτητών ανά έτος είναι 1002 άτομα, ενώ ο μέσος όρος των εισερχομένων φοιτητών ανέρχεται σε 145 άτομα ( βλ. πίνακες 11-2, 11-3 στο παράρτημα 3 ). 2.3. Σκοποί και στόχοι του Τμήματος σύμφωνα με το ΦΕΚ ίδρυσής του. Το προεδρικό διάταγμα (462/1984, ΦΕΚ 166 τ. Α ) που αφορά στην ίδρυση του Τμήματος Κοινωνικής Εργασίας στη Σχολή Επαγγελμάτων Υγείας και Πρόνοιας του Τ.Ε.Ι. Αθήνας, περιγράφει το πρόγραμμα μαθημάτων του Τμήματος ανά εξάμηνο σπουδών χωρίς να αναφέρεται στο σκοπό και στους στόχους της εκπαίδευσης. Ωστόσο σε πρόσφατη Υπουργική Απόφαση (34397/Ε5/4.4.06/ΦΕΚ 463/13.4.06) με την οποία καθορίστηκε το περιεχόμενο σπουδών των Τμημάτων του Τ.Ε.Ι. Αθήνας, το Τμήμα έχει ως αποστολή την εκπαίδευση κοινωνικών λειτουργών υψηλού επιπέδου παρέχοντας σύγχρονες γνώσεις που θα τους διασφαλίσουν επιτυχή επιστημονική και επαγγελματική δραστηριότητα στο πλαίσιο των μεταβαλλόμενων κοινωνικών αναγκών της ραγδαία αναπτυσσόμενης επιστήμης και τεχνολογίας. Παράλληλα, αποστολή του Τμήματος είναι η προώθηση και διεξαγωγή της έρευνας συμβάλλοντας στην πρόοδο της Κοινωνικής Εργασίας ως εφαρμοσμένης κοινωνικής επιστήμης αλλά και στην αναπτυξιακή διαδικασία της χώρας. Ειδικότερα, στο πλαίσιο της αποστολής του το Τμήμα στοχεύει στα παρακάτω: Εφοδιάζει τους φοιτητές με ένα ευρύ φάσμα επιστημονικών γνώσεων και προσεγγίσεων για την κατανόηση της ανθρώπινης συμπεριφοράς και των κοινωνικών προβλημάτων στο σύγχρονο ελληνικό και ευρωπαϊκό περιβάλλον. Εφοδιάζει τους φοιτητές για την επαγγελματική άσκηση της Γενικής / διαμεθοδικής Κοινωνικής Εργασίας (μοντέλα και δεξιότητες επίλυσης προβλημάτων κοινωνικής λειτουργικότητας σε επίπεδο ατόμου, Έκθεση Εσωτερικής Αξιολόγησης Τµήµατος Κοινωνικής Εργασίας Τ.Ε.Ι. Αθήνας, 2011 11

οικογένειας, ομάδας, οργανισμού και κοινότητας). Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στις ανάγκες των ευάλωτων κοινωνικών ομάδων. Ενσωματώνει στη μαθησιακή διαδικασία τις αρχές, τις αξίες και την ιστορία του επαγγέλματος του κοινωνικού λειτουργού. Καλλιεργεί την κριτική ικανότητα των φοιτητών για το σύγχρονο ευρωπαϊκό πλαίσιο κοινωνικής πολιτικής και το ρόλο της κοινωνικής εργασίας. Εφοδιάζει τους φοιτητές με γνώσεις και δεξιότητες για την έρευνα και την αξιολόγηση της επαγγελματικής πρακτικής και αναπτύσσει την κριτική ικανότητά τους στην αξιοποίηση των ευρημάτων της έρευνας. Αναπτύσσει και αξιολογεί τις υπηρεσίες και τις κοινωνικές οργανώσεις πρακτικής εκπαίδευσης των σπουδαστών. Αναπτύσσει σχέσεις συνεργασίας με κοινωνικές οργανώσεις, υπηρεσίες και τοπικούς φορείς στο πλαίσιο της σύνδεσης της εκπαίδευσης με την τοπική κοινωνία και συμπράττει στην ανάπτυξη κοινωνικών προγραμμάτων. Διεξάγει έρευνες με σκοπό την πρόληψη - αντιμετώπιση προβλημάτων,σε τοπικό, κοινοτικό, οικογενειακό, ατομικό, ομαδικό επίπεδο και την ανατροφοδότηση της εκπαίδευσης με τεκμηριωμένη γνώση. Αναπτύσσει συνεργασίες με ευρωπαϊκά εκπαιδευτικά ιδρύματα με στόχο την ανταλλαγή γνώσεων και εμπειριών. Συνεργάζεται με ερευνητικά ιδρύματα της χώρας και του εξωτερικού καθώς και με άλλους οργανισμούς και παραγωγικούς φορείς. Αναπτύσσει διαδικασίες για τη διασφάλιση και βελτίωση της ποιότητας των λειτουργιών του. Μεριμνά για την ανάπτυξη προγραμμάτων συνεχιζόμενης εκπαίδευσης Συμπράττει με εκπαιδευτικά και ερευνητικά ιδρύματα για την ανάπτυξη και λειτουργία μεταπτυχιακών προγραμμάτων σπουδών. 2.3.1. Τρόποι με τους οποίους αντιλαμβάνεται η ακαδημαϊκή κοινότητα του Τμήματος τους στόχους και τους σκοπούς του Τμήματος. Τα μέλη της ακαδημαϊκής κοινότητας του Τμήματος μετέχουν ενεργά στη διαμόρφωση και στην πραγματοποίηση των σκοπών και στόχων του Τμήματος. Συμμετέχουν σε διαδικασίες εκσυγχρονισμού της Εκπαίδευσης στο πλαίσιο του ΤΕΙ-Α, παρακολουθούν τις διεθνείς εξελίξεις (κυρίως τις ευρωπαϊκές) που ορίζουν την εκπαίδευση στην κοινωνική εργασία. Με βάση την εκπαιδευτική εμπειρία τους και το γνωστικό τους αντικείμενο μετέχουν ενεργά στον εκσυγχρονισμό του προγράμματος σπουδών και στη βελτίωση της ποιότητας της παρεχόμενης εκπαίδευσης. Ο εκσυγχρονισμός του προγράμματος σπουδών στο Τμήμα και η αναβάθμιση της παρεχόμενης εκπαίδευσης πραγματοποιείται με την αναθεώρηση του προγράμματος (έχουν γίνει δύο την τελευταία δεκαετία), με την ανάπτυξη προγραμμάτων ανταλλαγής με ευρωπαϊκά ΑΕΙ (πάνω από 20 Έκθεση Εσωτερικής Αξιολόγησης Τµήµατος Κοινωνικής Εργασίας Τ.Ε.Ι. Αθήνας, 2011 12

προγράμματα λειτουργούν κατ έτος), με τη συμμετοχή των μελών σε ερευνητικές μελέτες και με την αύξηση των επιστημονικών δημοσιεύσεων. Επιπλέον στον εκσυγχρονισμό της παρεχόμενης εκπαίδευσης συντείνει η αύξηση των ακαδημαϊκών προσόντων των μελών (τρεις νέοι διδάκτορες και δύο υποψήφιοι διδάκτορες την τελευταία τετραετία), καθώς και τα αναβαθμισμένα κριτήρια επιλογής εξωτερικών συνεργατών. Τέλος, στην αναβάθμιση των σπουδών συμβάλλει η συνεχής επιλογή και αξιολόγηση των πλαισίων πρακτικής άσκησης (κάθε ακαδημαϊκό έτος) από το Τμήμα. 2.3.2.Ύπαρξη απόκλισης των επίσημα διατυπωμένων (στο ΦΕΚ ίδρυσης) στόχων του Τμήματος από εκείνους που σήμερα το Τμήμα θεωρεί ότι πρέπει να επιδιώκει. Σήμερα, οι στόχοι που το Τμήμα επιδιώκει είναι σε συμφωνία με την επίσημη διατύπωση της αποστολής του, στο ΦΕΚ 463/13.4.06, όπου καθορίζεται το περιεχόμενο των σπουδών του. 2.3.3. Επίτευξη των στόχων που σήμερα το Τμήμα θεωρεί ότι πρέπει να επιδιώκει. Παράγοντες που δρουν αποτρεπτικά ή ανασταλτικά στην προσπάθεια αυτή. Το Τμήμα καταβάλλει συνεχείς προσπάθειες προκειμένου να ανταποκριθεί επιτυχώς στους προαναφερόμενους στόχους. Η παροχή σύγχρονης εκπαίδευσης στην κοινωνική εργασία προωθείται κυρίως μέσα από τα αυξανόμενα προσόντα του εκπαιδευτικού προσωπικού, τον εκσυγχρονισμό του προγράμματος σπουδών, την ανάπτυξη ερευνητικού - επιστημονικού έργου καθώς και με τη συμμετοχή φοιτητών και διδασκόντων σε διακρατικά εκπαιδευτικά προγράμματα. Οι παράγοντες που συμβάλλουν αρνητικά στην προσπάθεια του Τμήματος να επιτύχει τους στόχους του είναι : Το εξαντλητικό ωράριο του ΕΠ σε συνδυασμό με τις αυξανόμενες απαιτήσεις στην παροχή διοικητικού έργου. Ο μεγάλος αριθμός εκπαιδευτικού προσωπικού με ωριαία αντιμισθία και οι δυσμενείς συνθήκες εργασίας του. Η έλλειψη κατάλληλων κτιριακών εγκαταστάσεων, χώρων και εξοπλισμού. 2.3.4. Ύπαρξη λόγων αναθεώρησης των επίσημα διατυπωμένων (στο ΦΕΚ ίδρυσης) στόχων του Τμήματος. Έκθεση Εσωτερικής Αξιολόγησης Τµήµατος Κοινωνικής Εργασίας Τ.Ε.Ι. Αθήνας, 2011 13

Θεωρούμε ότι χρειάζεται να συμπληρωθεί η επίσημη διατύπωση σχετικά με την αποστολή του Τμήματος (ΦΕΚ 463/13.4.06) με συγκεκριμένη αναφορά στους βασικούς στόχους του Τμήματος (βλ. υποενότητα 2.3.) Διοίκηση του Τμήματος 2.4.1. Θεσμοθετημένες επιτροπές που λειτουργούν στο Τμήμα. Οι επιτροπές που λειτουργούν στο Τμήμα είναι : Επιτροπή Πρακτικής Εργαστηριακής Άσκησης και Πρακτικής Άσκησης Επιτροπή Αξιολόγησης του Έκτακτου Εκπαιδευτικού Προσωπικού Επιτροπή Ωρολογίου Προγράμματος Επιτροπή Πτυχιακών Εργασιών Επιτροπή Προγράμματος Τελικών Εξετάσεων Επιτροπή Ιστοσελίδας του Τμήματος Επιτροπή Εμπλουτισμού Βιβλιοθήκης Επιτροπή Εσωτερικής Αξιολόγησης Επιτροπή Ευρωπαϊκών Προγραμμάτων Επιτροπή Μετεγγραφών Επιτροπή Μόνιμου και Αναλώσιμου Εξοπλισμού Το κάθε μέλος ΕΠ συμμετέχει σε τρεις τουλάχιστον επιτροπές για τη διεξαγωγή του έργου τους, το οποίο συχνά απαιτεί διοικητικό έργο πολλαπλάσιο από εκείνο του διδακτικού. Επίσης, διοικητικό έργο απαιτείται στους Τομείς μαθημάτων και κυρίως στο Συμβούλιο του Τμήματος. Εσωτερικοί κανονισμοί του Τμήματος Το Τμήμα ακολουθεί τον Εσωτερικό Κανονισμό του ΤΕΙ- Αθήνας που έχει εγκριθεί από τη Γενική Συνέλευση του Ιδρύματος. 2.4.2. Διάρθρωση του Τμήματος σε Τομείς. Βαθμός ανταπόκρισης αυτής της διάρθρωσης στη σημερινή αντίληψη του Τμήματος για την αποστολή του. Το Τμήμα διαρθρώνεται σε τρεις Τομείς Μαθημάτων. Τομέας Ι: Γενικών Μαθημάτων, Τομέας ΙΙ: Κλινικής και Ομαδικής Κοινωνικής Εργασίας και Τομέας ΙΙΙ: Κοινοτικής Εργασίας- Κοινωνικής Πολιτικής. Ο πρώτος τομέας περιλαμβάνει μαθήματα γενικής υποδομής και οι άλλοι δύο μαθήματα ειδικότητας. Η διάρθρωση αυτή αποσκοπεί στη διαμεθοδική προσέγγιση της Κοινωνικής Εργασίας και στη διεπιστημονική προσέγγιση των κοινωνικών προβλημάτων. Έκθεση Εσωτερικής Αξιολόγησης Τµήµατος Κοινωνικής Εργασίας Τ.Ε.Ι. Αθήνας, 2011 14

3. Προγράμματα Σπουδών 3.1. Πρόγραμμα Προπτυχιακών Σπουδών Το Τμήμα Κοινωνικής Εργασίας εκσυγχρονίζει κατά διαστήματα το Πρόγραμμα Σπουδών, προκειμένου να ανταποκριθεί στις μεταβαλλόμενες κοινωνικές ανάγκες και να βελτιώσει την ποιότητα της παρεχόμενης εκπαίδευσης. Η τελευταία αναθεώρηση του Προγράμματος Σπουδών έγινε το ακαδημαϊκό έτος 2007-2008. Το ισχύον πρόγραμμα βασίζεται στις υποδείξεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης και στα διεθνώς αναγνωρισμένα κριτήρια για τις προπτυχιακές σπουδές στην κοινωνική εργασία. Σκοπός του ισχύοντος προγράμματος σπουδών Το πρόγραμμα σπουδών στοχεύει στην παραγωγή πτυχιούχων κοινωνικής εργασίας, ικανών να εργαστούν αποτελεσματικά στο σύγχρονο πλαίσιο παροχής κοινωνικών υπηρεσιών στην Ελλάδα ή σε άλλη χώρα και να προάγουν την κοινωνική ευημερία. Βασίζεται στην ενσωμάτωση γνώσεων, αξιών και δεξιοτήτων κοινωνικής εργασίας με εστίαση στη γενική /διαμεθοδική πρακτική, η οποία περιλαμβάνει παρεμβάσεις κοινωνικής εργασίας για την πρόληψη και την αντιμετώπιση προβλημάτων κοινωνικής λειτουργικότητας σε πολλά επίπεδα : ατόμου, οικογένειας, ομάδας, οργανισμού, κοινότητας και κοινωνικής πολιτικής. Το πρόγραμμα συμπεριλαμβάνει γνώσεις θεωριών και μεθόδων κοινωνικής εργασίας, οργάνωσης και διοίκησης κοινωνικών υπηρεσιών, κοινωνικής πολιτικής, σχεδιασμού και αξιολόγησης κοινωνικών προγραμμάτων υπηρεσιών, μεθόδων έρευνας στην κοινωνική εργασία, γνώσεις για τις ευάλωτες κοινωνικές ομάδες κ.ά. Αναμενόμενα μαθησιακά αποτελέσματα του ισχύοντος προγράμματος σπουδών. Με την επιτυχή ολοκλήρωση του προγράμματος σπουδών οι πτυχιούχοι αναμένεται : Να κατανοούν και να αξιοποιούν θεωρίες για την ανθρώπινη βιοψυχοκοινωνική ανάπτυξη και συμπεριφορά. Να κατανοούν και να αξιοποιούν την οπτική των οικοσυστημάτων, ενσωματώνοντας αξίες και μοντέλα κοινωνικής εργασίας (ενδυνάμωσης, δυνατοτήτων κ.λπ.) Να κατέχουν τις απαραίτητες γνώσεις και δεξιότητες παρέμβασης για την εφαρμογή της γενικής / διαμεθοδικής πρακτικής σε επίπεδο Έκθεση Εσωτερικής Αξιολόγησης Τµήµατος Κοινωνικής Εργασίας Τ.Ε.Ι. Αθήνας, 2011 15

ατόμου, οικογένειας, ομάδας, κοινότητας και κοινωνικής οργάνωσης. Να κατανοούν και να αναλύουν την επίδραση της ισχύουσας κοινωνικής πολιτικής στην πρόληψη και αντιμετώπιση προβλημάτων κοινωνικής λειτουργικότητας ατόμων, οικογενειών και στη λειτουργία των κοινωνικών υπηρεσιών και των οργανώσεων. Να εφαρμόζουν δεξιότητες διαγνωστικής εκτίμησης προβλημάτων κοινωνικής λειτουργικότητας, να σχεδιάζουν και να υλοποιούν υποστηρικτικές συμβουλευτικές παρεμβάσεις σε διαφορετικά επίπεδα (ατόμου, οικογένειας, ομάδας, κοινότητας). Να προσδιορίζουν κοινωνικές ανισότητες και διακρίσεις στο πλαίσιο του επαγγελματικού ρόλου τους για την προώθηση της κοινωνικής δικαιοσύνης. Να εφαρμόζουν γνώσεις και δεξιότητες παρέμβασης για να υποστηρίξουν άτομα και ευάλωτες ομάδες σε δυσλειτουργική σχέση με το περιβάλλον τους (γυναίκες, παιδιά, νέοι, μετανάστες, ηλικιωμένοι, ανάπηροι κ.ά.) Να εφαρμόζουν μεθόδους έρευνας για την ανάπτυξη και αξιολόγηση παρεμβάσεων κοινωνικής εργασίας και για την αναβάθμιση των προγραμμάτων κοινωνικής πολιτικής. Να υιοθετούν θεωρητικές γνώσεις που υποστηρίζονται από ερευνητικά ευρήματα για την κατανόηση και επίλυση των προβλημάτων κοινωνικής λειτουργικότητας. Να αντιλαμβάνονται και να ελέγχουν πιθανές προσωπικές προκαταλήψεις σε σχέση με την ηλικία, την τάξη, το χρώμα, την κουλτούρα, την αναπηρία, την εθνικότητα, την οικογενειακή δομή, το φύλο, και το σεξουαλικό προσανατολισμό των ανθρώπων. Να ενστερνίζονται τις αξίες και τη δεοντολογία της κοινωνικής εργασίας 3.1.1 Βαθμός ανταπόκρισης του προγράμματος προπτυχιακών σπουδών στους στόχους του Τμήματος και στις απαιτήσεις της κοινωνίας. Διαδικασίες ελέγχου της ανταπόκρισης αυτής και πόσο αποτελεσματικά εφαρμόζονται Η ανταπόκριση του προγράμματος σπουδών στους στόχους του Τμήματος παρακολουθείται και ελέγχεται μέσα από τα θεσμικά όργανα : Τομείς Μαθημάτων και Γενική Συνέλευση του Τμήματος. Ειδικότερα, κατά την Έκθεση Εσωτερικής Αξιολόγησης Τµήµατος Κοινωνικής Εργασίας Τ.Ε.Ι. Αθήνας, 2011 16

τελευταία αναθεώρηση του προγράμματος σπουδών, η επιτροπή αναθεώρησης του προγράμματος ακολούθησε την ακόλουθη διαδικασία : Ζήτησε από όλα τα μέλη του ΕΠ προτάσεις για αλλαγές μαθημάτων. Συνεργάστηκε με την Επιστημονική Επιτροπή του ΤΕΙ-Α για τη διαμόρφωση του νέου προγράμματος σπουδών στις επιταγές της συμφωνίας της Μπολόνια. Διαμόρφωσε το νέο πρόγραμμα το οποίο συζητήθηκε και αποφασίστηκε στη Γενική Συνέλευση του Τμήματος. Διαδικασίες αξιολόγησης και αναθεώρησης του προγράμματος Σπουδών και πόσο αποτελεσματικά εφαρμόζονται. Η διαδικασία αναθεώρησης του προγράμματος σπουδών ορίζεται με το νόμο 3404, ΦΕΚ 17.10.05 άρθρο 2. Συγκεκριμένα η ρύθμιση αυτή αναφέρει ότι: Το πρόγραμμα σπουδών καταρτίζεται από τη Γενική Συνέλευση του Τμήματος με βάση το αντίστοιχο περιεχόμενο σπουδών, ύστερα από εισήγηση της επιτροπής, που συγκροτείται με απόφαση του Συμβουλίου του Τμήματος ( ) Το Συμβούλιο του ΤΕΙ ύστερα από γνώμη της Επιστημονικής Επιτροπής Σπουδών, εγκρίνει το πρόγραμμα ή - αν διαφωνεί - το αναπέμπει στο Τμήμα. Η διαδικασία αυτή επιτρέπει στη Γενική Συνέλευση του Τμήματος να επανεξετάζει και να αναπροσαρμόζει το πρόγραμμα σπουδών όποτε κρίνει σκόπιμο. Ωστόσο στο πλαίσιο των επιτροπών που λειτουργούν στο Τμήμα δεν υφίσταται επιτροπή με στόχο τη συνεχή / διαρκή αξιολόγηση του προγράμματος σπουδών. Τρόποι δημοσιοποίησης του Προγράμματος Σπουδών. Το Πρόγραμμα Σπουδών είναι διαθέσιμο στον ιστότοπο του Τμήματος http://www.teiath.gr/seyp/socialwork/ και αποτελεί μέρος του Οδηγού Σπουδών. Ύπαρξη αποτελεσματικής διαδικασίας παρακολούθησης της επαγγελματικής εξέλιξης των αποφοίτων. Τρόποι χρησιμοποίησης των αποτελεσμάτων της. Το Τμήμα δεν διαθέτει ένα αποτελεσματικό σύστημα παρακολούθησης της επαγγελματικής εξέλιξης των αποφοίτων. Τελευταία γίνονται προσπάθειες διερεύνησης της επαγγελματικής κατάστασης των αποφοίτων στα εργαστήρια των μαθημάτων της έρευνας και σε επίπεδο πτυχιακών εργασιών. Άποψη του Τμήματος όσον αφορά στο «βαθμό ανταπόκρισης του Προγράμματος Σπουδών στους στόχους του Τμήματος και στις απαιτήσεις της κοινωνίας» Θετικά αρνητικά σημεία και ενδεχόμενοι κίνδυνοι από τα αρνητικά. Το πρόγραμμα σπουδών ανταποκρίνεται στους στόχους του Τμήματος για την εκπαίδευση κοινωνικών λειτουργών υψηλού επιπέδου. Οι φοιτητές αποκτούν θεωρητικές και εφαρμοσμένες γνώσεις για την κατανόηση, την πρόληψη και την Έκθεση Εσωτερικής Αξιολόγησης Τµήµατος Κοινωνικής Εργασίας Τ.Ε.Ι. Αθήνας, 2011 17

αντιμετώπιση σύγχρονων κοινωνικών προβλημάτων σε όλα τα επίπεδα οργάνωσης του κοινωνικού βίου. Με τις γνώσεις, τις δεξιότητες και τις ικανότητες που αποκτούνται κατά τη διάρκεια της εκπαίδευσης, οι απόφοιτοι μπορούν να συμβάλουν στην αντιμετώπιση σύνθετων, σοβαρών,εκτεταμένων ατομικών, οικογενειακών, ομαδικών προβλημάτων (βίας, ουσιοεξάρτησης, κ.ά.) και γενικότερα σε ζητήματα που αφορούν στην ενδυνάμωση και στην προάσπιση των δικαιωμάτων του ανθρώπου με στόχο τη βελτίωση της ποιότητας ζωής του. Με την έννοια αυτή καταβάλλεται αμείωτη προσπάθεια ώστε το πρόγραμμα σπουδών του Τμήματος να προσαρμόζεται στις μεταβαλλόμενες κοινωνικές ανάγκες και τα προβλήματα. Το ισχύον πρόγραμμα σπουδών τηρεί τα κριτήρια της Υ.Α. 46350/Ε5/11.5.2006 για τον «Καθορισμό ενιαίων κανόνων για την κατάρτιση των Προγραμμάτων Σπουδών των Τμημάτων ΤΕΙ» και της Υ.Α. 5/89656/Β3 ΦΕΚ 1466, 13.8.2007 «Σύστημα μεταφοράς και συσσώρευσης πιστωτικών μονάδων» για φόρτο εργασίας και πιστωτικές μονάδες σε κάθε μάθημα ώστε να είναι αξιόπιστο και να διευκολύνει τη συνεργασία με άλλα εκπαιδευτικά ιδρύματα Μια αδυναμία του προγράμματος σπουδών είναι ότι δεν ανταποκρίνεται επαρκώς στους επίσημα διατυπωμένους στόχους του Τμήματος για την προώθηση της έρευνας ως απαραίτητη προϋπόθεση για την πρόοδο της κοινωνικής εργασίας (Υ.Α.34397/Ε5/4.4.06/ΦΕΚ 463/13.4.2006). Η συμμετοχή του Τμήματος σε ερευνητικές μελέτες που αφορούν στην πρακτική και στην εκπαίδευση της κοινωνικής εργασίας είναι περιορισμένη. Αυτό συνδέεται κυρίως με το μικρό αριθμό των ερευνητικών προγραμμάτων που προκηρύσσονται στο ΤΕΙ-Α καθώς και με την έλλειψη Ερευνητικού Εργαστηρίου στο Τμήμα με στόχο την ανάπτυξη της έρευνας στο πεδίο της κοινωνικής εργασίας. Επίσης το μεγάλο διδακτικό ωράριο του ΕΠ και η επιβάρυνσή του με διοικητικό έργο είναι παράγοντες που αναστέλλουν τη συμμετοχή του σε ερευνητικά προγράμματα. Η ανάπτυξη της έρευνας είναι κρίσιμος παράγοντας για τη σύνδεση της εκπαίδευσης που παρέχεται στο Τμήμα με τις απαιτήσεις της κοινωνίας. Ως εκ τούτου οι προαναφερόμενοι ανασταλτικοί παράγοντες πρέπει να αντιμετωπιστούν άμεσα και αποτελεσματικά. Η αξιολόγηση του Προγράμματος Σπουδών από το ακαδημαϊκό προσωπικό και τους φοιτητές. Το Πρόγραμμα Σπουδών κρίνεται ικανοποιητικό από το ΕΠ του Τμήματος. Ο βαθμός ικανοποίησης των φοιτητών στα βασικά στοιχεία του προγράμματος σπουδών είναι υψηλός. Ειδικότερα το 81% των φοιτητών δήλωσαν ικανοποιημένοι έως πολύ ικανοποιημένοι από την σαφήνεια των στόχων των μαθημάτων που διδάχθηκαν, το 75,4% φοιτητών δήλωσαν ικανοποίηση από την ανταπόκριση της διδακτέας ύλης στους στόχους των μαθημάτων, το 77,7% των φοιτητών δήλωσαν ικανοποιημένοι έως πολύ ικανοποιημένοι με την Έκθεση Εσωτερικής Αξιολόγησης Τµήµατος Κοινωνικής Εργασίας Τ.Ε.Ι. Αθήνας, 2011 18

οργάνωση της ύλης των μαθημάτων που διδάχθηκαν και το 72,8% των φοιτητών δήλωσαν ικανοποιημένοι έως πολύ ικανοποιημένοι από το εκπαιδευτικό υλικό που χρησιμοποιήθηκε για την καλύτερη κατανόηση των μαθημάτων. 3.1.2. Δομή, συνεκτικότητα και λειτουργικότητα του Προγράμματος Προπτυχιακών Σπουδών Ποσοστό των μαθημάτων κορμού / ειδίκευσης / κατευθύνσεων στο σύνολο των μαθημάτων. Η συνολική διάρκεια του προγράμματος σπουδών είναι οκτώ (8) εξάμηνα. Από το πρώτο έως το έβδομο εξάμηνο προσφέρονται συνολικά 43 μαθήματα. Τα 35 είναι υποχρεωτικά και τα 8 κατ επιλογήν υποχρεωτικά (Ε, ΣΤ, Ζ εξάμηνο) εκ των οποίων ο φοιτητής επιλέγει τα 4. Το τελευταίο εξάμηνο (Η) πραγματοποιείται η πρακτική άσκηση στο επάγγελμα και εκπονείται η πτυχιακή εργασία. Συνεπώς προϋπόθεση για τη λήψη του πτυχίου είναι οι φοιτητές να έχουν περάσει επιτυχώς 39 μαθήματα (35 υποχρεωτικά και 4 κατ επιλογήν υποχρεωτικά), την πρακτική άσκηση στο επάγγελμα και την πτυχιακή εργασία. Σε κάθε μάθημα αναλογεί συγκεκριμένος φόρτος εργασίας και πιστωτικές μονάδες (Υπουργική απόφαση Φ5/89656/Β3 ΦΕΚ 1466 /13.8.2007 «Σύστημα μεταφοράς και συσσώρευσης πιστωτικών μονάδων). Από το Α έως το Δ εξάμηνο οι φοιτητές διδάσκονται μαθήματα γενικής υποδομής (κοινωνιολογία, ψυχολογία, δίκαιο, κοινωνική πολιτική, ψυχιατρική, εισαγωγικά μαθήματα ειδικότητας (θεωρία και μεθοδολογία κοινωνικής εργασίας) και μαθήματα ειδικής υποδομής (οργάνωση διοίκηση κοινωνικών υπηρεσιών, πληροφορική κλπ). Στα εξάμηνα που ακολουθούν αυξάνονται τα μαθήματα ειδικότητας, ειδικής υποδομής και προστίθενται τα κατ επιλογήν υποχρεωτικά. Κατά τη διάρκεια του Ε και ΣΤ εξαμήνου πραγματοποιείται η Πρακτική Εργαστηριακή Άσκηση Εποπτεία Ι, ΙΙ ( 24 ώρες την εβδομάδα στο Ε εξάμηνο και 25 ώρες στο ΣΤ εξάμηνο). Με την Πρακτική Εργαστηριακή Άσκηση Εποπτεία παρέχεται η δυνατότητα στους φοιτητές να συνδέσουν τη θεωρητική γνώση με την πράξη και να αναπτύξουν εφαρμογές κοινωνικής εργασίας στο πλαίσιο της κοινωνικής υπηρεσίας/ οργάνωσης. Οι φοιτητές υποστηρίζονται και καθοδηγούνται στην πρακτική τους μέσω ομαδικής εποπτείας από επόπτη εκπαιδευτικό σε εβδομαδιαία βάση. Συγκεκριμένα οι κατηγορίες και η αναλογία των μαθημάτων είναι : α) 35 Υποχρεωτικά μαθήματα: 11 Ειδικότητας - 12 Ειδικής Υποδομής 12 Γενικής Υποδομής και β) 8 Επιλογής - Υποχρεωτικά μαθήματα : 6 Ειδικότητας και 2 Ειδικής Υποδομής Τα μαθήματα που αντιστοιχούν σε κάθε κατηγορία αναφέρονται στο Πρόγραμμα Μαθημάτων (βλ. παράρτημα 4 ). Έκθεση Εσωτερικής Αξιολόγησης Τµήµατος Κοινωνικής Εργασίας Τ.Ε.Ι. Αθήνας, 2011 19

Ποσοστό υποχρεωτικών μαθημάτων / μαθημάτων υποχρεωτικής επιλογής / μαθημάτων ελεύθερης επιλογής στο σύνολο των μαθημάτων. Οι φοιτητές πρέπει να παρακολουθήσουν μαζί με την πρακτική άσκηση στο επάγγελμα 35 υποχρεωτικά μαθήματα, ποσοστό 89.7% του συνόλου μαθημάτων και 8 κατ επιλογήν υποχρεωτικά μαθήματα, από τα οποία αξιολογούνται σε 4, ποσοστό 10.3% του συνόλου των μαθημάτων. Ποσοστιαία σχέση μεταξύ μαθημάτων υποβάθρου, μαθημάτων επιστημονικής περιοχής, μαθημάτων γενικών γνώσεων και μαθημάτων ανάπτυξης δεξιοτήτων στο σύνολο των μαθημάτων. Τα μαθήματα γενικών γνώσεων/ γενικής υποδομής είναι 12 (υποχρεωτικά) ποσοστό 27.9 % του συνόλου των μαθημάτων. Τα μαθήματα υποβάθρου/ ειδικής υποδομής είναι 16 (12 υποχρεωτικά και 4 επιλογής) ποσοστό 37.2 % του συνόλου των μαθημάτων. Τα μαθήματα επιστημονικής περιοχής / ειδικότητας είναι 13 (9 υποχρεωτικά και 4 επιλογής) ποσοστό 30.2% του συνόλου των μαθημάτων. Τα μαθήματα ανάπτυξης δεξιοτήτων ειδικότητας είναι 2 (πρακτική εργαστηριακή άσκηση εποπτεία), ποσοστό 4.6% του συνόλου των μαθημάτων. Κατανομή χρόνου μεταξύ θεωρητικής διδασκαλίας, εργαστηρίων, άλλων δραστηριοτήτων. Ο χρόνος των θεωρητικών μαθημάτων είναι 104 ώρες ή 60.4% του συνολικού χρόνου και των εργαστηριακών μαθημάτων είναι 68 ώρες ή 39.6% του συνολικού χρόνου. Από το σύνολο των 68 εργαστηριακών ωρών, οι 19 ώρες κατανέμονται σε μαθήματα, ενώ 49 ώρες κατανέμονται στην Πρακτική Εργαστηριακή Άσκηση Εποπτεία Ι και ΙΙ (24 ώρες εβδομαδιαίως στο Ε εξάμηνο και 25 ώρες στο ΣΤ εξάμηνο). Οργάνωση, συντονισμός της ύλη μεταξύ των μαθημάτων. Επικαλύψεις κενά- ορθολογική έκταση της ύλης των μαθημάτων. Επανεκτίμηση, αναπροσαρμογή και επικαιροποίηση της ύλης των μαθημάτων. Το Πρόγραμμα Σπουδών περιέχει τα περιγράμματα μαθημάτων. Το περίγραμμα κάθε μαθήματος περιλαμβάνει σκοπό, στόχους / αναμενόμενα μαθησιακά αποτελέσματα, διδακτικές ενότητες και σύγχρονη ενδεικτική βιβλιογραφία. Όταν αναθεωρείται το πρόγραμμα σπουδών καταβάλλεται προσπάθεια ώστε να μην υπάρχουν επικαλύψεις και κενά ύλης, και επίσης γίνονται αναπροσαρμογές και επικαιροποίηση της ύλης των μαθημάτων. Ο κάθε καθηγητής φροντίζει για την επικαιροποίηση της ύλης των μαθημάτων Έκθεση Εσωτερικής Αξιολόγησης Τµήµατος Κοινωνικής Εργασίας Τ.Ε.Ι. Αθήνας, 2011 20

μέχρι την επόμενη ανανέωση του προγράμματος. Επίσης καταβάλλεται προσπάθεια από τους καθηγητές ώστε η έκταση της ύλης να συνάδει με τις ώρες διδασκαλίας και το φόρτο εργασίας του μαθήματος. Εφαρμογή συστήματος προαπαιτούμενων μαθημάτων και η λειτουργικότητα του. Ποσοστό των μαθημάτων που εντάσσονται στο σύστημα. Εφαρμόζεται σύστημα προαπαιτούμενων/ εξαρτώμενων μαθημάτων όπου εντάσσονται 18 μαθήματα, ποσοστό 46% του συνολικού αριθμού των 39 μαθημάτων στα οποία υποχρεούται να αξιολογηθεί ο φοιτητής. Οι αλυσίδες των μαθημάτων είναι έξι (6) και η κάθε μια αποτελείται από τρία (3) μαθήματα Τα προαπαιτούμενα μαθήματα για την πρακτική άσκηση στο επάγγελμα είναι 26 ποσοστό 66,6% του συνολικού αριθμού των μαθημάτων. Το δυνατό σημείο στο ισχύον σύστημα προαπαιτούμενων μαθημάτων είναι ότι κατευθύνεται από τα γενικά μαθήματα και τα μαθήματα ειδικής υποδομής, τα οποία στο σύνολο προηγούνται από τα μαθήματα ειδικότητας τα οποία έπονται. Επίσης, η υψηλή αναλογία και η σύνθεση των προαπαιτούμενων μαθημάτων για την άσκηση στο επάγγελμα διασφαλίζει την ετοιμότητα των φοιτητών να ανταποκριθούν αποτελεσματικά στις ανάγκες στις πρακτικής εφαρμογής της κοινωνικής εργασίας στις κοινωνικές υπηρεσίες. Αξιολόγηση φοιτητών για τα προαπαιτούμενα Το μεγαλύτερο ποσοστό των φοιτητών (47,9%) κρίνουν από πολύ έως πάρα πολύ απαραίτητα τα προαπαιτούμενα μαθήματα, ενώ το 32,9% των φοιτητών τα κρίνουν μέτρια απαραίτητα και το 19,1% λίγο ή καθόλου απαραίτητα. Μαθήματα που προσφέρονται από άλλα και μαθήματα που προσφέρονται σε άλλα προγράμματα σπουδών. Τα μαθήματα Πληροφορική, Ψυχιατρική και Αγγλικά, προσφέρονται από άλλα τμήματα, τα οποία αντιστοιχούν σε 7 ώρες, ενώ το Τμήμα Κοινωνικής Εργασίας προσφέρει σε άλλα τμήματα της ΣΕΥΠ μαθήματα Κοινωνιολογίας (12ώρες), Ψυχολογίας (5ώρες) και Κοινωνικής Εργασίας (3ώρες). Μια αρνητική επίπτωση από την παροχή μαθημάτων σε άλλα τμήματα είναι η χρέωση των ωρών του έκτακτου προσωπικού (που συνήθως διδάσκει αυτά τα μαθήματα) στο Τμήμα Κοινωνικής Εργασίας. Σε συνθήκες περιορισμού των ωρών του έκτακτου προσωπικού λόγω περικοπής των δαπανών, προκειμένου να Έκθεση Εσωτερικής Αξιολόγησης Τµήµατος Κοινωνικής Εργασίας Τ.Ε.Ι. Αθήνας, 2011 21

ανταποκριθεί το Τμήμα Κοινωνικής Εργασίας στις υποχρεώσεις του προς τα άλλα προγράμματα σπουδών μειώνει τις ώρες εποπτείας στην πρακτική εργαστηριακή άσκηση με αποτέλεσμα να αυξάνεται η αναλογία φοιτητών προς επόπτη εκπαιδευτικό και την υπερφόρτωση του δεύτερου. Μια ορθή λύση στο πρόβλημα αυτό είναι να χρεώνονται οι ώρες του έκτακτου προσωπικού στο πρόγραμμα σπουδών του εκάστοτε τμήματος από το οποίο χρησιμοποιούνται. Ξένες γλώσσες που διδάσκονται στο Τμήμα. Στο ΣΤ εξάμηνο σπουδών του Τμήματος διδάσκεται το μάθημα Ξένη Γλώσσα - Ορολογία, το οποίο είναι υποχρεωτικό. 3.1.3. Αξιολόγηση του εξεταστικού συστήματος Εφαρμογή πολλών (σε είδος και χρόνο) τρόπων αξιολόγησης των φοιτητών. Ο κανονισμός λειτουργίας του ιδρύματος προβλέπει ως τρόπο αξιολόγησης της επίδοσης των φοιτητών στα θεωρητικά μαθήματα, τη γραπτή εξέταση στο τέλος του εξαμήνου. Επίσης, οι φοιτητές μπορούν να επιλέξουν να εξεταστούν στα θεωρητικά μαθήματα με προαιρετική εργασία τα οποία αξιολογούνται με το 40% της τελικής βαθμολογίας. Ο τρόπος αξιολόγησης των φοιτητών στα εργαστηριακά μαθήματα ορίζεται από τον διδάσκοντα σε συνεργασία με τους φοιτητές. Συνήθως περιλαμβάνει αναθέσεις εργασιών ατομικών ή ομαδικών, παρουσιάσεις στην τάξη. Η αξιολόγηση των μαθημάτων «Πρακτική Εργαστηριακή Άσκηση Εποπτεία» συμπεριλαμβάνει εργασίες των φοιτητών σε εβδομαδιαία βάση σχετικά με την εμπειρία τους στην πρακτική της κοινωνικής εργασίας. Μια αδυναμία του ισχύοντος συστήματος εξέτασης των θεωρητικών μαθημάτων είναι η έλλειψη ευελιξίας, που περιορίζει τους διδάσκοντες από το να επιλέξουν τον καταλληλότερο τρόπο αξιολόγησης που ταιριάζει στην εκάστοτε ομάδα φοιτητών. Διασφάλιση της διαφάνειας της διαδικασίας αξιολόγησης των φοιτητών. Η διαφάνεια στη διαδικασία αξιολόγησης των φοιτητών διασφαλίζεται με τα εξής : α) την ενημέρωση των φοιτητών από τους διδάσκοντες στην έναρξη του εξαμήνου για τον τρόπο και τα κριτήρια αξιολόγησης σε κάθε μάθημα, β) την τήρηση ενός αξιόπιστου συστήματος για τις γραπτές εξετάσεις, αλλά και τις προφορικές όταν απαιτείται (η αξιολόγηση του φοιτητού γίνεται ενώπιον επιτροπής), γ) την υποχρέωση των διδασκόντων για έγκαιρη ανακοίνωση της Έκθεση Εσωτερικής Αξιολόγησης Τµήµατος Κοινωνικής Εργασίας Τ.Ε.Ι. Αθήνας, 2011 22

εξεταστέας ύλης, δ) το δικαίωμα του φοιτητού να δει το κείμενο της γραπτής αξιολόγησης και να το συζητήσει με τον διδάσκοντα. Στην Εργαστηριακή Πρακτική Άσκηση, η αξιολόγηση του Επόπτη συζητείται με τον φοιτητή και σε περίπτωση διαφωνίας, ο φοιτητής μπορεί να ζητήσει την μεσολάβηση της Επιτροπής Πρακτικής Άσκησης του Τμήματος. Αξιολόγηση από τους φοιτητές Η μεγάλη πλειοψηφία των φοιτητών 65,3% δηλώνουν από πολύ έως πάρα πολύ ικανοποιημένοι με τη διαφάνεια των κριτηρίων βαθμολόγησης. Το 25,6% των φοιτητών δηλώνουν ότι είναι μέτρια ικανοποιημένοι με τη διαφάνεια των κριτηρίων, ενώ το 9,1% δηλώνουν λίγο ή καθόλου ικανοποιημένοι. Εφαρμογή από τους διδάσκοντες κοινών διαδικασιών και κριτηρίων αξιολόγησης των φοιτητών. Κοινές διαδικασίες οργάνωσης και κριτήρια αξιολόγησης εφαρμόζονται από τους διδάσκοντες στα εργαστηριακά μαθήματα: Πρακτική Εργαστηριακή Άσκηση Εποπτεία Ι και ΙΙ. Η Επιτροπή Πρακτικής Άσκησης, κατά τη διάρκεια του εξαμήνου σπουδών πραγματοποιεί συντονιστικές συναντήσεις εποπτών με στόχο την ενημέρωση των εποπτών για τον τρόπο οργάνωσης των εργαστηρίων και την τήρηση κοινών κριτηρίων αξιολόγησης των φοιτητών. Οι επόπτες προμηθεύονται από το Τμήμα και χρησιμοποιούν κοινό εποπτικό υλικό (έντυπα εκθέσεων - αξιολόγησης). Επίσης, στην αξιολόγηση των πτυχιακών εργασιών υιοθετούνται κοινά κριτήρια από τους διδάσκοντες. Διαδικασία αξιολόγησης της εξεταστικής διαδικασίας. Δεν υπάρχει συγκεκριμένη διαδικασία αξιολόγησης της εξεταστικής διαδικασίας. Το ισχύον σύστημα γραπτών και προφορικών εξετάσεων βασίζεται στην τήρηση συγκεκριμένων κανόνων και θεωρείται αξιόπιστο. Διαφάνεια και αποτελεσματικότητα της διαδικασίας ανάθεσης, εκπόνησης και εξέτασης της πτυχιακής εργασίας. Η πτυχιακή εργασία εκπονείται κατά τη διάρκεια του 8 ου εξαμήνου σπουδών. Η διαδικασία ανάθεσης, εκπόνησης και εξέτασης της πτυχιακής εργασίας περιλαμβάνει : κατάθεση θεμάτων από τους διδάσκοντες και έγκριση από τους τομείς μαθημάτων, ανακοίνωση καταλόγου θεμάτων από την επιτροπή πτυχιακών για ενημέρωση των φοιτητών, αίτηση των φοιτητών προς την Επιτροπή Πτυχιακών για ανάληψη πτυχιακής με δυνατότητα επιλογής θέματος, σύνταξη κατάστασης πτυχιακών εργασιών με τριμελή εξεταστική Έκθεση Εσωτερικής Αξιολόγησης Τµήµατος Κοινωνικής Εργασίας Τ.Ε.Ι. Αθήνας, 2011 23

επιτροπή από την Επιτροπή Πτυχιακών και επικύρωση της κατάστασης πτυχιακών από το Συμβούλιο του Τμήματος. Η διαδικασία αυτή περιγράφεται εκτενέστερα σε αντίστοιχο κείμενο, οδηγίες εκπόνησης πτυχιακής εργασίας που είναι διαθέσιμο στον ιστότοπο του Τμήματος, στην ενότητα εκπαίδευση πτυχιακή εργασία. Επίσης είναι διαθέσιμο το έντυπο αξιολόγησης πτυχιακής εργασίας που αναφέρεται αναλυτικά στα κριτήρια βαθμολογίας των πτυχιακών εργασιών. Η όλη διαδικασία ανάθεσης εκπόνησης και εξέτασης πτυχιακών εργασιών είναι διαφανής και καταβάλλονται μεγάλες προσπάθειες από το εκπαιδευτικό προσωπικό για την αποτελεσματικότητά της. Συνήθως, ο αριθμός των φοιτητών είναι πολύ μεγάλος σε σχέση με τον αριθμό των καθηγητών που εμπλέκονται ως σύμβουλοι και εξεταστές πτυχιακών εργασιών με αποτέλεσμα να αυξάνεται ο φόρτος εργασίας των καθηγητών. Επίσης η μεγάλη αναλογία των φοιτητών σε σύγκριση με τους καθηγητές καθιστά αναγκαία την υιοθέτηση των ομαδικών πτυχιακών εργασιών (2-3 φοιτητές) έναντι των ατομικών. Οι απόψεις του ακαδημαϊκού προσωπικού για την πτυχιακή εργασία. Το Ε.Π. θεωρεί ότι η εκπόνηση της πτυχιακής εργασίας είναι σημαντική για την εκπαίδευση των φοιτητών. Ωστόσο, μέρος του Ε.Π. εκτιμά ότι η εκπόνηση πτυχιακής εργασίας δεν πρέπει να είναι υποχρεωτική, αλλά να δίνεται η δυνατότητα στους φοιτητές να επιλέγουν αντί αυτής την παρακολούθηση μαθημάτων, ώστε να καλύπτονται οι απαιτούμενες γνώσεις και πιστωτικές μονάδες. Προδιαγραφές ποιότητας για την πτυχιακή εργασία. Οι προδιαγραφές εκπόνησης πτυχιακής εργασίας περιλαμβάνουν ποιοτικά και ποσοτικά κριτήρια, τα οποία περιγράφονται σε σχετικά έντυπα και είναι διαθέσιμα για ενημέρωση των φοιτητών στην ιστοσελίδα του Τμήματος. Συνοπτικά οι προδιαγραφές αυτές είναι : Τα θέματα πτυχιακών εργασιών πρέπει να σχετίζονται με το γνωστικό αντικείμενο του τμήματος. Η ανάληψη θέματος πτυχιακής εργασίας από τον ακαδημαϊκό σύμβουλο γίνεται με βάση την εξειδίκευσή του. Ο/η σύμβουλος διατηρεί συχνή συνεργασία με τους φοιτητές κατά τη διάρκεια εκπόνησης της πτυχιακής με στόχο να τους διευκολύνει να αποκριθούν επαρκώς στις απαιτήσεις της εργασίας. Τα βασικά κριτήρια αξιολόγησης της πτυχιακής περιλαμβάνουν: ορθότητα και σαφήνεια ως προς τη δομή της εργασίας, ορθή χρήση της γλώσσας, τήρηση προδιαγραφών επιστημονικού κειμένου και ερευνητικής μεθοδολογίας και επάρκεια προφορικής υποστήριξη ενώπιον επιτροπής. Έκθεση Εσωτερικής Αξιολόγησης Τµήµατος Κοινωνικής Εργασίας Τ.Ε.Ι. Αθήνας, 2011 24

Η έκταση της εργασίας που εκπονείται από ένα φοιτητή ορίζεται μέχρι 25.000 λέξεις περίπου ή μέχρι 40.000 λέξεις όταν εκπονείται από ομάδα φοιτητών. 3.1.4. Αξιολόγηση της διεθνούς διάστασης του Προγράμματος Προπτυχιακών Σπουδών. Η διεθνής διάσταση του προγράμματος σπουδών εκφράζεται με την υιοθέτηση των διεθνών προδιαγραφών εκπαίδευσης στην κοινωνική εργασία, τη διδασκαλία συγκεκριμένων μαθημάτων (Διαπολιτισμική Κοινωνική Εργασία, Σύγχρονη Κοινωνική Πολιτική και Ευρωπαϊκή Ένωση) και μέσα από τις συνεργασίες του Τμήματος με ευρωπαϊκά προγράμματα (Erasmus, Thematic Network,TEMPUS). Το Τμήμα στοχεύει σε ένα σύγχρονο πρόγραμμα σπουδών, που να εφοδιάζει τους φοιτητές με γνώσεις και ικανότητες, που θα τους καθιστούν ανταγωνιστικούς σε μια διεθνή αγορά εργασίας. Ποσοστό συμμετοχής διδασκόντων από το εξωτερικό. Το Τμήμα έχει αναπτύξει διμερείς συνεργασίες με αντίστοιχα ακαδημαϊκά ιδρύματα της Ε.Ε., στο πλαίσιο των οποίων πραγματοποιούνται και επισκέψεις καθηγητών. Η κινητικότητα των διδασκόντων εξωτερικού προς το Τμήμα ανήλθε την πενταετία 2004-2009 σε 30 άτομα (βλ πίνακας 11.8 στο παράτημα 3). Κατά τη διάρκεια των επισκέψεων οι διδάσκοντες από το εξωτερικό πραγματοποιούν συναντήσεις εργασίας με το προσωπικό του Τμήματος, για ανταλλαγή εμπειριών σε διάφορα εκπαιδευτικά θέματα και δίνουν διαλέξεις στους σπουδαστές. Οι διαλέξεις αυτές εντάσσονται σε μαθήματα ειδικότητας του προγράμματος σπουδών (Διαπολιτισμική Κοινωνική Εργασία, Κοινωνική Εργασία με Αναπήρους και Ηλικιωμένους, Κοινωνική Εργασία με Εξαρτημένα Ατομα κ.ά.) και εμπλουτίζουν τη διεθνή τους διάσταση. Συμμετοχή αλλοδαπών φοιτητών (απόλυτος αριθμός και ποσοστό). Οι φοιτητές εξωτερικού έρχονται στο Τμήμα μέσω των συνεργασιών με το πρόγραμμα ERASMUS με στόχο να αποκτήσουν εμπειρία τρίμηνης ή εξάμηνης πρακτικής άσκησης στην Ελλάδα. Το Τμήμα τοποθετεί τους φοιτητές εξωτερικού σε κοινωνικές οργανώσεις που μπορούν να ανταποκριθούν στις προσδοκίες τους και παρακολουθεί την πρόοδο τους μέσω των μελών της Επιτροπής Ευρωπαϊκών Προγραμμάτων. Η κινητικότητα των φοιτητών εξωτερικού ανήλθε την πενταετία 2004-2009 σε 36 άτομα ( βλ. πίνακα 11.8, παράρτημα 3 ). Έκθεση Εσωτερικής Αξιολόγησης Τµήµατος Κοινωνικής Εργασίας Τ.Ε.Ι. Αθήνας, 2011 25

Μαθήματα που διδάσκονται (και) σε ξένη γλώσσα. Δεν διδάσκονται μαθήματα σε ξένη γλώσσα. Ωστόσο στα εργαστηριακά μαθήματα : Προγράμματα Κοινωνικής Πρόνοιας, Β εξαμήνου και Οργάνωση Διοίκηση Κοινωνικών Υπηρεσιών, Γ εξαμήνου, στο πλαίσιο των οποίων πραγματοποιούνται επισκέψεις σε οργανώσεις και παρουσιάσεις προγραμμάτων στην τάξη, ενσωματώνονται μερικές φορές αγγλόφωνοι φοιτητές από το πρόγραμμα Erasmus. Σε αυτές τις περιπτώσεις οι διδάσκοντες χρησιμοποιούν και την αγγλική γλώσσα. Συμμετοχή του Τμήματος σε προγράμματα διεθνούς εκπαιδευτικής συνεργασίας (π.χ. ERASMUS, LEONARDO, TEMPUS, ALPHA) σε επίπεδο προπτυχιακών σπουδών. Το Τμήμα συμμετέχει σε πολλά ευρωπαϊκά προγράμματα L.L.P./Erasmus Studies και σε ένα πρόγραμμα TEMPUS. Τα προγράμματα αυτά αφορούν στην ανταλλαγή καθηγητών και φοιτητών, στη διεξαγωγή εκπαιδευτικών δραστηριοτήτων και στην επεξεργασία προγραμμάτων σπουδών. Πολλά μέλη του ΕΠ του Τμήματος επισκέφθηκαν ακαδημαϊκές μονάδες Κοινωνικής Εργασίας σε χώρες της Ευρώπης (Σουηδία, Δανία, Νορβηγία, Φινλανδία, Γερμανία, Ισπανία) και πραγματοποίησαν διαλέξεις αλλά και πολλοί φοιτητές του Τμήματος πραγματοποίησαν τρίμηνη ή εξάμηνη άσκηση στο επάγγελμα σε αυτές τις χώρες. Επίσης, στο πλαίσιο του ERASMUS Thematic network, καθηγητές του Τμήματος συμμετείχαν στη διοργάνωση σεμιναρίων, έκδοση βιβλίων και τη διεξαγωγή ερευνών με θέμα την κοινωνική εργασία στην Ευρώπη. Στο πρόγραμμα TEMPUS συμμετέχουν δύο καθηγητές του Τμήματος με ευθύνη την οργάνωση και τη λειτουργία ακαδημαϊκής μονάδας Κοινωνικής Εργασίας σύμφωνα με τις προδιαγραφές της Μπολόνια, στο Πανεπιστήμιο των Ουραλίων Αικατερίνεμπουργκ Ρωσία. Τα ανωτέρω εξοικειώνουν καθηγητές και φοιτητές με την ευρωπαϊκή διάσταση θεμάτων προπτυχιακής εκπαίδευσης στην Κοινωνική Εργασία. Συμφωνίες διμερούς συνεργασίας με ιδρύματα και φορείς του εξωτερικού. Όλα τα ευρωπαϊκά προγράμματα λειτουργούν με διμερείς συμφωνίες (βλ. πίνακα 8-11.1 στο παράρτημα 3 ). Εφαρμογή συστήματος μεταφοράς διδακτικών μονάδων (ECTS) Το ισχύον Πρόγραμμα Σπουδών έχει δομηθεί με βάση το σύστημα μεταφοράς διδακτικών μονάδων (ECTS). Έκθεση Εσωτερικής Αξιολόγησης Τµήµατος Κοινωνικής Εργασίας Τ.Ε.Ι. Αθήνας, 2011 26

3.1.5. Αξιολόγηση της πρακτικής άσκησης των φοιτητών Α. Πρακτική Εργαστηριακή Άσκηση Εποπτεία (ΠΕΑ Ι &ΙΙ) Η πρακτική εργαστηριακή άσκηση εποπτεία, είναι εργαστηριακό μάθημα, το οποίο πραγματοποιείται σε επιλεγμένες από το Τμήμα κοινωνικές υπηρεσίες /οργανώσεις πρακτικής άσκησης και υποστηρίζεται από ομαδική εποπτεία σε εβδομαδιαία βάση. Η ομαδική εποπτεία αποτελεί βασική μέθοδο εκπαίδευσης στην κοινωνική εργασία. Περιλαμβάνει επίβλεψη, υποστήριξη και καθοδήγηση ομάδας φοιτητών από επόπτη εκπαιδευτικό, προκειμένου να εφαρμόσουν στην οργάνωση πρακτικής άσκησης θεωρητικές γνώσεις κοινωνικής εργασίας και να αξιολογήσουν τα αποτελέσματα της εφαρμογής. Ύπαρξη του θεσμού της πρακτικής εργαστηριακής άσκησης εποπτείας των φοιτητών και σε ποιο βαθμό είναι υποχρεωτική για όλους τους φοιτητές. Η πρακτική εργαστηριακή άσκηση - εποπτεία (ΠΕΑ Ι, ΙΙ), είναι υποχρεωτική για όλους τους φοιτητές. Πραγματοποιείται κατά τη διάρκεια του Ε και του Στ εξαμήνου σπουδών σε κοινωνικές υπηρεσίες / οργανώσεις και παρέχει στους φοιτητές τη δυνατότητα να εκπαιδευτούν στην εφαρμογή της κοινωνικής εργασίας συνδέοντας τη θεωρία με την πράξη. Τρόποι καλλιέργειας του ενδιαφέροντος των φοιτητών σε περίπτωση που η πρακτική εργαστηριακή άσκηση- εποπτεία είναι υποχρεωτική. Οι φοιτητές προετοιμάζονται για την ΠΕΑ Ι & ΙΙ από τα προηγούμενα εξάμηνα σπουδών όπου διδάσκονται μαθήματα: Εισαγωγή στην Κοινωνική Εργασία, Προγράμματα Κοινωνικής Πρόνοιας, Οργάνωση/ Διοίκηση Κοινωνικών Υπηρεσιών, Μεθοδολογία Κοινωνικής Εργασίας και έχουν πραγματοποιήσει επισκέψεις σε κοινωνικές υπηρεσίες/ οργανώσεις. Μέσα από αυτή την εξοικείωση αναπτύσσεται το ενδιαφέρον τους για την πρακτική εφαρμογή της κοινωνικής εργασίας. Τρόποι οργάνωσης της πρακτικής εργαστηριακής άσκησης - εποπτεία των φοιτητών του Τμήματος. Διάρκεια της πρακτικής εργαστηριακής άσκησηςεποπτεία των φοιτητών. Ύπαρξη σχετικού εσωτερικού κανονισμού. Η πρακτική εργαστηριακή άσκηση εποπτεία Ι και ΙΙ πραγματοποιείται κατά τη διάρκεια του Ε και του ΣΤ εξαμήνου σπουδών. Περιλαμβάνει 24 ώρες εβδομαδιαίως στο Ε εξάμηνο και 25 ώρες εβδομαδιαίως στο ΣΤ εξάμηνο. Κύριο ρόλο στις αποφάσεις που αφορούν στην οργάνωση της εργαστηριακής πρακτικής άσκησης έχουν τα όργανα του Τμήματος - Tομέας μαθημάτων και Συμβούλιο. Η πρακτική εργαστηριακή άσκηση υποστηρίζεται οργανωτικά από την Επιτροπή Πρακτικής Άσκησης, η οποία αποτελείται από καθηγητές του Έκθεση Εσωτερικής Αξιολόγησης Τµήµατος Κοινωνικής Εργασίας Τ.Ε.Ι. Αθήνας, 2011 27