ΑΝΩΤΑΤΟ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΣΕΡΡΩΝ ΣΧΟΛΗ: ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΤΜΗΜΑ: ΛΟΓΙΣΤΙΚΗΣ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΘΕΜΑ: ΜΕΤΑΤΡΟΠΗ Ο.Ε ΣΕ Α.Ε ΕΠΙΒΛΕΠΩΝ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ: ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΔΗΣ ΚΛΕΑΝΘΗΣ ΦΟΙΤΗΤΕΣ: ΚΟΝΤΟΣ ΑΓΓΕΛΟΣ (9591) ΑΣΤΕΙΟΠΟΥΛΟΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ (9474) ΣΕΡΡΕΣ--2012
ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ ΠΡΟΛΟΓΟΣ 4 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ: ΓΕΝΙΚΑ ΠΕΡΙ ΕΤΑΙΡΙΩΝ 1 ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ 5 1.1 ΟΜΟΡΡΥΘΜΟΣ ΕΤΑΙΡΙΑ 6 1.1.1 ΣΥΣΤΑΣΗΟ.Ε. 6 1.1.2 ΕΙΣΦΟΡΕΣ 7 1.1.3 ΚΑΤΑΣΤΑΤΙΚΟ 8 1.1.3.1 ΒΑΣΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΚΑΤΑΣΤΑΤΙΚΟΥ Ο.Ε. 9 1.1.4 ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ ΜΕΙΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ Ο.Ε 11 1.1.4.1 ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ ΟΜΟΡΡΥΘΜΗΣ ΕΤΑΙΡΙΑΣ 11 1.1.4.2 ΜΕΙΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ ΟΜΟΡΡΥΘΜΗΣ ΕΤΑΙΡΙΑΣ 12 1.2 ΑΝΩΝΥΜΗ ΕΤΑΙΡΙΑ 13 1.2.1 ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ ΑΝΩΝΥΜΗΣ ΕΤΑΙΡΙΑΣ 14 1.2.2 ΜΕΙΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ ΑΝΩΝΥΜΗΣ ΕΤΑΙΡΙΑΣ 16 1
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΥΤΕΡΟ: ΜΕΤΑΤΡΟΠΕΣ ΕΤΑΙΡΙΩΝ 2.1 ΕΝΝΟΙΑ ΜΕΤΑΤΡΟΠΗΣ 18 2.1.1 ΘΕΣΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΤΩΝ ΜΕΤΑΤΡΟΠΩΝ 19 2.1.2 ΛΟΓΙΣΤΙΚΕΣ ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ ΤΗΣ ΜΕΤΑΤΡΟΠΗΣ 20 2.2 ΝΟΜΟΙ ΜΕΤΑΤΡΟΠΗΣ ΕΤΑΙΡΙΩΝ 21 2.2.1 ΜΕΤΑΤΡΟΠΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΜΕ ΒΑΣΗ ΤΟ Ν.Δ.1297/72 21 2.2.1.1 ΠΟΙΑ ΕΙΝΑΙ ΤΑ ΦΟΡΟΛΟΓΙΚΑ ΕΥΡΗΜΑΤΑ ΤΟΥ Ν.Δ. 1297/72 ΠΟΥ ΑΦΟΡΟΥΝ ΤΙΣ ΜΕΤΑΤΡΟΠΕΣ ΤΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ 25 2.2.1.2 ΜΕ ΠΟΙΕΣ ΠΡΟΥΠΟΘΕΣΕΙΣ ΙΣΧΥΟΥΝ ΤΑ ΦΟΡΟΛΟΓΙΚΑ ΕΥΕΡ ΓΕΤΗΜΑΤΑ ΓΙΑ ΤΙΣ ΜΕΤΑΤΡΟΠΕΣ 26 2.2.1.3 ΠΡΩΤΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΤΙΚΗ ΧΡΗΣΗ ΕΤΑΙΡΙΑΣ ΠΟΥ ΠΡΟΕΡ ΧΕΤΑΙ ΑΠΟ ΤΗΝ ΜΕΤΑΤΡΟΠΗ ΜΕ ΒΑΣΗ ΤΟ Ν.1297/72 Ή ΤΟΝ Ν.2190/20 27 2.2.2 ΜΕΤΑΤΡΟΠΗ ΕΠΙΧ/ΣΕΩΝ ΜΕ ΒΑΣΗ ΤΟΥ Ν.2166/93 27 2.2.1 ΣΕ ΠΟΙΕΣ ΠΕΡΙΠΤΩΣΕΙΣ ΠΑΡΕΧΟΝΤΑΙ ΤΑ ΦΟΡΟΛΟΦΙΚΑ ΚΙΝΗ ΤΡΑ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΤΟΥ ΝΟΜΟΥ ΑΥΤΟΥ 31 2.2.2.2 ΕΙΣΦΕΡΟΜΕΝΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΜΕΤΑΦΟΡΑ ΖΗΜΙΑΣ 31 2.2.2.3 ΠΟΙΕΣ ΕΙΝΑΙ ΟΙ ΦΟΡΟΛΟΡΙΚΕΣ ΑΠΑΛΛΑΓΕΣ ΚΑΙ ΔΙΕΥΚΟΛΥΝ ΣΕΙΣ ΠΟΥ ΠΑΡΕΧΟΝΤΑΙ ΑΠΟ ΤΟΝ ΤΡΕΧΩΝ ΝΟΜΟ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΜΕΤΑΤΡΟ ΠΗ ΤΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ 33 2.2.2.4 ΠΟΣΟ ΔΙΑΡΚΕΙ Η ΠΡΩΤΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΤΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΤΗΣ ΕΤΑΙ ΡΙΑΣ ΠΟΥ ΠΡΟΕΡΧΕΤΑΙ ΑΠΟ ΤΗΝ ΜΕΤΑΤΡΟΠΗ ΜΕ ΒΑΣΗ ΤΟΝ ΝΟΜΟ 36 2
2.2.2.5 ΥΠΟΧΡΕΩΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΟ Φ.Π.Α ΠΟΥ ΑΦΟΡΟΥΝ ΤΟΣΟ ΤΗΝ ΕΠΙΧΕΙ ΡΗΣΗ ΠΟΥ ΜΕΤΑΤΡΕΠΕΤΑΙ ΟΣΟ ΚΑΙ ΤΗΝ ΕΤΑΙΡΙΑ ΠΟΘ ΠΡΟΕΡΧΕΤΑΙ ΑΠΟ ΤΗΝ ΜΕΤΑΤΡΟΠΗ 36 2.3 ΔΙΑΦΟΡΕΣ ΜΕΤΑΞΥ ΤΟΥ Ν.2166/93 ΚΑΙ ΤΟΥ Ν.Δ.1297/72 39 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΡΙΤΟ: ΒΗΜΑΤΑ ΜΕΤΑΤΡΟΠΗΣ Ο.Ε. ΣΕ Α.Ε. 3.1 ΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΣΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΗΣ Ο.Ε. 41 3.2 ΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΠΟΥ ΓΙΝΟΝΤΑΙ ΑΠΟ ΤΗΝ Δ.Ο.Υ. 41 3.3 ΘΕΩΡΗΣΗ ΤΩΝ ΠΡΟΒΛΕΠΟΜΕΝΩΝ ΑΠΟ ΤΟΝ Κ.Β.Σ. ΑΠΟ ΤΗΝ ΜΕΤΑΤΡΟΠΗ ΤΗΣ Α.Ε. 43 3.4 ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΜΕΤΑΤΡΟΠΗΣ Ο.Ε ΣΕ Α.Ε. (ΧΩΡΙΣ ΝΑ ΓΙΝΕΤΑΙ Η ΧΡΗΣΗ ΤΟΥ Ν.2166/93) 44 3.5 ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΕΣ ΜΕΤΑΤΡΟΠΗΣ ΤΗΣ Ο.Ε ΣΕ Α.Ε (ΜΕ ΒΑΣΗ ΤΟ Ν.2166/93) 47 3.6 ΠΟΙΟΣ ΕΙΝΑΙ Ο ΑΠΩΤΕΡΟΣ ΣΚΟΠΟΣ ΤΟΥ Ν.2166/93 50 3.7 ΔΙΕΥΚΡΙΝΙΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΜΕΤΑΤΡΟΠΗ Ο.Ε. ΣΕ Α.Ε. ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΗΝ ΠΟΛ.1083/2009 51 ΕΠΙΛΟΓΟΣ 52 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ 53 3
ΠΡΟΛΟΓΟΣ: Σκοπός της παρούσας αξίας είναι να αναλύσει σε βάθος τόσο το νομικό όσο και το λογιστικό πλαίσιο που δίεπει, την μετατροπή του νομικού χαρακτήρα των εταιριών. Πιο συγκεκριμένα αναλύει την μετατροπή Ο.Ε. σε Α.Ε. επικεντρώνοντας στους δύο βασικούς νόμους μετατροπής, τον 2166/93 και τον 1297/72. Στο πρώτο κεφάλαιο γίνεται μία πρώτη επαφή με την Ο.Ε. και την Α.Ε. όπου σας παρουσιάζουμε τα βασικά στοιχεία των παραπάνω νομικών μορφών εταιρίας. Ακολουθεί το δεύτερο κεφάλαιο στο οποίο γίνεται αναλυτική και εκτενής αναφορά στους δύο βασικούς νόμους μετατροπής καθώς και στα κύρια χαρακτηριστικά του κάθε νόμου. Τέλος παρουσιάζεται το τρίτο και τελέυταιο κεφάλαιο το οποίο περιλαμβάνει τα βήματα μετατροπής Ο.Ε. σε Α.Ε., τις διαδικασίες μετατροπήςμε την χρήση του νόμου του 2166/93 καθώς και τις πρόσφατες διευκρινίσεις του Υπουργείου Οικονομικών σχετικά με την μετατροπή σύμφωνα με την ΠΟΛ.1083/2009. 4
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ ΓΕΝΙΚΑ ΠΕΡΙ ΕΤΑΙΡΙΩΝ 1. Εισαγωγικά Ώς εταιρία θεωρείται η ένωση προσώπων ιδιωτικού δικαίου που συγκροτείται με δικαιοπραξία για την επιδίωξη κοινού σκοπού για όλα τα μέλη της ενώσεως και καθορίζεται από την δικαιοπραξία αυτή. Από τον ορισμό αυτό προκύπτουν τα εξής συμπεράσματα: Η εταιρία αποτελεί ένωση προσώπων, επομένως δεν θεωρείται εταιρία το ίδρυμα, αφού για να υπάρξει ίδρυμα πρέπει να υπάρχει ιδρυτική πράξη στην οποία ορίστηκε μια περιουσία για την εξυπηρέτηση ορισμένου σκοπού. Η εταιρία είναι σχέση ιδιωτικού δικαίου άρα οι εταιρίες δεν αποτελούν ενώσεις προσώπου δημοσίου δικαίου, για παράδειγμα το κράτος, η εκκλησία, οι δήμοι κτλ. Η εταιρία για την δημιουργία της βασίζεται στην δικαιοπραξία, δηλαδή στην ελεύθερη βούληση των μελών της. Αυτό την κάνει να διαφέρει από την κοινωνία δικαιώματος, η οποία είναι η σχέση που συνάπτεται όταν υπάρχουν περισσότερα από ένα πρόσωπα. Η εταιρία από την φύση της κατευθύνεται προς ένα συγκεκριμένο στόχο. Για να υλοποιηθεί αυτός ο στόχος όλοι οι εταίροι οφείλουν να συνεισφέρουν από κοινού. Η εταιρία παρουσιάζει ένα δυναμικό χαρακτήρα, σε αντίθεση με την κοινωνία δικαιώματος που παραμένει στάσιμη, καθώς τα μέλη της δεν έχουν καθήκον να δραστηριοποιηθούν για τον ιδιο στόχο. Οι βασικότερες μορφές εταιριών του εμπορικού δικαίου είναι η Ομόρρυθμη 5
Εταιρία (Ο.Ε), η Ετερόρρυθμη Εταιρία (Ε.Ε), η Εταιρία Περιορισμένης Ευθύνης (Ε.Π.Ε) και η Ανώνυμη Εταιρία (Α.Ε). 1.1 Ομόρρυθμος Εταιρία Ομόρρυθμος εταιρεία, σύμφωνα με το άρθρο 20 του Εμπορικού Νόμου, ιδρύεται από δύο ή περισσότερα φυσικά ή νομικά πρόσωπα με σύμβαση, αποτελεί νομικό πρόσωπο και ως εκ τούτο έχει επωνυμία, περιουσία, έδρα, διάρκεια, ιθαγένεια. Για τη σύσταση αυτών δεν χρειάζεται ελάχιστο ποσό εταιρικού κεφαλαίου. Επίσης δεν χρειάζεται συμβολαιογραφικό έγγραφο αλλά απλό ιδιωτικό συμφωνητικό που δημοσιεύεται στο Πρωτοδικείο της έδρας των εταίρων. Το βασικό χαρακτηριστικό της, είναι ότι όλοι οι εταίροι ευθύνονται προσωπικά, απεριόριστα και εις ολοκλήρου. Με τόν όρο προσωπική ευθύνη εννοούμε ότι ο ομόρρυθμος εταίρος μπορεί να εναχθεΐ απευθείας για τις εταιρικές υποχρεώσεις, δηλαδή ότι η ευθύνη του είναι ευθύνη πρωτοφειλέτη και όχι ευθύνη εγγυητή. Αντιθέτως με τον όρο απεριόριστη ευθύνη, υποδηλώνουμε ότι ο ομόρρυθμος εταίρος ευθύνεται για τις υποχρεώσεις της εταιρίας με όλη την περιουσία του και όχι μέχρι ορισμένο ποσό. Εξάλλου με τον όρο εις ολόκληρο ευθύνη, εννοούμε ότι ο ομόρρυθμος εταίρος ευθύνεται εξ ολοκλήρου για κάθε οφειλή της εταιρίας και όχι κατά το ποσοστό που αναλογεί στην εταιρική του μερίδα. Επιπλέον ο εταίρος που εξόφλησε πιστωτή της εταιρίας, έχει δικαίωμα να ζητήσει από τους υπόλοιπους εταίρους να του καταβάλουν το ποσό που αναλογεί στην μερίδα του καθενός δηλαδα το δικαίωμα της αναγωγής. 1.1.1 Σύσταση Ο.Ε. Προκειμένου να συσταθεί μια Ομόρρυθμη Εταιρεία πρέπει πρώτα να συμφωνήσουν περί αυτού δύο τουλάχιστον πρόσωπα, φυσικά ή νομικά και έπειτα να αποφασίσουν για τα βασικά στοιχεία του καταστατικού της και ειδικότερα αυτά που 6
ρυθμίζουν τις μεταξύ τους σχέσεις, τα οποία στοιχεία καταγράφουν στο ιδιωτικό Συμφωνητικό το οποίο υπογράφουν όλα τα συμβαλλόμενα μέλη (εταίροι) το οποίο αποτελεί αποδεικτικό στοιχείο και όχι συστατικό στοιχείο της σύμβασης (Άρθ. 39 του Ε.Ν.). Ο νόμος απαιτεί δύο έγγραφα για την κατάρτιση και δημοσίευση της ομορρύθμου και ετερορρύθμου εταιρείας: Α) Το έγγραφο με το οποίο αποδεικνύεται η εταιρική σύμβαση το οποίο περιλαμβάνει τους ειδικούς όρους τις λειτουργίες της εταιρείας τα δικαιώματα, τις υποχρεώσεις των εταίρων, το οποίο είναι το καταστατικό. Β) Το έγγραφο το οποίο περιλαμβάνει ολόκληρο το καταστατικό με τις υπογραφές των συνεταίρων της εταιρείας στο οικείον Πρωτοδικείο καθώς και στα Πρωτοδικεία της έδρας των υποκαταστημάτων της, αν βεβαίως υπάρχουν. 1.1.2 Εισφορές Η εισφορά μπορεί να καταβάλλεται είτε αμέσως κατά τη σύσταση της εταιρίας, είτε με την ανάληψη υποχρεώσεως καταβολής της σε μεταγενέστερο χρόνο, είτε τέλος τμηματικά. Όμως σε ορισμένους τύπους εταιριών (όπως η Α.Ε. και η Ε.Π.Ε.), ο νόμος έθεσε περιορισμούς, απαιτώντας μεν να υπάρχει ένα ελάχιστο όριο κεφαλαίου κατά τη σύσταση της εταιρίας, ενώ δε να περιορίζει και να προσδιορίζει το χρόνο μέσα στον οποίο πρέπει να καταβληθεί το υπόλοιπο κεφάλαιο. Οι εισφορές διακρίνονται σε: εισφορές σε χρήμα, εισφορές σε είδος και εισφορές εργασίας. Επιπρόσθετα από τη νομική άποψη, οι εισφορές διακρίνονται σε εισφορές κυριότητας, εισφορές χρήσεως και εισφορές εργασίας. Οι εισφορές σε χρήμα περιλαμβάνουν όχι μόνον τα αυτούσια μετρητά, αλλά και επιταγές, λήξαντα τοκομερίδια, μερίσματα και λογαριασμό καταθέσεως σε Τράπεζα. Οι εισφορές σε είδος μπορεί να αποτελούνται από ακίνητα ή κινητά πράγματα από απαιτήσεις κατά τρίτων, γραμμάτια και συναλλαγματικές, μετοχές και ομολογίες. Επίσης μπορεί να είναι τα διπλώματα ευρεσιτεχνίας, η επωνυμία, τα σήματα και γενικά οποιοδήποτε περιουσιακό στοιχείο εκτός από μετρητά. 7
Οι εισφορές σε είδος παρουσιάζουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον από λογιστική άποψη, δεδομένου ότι δημιουργούν το πρόβλημα της αποτιμήσεως τους, που ενδιαφέρει τόσο τους εταίρους, το Δημόσιο (για την επιβολή του φόρου), αλλά και τους δανειστές της εταιρίας, που ενδεχόμενα θα ζημιωθούν, αν η αξία του εισφερόμενου περιουσιακού στοιχείου διογκωθεί κατά την αποτίμηση. Κάποια από τα περιουσιακά αυτά στοιχεία παρουσιάζουν μεγάλη δυσχέρεια κατά την αποτίμηση όπως η φήμη και η πελατεία μιας επιχείρησης. Τέλος αντικείμενο της εισφοράς μπορεί να είναι και η εργασία του εταίρου, πνευματική ή χειρωνακτική, αλλά η εισφορά αυτή δεν αποτελεί τμήμα του εταιρικού κεφαλαίου. Γίνεται αποτίμηση της εργασίας που εισφέρει ένας εταίρος αλλά η αποτίμηση γίνεται με σκοπό να επιβληθεί το τέλος χαρτοσήμου. Με την υπογραφή του καταστατικού της εταιρίας από τους εταίρους, οι εταίροι αναλαμβάνουν γραπτή υποχρέωση να καταβάλουν τα ειδικότερα αντικείμενα που αναφέρονται σ αυτό. 1.1.3 Καταστατικό Το καταστατικό της εταιρίας πρέπει να περιέχει την ημερομηνία και τον τόπο που καταρτίσθηκε, είναι ιδιωτικό έγγραφο αλλά όμως αυτό μπορεί να είναι καιδημόσιο και εξαρτάται από τη θέληση των εταίρων. Υπογράφεται από όλους τους συμβαλλόμενους συνεταίρους με την ιδιόχειρη υπογραφή τους ή αν δεν μπορούν να υπογράψουν και επικυρώνεται από Συμβολαιογράφο ή άλλη δημόσια αρχή που βεβαιώνει ότι το σημείο αυτό τέθηκε αντί της υπογραφής και ότι ο εταίρος αυτός δήλωσε ότι αδυνατεί να υπογράψει ή δεν γνωρίζει γράμματα. Όταν το καταστατικό συντάσσεται ενώπιον Συμβολαιογράφου, όπου συμβαίνει πολλές φορές και υπογράφεται από τους συνεταίρους της το πρωτότυπο παραμένει στο αρχείο του Συμβολαιογράφου και αντίγραφα αυτού επικυρωμένα παραδίδονται στους εταίρους για να επιμεληθούν τα της δημοσίευσης του. Εδώ θα πρέπει να επισημάνουμε ότι όταν ο εταίρος της εταιρίας εισφέρει ακίνητο ή υπόσχεται να εισφέρει αντικείμενο ο νόμος απαιτεί επί ποινή ακυρώτητος συμβολαιογραφικό Έγγραφο (Αρθ. 369 του Α.Κ.). Η συμμετοχή εταίρου στην Ο.Ε. προσδίδει στους εταίρους εμπορική ιδιότητα δηλαδή είναι έμποροι και υπόκεινται σε όλες τις συνέπειες της ιδιότητος αυτής. Αυτό 8
έχει ως συνέπεια για να συμμετάσχει κάποιος ως ομόρρυθμος εταίρος σε Ο.Ε δηλαδή να έχει συμπληρώσει το 18ο έτος της ηλικίας του και να είναι πλήρως ικανός για την διενέργεια εμπορικών πράξεων και απόκτηση της εμπορικής ιδιότητας. Ακόμη η παντρεμένη γυναίκα μπορεί να ασκεί ελεύθερα εμπορία χωρίς να απαιτείται γι' αυτό συναίνεση του συζύγου της και επομένως αυτή μετέχει ελεύθερα σε προσωπικές εταιρίες ως ομόρρυθμος, ετερόρρυθμος ή ως διαχειρίστρια. 1.1.3.1. Βασικά στοιχεία καταστατικού Ο.Ε. Τα βασικά στοιχεία που πρέπει να περιέχει ένα καταστατικό μιας ομόρρυθμης εταιρίας ειναι: Εταιρική επωνυμία Η επωνυμία της εταιρίας μπορεί να αποτελείται μόνο από μερικά ονόματα των συνεταίρων και τη λέξη «& ΣΙΑ» ή από όλα της τα μέλη και μετά να ακολουθεί η φράση «ΟΜΟΡΡΥΘΜΟΣ ΕΤΑΙΡΙΑ». Τόπος και χρόνος σύνταξης καταστατικού Ομόρρυθμης Εταιρίας. Ως τόπος σύνταξης του, δεν είναι απαραίτητο να αναφέρεται αυτός που θα έχει ως έδρα της αλλά οπουδήποτε αλλού, ενώ ο χρόνος σύνταξης του καταστατικού είναι ένα από τα βασικά στοιχεία αυτού. Συγκεκριμένα από την ημερομηνία σύνταξης ξεκινά να μετρά 15θήμερη προθεσμία που προβλέπει το άρθ. 42 του Εμπορικού Νόμου για τη δημοσίευση του καταστατικού της εταιρίας. Στοιχεία μελών Ομόρρυθμης Εταιρίας. Σύμφωνα με το άρθ. 43 του Ε.Ν. το καταστατικό της ομόρρυθμης εταιρίας πρέπει να περιέχει τα ονοματεπώνυμα και πατρώνυμα και την πλήρη επωνυμία αν πρόκειται για νομικά πρόσωπα, την ιδιότητα, την κατοικία αλλά και τον Αριθμό Φορολογικού Μητρώου (Α.Φ.Μ) του καθενός εταίρου. Καθορισμός εταιρικού τύπου Ομόρρυθμης Εταιρίας Ένα άλλο στοιχείο που πρέπει να αναγράφεται στο καταστατικό είναι ο τύπος της εταιρίας δηλαδή αν πρόκειται για ομόρρυθμο ή ετερόρυθμο. 9
Η έδρα της Ομόρρυθμης Εταιρίας. Δεν αρκεί η αναγραφή ως έδρα η πόλη, αλλά και συγκεκριμένη οδός όπου θα έχει τα γραφεία της η εταιρία. Από τον καθορισμό της έδρας καθορίζεται η κατά τόπος αρμοδιότητα στην οποία υπάγεται η εταιρία ως νομικό πρόσωπο αλλά και η κατά τόπος αποκλειστική αρμοδιότητα των διαφόρων από την εταιρική σχέση μεταξύ εταιρίας και εταίρων ή μεταξύ των εταίρων της. Επίσης από τον καθορισμό της έδρας της εταιρείας προσδιορίζεται και η ιθαγένεια αυτής. Σκοπός Ομόρρυθμης Εταιρίας. Ο σκοπός των προσωπικών εταιριών μπορεί να είναι ευρύτατος, σε αντίθεση με τις Ανώνυμες Εταιρείες όπου ο σκοπός συνήθως είναι εξειδικευμένος. Η ευρύτητα του σκοπού που αναγράφεται στο ιδρυτικό καταστατικό, έχει ως αποτέλεσμα την ευελιξία της εταιρείας έτσι ώστε ο εκάστοτε διαχειριστής της να ενεργεί έγκυρα τόσο κατά την ανάληψη των υποχρεώσεων όσο και κατά την διαχείριση των εταιρικών της υποθέσεων. Σημαντικό είναι να αναφερθεί ότι αν ο σκοπός της εταιρείας περιλαμβάνει δραστηριότητες που αντίκειται στο νόμο και τα χρηστά ήθη ή είναι αθέμιτος, τότε αυτή, σύμφωνα με τα άρθ. 178 και 179 του Αστικού.Κώδικα, είναι άκυρος. Επίσης πρέπει να αναφερθεί ότι από το σκοπό της εταιρίας εξαρτάται το αν η εταιρία είναι εμπορική ή αστική. Η εμπορική της ιδιότητα έχει ως συνέπεια ότι η συμμετοχή του εταίρου της σε αυτή του προσδίδει την Εμπορική ιδιότητα και γενικότερα να έχει όλες τις προβλεπόμενες από το νόμο συνέπειες του εμπόρου. Διάρκεια λειτουργίας της Ομόρρυθμης Εταιρίας. Στο καταστατικό της εταιρίας καθορίζεται η διάρκεια λειτουργίας, η οποία μπορεί να είναι ορισμένου ή αόριστου χρόνου. Στο καταστατικό ορίζεται η κοινή συμφωνία όλων των εταίρων ότι η εταιρία μπορεί να παραταθεί προ της λήξης της. Στην περίπτωση της παράτασης της εταιρίας απαιτείται έγγραφη τροποποίηση του σχετικού άρθρου του καταστατικού της που αναφέρεται στη διάρκεια αυτής και δημοσιεύεται στα βιβλία των εταιρειών του Πρωτοδικείου, αφού πρώτα γίνουν όλες οι προβλεπόμενες σχετικές διαδικασίες δηλαδή η ενημέρωση της Δ.Ο.Υ και του Επιμελητηρίου για την εγκυρότητα της παράτασης. Στο καταστατικό μπορεί να αναφερθούν ορισμένες ρήτρες για τη συνέχιση της εταιρείας όπως σε περίπτωση θανάτου, πτώχευσης και απαγόρευσης συνεταίρου, από τους απομείναντες εταίρους 10
οι οποίες προβλέπουν ότι η εταιρεία στις περιπτώσεις αυτές λύεται όταν πεθάνει ή κηρυχθεί σε πτώχευση ή απαγόρευση ένας από τους εταίρους της. Κεφάλαιο και αναλογία συμμετοχής εταίρων σε Ομόρρυθμη Εταιρεία. Ένα άλλο απαραίτητο στοιχείο της εταιρικής σύμβασης είναι η εισφορά όλων των εταίρων για το σχηματισμό του εταιρικού κεφαλαίου. Οι εισφορές των προσωπικών εταιρειών μπορεί να αποτελούνται από μετρητά ευρώ, άλλα αντικείμενα όπως τα ακίνητα, τα εμπορεύματα, τα έπιπλα, λοιπός εξοπλισμός κ.τ.λ. Η αποτίμηση των εισφορών γίνεται από τους εταίρους της εταιρείας σε ευρώ και αποτυπώνεται στο καταστατικό, ενώ για τον υπολογισμό του Φόρου Συγκέντρωσης Κεφαλαίων (Φ.Σ.Κ.) γίνεται από τη Δ.Ο.Υ. της έδρας της. 1.1.4 ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ-ΜΕΙΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ Ο.Ε. 1.1.4.1 Πλεονεκτήματα Ομόρρυθμης Εταιρίας Ως εταιρικός τύπος έχει ορισμένα πλεονεκτήματα τα οποία είναι: Ευκολία στην ίδρυση, δηλαδή δεν χρείαζεται συμβολαιογράφους κατά την σύστασή της και μπορεί να γίνει από τον ιδιο τον λογιστή ή και από τους ίδιους τους επιχειρηματίες. Χρειάζονται σχετικά λίγα έξοδα για την ιδρυσή της. Δεν απαιτείται από τον νόμο ελάχιστο ύψος κεφαλαίου. Μπορεί κάποιος να γίνει εταίρος εισφέροντας μόνο την προσωπική του εργασία. Στηρίζεται στην προσωπική συνεργασία των μελών. 11
Σε αυτό το σημείο θέλουμε να αναφέρουμε πως για τους παραπάνω λόγους πολλές εταιρίες που λειτουργουν σήμερα ως Α.Ε. κατά την σύστασή τους είχαν την μορφή Ομόρρυθμης Εταιρίας. 1.1.4.2. Μειονεκτήματα Ομόρρυθμης Εταιρίας Ο προσωπικός χαρακτήρας της Ομόρρυθμης Εταιρίας δεν της επιτρέπει μακροχρόνια ζωή, γιατί η διάρκεια της εξαρτάται από την προσωπική κατάσταση (θάνατος, πτώχευση) και τις διαθέσεις των μελών της. Επίσης ένα άλλο μειονέκτημα είναι ότι οι εταίροι ναι μεν ευθύνονται άμεσα, απεριόριστα και εις ολόκληρο για τις εταιρικές υποχρώσεις, αλλά γίνονται έμποροι και υπόκεινται σε όλες τις συνέπειες της εμπορικής ιδιότητας. Παρά τα ανωτέρω μειονεκτήματα, η Ομόρρυθμη Εταιρία είναι ο πλέον συνηθισμένος εταιρικός τύπος στην χώρα μας λόγω της δομής της ελληνικής οικονομίας. 12
1.2 ΑΝΩΝΥΜΗ ΕΤΑΙΡΙΑ Γενικά περι Α.Ε και χαρακτηριστικά αυτής. Η ανώνυμη εταιρεία αποτελεί τον τον πιο τέλεια νομοθετημένο και κατά το δυνατό οργανωμένο τύπο επιχειρηματικής μονάδας. Η Α.Ε είναι η κατ εξοχήν κεφαλαιουχική εταιρεία που το κεφάλαιό της διαιρείται σε ίσα μερίδια, τα οποία ονομάζονται μετοχές. τα κυριότερα χαρακτηριστικά της είναι: Α) Το κατώτατο ποσό που ορίζει ο νόμος για την ίδρυση των Ανωνύμων Εταιριών είναι 60.000 ευρώ. Β) Η ευθύνη των εταίρων είναι περιορισμένη και φθάνει μέχρι του ποσού της εισφοράς τους. Δεν ευθύνονται προσωπικά με την ατομική τους περιουσία αλλά η ευθύνη τους περιορίζεται στην εκπλήρωση της υποχρεώσεως που ανέλαβαν για την καταβολή της εισφοράς τους. Γ) Για την σύσταση της ανώνυμης εταιρείας απαιτούνται αυστηροί όροι δημοσιότητας, οι οποίοι είναι το συμβολαιογραφικό έγγραφο, έγκριση της εποπτεύουσας αρχής (νομάρχη) και δημοσίευση του καταστατικού της στην εφημερίδα της κυβερνήσεως Δ) Οι αποφάσεις στην Α.Ε. παίρνονται κατά πλειοψηφία. Οι αποφάσεις για τα τρέχοντα ζητήματα και για την όλη διοίκηση και διαχείριση της εταιρικής περιουσίας είναι αρμοδιότητα του, Διοικητικού Συμβουλίου και οι σοβαρότερες αποφάσεις. Στην Α.Ε. η πλειοψηφία είναι πανίσχυρη και αποφασίζει για κάθε ζήτημα, έτσι αυτό εξασφαλίζει την σταθερότητα διοικήσεως και απόλυτη ευχέρεια χειρισμών στη λειτουργία της. Στη Γενική Συνέλευση έχουν δικαίωμα να παραστούν και να ψηφίσουν όλοι οι μέτοχοι. 13
Ε) Η διάρκεια της Α.Ε. ορίζεται μακρά (συνήθως 50 έτη). Καταγγελία της Α.Ε. πριν απ την λήξη της δεν επιτρέπεται, επιτρέπεται όμως η λύση της Α.Ε. με απόφαση της πλειοψηφίας των μετόχων της στην Γενική Συνέλευση. ΣΤ) Η ανώνυμη εταιρεία, λόγω της σοβαρότητας παρέχει πλεονεκτήματα, που καμία άλλη μορφή επιχείρησης δεν μπορεί να της ασφαλίσει. Στις αρχές, στις τράπεζες και την αγορά γενικώς αντιμετωπίζεται με μεγάλη εμπιστοσύνη. Σ αυτό συντελεί και ο εύκολος τρόπος μεταβιβάσεως των μετοχών, που μπορούν να δοθούν ως ενέχυρο ώστε να εξασφαλιστεί μία συναλλαγή ή μεταβίβαση για να επιτευχθεί η είσοδος νέων προσώπων στην εταιρεία. Επίσης, στο Χρηματιστήριο Αξιών Αθηνών γίνονται δεκτές μόνο οι ανώνυμες εταιρείες. Ζ) Η ανώνυμη εταιρεία, όπως προβλέπει και η ελληνική νομοθεσία, είναι η εταιρεία με το μεγάλο κεφάλαιο που ανήκει στο ευρύ, το ανώνυμο κοινό. Στη χώρα μας ένας ιδιαίτερος τύπος ανώνυμης εταιρείας, αυτός της οικογενειακής ανώνυμης εταιρείας, που αποτελεί και τη μεγάλη πλειοψηφία. Στην οικογενειακή ανώνυμη εταιρεία οι ιδρυτές και μοναδικοί μέτοχοι είναι τα μέλη μιας οικογένειας, που για πολλά χρόνια παραμένουν μέτοχοι με μικρές σε αριθμό και όχι συχνές μεταβιβάσεις μετοχών. 1.2.1 Πλεονεκτήματα Ανώνυμης Εταιρίας Η αυξημένη εμπιστοσύνη που εμπνέει στον κύκλο των συναλλασσομένων μ αυτήν (τράπεζες, προμηθευτές, πελάτες). Την ίδια εμπιστοσύνη εμπνέει και μεταξύ των μετόχων. Το εύκολο μεταβίβαστο των μετοχών (μετοχικών τίτλων). Η ιδιότητα αυτών των εταιρικών μεριδίων παρέχει, ακόμα, δυνατότητες άμεσης εξυγίανσης και ανάπτυξης της ανώνυμης εταιρείας. Μια ανώνυμη εταιρεία δηλαδή, που βρίσκεται σε οικονομική δυσχέρεια μπορεί να δανειοδοτηθεί με ενέχυρο τις μετοχές της ή να δεχθεί νέο αίμα που θα την αναζωογονήσει. 14
Το περιορισμένο της ευθύνης. Η ευθύνη των μετόχων της ανώνυμης εταιρείας απέναντι στους δανειστές της περιορίζεται στο ύψος της συμμετοχής τους σ αυτήν. Δεν υπάρχει η απεριόριστη και αλληλέγγυα ευθύνη που συναντάται στους ομόρρυθμους εταίρους των προσωπικών εταιρειών και στους ατομικούς επιχειρηματίες. Φορολογικά πλεονεκτήματα. Η υπεραξία, που τυχόν προκύπτει κατά την πώληση των μετοχών, λόγω διαφοράς τιμής πώλησης και τιμής κτήσης δεν φορολογείται. Άλλα φορολογικά πλεονεκτήματα είναι η απαλλαγή του εισφερόμενου κεφαλαίου κατά τη σύσταση της ανώνυμης εταιρείας, των καταστατικών, της μεταβίβασης μετοχών, της διανομής κερδών από τα τέλη χαρτοσήμου ή άλλη εισφορά υπέρ Δημοσίου ή τρίτων. Επίσης, δεν ζητείται τεκμήριο ύπαρξης εισοδήματος (πόθεν έσχες) για τα μετρητά που καταθέτουν οι μέτοχοι της ανώνυμης εταιρείας για σύσταση ή αύξηση του μετοχικού κεφαλαίου. Τεκμήρια μεγαλύτερης ειλικρίνειας. Η ανώνυμη εταιρεία υποχρεούται από το νόμο να τηρεί τα περισσότερα βιβλία από κάθε άλλη μορφή επιχείρησης. Επίσης η Α.Ε. ως νομική μορφή εταιρίας υποχρεούται σε τυπικές δημοσιεύσεις, όπως αυτή του ισολογισμού στον ημερήσιο τύπο και στην Εφημερίδα της Κυβέρνησης, της προσκλήσεως των μετόχων σε γενική συνέλευση, της σύνθεσης και κάθε αλλαγής του διοικητικού συμβουλίου και της έδρας και των αυξήσεων του μετοχικού κεφαλαίου της εταιρείας. Με τα προαναφερθέντα αναγκάζεται κατά κάποιο τρόπο, να έχει μεγαλύτερη τάξη στο λογιστήριό της και να είναι σε θέση να παρέχει σοβαρότερα και πιο αξιόπιστα στοιχεία. Από την κατάσταση αυτή ωφελούνται τόσο οι μέτοχοι, όσο και οι δανειστές της εταιρείας, αλλά και οι δημόσιες αρχές. Εξασφάλιση καλών σχέσεων μεταξύ των μετόχων. Το κυριότερο πλεονέκτημα που προσφέρει η ανώνυμη εταιρεία στους μετόχους της είναι οι καλές και σίγουρες σχέσεις ανάμεσα σε αυτούς, δηλαδή δεν επιτρέπεται η καταγγελία της σχέσης μεταξύ των μετόχων επομένως η λύση επέρχεται μόνο με απόφαση της πλειοψηφίας. Έτσι η πλειοψηφία των μετόχων αποκλείεται να αιφνιδιασθεί ή να εκβιασθεί από τη μειοψηφία 15
Ιεραρχική διάρθρωση και λειτουργία της επιχείρησης, επίσημη δομή και οργανόγραμμα, δηλαδή ο ρόλος και ο σκοπός του κάθε τμήματος της εταιρίας είναι συγκεκριμένος. Η αόριστη διάρκεια ζωής της εταιρείας, η οποία συνεχίζεται και μετά τον θάνατο των φυσικών προσώπων-μετόχων της, επομένως δε διαταράσσεται η λειτουργία της επιχείρησης με το παραπάνω γεγονός. Η μεγάλη δανειοληπτική ικανότητά της για μεγάλο διάστημα, με σχετικά διαπραγματεύσιμο επιτόκιο. 1.2.2 Μειονεκτήματα Ανώνυμης Εταιρίας Μεγαλύτερο συντελεστή φορολόγησης σε σχέση με τις άλλες εταιρείες. Με δεδομένο ότι ο συντελεστής φορολόγησης των Ο.Ε.,Ε.Ε., ήταν 25% για τη χρήση 2004, την επόμενη χρόνια μειώθηκε στο επίπεδο της τάξεως του 24%, το 2006 μειώθηκε περαιτέρω στο 22% και το 2007 έπεσε και άλλο στο 20%. Συγκεκριμένα για τις Ανώνυμες Εταιρίες ο συντελεστής φορολόγησης ήταν 35% για τη χρήση του 2004, 32% για τη χρήση του 2005, 29% για τη χρήση του 2006 και μειώθηκε στη χρήση 2007 και εφεξής σε ποσοστό 25%. Άρα από τα παραπάνω στοιχεία προκύπτει ότι ο συντελεστής φορολόγησης παρά την μείωση που υπέστει διαχρονικά παραμένει σε υψηλά επίπεδα σε σχέση με αυτόν των Ο.Ε και Ε.Ε. Μεγάλη και διπλή φορολογία των κερδών. Για την εταιρία ως νομικό πρόσωπο αλλά και για τους εταίρους ξεχωριστά ως φυσικά πρόσωπα. Υποχρεωτική τήρηση βιβλίων Γ κατηγορίας ανεξαρτήτως ορίου. Υψηλό κόστος δημοσίευσης ετήσιων οικονομικών καταστάσεων εταιρείας (ισολογισμός, λογαριασμός αποτελεσμάτων χρήσης, πίνακας διάθεσης αποτελεσμάτων, προσάρτημα). 16
Η δυσκινησία στη λήψη αποφάσεων, ειδικά όταν απαρτίζεται από πολλούς μικρομετόχους και πρέπει να ληφθούν επείγοντα μέτρα. Ο μεγάλος έλεγχος και οι περιορισμοί στη συγχώνευση με άλλες εταιρείες (προς αποφυγή δημιουργίας μονοπωλίων). 17
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΥΤΕΡΟ ΜΕΤΑΤΡΟΠΕΣ ΕΤΑΙΡΙΩΝ 2.1 Έννοια της μετατροπής Μετατροπή μιας εταιρίας έχοουμε όταν αλλλάζει η νομική μορφή της χωρίς να προηγηθεί λύση και εκκαθάριση και χωρίς να υπάρξει μεταβολή στο νομικό της πρόσωπο. Χαρακτηριστικό στοιχείο της μετατροπής, σύμφωνα με τον παραπάνω ορισμό είναι η διατήρηση της ταυτότητας του νομικού προσώπου της εταιρίας. Δηλαδή και μετά την αλλαγή του εταιρικού τύπου η εταιπία, ως νομικό πρόσωπο, είναι ίδια με αυτή που υπήρχε προηγουμένως υπό άλλη νομική μορφή. Κυριότερες νομίκες συνέπειες που απορρέουν από το γεγονός αυτό είναι ότι: Τα εμπράγματα και ενοχικά δικαιώματα καθώς και οι υποχρεώσεις της παρα- μένουν σε αυτή και μετά την μετατροπή, χωρίς να απαιτείται μεταβίβασή των. Οι εκκρεμείς δίκες συνεχίζονται χωρίς να επέρχεται διακοπή των. Οι λόγοι που οδηγούν μία εταιρία σε μετατροπή θα πρέπει να αναζητηθούν κυριώς στην συγκρητική θεώρηση των πλεονεκτημάτων κάθε νομικού τύπου και μπορεί να έχουν σχέση με την ευθύνη των εταίρων, το ύψος του μετοχικού ή εταιρικού κεφαλαίου, την πιστοληπτική ικανότητα, φορολογικά κίνητρα κ.ά. Αλλά, πολλές φορές, και μεταβολές στο ισχύον θεσμικό πλαίσιο μπορούν να αναγκάσουν μια εταιρία να προσφύγει στην μετατροπή, όπως π.χ. όταν αυξηθεί με νόμο το οριζόμενο κατώτατο όριο μετοχικού κεφαλαίου των Α.Ε., οπότε οι Α.Ε. που θα βρεθούν κάτω από το νέο όριο χωρίς να είναι σε θέση να πραγματοποιήσουν την επιβαλλόμενη αύξηση του μετοχικού κεφαλαίου των στη διδόμενη χρονική προθεσμία, θα πρέπει να συνεχίσουν την λειτουργία τους υπό άλλη νομική μορφή. 18
Μετατροπές εταιριών μπορούν να πραγματοποιηθούν μόνο σε περιπτώσεις που προβλέπονται από την νομοθεσία, η οποία επίσης καθορίζει τις προϋποθέσεις που πρέπει να υπάρχουν και τις διατυπώσεις που πρέπει να τηρηθούν. 2.1.1 Θεσμικό πλαίσιο των μετατροπών Ο βασικός νόμος περί Α.Ε. είναι ο 2190/1920 και προβλέπει τις ακόλουθες κύριες περιπτώσεις μετατροπών: Α) Μετατροπή Ο.Ε. ή Ε.Ε. σε Α.Ε. (παρ.2 αθρ.67 Ν.2190) Β) Μετατροπή ατομικών επιχειρήσεων Ο.Ε. και Ε.Ε. σε Ε.Π.Ε ή Α.Ε. (Ν.2166/93) Γ) Μετατροπή Α.Ε. σε Ο.Ε ή Ε.Ε. (αθρ.66 α Ν.3604/2007) Δ) Μετατροπή Ε.Π.Ε σε Α.Ε. (παρ.1 αθρ.67 Ν.2190) Στη συνέχεια θα αναφερθούμε στις περιπτώσεις μετατροπής προσωπικής εταιρίας (Ο.Ε ή Ε.Ε) σε Ε.Π.Ε. ή Α.Ε.: Οι μετοχές της Α.Ε κατνέμονται στους εταίρους αναάλογα με την αξία των εταιρικών μεριδίων. Στο σημείο αυτό μπορεί να παρατηρηθεί ότι καθίσταται αδύνατη η μετατροπή προσωπικών εταιριών σε Ε.Π.Ε ή Α.Ε. στην περίπτωση που υπάρχουν εταίροι οι οποίοι εισφέρουν μόνο προσωπική εργασία. Η μετατρεπόμενη εταιρία μπόρει να διατηρήσει την επωνυμία της, με εφαρμογή και των διατάξεων που διέπουν τα της επωνυμίας των Ε.Π.Ε και Α.Ε. Η απεριόριστη και σε ολόκληρο ευθύνη των ομορρύθμων εταίρων εξακολουθεί να υφίσταται για χρέη που δημιουργήθηκαν μέχρι την ολοκλήρωση της μετατροπής, εκτός αν οι δανειστές της εταιρίας έχουν συγκατατεθεί εγγράφως για την μετατροπή. Εκτός από το παραπάνω γενικό θεσμικό πλαίσιο, η πολιτεία, αποβλέποντας στην δημιουργία ισχυρών οικονομικών μονάδων έδωσε κίνητρα για μετατροπές και συγχωνεύσεις επιχειρήσεων με το Ν.Δ. 1297/1972 και τον Ν.2166/1993 που ισχύει 19
όπως τροποποίηθηκε με το άρθρο7 του Ν.2386/1996, το άρθρο 4 του Ν.2390/1996 και το άρθρο 11 του Ν.2948/2001. Με τα νομοθετικά αυτά κείμενα ρυθμίζονται ειδικές περιπτώσεις μετασχηματισμών και ορίζεται οτι το Μ.Κ. της εταιρίας που θα προκύψει δε μπορεί να είναι μικρότερο από το κατώτατο όριο κεφαλαίου που ορίζεται από τον νόμο για τον τύπο της εταιρίας που θα περιβληθεί. Πρέπει όμως αν σημειωθεί ότι, στην ελληνική νομοθεσία και στις σχετικές με αυτήν εγκυκλίους της Διοικήσεως, επικρατεί μία σχετική σύγχυση ως προς την έννοια της μετατροπής: έτσι π.χ. ο Ν.1297 (άρθρο3) θέτει προϋποθέσεις για την απαλλαγή από φόρο μεταβιβάσεως ακινήτου σε περιπτώσεις συγχωνευόμενης ή μετατρεπόμενης επιχειρήσεως, ενώ σην μετατροπή δεν πρέπει να τίθεται θέμα, εφόσον, λόγω της μη μεταβολής του νομικού προσώπου, μεταβίβαση δεν υφίσταται. Επίσης, αλλού γίνεται λόγος μετατροπή ατομικής επιχειρήσεως σε εταιρία, πράγμα που αποτελεί άτοπη χρησιμοποίηση του όρου, εφόσον η ατομική επιχείρηση δεν έχει νομική προσωπικότητα, μετατροπή δεν μπορεί να υπάρξει. Το σωστό, στην τελευταία περίπτωση, είναι να γίνει λόγος για εισφορά της ατομικής επιχειρήσεως σε άλλη επιχείρηση εταιρικής μορφής. 2.1.2 Λογιστικές συνέπειες της μετατροπής Στη λογιστική βιβλιογραφία γίνεται γενικώς δεκτό ότι κατά την μετατροπή μιας ετιαρίας δεν διακόπτεται η διανυόμενη οικονομική χρήση, ούτε είναι ανγκαίο το κλείσιμο και το εκ νέου άνοιγμα των λογιστικών βιβλίων. Σύμφωνα με αυτή την θεωρητικώς ορθή αντίληψη, οι λογιστικές παρεμβάσεις κατά την μετατροπή μιας εταιρίας περιορίζονται στα εξής δύο σημεία: Α) Προσαρμογή των λογαριασμών της μετατρεπόμενης επιχειρήσεως σύμφωνα με την αποτίμηση του ενεργητικού και του παθητικού της από την Επιτροπή του άρθρου 9 Ν.2190 ή Ορκωτό Εκτιμητή, στις περιπτώσεις όπου αυτή η αποτίμηση επιβάλλεται. Β) Διόρθωση του λογαριασμού 40 «Κεφάλαιο» (Μετοχικό ή Εταιρικό) καθώς και των αναλυτικών του, ώστε να απεικονιστεί η κατάσταση του κεφαλαίου με την νέα νομική μορφή της εταιρίας. 20
Στα πλαίσια των αναπτυξιακών νόμων 2166/1993 και 2386/1966 που ρυθμίζουν τους μετασχηματισμούς των επιχειρήσεων, καθώς και στις ερμηνευτικές εγκυκλίους που εκδόθηκαν από την Διοίκηση, η μετατροπή αντιμετωπίζεται περισσότερο ως λύση υφιστάμενης εταιρίας και σύσταση νέας διαφορετικού νομικού τύπου. Έτσι δεν είναι δυνατό να εφαρμοστούν πάντα οι διαδικασίες που αναπτύχθηκαν εδώ και γίνονται γενικώς δεκτές από την Λογιστική. Δεν μπορεί να υπάρξει συνέχεια λογιστικών εγγραφών στα ίδια βιβλία, αλλά πρέπει να θεωρηθούν νέα και γίνεται λογιστική διαδικασία μεταβιβάσεως των υπολοίπων των λογαριασμών από τα βιβλία που τηρήθηκαν θεωρημένα στο όνομα της εταιρίας υπό τον παλαιό νομικό της τύπο, σε εκείνα που θεωρήθηκαν υπό τον νέο νομικό τύπο. 2.2 Νόμοι μετατροπής εταιριών Αν μια επιχείρηση επιθυμεί να μετατραπεί σε Ε.Π.Ε. ή Α.Ε. και για τον μετασχηματισμό αυτό πληρεί τις προϋποθέσεις που ορίζει ο Ν.2166/93 καθώς και το Ν.Δ. 1297/72, τότε θα προτιμήσει να κάνει την μετατροπή της με βάση τον νόμο εκείνο που της παρέχει τα περισσότερα οφέλη. Στην περίπτωση αυτή θα πρέπει ο λογιστής να αξιολογήσει τα εξής: Όταν η επιχείρηση έχει μεγάλο πάγιο εξοπλισμό και έχει διενεργήσει ελάχιστες αποσβέσεις για τον εξοπλισμό αυτό (οπότε προκύπτει μεγάλη υπεραξία που αναλογεί στο αναπόσβεστο τμήμα του εξοπλισμού αυτού και κατα συνέπεια αυξημένες ετήσιες αποσβέσεις φορολογικά αναγνωρίσιμες), τότε θα πρέπει για την μετατροπή αυτή να προτιμήσει το Ν.Δ.1297/72. Όταν η επιχείρηση έχει εξοπλισμό μεγάλο ή μικρό αλλά σχεδόν αποσβεσμένο, τότε συμφέρει, κατά την μετατροπή της, να εφαρμόζεται ο Ν.2166/93. 2.2.1 Μετατροπή επιχειρήσεων με βάση το Ν.Δ.1297/72 Γενικά 21
Οι επιχειρήσεις οποιαδήποτε μορφής μπορούν να μετατρπούν σε Α.Ε.μέχρι και το έτος 2011 με το Ν.Δ.1297/72,διότι παρατάθηκεη ισχύς του Ν.Δ.1297/72 μέχρι 31.12.2011 (άρθρο 79 παρ.1 Ν.3746/09). Επίσης οι επιχειρήσεις οποιαδήποτε μορφής (εκτός από Α.Ε.) μπορούν να μετατραπουν σε Ε.Π.Ε. σύμφωνα με τον νόμο πόλ.1132/02 και όχι σε μονοπρόσωπη. Όσες λοιπόν επιχειρήσεις, μπορούν να μετατραπούν με βάση το Ν.1297/72. Οι ευργετικές διατάξεις του Ν.Δ.1297/72 εφαρμόζονται και στις περιπτώσεις μετατροπής κοινοπραξίας ή κοινωνίας αστικού δικαίου σε Α.Ε., εφόσον αυτές ασκούν επιχείρηση. Τα ακίνητα που εισφέρονται από ατομική επιχείρηση ή από Ο.Ε, Ε.Ε. κ.λ.π λόγω μετατροπής αυτών σε Α.Ε. θα πρέπει να ανήκουν και να χρησιμοποιούνται από αυτές πριν από την μετατροπή (άρθ.19 Ν.840/78). Δεν απαλλάσσονται από το Φόρο Προστιθέμενης Αξίας (Φ.Μ.Α.) τα μισθωμένα ακίνητα σε τρίτους ούτε και τα ακίνητα που δεν είναι κατάλληλα προς χρήση λόγω εργασιών ανοικοδόμησης ή διαμόρφωσής τους κλπ. Μετά από αίτηση που υποβάλλει η επιχείρηση στην Διεύθυνση του Τομέα των Εταιριών της αρμόδιας Νομαρχίας, συγκροτείται η επιτροπή του άρθ.9 του Ν.2190/20 η οποία αποτιμά υποχρεωτικά όλες τις εισφορές σε είδος. Η αποτίμηση όμως αυτής της επιτροπής του άρθ.9, στην περίπτωση που μεταβιβάζονται πάγια στοιχεία για τα οποία οφείλεται ο Φ.Μ.Α., δεν είναι δεσμευτική για την Δ.Ο.Υ. η οποία μπορεί να προσδιορίσει άλλη αξία για τον υπολογισμό του Φ.Μ.Α.(πολ.1180/1994). Η αποτίμηση αυτή μπορεί να γίνει από τους ορκωτούς λογιστές ή από ορκωτους εκτιμητές. Πιο συγκεκριμένα το Ν.Δ.1297/72 περιλαμβάνει τα εξης: Προβλέπεται η μετατροπή και η συγχώνευση επιχειρήσεων οποιασδήποτε νομικής μορφής σε Α.Ε ή Ε.Π.Ε., εκτός Α.Ε. σε Ε.Π.Ε. η συγχώνευση, ειδικά βιομηχανικών ή βιοτεχνικών επιχειρήσεων οποιασδήποτε νομικής μορφής, εκτός Α.Ε. σε βιομηχανική ή βιοτεχνική Ο.Ε., Ε.Ε. και Ε.Π.Ε και η εισφορά κλάδου ή κλάδων από λειτουργούσα επιχείρηση, τόσο σε λειτουργούσα, όσο και σε συνιστώμενη Α.Ε. Δεν είναι δυνατή η μετατροπή και η συγχώνευση ημεδαπών επιχειρήσεων με αλλοδαπή. 22