Άννα. Φρανκ Susanna Davidson. Σύμβουλος ιστορικών θεμάτων: Eva Schloss, ετεροθαλής αδελφή της Άννας Φρανκ



Σχετικά έγγραφα
Δύο ιστορίες που ρωτάνε

Eπιμέλεια κειμένου: Xριστίνα Λαλιώτου Μακέτα εξωφύλλου - Σελιδοποίηση: Ευθύµης Δηµουλάς Διορθώσεις: Νέστορας Χούνος

Απίθανα ταξίδια με μαγικά μολύβια

O xαρταετός της Σμύρνης

Το δρομάκι που ήθελε να γίνει λεωφόρος

Πότε θα φανεί η Φανή

Στον Γιάννη και στον Θεόφιλο

Ο Φώτης και η Φωτεινή

Ο Αϊ-Βασίλης και...το όνομα του παιδιού σας...

Ο Χάρι Πι δε μένει πια εδώ


Μακέτα εξωφύλλου - Σελιδοποίηση: Ευθύµης Δηµουλάς Επιμέλεια κειμένου - Διορθώσεις: Νέστορας Χούνος

Το βιβλίο αυτό ανήκει στην:...

Η Μόνα, η μικρή χελώνα, μετακόμισε σε ένα καινούριο σπίτι κοντά στη λίμνη του μεγάλου δάσους.

Μετάφραση: Αγγελική Χαρίσκου για λογαριασµό Παπακωνσταντίνου Κυριακής

ΠΑΝΤΕΛΗΣ ΚΑΝΑΡΑΚΗΣ ΤΟ ΔΙΛΗΜΜΑ ΤΟΥ ΕΡΜΗ. Εικονογράφηση Βίλλυ Καραμπατζιά

ΕΧΕΙΣ ΕΠΙΛΕΓΕΙ ΩΣ Ο ΠΙΟ ΠΙΘΑΝΟΣ ΝΙΚΗΤΗΣ ΣΤΗΝ ΠΙΟ ΕΠΙΚΙΝΔΥΝΗ ΑΠΟΣΤΟΛΗ ΟΛΩΝ ΤΩΝ ΕΠΟΧΩΝ ΜΙΑ ΑΝΑΖΗΤΗΣΗ ΖΩΤΙΚΗΣ ΣΗΜΑΣΙΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ ΚΕΪΧΙΛ ΚΑΙ ΤΟΝ

Θα σε γαργαλήσω! Μάικ ο Φασολάκης. Μαρί Κυριακού. Εικονογράφηση: Λήδα Βαρβαρούση. Μαρί Κυριακού, 2010

Φραγκουλόπουλος Βασίλης

Α Ι. δώδεκα γ Ε ΡΑ Ξ. π που χ ό ρ ε υ α ν. ίπισσες. ρ εικονογ _The 12 Dancing Princesses_Inside_gr.indd 1


Πριν από λίγες μέρες πήγα για κούρεμα.

«Ο βασιλιάς Φωτιάς, η Συννεφένια και η κόρη τους η Χιονένια

Ο εγωιστής γίγαντας. Μεταγραφή : Γλυμίτσα Ευθυμία. Διδασκαλείο Δημοτικής Εκπαίδευσης. «Αλέξανδρος Δελμούζος»

«ΠΟΛΕΜΟΣ ΚΑΙ ΤΕΧΝΗ» ΟΜΑΔΑ: ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ ΘΕΜΑ: ΟΛΟΚΑΥΤΩΜΑ

ÅéêïíïãñÜöçóç: Λήδα Βαρβαρούση

Η ζωή είναι αλλού. < <Ηλέκτρα>> Το διαδίκτυο είναι γλυκό. Προκαλεί όμως εθισμό. Γι αυτό πρέπει τα παιδιά. Να το χρησιμοποιούν σωστά

Κατά τη διάρκεια του Β Παγκοσμίου Πολέμου η Ελλάδα κυριεύθηκε από τη Ναζιστική Γερμανία και βρέθηκε υπό κατοχή από τις δυνάμεις τού Άξονα.

Ας µιλήσουµε Ελληνικά

ISBN:

Σιώμος Θεόδωρος του Κωνσταντίνου, 11 ετών

Μια μέρα καθώς πήγαινα στο σπίτι είδα έναν κλέφτη να μπαίνει από το παράθυρο και να είναι έτοιμος να αρπάξει τα πάντα...

Από όλα τα παραμύθια που μου έλεγε ο πατέρας μου τα βράδια πριν κοιμηθώ, ένα μου άρεσε πιο πολύ. Ο Σεβάχ ο θαλασσινός. Επτά ταξίδια είχε κάνει ο

ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΙΚΑΡΟΣ, Βουλής 4, , Αθήνα, Τ , F Τυπώθηκε στην Κίνα.

Εικόνες: Eύα Καραντινού

Η εκδίκηση των μανιταριών

Άννα & Έλσα ΥΠΟΔΕΧΤΕΊΤΕ ΤΗ ΒΑΣΊΛΊΣΣΑ! Έρικα Ντέιβιντ Εικονογράφηση: Μπιλ Ρόμπινσον

μετάφραση: Μαργαρίτα Ζαχαριάδου

Κωνσταντινίδου Αγγελίνα του Χρήστου, 8 ετών

ΜΠΑ Μ! Μ Π Α Μ! Στη φωτογραφία μάς είχαν δείξει καλύτερη βάρκα. Αστραφτερή και καινούρια, με χώρο για όλους.

ΠΟΛΕΜΟΣ ΦΩΤΙΤΣΑΣ - ΣΤΑΓΟΝΙΤΣΑΣ

Μια μέρα μπήκε η δασκάλα στην τάξη κι είπε ότι θα πήγαιναν ένα μακρινό ταξίδι.

Σειρά: ΠΑΙΔΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ Τίτλος: ΑΙΣΩΠΟΥ ΜΥΘΟΙ ΕΚΔΟΤΙΚΟΣ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΣ ΛΙΒΑΝΗ ΑΒΕ. Copyright Γιάννης Ζουγανέλης, Χρήστος Προμοίρας Copyright 2015:

Μια φορά και έναν καιρό ζούσε στα βάθη του ωκεανού µια µικρή σταγόνα, ο Σταγονούλης. Έπαιζε οληµερίς διάφορα παιχνίδια µε τους ιππόκαµπους και τις

ΑΛΕΞ Τ. ΣΜΙΘ. Ο πάει διακοπές. Η σειρά προβάλλεται στο

EXEIΣ; Μετάφραση από τα αγγλικά. Κωνσταντίνος Παπαπαναγιώτου

Αδαμοπούλου Μαρία του Δημητρίου, 9 ετών

Mε 180 aσκήσεις και μαθήματα ορθογραφίας

ΚΕΝΤΡΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΠΕΤΑΛΟΥΔΩΝ ΡΟΔΟΥ. Ρόδος 2016 I.S.B.N

Ξεκινώντας από το μηδέν Η Νέα Μέθοδος για Ear Training

Bίντεο 1: Η Αµµόχωστος του σήµερα (2 λεπτά) ήχος θάλασσας

Ο Θάνατος του Johnny Stompanato

Έρευνα των μαθητών της ΣΤ τάξης με θέμα : «Το διάλειμμα στο Δημοτικό Σχολείο Μελίτης»

Τετράδιο Πρώτης Αρίθµησης Α ηµοτικού

«Ο Σάββας η κλώσσα και ο αετός»

Τρία κορίτσια. Ένα καλοκαίρι. Μια φιλία που θα αλλάξει τη ζωή τους. Το σχέδιο της Ρέιμι. Μετάφραση: Αργυρώ Πιπίνη. Kέιτ ΝτιΚαμίλο

Μπεχτσή Μαρία του Κωνσταντίνου, 11 ετών

Στέφανος Λίβος: «Η συγγραφή δεν είναι καθημερινή ανάγκη για μένα. Η έκφραση όμως είναι!»

Νηπιαγωγείο Νέα Δημιουργία Ιούνιος, 2014

ΕΚ ΟΣΕΙΣ ΠΑΠΑ ΟΠΟΥΛΟΣ

Στην Ελλάδα πέρασα υπέροχα ήταν μια εμπειρία φανταστική.

Τοπαλίδης Ιπποκράτης, 13 ετών

Λόγου Χάριν. οσελότος. οσελότος ΕΚ ΟΣΕΙΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ

ΜΙΑ ΦΟΡΑ ΚΑΙ ΕΝΑΝ ΚΑΙΡΟ ΚΟΥΒΕΝΤΙΑΣΑΜΕ ΚΑΙ ΝΙΩΣΑΜΕ.. ΠΟΣΟ ΠΟΛΥΤΙΜΟΙ ΕΙΜΑΣΤΕ Ο ΕΝΑΣ ΓΙΑ ΤΟΝ ΑΛΛΟΝ!

M-Team. Εξερευνώντας την ακοή

25 μαγικές ιστορίες για μικρά παιδιά

Παπαγεωργίου Αννα-Μαρία του Αθανασίου, 10 ετών

VAKXIKON.gr MEDIA GROUP Εκδόσεις Βακχικόν Ασκληπιού 17, Αθήνα τηλέφωνο: web site: ekdoseis.vakxikon.

Γεια σας, παιδιά. Είμαι η Μαρία, το κοριτσάκι της φωτογραφίας, η εγγονή

Από τους μαθητές/τριές Μπεγκέγιαγ γ Χριστιάνα Παπαδάκης Χριστόφορος Παπαδάκης Π Κωνσταντίνος Ροδουσάκης Μάνος Ραφτοπούλου Πόπη

ΟΝΕΙΡΟ ΜΙΑΣ ΚΑΠΟΙΑΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ. ακριβώς το που.την μητέρα μου και τα αδέρφια μου, ήμουν πολύ μικρός για να τους

Αϊνστάιν Η ζωή και το έργο του από τη γέννησή του έως το τέλος της ζωής του

1 ος Παγκύπριος Διαγωνισμός Δεξιοτήτων Σκέψης

Μια ιστορία με αλήθειες και φαντασία

Πρόλογος. Καλή τύχη! Carl-Johan Forssén Ehrlin

Το Εικονογραφημένο Βιβλίο στην Προσχολική Εκπαίδευση

Κατερίνα Κατράκη. Παράθυρο. Ποίηση

Ερωτηματολόγιο Προγράμματος "Ασφαλώς Κυκλοφορώ" (αρχικό ερωτηματολόγιο) Για μαθητές Β - Γ Δημοτικού

ΑΛΕΞ Τ. ΣΜΙΘ. Ο στο τσίρκο. Η σειρά προβάλλεται στο

Το Εικονογραφημένο Βιβλίο στην Προσχολική Εκπαίδευση

Κοσωφίδης Γεώργιος-Ιωάννης, 11 ετών

Μια φορά και ένα καιρό, σε μια μουντή και άχρωμη πόλη κάπου στο μέλλον, ζούσαν τρία γουρουνάκια με τον παππού τους. Ο Ανδρόγεως, το Θρασάκι και ο

9 Η 11 Η Η Ο Ο

Ομαδική Εργασία Παραγωγής Γραπτού Λόγου με θέμα: «ΤΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΜΟΥ»

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΒΑΣΗΣ ΑΠΟ ΤΟ ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΟ ΣΤΟ ΔΗΜΟΤΙΚΟ

ΦΙΛΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΑΡΣΑΚΕΙΑ - ΤΟΣΙΤΣΕΙΑ ΔΗΜΟΤΙΚΑ ΕΠΟΠΤΕΙΑ ΣΧΟΛΕΙΩΝ ΣΥΝΤΟΝΙΣΜΟΣ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ. Γραπτή Έκφραση. Όνομα:... Επώνυμο:...

ΑΛΕΞ Τ. ΣΜΙΘ. Ο στην πόλη. Η σειρά προβάλλεται στο

ΤΟ ΟΝΕΙΡΟ ΚΑΙ ΤΟ Σ ΑΓΑΠΑΩ

Την επομένη ήρθε προς το μέρος μου και μου είπε καλημέρα.

Αγγελική Δαρλάση. Το παλιόπαιδο. Εικονογράφηση Ίρις Σαμαρτζή

ΜΥΘΟΛΟΓΙΑ 12. Οιδίποδας Επτά επί Θήβας

Οι εντυπώσεις μας από την επίσκεψη της SAPT Hellas

Ερωτηματολόγιο Προγράμματος "Ασφαλώς Κυκλοφορώ" (αρχικό ερωτηματολόγιο) Για μαθητές Δ - Ε - ΣΤ Δημοτικού

Τράντα Βασιλική Β εξάμηνο Ειδικής Αγωγής

ΜΕΡΟΣ Α : ΕΚΘΕΣΗ (30 ΜΟΝΑΔΕΣ)

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΑΤΡΩΝ ΤΜΗΜΑ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΑΓΩΓΗΣ ΣΤΗΝ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗ ΗΛΙΚΙΑ

«Η τύχη του άτυχου παλικαριού»

«ΠΩΣ Ν ΑΛΛΑΞΟΥΜΕ ΤΟΝ ΚΟΣΜΟ!!!» ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ: «ΗΤΕΧΝΗ ΣΑΝ ΠΑΡΑΜΥΘΙ» ΤΜΗΜΑ ΕΝΤΑΞΗΣ ΟΜΑΔΑ Γ (ΜΑΘΗΤΕΣ Γ ΤΑΞΗΣ)

Ένας δράκος στην Ανάποδη Παραμυθοχώρα

Δουλεύει, τοποθετώντας τούβλα το ένα πάνω στο άλλο.

Transcript:

Άννα Φρανκ Susanna Davidson Σύμβουλος ιστορικών θεμάτων: Eva Schloss, ετεροθαλής αδελφή της Άννας Φρανκ Σύμβουλος ανάγνωσης: Alison Kelly του Πανεπιστημίου Ρόεχάμπτον

Το Βρετανικό Ίδρυμα Άννα Φρανκ ιδρύθηκε το 1991, στη μνήμη της Άννας Φρανκ. Εμπνευσμένο από τη ζωή και το ημερολόγιό της, στοχεύει στη μόρφωση και την παρακίνηση των νέων ανθρώπων ενάντια στην προκατάληψη και την αδικία. Για σύνδεση με το Ίδρυμα Άννα Φρανκ και άλλες σχετικές ιστοσελίδες, επισκεφθείτε την Ιστοσελίδα Osborne Quicklinks στη διεύθυνση www.usborne-quicklinks.com, και πληκτρολογήστε τις λέξεις Anne Frank. Σχεδιασμός: Natacha Goransky Σχεδιασμός εξωφύλλου: Russell Punter Επιμέλεια: Jane Chisholm Ψηφιακή επεξεργασία: Mike Wheatley και John Russell Ευχαριστίες στη Ρουθ Κινγκ για τη βοήθειά της στην έρευνα του φωτογραφ κού υλικού. ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΕΣ Corbis φ 1 (Handout/Reuters), φ 5 (Reuters), φ 5-6 (Royalty Free), φ 19 (Bettman), φ 42-43, φ 50-51 (Michael St. Maur Sheil), φ 56-57 (Bettman); Getty Images εξώφυλλο (Anne Frank Fonds-Basel), φ 3 (Keystone Features), φ 6 (Anne Frank Fonds- Basel), φ 8-9 (Anne Frank Fonds-Basel), φ 11 (Heinrich Hoffman/Timepix/ Time Life Pictures), φ 12 (Anne Frank Fonds-Basel), φ 16 (Fox Photos), φ 22 (Anne Frank Fonds-Basel), φ 29 (Anne Frank Fonds-Basel), φ 40 (Anne Frank Fonds-Basel); Maria Austria Instituut φ 39,φ 44; NIOD, Netherlands φ 18-19, φ 20-21, φ 27, φ 36, φ 48-49; Photoshot φ 30 popperfoto com φ 17 Sebastian Casagna φ 64 Topfoto co.uk οπισθόφυλλο, φ 30-31 (Ian Yeomans); USHMM φ 7, φ 14-15 (Bildarchiv Preussicher Kulturbesitz), φ 24 (κορυφή σελίδας) (Harry Goldsmith Estate) φ 46-47 (YIVO Institute for Jewish Research); Yad Vashem (κάτω μέρος σελίδας) φ 24, φ 52, φ 54, φ 60-61. Έχε καταβληθεί κάθε προσπάθε α γ α τον εντοπ σμό κα την αναγνώρ ση της δ οκτησίας των πνευματ κών δ κα ωμάτων. Ο εκδότες προσφέροντα να επανορθώσουν γ α οπο εσδήποτε παραλείψε ς σε μελλοντ κές εκδόσε ς κατόπ ν ε δοποίησης. Ο απόψε ς που εκφράζοντα στο παρόν β βλίο καθώς κα το πλαίσ ο στο οποίο χρησ μοπο ούντα ο φωτογραφίες δεν αντ κατοπτρίζουν κατ\ ανάγκη τ ς απόψε ς ή την πολ τ κή ούτε συνεπάγοντα την έγκρ ση κα την υποστήρ ξη του Μουσείου Μνήμης Ολοκαυτώματος των Ηνωμένων Πολ τε ών. Πρώτη έκδοση, 2006 Usborne Publishing Ltd., Copyright 2006 Usborne Publishing Ltd. Επιμέλεια-Διορθώσεις ελληνικής έκδοσης: Νέστορας Χούνος 2008 ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΑΓΚΥΡΑ, Δ.Α. ΠΑΠΑΔΗΜΗΤΡΙΟΥ Α.Β.Ε.Ε. για την ελληνική γλώσσα Λ. Κατσώνη 271 & Γ. Παπανδρέου, Άγιοι Ανάργυροι Τ.Κ. 135 62, Τηλ.: 210 2693800-4, Fax: 210 2693806 Κεντρικό κατάστημα: ΑΓΚΥΡΑ-ΠOΛITIΣTIKOΣ ΠΟΛΥΧΩΡΟΣ, Σόλωνος 124 - Αθήνα, T.K. 106 81 Τηλ.: 210 3837667, 210 3837540, Fax: 210 3837066 e-mail agyra@agyra.gr www.agyra. gr Τίτλος πρωτοτύπου: Anne Frank ISBN: 978-960-422-665-5 Απαγορεύεται η αναπαραγωγή μέρους ή όλης της έκδοσης, η μεταφορά σε οποιοδήποτε ηλεκτρονικό αποθηκευτικό σύστημα ή αναμετάδοση με οιασδήποτε μορφής ηλεκτρονικά, μηχανικά, φωτοτυπικά ή άλλα μέσα, χωρίς την προηγούμενη γραπτή άδεια του εκδότη. Ν. 2121/1993, καθώς και κανόνες του Διεθνούς Δικαίου που ισχύουν και στην Ελλάδα.

Περιεχόμενα Κεφάλαιο 1 Ελεύθερη ζωή 4 Κεφάλαιο 2 Σπασμένο γυαλί 13 Κεφάλαιο 3 Εισβολή 19 Κεφάλαιο 4 Το κρησφύγετο 32 Κεφάλαιο 5 Βέστερμπορκ 45 Κεφάλαιο 6 Τα στρατόπεδα 50 Το Ημερολόγιο της Άννας Φρανκ 62 Χρονοδιάγραμμα 64 Παιδιά κάνουν πατινάζ πάνω σ ένα παγωμένο κανάλι κοντά στο Άμστερνταμ, όπου μεγάλωσε η Άννα Φρανκ.

Κεφάλαιο 1 Ελεύθερη ζωή Η Άννα κατέβηκε τρέχοντας τα σκαλιά και βγήκε στον δρόμο όσο πιο γρήγορα μπορούσε, γδέρνοντας παντού τα αδύνατα πόδια της. Κανονικά έπρεπε να διαβάσει τα μαθήματά της, μα της φαινόταν τόσο βαρετό. Η Μάργκοτ, η τέλεια αδελφή της, ίσως ήταν χαρούμενη με τη μύτη της χωμένη σ ένα βιβλίο όλη μέρα, όχι όμως και η Άννα. Σταμάτησε όταν έφτασε στο γωνιακό σπίτι. Έπειτα, άρχισε να τραγουδάει χωρίς ανάσα, μέσα από το γραμματοκιβώτιο. Πέντε ψηλές νότες και πέντε χαμηλές. Ήταν το μυστικό σύνθημα. Σε μια στιγμή, η Λίεζ Γκόσλαρ, η καλύτερή της φίλη, άνοιξε την πόρτα. Η Άννα την άρπαξε από το χέρι και την τράβηξε έξω. «Έλα!» είπε. «Πάμε να παίξουμε». 4

Η φίλη τους η Σάνι και ένα τσούρμο άλλα παιδιά, βρίσκονταν ήδη στους ηλιόλουστους δρόμους του Άμστερνταμ. Κάποια κυλούσαν στεφάνια, άλλα έπαιζαν κουτσό ή έκαναν κατακόρυφο στον τοίχο. Η Άννα δεν ήταν καθόλου καλή στην κατακόρυφο, είχε όμως τον δικό της τρόπο να τραβήξει την προσοχή των άλλων. «Δείτε αυτό!» φώναξε, σηκώνοντας το χέρι της ψηλά στον αέρα. Στη φωτογραφία η Μάργκοτ και η Άννα, το 1933. Η Μάργκοτ είναι επτά χρονών και η Άννα τεσσάρων.

Εδώ η Άννα παίζει με τη φίλη της Σάνι, κοντά στο σπίτι της στο Άμστερνταμ. Η Άννα είναι το κορίτσι στα δεξιά. Η Άννα περίμενε ώσπου να βεβαιωθεί πως όλοι την κοιτούσαν κι ύστερα έστριψε το χέρι της όσο πιο γρήγορα μπορούσε. Ακούστηκε ένα δυνατό ΚΡΑΚ! και ο ώμος της πετάχτηκε έξω από την κλείδωση. Όλα τα αγόρια γέλασαν και χειροκρότησαν. Ακούγοντας τη φασαρία, η μητέρα της Άννας, η Έντιθ, έριξε μια ματιά από το παράθυρο και είδε την Άννα κάτω στον δρόμο. «Πάω στοίχημα ότι αυτό το παιδί δεν έχει κάνει ακόμη τα μαθήματα του», σκέφτηκε με έναν 6

αναστεναγμό. Πάντα είχε το ίδιο πρόβλημα με την Άννα. Παρόλο που η κόρη της δεν είχε κλείσει ακόμη τα επτά, η Έντιθ ήταν σίγουρη ότι σε όλη τη ζωή της θα αποζητούσε μόνο τη διασκέδαση. Ωστόσο, χαιρόταν που η Άννα είχε συνηθίσει τόσο εύκολα τη ζωή στο Άμστερνταμ. Πήγαιναν κιόλας τρία χρόνια από τότε που η οικογένεια Φρανκ είχε φύγει από τη Γερμανία, όμως η Έντιθ ακόμη νοσταλγούσε το σπιτικό της. Και όσο το Ναζιστικό Κόμμα κυβερνούσε στη Γερμανία, δεν μπορούσαν να επιστρέψουν. Η οικογένεια Φρανκ ήταν Εβραίοι και οι Ναζί μισούσαν τους Εβραίους. Λίγο καιρό πριν οι Ναζί είχαν απολύσει όλους τους Εβραίους από τις δουλειές τους, έκλεισαν τα καταστήματα που τους ανήκαν και τους ξυλοκοπούσαν στους δρόμους. Οι Ναζί κλείνουν την είσοδο ενός καταστήματος εβραϊκής ιδιοκτησίας στη Γερμανία. Η επιγραφή που κρατούν, γράφει: «Προσοχή! Μην ψωνίζετε από Εβραίους!» Η φωτογραφία τραβήχτηκε το 1933, τη χρονιά που η οικογένεια Φρανκ εγκατέλειψε τη Γερμανία.