ΕΘΝΙΚΟΜΕΤΣΟΒΙΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ ΣΥΓΚΛΗΤΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΒΑΣΙΚΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ (Σ.Ε.Β.Ε.).) Ηµερίδα : Ανάπτυξη της Βασικής Έρευνας στην Ελλάδα : Εθνική Στρατηγική και Ευρωπαϊκή Προοπτική Τρίτη 7 Μαρτίου 2006 Αίθουσα Τελετών ΕΜΠ, Πολυτεχνειούπολη Ζωγράφου
Το Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο χαρακτηρίζεται ως σηµαντικό πανεπιστηµιακό ίδρυµα µε διεπιστηµονική δραστηριότητα. Αναπτύσει και καλλιεργεί τις θεµελιώδεις επιστήµες µαθηµατικά, φυσική, χηµεία, κλπ σε συνδυασµό µε όλες τις σύγχρονες τεχνολογικές επιστήµες. Έχει διαπιστωθεί η έλλειψη µιας µόνιµης και σταθερής χρηµατοδότησης για την ανάπτυξη και ενίσχυση της βασικής έρευνας όλων ανεξαρτήτως των επιστηµονικών θεµατικών περιοχών. Μιας ενίσχυσης χωρίς δεσµεύσεις των ερευνητών για το αντικείµενο της έρευνας και χωρίς την απαραίτητη συνεργασία µε µονάδαεφαρµογήςήτηνβιοµηχανία. Εξαίρεση αποτελούν τα πρόσφατα προγράµµατα ΗΡΑΚΛΕΙΤΟΣ και ΠΥΘΑΓΟΡΑΣ του Υπουργείου Παιδείας.
Το ΕΜΠ έχει πρωτοτυπήσει στην ανάγκη ενίσχυσης της βασικής έρευνας µε τέσσερις χαρακτηριστικούς άξονες: 1. Την θεσµοθέτηση, µέσω της ΣΕΒΕ κάθε χρόνο, µιας προκήρυξης ενίσχυσης της βασικής έρευνας σε τοµείς βασικής έρευνας, µε ουσιαστική προτεραιότητα την οικονοµική ενίσχυσηνέωνερευνητών. Έχουν προκυρηχθεί και υλοποιηθεί τα προγράµµατα : ΑΡΧΙΜΗ ΗΣ, 2000 ΘΑΛΗΣ 2001, ΠΡΩΤΑΓΟΡΑΣ 2003 ΛΕΥΚΙΠΠΟΣ 2005 ΚΑΡΑΘΕΟ ΩΡΗ, 2006.
2. Τηνδηµοσιοποίηση, µέσω της ΣΕΒΕ των ερευνητικών αποτελεσµάτων του ΕΜΠ, µέσω εκθέσεων των αφισσών µε αντικείµενο τα ερευνητικά αποτελέσµατα των υπό χρηµατοδότηση προγραµµάτων. Με επιβράβευση των καλύτερων αφισσών από πλευράς αισθητικής αρτιότητας, άριστης µεταδοτικότητας στον επισκέπτη καιπλήρους περιγραφής των ερευνητικών φάσεων, της µεθοδολογίας και των τελικών αποτελεσµάτων του έργου. 3. Την οργάνωση, ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗΣ ΕΠΕΤΗΡΙ ΑΣ µέσω της ΣΕΒΕ, ανά µέλος ΕΠ ή ανά συνεργαζόµενο ερευνητή, ανά Τοµέα και ανά Σχολή, σε ηλεκτρονική βάση δεδοµένων, όλων των ερευνητικών επιτευγµάτων του ΕΜΠ, που αφορούν επιστηµονικέςεργασίες, ερευνητικάπρογράµµατα, επίβλεψη διατριβών, οργάνωση συνεδρίων, συµµετοχή σε διεθνείς επιτροπές, απονοµήβραβείωνκαιδιεθνώνδιακρίσεων, κλπ.
4. Η πρυτανεία του ΕΜΠ έχει έγκαιρα αντιληφθεί την απαραίτητη αξιοποίηση των διεθνών ερευνητικών οργανισµών που συµµετέχει η χώρα ως κράτος-µέλος, όπως οευρωπαϊκός Οργανισµός Σωµατιδιακής Φυσικής (CERN)µε πρωτόκολλο αµοιβαίας συνεργασίας µεταξύ ΕΜΠ και του Ευρωπαϊκού Οργανισµού Σωµατιδιακής Φυσικής (CERN) για την χορήγηση υποτροφιών για φοιτητές του ΕΜΠ προπτυχιακούς και µεταπτυχιακούς, προκειµένου να εκπαιδευτούν στο CERN, είτε ως θερινοί φοιτητές, είτε ως υποψήφιοιµεταπτυχιακούτίτλουήδιδάκτορες.
ΣΥΝΟΨΗ -ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Αντικειµενικά στοιχεία που ισχύουν για τη χώρα µας και τα οποία την τοποθετούν σε πολύ άσχηµη θέση µεταξύ των άλλων κρατών. Τα αρνητικά στοιχεία αυτά είναι : 1. Η µέχρι σήµερα ουσιαστική έλλειψη εθνικής ερευνητικής πολιτικής, η οποία να έχει χρονικό ορίζοντα µεγαλύτερο και ανεξάρτητο της εκάστοτε θητείας της κυβέρνησης και της βούλησης και των προσωπικών προτιµήσεων του εκάστοτε ΓΓΕΤ. 2. Η εξαιρετικά χαµηλή εγχώρια χρηµατοδότηση των ερευνητών είτε στα ερευνητικά κέντρα και ινστιτούτα είτε στα πανεπιστήµια, µε ποσοστό 0.65% του ΑΕΠ για το διάστηµα 1999-2005, ενώ θεωρητικά ο στόχος είναι συνολικά 3% του ΑΕΠγιατο 2010!.
3. Υπάρχει έλλειψη σύγχρονων υποδοµών και εξοπλισµού για την ανάπτυξη σύγχρονης έρευνας στα ερευνητικά κέντρα και πανεπιστήµια. 4. Υπάρχει έλλειψη συντονισµού µεταξύ ερευνητικών µονάδων µεταξύτουςκαθώςκαιµεπανεπιστηµιακάτµήµατακαισχολές, κάτι που θα ενισχύσει την ανάπτυξη της έρευνας γενικότερα και το επίπεδο εκπαίδευσης και τον χαρακτήρα του δηµόσιου και δωρεάν πανεπιστηµίου στη χώρα. 5. Αξιοποιούνται ελάχιστα οι διεθνείς ερευνητικοί οργανισµοί CERN, ESA, EMBL κ.α. Η µέχρι τώρα δράση της πολιτείας έγκειται στην πληρωµή των ετήσιων οικονοµικών συνδροµών µε ελάχιστη έως µηδενική κρατική επιχορήγηση των ερευνητών, η ουσιαστική συµµετοχή των οποίων θα τους δώσει την δυνατότητα ισότιµης δράστηριότητας και το κυριότερο αξιοποίησης των ερευνητικών επιτευγµάτων και αποτελεσµάτων καθώς και την µεταφορά τεχνογνωσίας σε περιοχές αιχµής στη χώρα.
6. Η παντελής σχεδόν έλλειψη ενδιαφέροντος από την εγχώρια βιοµηχανία, για ανάπτυξη της έρευνας ή την αξιοποίηση των ερευνητικών αποτελεσµάτων, η οποία έχει προσανατολιστεί στην παραγωγή προϊόντων χαµηλού τεχνολογικού επιπέδου και κόστους µε ελάχιστο ποιοτικό ανταγωνιστικό επίπεδο. 7. Η ουσιαστική αγνόηση των ερευνητικών δυνατοτήτων των πανεπιστηµίων και ερευνητικών από την εγχώρια βιοµηχανία καθώς και η έλλειψη σύστασης ερευνητικών τµηµάτων από την εγχώρια βιοµηχανία µε απασχόληση υψηλού επιστηµονικού δυναµικού.
Τα θετικά στοιχείαγιατηνβασικήέρευναστηχώραείναι : 1. Το εξαιρετικό, υψηλού επιπέδου, επιστηµονικό δυναµικό της χώρας που εργάζεται σε πανεπιστήµια και ερευνητικά κέντρα µε πραγµατικά αντίξοες συνθήκες από πλευράς τακτής χρηµατοδότησης και υποδοµών συµπεριµβανοµένης και της σηµαντικής απαιτούµενης γραφειοκρατίας. 2. Απόδειξη του προηγουµένου επιχειρήµατος είναι η απορρόφηση ανταγωνιστικώνερευνητικώνπρογραµµάτωναπότηνεε, υπερβαίνοντας το αντίστοιχο κατά κεφαλή ποσοστό χρηµατοδότησης σε σχέση µε άλλες χώρες. 3. Η δυνατότητα ανάληψης σηµαντικού ρόλου σεδιεθνείς ερευνητικούς οργανισµούς µε στόχο την αξιοποίηση του δικού µας ερευνητικού δυναµικού και την µεταφορά υψηλής τεχνογνωσίας στην εγχώρια βιοµηχανία που αποτελεί αποδεδειγµένο µονόδροµο εκσυγχρονισµού των υποδοµών και των προϊόντων της εγχώριας βιοµηχανίας σε επίπεδο διεθνούς ανταγωνισµού.
5. Η δυνατότητα συνεργασίας µε το ελληνικό επιστηµονικό δυναµικό της διασποράς τόσο µε ερευνητικά κέντρα και πανεπιστήµια όσο και µε θεσµικά όργανα ΕΣΕΤ, ΓΓΕΤ κ.α.