ΓΡΑΦΕΙΟ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ & ΕΜΠΟΡΙΚΩΝ ΥΠΟΘΕΣΕΩΝ

ΠΡΕΣΒΕΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑ ΟΣ ΣΤΟ ΚΑΙΡΟ ΓΡΑΦΕΙΟ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ & ΕΜΠΟΡΙΚΩΝ ΥΠΟΘΕΣΕΩΝ Κάιρο 10 Ιουλίου 2012 Το επενδυτικό περιβάλλον στην Αίγυπτο 1. Γενικά Η Αίγυπτος είναι ο πρώτος αποδέκτης άµεσων ξένων επενδύσεων στην περιοχή της Νοτιοανατολικής Μεσογείου και η ΕΕ είναι η κύρια πηγή προέλευσης. Η αύξηση των άµεσων ξένων επενδύσεων µετά το 2004 οφείλεται στις οικονοµικές µεταρρυθµίσεις και τις ιδιωτικοποιήσεις. Παρατηρείται απότοµη πτώση των εισροών µετά την επανάσταση (-68%), χωρίς να διαφαίνονται σηµεία ανάκαµψης µέχρι στιγµής. Σε γενικές γραµµές η Αίγυπτος προσφέρει ευνοϊκές συνθήκες για ξένες επενδύσεις, µε εξαίρεση ένα περιορισµένο αριθµό (ως επί το πλείστον τοµεακών) περιορισµών. Επιπλέον, σε ορισµένους τοµείς η ξένη συµµετοχή επιτρέπεται από το νόµο, αλλά στην πράξη η πρόσβαση στους τοµείς αυτούς είναι δυσχερής. Η Αίγυπτος έχει υπογράψει περίπου 100 διµερείς επενδυτικές συµφωνίες και έχει θέσει σε ισχύ αντίστοιχες συµφωνίες µε όλα σχεδόν τα κράτη µέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Οι συµφωνίες µε τα Κ/Μ δεν περιέχουν σηµαντικές δεσµεύσεις για απελευθέρωση των ξένων επενδύσεων, εν αντιθέσει µε την επενδυτική συµφωνία µεταξύ Αίγυπτου ΗΠΑ, η οποία χορηγεί σηµαντικές διευκολύνσεις σε αµερικανούς επενδυτές («national treatment»). Η Παγκόσµια Τράπεζα κατέταξε την Αίγυπτο το 2006/07 στην κορυφή των κρατών όσον αφορά τις µεταρρυθµίσεις στο επιχειρηµατικό κλίµα παγκοσµίως, ωστόσο η απόδοση της Αιγύπτου στη συνολική κατάταξη επιχειρείν την κατατάσσει στην 110η θέση µεταξύ 183 χωρών. Η Αίγυπτος έχει καλές αποδόσεις όσον αφορά την έναρξη επιχειρηµατικής δραστηριότητας και τις διασυνοριακές συναλλαγές, αλλά υπολείπεται σε δείκτες όπως απόκτηση οικοδοµικών αδειών, εφαρµογή των συµβάσεων και καταβολή φόρων. 2. Εισαγωγή Η Αίγυπτος επί σειρά ετών ήταν πρωτοπόρος στις µεταρρυθµίσεις του επιχειρηµατικού περιβάλλοντος, µε σηµαντική πρόοδο στην κατάταξη του δείκτη «επιχειρείν» της Παγκόσµιας Τράπεζας. Η Αίγυπτος ήταν επίσης η πρώτη αραβική χώρα που υπέγραψε την ιακήρυξη του ΟΟΣΑ για τις ιεθνείς Επενδύσεις και τις Πολυεθνικές Επιχειρήσεις. Μια σειρά από αποφασιστικές οικονοµικές µεταρρυθµίσεις που έλαβαν χώρα στα µέσα της δεκαετίας του 2000, ενίσχυσαν σηµαντικά την εισροή των άµεσων ξένων επενδύσεων στην Αίγυπτο. Το 2004 ιδρύθηκε το Υπουργείο Επενδύσεων για να χειριστεί την ιδιωτικοποίηση των κρατικών επιχειρήσεων (πλην τραπεζών, που ήταν υπό την ευθύνη της Κεντρικής Τράπεζας), και οι ξένοι επενδυτές είχαν τη δυνατότητα να συµµετέχουν σε ιδιωτικοποιήσεις χωρίς διακρίσεις. Ωστόσο, οι ιδιωτικοποιήσεις σταµάτησαν το

2008, όταν ξεκίνησε η χρηµατοπιστωτική κρίση, και εν συνεχεία παραπέµφθηκαν στις καλένδες µετά την επανάσταση της 25η Ιανουαρίου ως απάντηση στις ανησυχίες των πολιτών σχετικά µε ορισµένα αµφιλεγόµενες συµφωνίες µε το προηγούµενο καθεστώς. Επιπλέον, οι φάκελοι πολλών συµβάσεων ιδιωτικοποίησης που υπογράφηκαν υπό το προηγούµενο καθεστώς άνοιξαν εκ νέου, ενώ άλλοι παραπέµφθηκαν στην ικαιοσύνη. Το Υπουργείο Επενδύσεων καταργήθηκε και ο κύριος εκτελεστικός του βραχίονας, η Γενική Αρχή Επενδύσεων (GAFI) τέθηκε υπό την άµεση εποπτεία του πρωθυπουργού. Η GAFI παραµένει ο εκτελεστής και ο κύριος ρυθµιστής της επενδυτικής πολιτικής της Αιγύπτου. Το επιχειρηµατικό κλίµα επιδεινώθηκε σηµαντικά στον απόηχο της επανάστασης της 25ης Ιαν. χωρίς να αποκατασταθεί κατά τη διάρκεια της µακράς µεταβατικής περιόδου. Αν και βελτιώσεις πραγµατοποιήθηκαν όσον αφορά την ασφάλεια, η νοµική και διοικητική αβεβαιότητα εξακολουθεί να αποτελεί πρόβληµα. Η ιδιωτικοποίηση έχει καταστεί ένα ευαίσθητο θέµα, και είναι απίθανο νέες ιδιωτικοποιήσεις να λάβουν χώρα σύντοµα. Οι γενικοί κανόνες που ισχύουν για τις ξένες επενδύσεις είναι διάσπαρτες σε διαφορετικούς νόµους και υπάγονται στην αρµοδιότητα διαφορετικών Αρχών. Κατ αρχήν, οι ξένοι επενδυτές υπόκεινται σε διαδικασίες εισδοχής χωρίς διακρίσεις. Οι εξαιρέσεις από την εθνική µεταχείριση που αναφέρθηκαν από την Αίγυπτο στο πλαίσιο της ήλωσης του ΟΟΣΑ για τις ιεθνείς Επενδύσεις και τις Πολυεθνικές Εταιρείες εφαρµόζονται κυρίως στις κατασκευές, τον ηλεκτρισµό, τις ταχυδροµικές υπηρεσίες, το εµπόριο, τις θαλάσσιες και εναέριες µεταφορές. Σειρά κινήτρων ισχύουν για την προσέλκυση επενδυτών, ιδίως για τις Ελεύθερες Οικονοµικές Ζώνες και Ζώνες Επενδύσεων. Οι συµπράξεις ηµόσιου-ιδιωτικού τοµέα (PPP), αν και βρίσκονται σε σχετικά αρχική φάση, έχουν πραγµατοποιηθεί για µια σειρά επενδυτικών σχεδίων, ιδίως στις υποδοµές. 3. Εξέλιξη εισροών άµεσων ξένων επενδύσεων Η Αίγυπτος κατέγραψε απότοµη αύξηση εισροής άµεσων ξένων επενδύσεων µετά το 2004, ως αποτέλεσµα των οικονοµικών µεταρρυθµίσεων και των ιδιωτικοποιήσεων. Το 2006-2007, η Αίγυπτος σηµείωσε ρεκόρ εισροών άµεσων ξένων επενδύσεων (άνω των 10 δις $). Αν και οι εισροές ΑΞΕ αργότερα επιβραδύνθηκαν, υπό την επίδραση της χρηµατοπιστωτικής κρίσης, η Αίγυπτος κατάφερε να χαρακτηριστεί ως ο κορυφαίος προορισµός για άµεσες ξένες επενδύσεις στην περιοχή της Νοτιοανατολικής Μεσογείου το 2009 και το 2010.

18000 Net FDI inflows into South-Mediterranean countries, mil.$ 16000 14000 12000 10000 8000 6000 4000 2000 0-2000 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 Algeria Egypt Israel Jordan Lebanon Libyan Arab Jamahiriya Morocco Occupied Palestinian territory Syrian Arab Republic Tunisia Ωστόσο, οι ξένες επενδύσεις εξακολουθούν να αποτελούν ένα µικρό µερίδιο, σε σύγκριση µε τις εγχώριες επενδύσεις. Σύµφωνα µε στοιχεία της GAFI, τα τελευταία χρόνια, το ανώτατο ποσοστό στο µετοχικό κεφάλαιο των νεοσύστατων επιχειρήσεων που επιτεύχθηκε από ξένες µη αραβικές επενδύσεις ήταν 17% το 2008/2009 ενώ υπερίσχυσαν οι αραβικές επενδύσεις ( ρεκόρ 3 το 2006 07). Ξένη συµµετοχή στο αρχικό κεφάλαιο εταιρειών 100% 90% 80% 7% 14% 17% 1 5% 11% 17% 3 23% 9% 7% 8% 6% 70% 60% 50% 40% 30% 79% 71% 63% 66% 74% 88% 81% foreign Arab Egyptians 20% 0% 2004/2005 2005/2006 2006/2007 2007/2008 2008/2009 2009/2010 2010/2011 Παραδοσιακά, οι ΗΠΑ ήταν ο υπ 'αριθµόν ένα ξένος επενδυτής στην Αίγυπτο. Ωστόσο, από το 2008/09, η ΕΕ έχει γίνει ο µεγαλύτερος επενδυτής, καλύπτοντας άνω του 60% των ακαθάριστων εισροών άµεσων ξένων επενδύσεων.

Gross FDI inflows to Egypt by origin ($ mn) EU USA Arab countries Other 8000 7000 6000 5000 4000 3000 2000 1000 0 2003/04 2004/05 2005/06 2006/07 2007/08 2008/09 2009/10 2010/11 EU 42.5 812.9 2954.3 4061 5430.1 5578.4 6763.2 6107.4 USA 229.4 2040.1 4553.5 4681.3 6447.8 3515 1424.9 1790.5 Arab countries 152.2 213.6 554.5 3351.4 3235.6 2029.7 1439.5 1052.6 Other 10.9 1067.9 1035.6 990.6 2688.7 1713 1380.5 623.9 Μεταξύ των χωρών της ΕΕ, το Ηνωµένο Βασίλειο, το Βέλγιο, η Γαλλία, η Ιταλία και η Γερµανία ήταν οι πιο σηµαντικές πηγές ξένων άµεσων επενδύσεων για την Αίγυπτο κατά τα τελευταία 5 χρόνια. Περίπου το 45% των ακαθάριστων εισροών στην Αίγυπτο προέρχονται από το Ηνωµένο Βασίλειο. Οι ΗΠΑ αντιπροσώπευαν το 18% το 2010/11, ενώ οι αραβικές χώρες κατείχαν συνολικά το περίπου, µε τα Ηνωµένα Αραβικά Εµιράτα και την Σαουδική Αραβία να προηγούνται. Η Κίνα αντιπροσωπεύει ένα πολύ µικρό ποσοστό (48 $ εκ. το 2010/11, που αντιστοιχεί στο 0,5% του συνόλου). Οι 10 πρώτες χώρες αντιπροσωπεύουν σχεδόν το 90% των εισροών ΑΞΕ. Top 10 Countries Investing in Egypt 2010/2011 Switzerland Qatar KSA France Italy 3% Germany 3% UAE 4% Belgium 8% Others USA 19% UK 45% Σύµφωνα µε τα τελευταία στοιχεία της Eurostat, οι εκροές (stock) της ΕΕ-27 προς την Αίγυπτο ανήλθαν σε 24,1 δισ. το 2010. Οι καθαρές εκροές των άµεσων ξένων επενδύσεων προς την Αίγυπτο υπερέβησαν τα 10 δις ευρώ το 2008, αλλά ήταν αρνητικές το 2009 και µέτριες το 2010. Οι αρνητικές τιµές δείχνουν ότι οι ροές άµεσων ξένων επενδύσεων (που περιλαµβάνουν το µετοχικό κεφάλαιο, την επανεπένδυση των κερδών και των ενδοεταιρικών δανείων) από εταιρείες της ΕΕ

προς τις αιγυπτιακές θυγατρικές τους ήσαν κατώτερες από τα ποσά που µεταφέρονται από τις αιγυπτιακές θυγατρικές προς τις µητρικές στην ΕΕ Η µετα-επαναστατική επιδείνωση του επιχειρηµατικού κλίµατος είχε ισχυρό αρνητικό αντίκτυπο στις επενδυτικές ροές. Σύµφωνα µε τα στοιχεία της Κεντρικής Τράπεζα της Αιγύπτου, το οικ. έτος 2010/11 σηµειώθηκε µεγάλη πτώση (67,6%) των καθαρών εισροών άµεσων ξένων επενδύσεων, σε µόλις $ 2,2 δις (0,9% του ΑΕΠ) έναντι $ 6,8 δις (3,1% του ΑΕΠ) κατά το προηγούµενο οικονοµικό έτος. Οι επενδύσεις χαρτοφυλακίου κατέγραψαν καθαρή εκροή $ 2,55 δις το 2010/11 σε σύγκριση µε την εισροή $ 7,9 δις κατά το προηγούµενο οικονοµικό έτος. Οι ακαθάριστες εισροές ΑΞΕ προέλευσης ΕΕ µειώθηκαν σε 6,1 δις $ από $ 6,8 δις το προηγούµενο οικονοµικό έτος, το οποίο αντανακλάται και στον αριθµό των θυγατρικών της ΕΕ που ιδρύθηκαν. Τα τελευταία προσωρινά στοιχεία για τις ακαθάριστες ροές άµεσων ξένων επενδύσεων (δεύτερο εξάµηνο του 2011) δεν δείχνουν σηµάδια ανάκαµψης. Σύµφωνα µε στοιχεία της Κεντρικής Τράπεζας Αιγύπτου, η πλέον σηµαντική πτώση των εισροών άµεσων ξένων επενδύσεων κατά το τελευταίο οικ. έτος ήταν στον τοµέα του πετρελαίου, µε εκροή $ 191,3 εκ. έναντι εισροής $ 3,6 δις το προηγούµενο οικ.έτος. Οι άµεσες παραγωγικές επενδύσεις ανήλθαν σε $ 2,2, δις έναντι 2,7 δις το προηγούµενο έτος. Ο τοµέας του πετρελαίου συνήθως προσελκύει το µεγαλύτερο µέρος των ΑΞΕ (73,3% το οικ. έτος 2010/11 ). Η κατανοµή των εισροών άµεσων ξένων επενδύσεων σε τοµείς το 2010/11 αποκαλύπτει ότι ο δεύτερος ελκυστικότερος τοµέας για ξένες επενδύσεις είναι ο τοµέας της µεταποίησης (8% του συνόλου), ακολουθούµενος από τον τοµέα των Υπηρεσιών (6,3%). Μεταξύ των υπηρεσιών, ο τουρισµός αντιπροσωπεύει το 1,7% των συνολικών εισροών και ακολουθούν οι χρηµατοοικονοµικές υπηρεσίες (1,), οι κατασκευές (1,1%), και οι τηλεπικοινωνίες (0,1%). Οι άλλες υπηρεσίες αντιπροσώπευαν το 2, συνολικά. Οι επενδύσεις σε ακίνητα αντιπροσώπευαν το 1,4% του συνόλου, ενώ ο τοµέας της γεωργίας είχε µερίδιο µόλις 0,3%. ΠΗΓΕΣ Στατιστικά στοιχεία : Eurostat, (2010), Κεντρική Τράπεζα Αιγύπτου, General Authority for Investment (GAFI), UNCTAD Αντιπροσωπεία ΕΕπιτροπής στο Κάιρο