ΑΓΟΡΑ ΑΚΙΝΗΤΩΝ - ΑΘΗΝΑ 1 Ο ΕΞΑΜΗΝΟ 2015

ΑΓΟΡΑ ΑΚΙΝΗΤΩΝ - ΑΘΗΝΑ 1 Ο ΕΞΑΜΗΝΟ 2015

Οικονομική Επισκόπηση Παρά το ευνοϊκό διεθνές οικονομικό περιβάλλον, που προσδιορίζεται από το σχετικά αδύναμο ευρώ και τις μειωμένες τιμές του πετρελαίου, η ελληνική οικονομία αδυνατεί να ανακάμψει ουσιωδώς, παγιδευμένη στο κλίμα ανασφάλειας. Το οικονομικό κλίμα και ειδικότερα οι δείκτες εμπιστοσύνης των καταναλωτών επιδεινώθηκαν τον Απρίλιο και τον Μάιο του 2015, καθώς η πολιτική αναταραχή και οι παρατεταμένες διαπραγματεύσεις με τους επίσημους πιστωτές της, αύξησαν την αβεβαιότητα. 4,5 4 2,9 2,9 GDP -3,1-1,1-0,6-3,3-4,9-7,1-6,63 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 Με βάση τα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία, το Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν (ΑΕΠ) μειώθηκε κατά 0,6% το 2ο τρίμηνο του 2015, σε σχέση με το 4ο τρίμηνο του 2014, λόγω της αβεβαιότητας που προκλήθηκε από την αναγγελία των πρόωρων εκλογών του Ιανουαρίου και την πορεία των διαπραγματεύσεων με τους πιστωτές. Ο ΔΤΚ μειώθηκε κατά 1,5% το πρώτο εξάμηνο του έτους και η ανεργία μειώθηκε σημαντικά, γεγονός το οποίο οφείλεται κυρίως στον Τουριστικό Τομέα. Unemployment Rate 25,4 27,8 26,5 25,6 9,5 8,6 8 7,4 9 11,7 17,7 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 Η οικονομική ανάπτυξη αναμένεται να επιβραδυνθεί ακόμη περισσότερο κατά τη διάρκεια του 2015, καθώς η αβεβαιότητα σχετικά με τις μεταρρυθμίσεις και τους όρους του προγράμματος, όπως και η έλλειψη ρευστότητας, έχουν υπονομεύσει την εμπιστοσύνη των επιχειρήσεων και των επενδύσεων στην Ελλάδα, που παραμένει στα πρόθυρα μιας νέας ύφεσης. 3,5 3,2 2,9 4,2 1,2 CPI 5,4 3,3 1,6-0,5 Τα πρόσφατα γεγονότα του κλεισίματος των τραπεζών και των ελέγχων κεφαλαίου, οδήγησαν σε ένα πολύ ασταθές οικονομικό περιβάλλον και ακόμη και μετά την συμφωνία σχετικά με ένα τρίτο πακέτο βοήθειας, θα χρειαστεί χρόνος για την ανάκαμψη της οικονομίας. Ωστόσο, οι μακροοικονομικές επιπτώσεις από όλες τις πολιτικές εξελίξεις στο εσωτερικό τον Ιούνιο και τον Ιούλιο, δεν έχουν ακόμη αξιολογηθεί και η τελική συμφωνία που αναμένεται εντός της θερινής περιόδου, είναι το κύριο ορόσημο που θα προσδιορίσει το μέλλον της ελληνικής οικονομίας. -1,3-1,5 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15

Γραφειακοί Χώροι Η αγορά των γραφειακών χώρων παρουσιάζεται σταθερή το 1o εξάμηνο του 2015. Τα ενοίκια γραφείων στους εμπορικούς δρόμους παρέμειναν σταθερά σε γενικές γραμμές και κυμαίνονται μεταξύ 8 και 19 /τμ, με ελάχιστες εξαιρέσεις. Στις κεντρικές λεωφόρους όπως η Λ. Συγγρού, παρατηρείται μια μικρή μείωση της δραστηριότητας, συνεπώς και των επιπέδων των τιμών, ενώ σε άλλες περιοχές παρουσιάζεται μεγαλύτερος όγκος συναλλαγών. Στο σχετικό διάγραμμα, το εύρος τιμών εξαρτάται από τις διάφορες προνομιακές τοποθεσίες των κτιρίων. Η διαφορά τιμής εξαρτάται από την ποιότητα των κτιρίων και τη μικρή διαθεσιμότητα στοιχείων στην αγορά, λόγω του πολύ μικρού όγκου των συναλλαγών. 10,0% Prime Office Yields 9,5% 9,0% 8,5% 8,0% 7,5% 7,0% 6,5% 6,0% 5,5% 5,0% Οι αποδόσεις παρέμειναν σταθερές το τελευταίο εξάμηνο, δεδομένου ότι οι περισσότεροι επενδυτές έχουν σταματήσει κάθε δραστηριότητα και περιμένουν τις πολιτικές εξελίξεις. Οι αποδόσεις κυμαίνονται περίπου στο 8,5%, με μία μόνο συναλλαγή να έχει καταγραφεί κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου στην περιοχή της Αθήνας. Η αγορά ακινήτων αναμένεται να ανακάμψει σταδιακά, δεδομένου ότι η Ελλάδα θα ξεφύγει από τον κύκλο της ύφεσης. Όσον αφορά τις επενδύσεις, ο πιο δυναμικός τομέας δείχνει να είναι αυτός του τουρισμού, ως αποτέλεσμα της σημαντικής αύξησης των επισκεπτών, καθώς και στους πολυτελείς γραφειακούς χώρους, στα καταστήματα και στους αποθηκευτικούς χώρους. Με βάση τα πορίσματα της έκθεσης τηςuli / PwC "Αναδυόμενες τάσεις στην αγορά ακινήτων στην Ευρώπη το 2015», η Αθήνα είναι μία από τις 5 κορυφαίες επενδυτικές πόλεις για το 2015. 20 15 10 5 0 Rental Values ( / sq m /month) ΕΝΟΙΚΙΑ ΑΠΟΔΟΣΕΙΣ ΔΙΑΘΕΣΙΜΟΤΗΤΑ ΑΠΟΡΡΟΦΗΣΗ ΚΕΝΩΝ ΧΩΡΩΝ ΤΑΣΕΙΣ ΑΓΟΡΑΣ

Εμπορικά Καταστήματα Σημειώνεται και στην προηγούμενη έκθεσή μας, ότι ο τομέας που έχει πληγεί περισσότερο από την αγορά ακινήτων, είναι ο τομέας της λιανικής πώλησης. Κατά τη διάρκεια του 1ου εξαμήνου του 2015, υπήρξε κάποια σχετική δραστηριότητα. Μεγάλες εταιρείες λιανικής, φαίνεται να έχουν εκμεταλλευτεί τις ιστορικά χαμηλές τιμές στους κεντρικούς δρόμους λιανικής. Οι τιμές έχουν σταθεροποιηθεί, τα κενά καταστήματα έχουν μειωθεί και η απορρόφηση κενών χώρων έχει αυξηθεί. Ο όγκος του λιανικού εμπορίου αυξήθηκε κατά 1,2% σε ετήσια βάση, τον Μάρτιο του 2015 (προσωρινά στοιχεία), έναντι της μείωσης σε ετήσια βάση κατά 1,7% το Φεβρουάριο του 2015. Κατά το πρώτο τρίμηνο του 2015, οι λιανικές πωλήσεις παρέμειναν σταθερές σε ετήσια βάση, αντανακλώντας την πτώση των τιμών του πετρελαίου σε ετήσια βάση, δεδομένου ότι οι λιανικές πωλήσεις, εκτός των καυσίμων αυτοκινήτων, αυξήθηκαν κατά 1,5%. Αν και πριν από τις ριζοσπαστικές πολιτικές εξελίξεις αναμενόταν μια αύξηση της ιδιωτικής κατανάλωσης, τώρα πρέπει να περιμένουμε τα αποτελέσματα της συμφωνίας, αλλά και των εκλογών. Συνοπτικά, ενώ υπήρχε μια μεγάλη έμφαση στις τοπικές και στις δευτερογενείς αγορές λιανικής τα τελευταία 2 χρόνια, αυτό έχει αρχίζει να εξαφανίζεται. Οι αγορές λιανικής, όπως η Νέα Σμύρνη και το Χαλάνδρι, εξακολουθούν να έχουν χαμηλά ποσοστά κενών χώρων σε κεντρικούς τους δρόμους, αλλά τώρα οι πρωτογενείς αγορές αυξήθηκαν σημαντικά, κυρίως με την έννοια των κενών καταστημάτων, τα οποία έχουν περιοριστεί. Έχουμε δει σημαντικές μισθώσεις σε υψηλότερες τιμές σε δρόμους σαν την Ερμού, αλλά και σε άλλες κύριες αγορές. 160 140 120 100 80 60 40 20 0 ΕΝΟΙΚΙΑ ΑΠΟΔΟΣΕΙΣ ΔΙΑΘΕΣΙΜΟΤΗΤΑ ΑΠΟΡΡΟΦΗΣΗ ΚΕΝΩΝ ΧΩΡΩΝ PRIME STREET RETAIL RENTS ( /SQM/MONTH) Πηγή: ΔΑΝΟΣ An Alliance Member of BNP PARIBAS REAL ESTATE ΤΑΣΕΙΣ ΑΓΟΡΑΣ Πηγή: ΔΑΝΟΣ An Alliance Member of BNP PARIBAS REAL ESTATE

Αγορά Κατοικίας Η αγορά κατοικίας εξακολουθεί να παραμένει σταθερή με ελάχιστες συναλλαγές. Οι τιμές φαίνεται να έχουν σταθεροποιηθεί σε σχέση με το πρώτο εξάμηνο του 2014. Υπάρχει μία αύξηση στις ενοικιάσεις, με ισχυρή ζήτηση για μεσαίας / καλής ποιότητας σπίτια για ενοικίαση, τα οποία προέρχονται κυρίως από ανθρώπους που προσπαθούν να επωφεληθούν από τις χαμηλές τιμές στην οικιστική αγορά. Ο κύριος λόγος που η αγορά δεν έχει αυξηθεί στις πωλήσεις / αγορές, είναι η έλλειψη χρηματοδότησης. Οι τράπεζες δεν έχουν ακόμη αρχίσει να δίνουν νέα δάνεια και θα πρέπει η αγορά ενυπόθηκων δανείων να ανακάμψει, έτσι ώστε να αυξηθεί η ζήτηση. Σε γενικές γραμμές, υπάρχει η πεποίθηση ότι η οικιστική αγορά έχει αγγίξει τα πιο χαμηλά σημεία το 2ο εξάμηνο του 2014 και έχει τη δυνατότητα να εισέλθει σε μια πορεία ανάκαμψης όσο η οικονομία σταθεροποιείται, βοηθώντας να ενισχυθεί η ανάκαμψη της οικονομίας στο σύνολό της από το 2015. Κατά τη διάρκεια των έξι χρόνων ύφεσης, διάφοροι παράγοντες οδήγησαν στην κατάρρευση της οικιστικής αγοράς. Η δραματική πτώση των εισοδημάτων και του οικονομικού κλίματος και ειδικότερα της ψυχολογίας των καταναλωτών και η μεγάλη αύξηση και η σύγχυση που προκλήθηκε με την επιβολή του φόρου ακίνητης ιδιοκτησίας, συνέβαλε στη δραστική μείωση της ζήτησης για κατοικίες, η οποία κυμάνθηκε σε ασυνήθιστα χαμηλά επίπεδα.

Αποθηκευτικοί & Βιομηχανικοί χώροι Η αγορά χαρακτηρίζεται από έλλειψη δραστηριότητας, με πολύ λίγες ευκαιρίες για μίσθωση, οι οποίες συνδέονται με την οικονομική αβεβαιότητα στην ελληνική αγορά. Οι διαπραγματεύσεις που ολοκληρώνονται, πραγματοποιούνται κυρίως ως επαναδιαπραγματεύσεις μισθωμάτων, καθώς οι μισθωτές εκμεταλλεύονται την αστάθεια και τις χαμηλές τιμές που επικρατούν στην αγορά. ΕΝΟΙΚΙΑ ΑΠΟΔΟΣΕΙΣ ΔΙΑΘΕΣΙΜΟΤΗΤΑ ΑΠΟΡΡΟΦΗΣΗ ΚΕΝΩΝ ΧΩΡΩΝ ΤΑΣΕΙΣ ΑΓΟΡΑΣ Τα ενοίκια κυμαίνονται μεταξύ 2,5 / τμ / μήνα για τη βιομηχανική περιοχή στην Αθήνα και 3-4 / τμ / μήνα για τους αποθηκευτικούς χώρους και αναμένονται να παραμείνουν σταθερές. Ο δείκτης PMI στον τομέα της μεταποίησης, αυξήθηκε οριακά στο 48,9 το Μάρτιο από 48,4 το Φεβρουάριο. Ωστόσο, είναι χαμηλότερος από το 49,4 το Δεκέμβριο του 2014. Η διαθεσιμότητα για το 1ο εξάμηνο ήταν σταθερή, με την οποιαδήποτε αύξηση να αποδίδεται στην απελευθέρωση χώρων από τους ως τώρα μισθωτές. Οι υπεύθυνοι ανάπτυξης έχουν αναβάλει τα όποια σχέδια, τα οποία συνδέονται με την ευθραυστότητα της επαγγελματικής αγοράς. Η επενδυτική δραστηριότητα ήταν πολύ υποτονική το 1ο εξάμηνο του 2015, με τις συμφωνίες να είναι χρονοβόρες. Σημαντική συμφωνία ήταν η εξαγορά 21.400 τμ περίπου, από την ACS έναντι 7,3 εκ.

Ξενοδοχεία - Τουρισμός Παρά τις παρατεταμένες οικονομικές προκλήσεις, ο τομέας του τουρισμού έχει δείξει μια αξιοσημείωτη αντοχή το 2013, η οποία συνεχίστηκε και το 2014. Κατά τη διάρκεια του 2015, ο τομέας του τουρισμού ξεκίνησε εντυπωσιακά, αλλά σημειώθηκε επιβράδυνση λόγω των σημαντικών πολιτικών εξελίξεων. Τα μοναδικά γεωγραφικά χαρακτηριστικά της Ελλάδας, σε συνδυασμό με την ιδιαίτερα ανεπτυγμένη και ακόμα γρηγορότερη ανάπτυξη των υποδομών και των μεταφορών, όπως επίσης και η ανάπτυξη και ο εκσυγχρονισμός των ειδικότερων τουριστικών εγκαταστάσεων, αναμένεται να συμβάλουν στην ανάπτυξη της, ως ένα σημαντικό τουριστικό προορισμό στην Ευρώπη, αλλά και ως διεθνής συγκοινωνιακός κόμβος ευρωπαϊκών διαστάσεων. Αξίζει να σημειωθεί ότι οι διεθνείς αφίξεις το 2014 αυξήθηκαν σε 22 εκατομμύρια από 17,9 το 2013 (+ 23%) και 15,2 σε ξένους επισκέπτες το 2006. Το 2014, η συμβολή του τουρισμού στο πλαίσιο των εξωτερικών συναλλαγών ήταν σημαντική, δεδομένου ότι οι ταξιδιωτικές δαπάνες αυξήθηκαν από 12,2 δις το 2013 σε 13,4 δις το 2014 (10,2% σε ετήσια βάση). Το θετικό αυτό αποτέλεσμα αναμένεται να συνεχιστεί το 2015, κυρίως από την υποτίμηση του ευρώ. Κατά το πρώτο τρίμηνο του 2015, οι εισπράξεις από τον τουρισμό αυξήθηκαν κατά 12,7% σε ετήσια βάση, ενώ οι αφίξεις τουριστών αυξήθηκαν κατά 45,6%. Σύμφωνα με το Σύνδεσμο Ελληνικών Τουριστικών Επιχειρήσεων (ΣΕΤΕ), οι διεθνείς τουριστικές αφίξεις στα αεροδρόμια αυξήθηκαν κατά 29,4% το 1ο τρίμηνο του 2015, σε ετήσια βάση. Από την πλευρά της ακίνητης περιουσίας, στον τομέα του τουρισμού, υπάρχει έντονο ενδιαφέρον από ιδιωτικά επενδυτικά κεφάλαια και διεθνείς οίκους, σε συνδυασμό με τους τουριστικούς πράκτορες που ενδιαφέρονται να επεκταθούν στην ελληνική αγορά. Υπάρχει μεγάλη ζήτηση μεγάλων και μεσαίας χωρητικότητας παραθαλάσσιων ξενοδοχείων.

ΕΛΛΑΔΑ Αθήνα Λ. Βουλιαγµένης 15, 116 36 Τηλ:+30-210 7 567 567 Fax:+30-210 7 567 267 office@danos.gr Θεσσαλονίκη Ίωνος ραγούµη 4, 546 24 Τηλ:+30-2310 244962,3 Fax:+30-2310 224781 info.thes@danos.gr Κρήτη - Χανιά Ηρώων Πολυτεχνείου 3, 731 33, Κρήτη Τηλ.:+30 28210 50900 Fax:+30 28210 59700 info.crete@danos-melakis.gr ΚΥΠΡΟΣ Λευκωσία Ι. Χατζηιωσήφ 35, 2027, Στρόβολος Τηλ:+357-22317031 Fax:+357-22317011 sales@danos.com.cy Λεμεσός Γλάδστωνος 69, 3040, Acropolis Centre, Κατάστηµα 10 Τηλ:+357-25343934 Fax:+357-25343933 danosa@cytanet.com.cy www.danos.com.cy ΣΕΡΒΙΑ Βελιγράδι 3 SpanskihboracaStr. 11070 New Belgrade Tηλ.: +381 11 2600 603 Fax.: +381 11 2601 571 office@danos.rs www.danos.rs Κρήτη - Ηράκλειο Αρετούσας 38, 712 02, Κρήτη Τηλ.: +30 2810 282822 Fax: + 30 2810 282822 info.crete@danos-melakis.gr www.danos.gr

ΠΡΟΕΙΔΟΠΟΙΗΣΗ Η έκθεση αυτή δημοσιεύεται μόνο για γενικές πληροφορίες. Παρά το γεγονός ότι έχουν χρησιμοποιηθεί υψηλά πρότυπα για την άντληση των πληροφοριών, την ανάλυση, την προβολή και τις προβλέψεις που παρουσιάζονται στην παρούσα έκθεση, καμία νομική ευθύνη δεν μπορεί να γίνει αποδεκτή από τη ΔΑΝΟΣ ή BNP PARIBAS Real Estate, για οποιαδήποτε απώλεια ή ζημία που ενδέχεται να προκύψει από το περιεχόμενο του παρόντος εγγράφου. Τυχόν αναπαραγωγή ολόκληρου ή τμήματος του εγγράφου μπορεί να επιτραπεί μόνο με την σχετική αναφορά στην έρευνα της ΔΑΝΟΣ. www.danos.gr www.realestate.bnpparibas.com