Εβδομαδιαίο Δελτίο Οικονομικών Εξελίξεων Διεύθυνση Οικονομικών Μελετών Πέμπτη 12 Σεπτεμβρίου Ελληνική Οικονομία ΕΠΙΣΚΟΠΗΣΗ

Εβδομαδιαίο Δελτίο Οικονομικών Εξελίξεων Διεύθυνση Οικονομικών Μελετών Πέμπτη 12 Σεπτεμβρίου 2013 ΕΠΙΣΚΟΠΗΣΗ Ελληνική Οικονομία Όπως έχει αναλυθεί επανειλημμένα στο παρόν Δελτίο τους τελευταίους μήνες, εδραιώνονται πλέον συνθήκες ταχείας αποκλιμάκωσης της ύφεσης καθώς ενδυναμώνονται οι προσδοκίες ότι οι επώδυνες προσαρμογές των εισοδημάτων και της απασχόλησης πλησιάζουν στο τέλος τους. 4,0% 2,0% 0,0% 2,0% 4,0% 6,0% 8,0% 10,0% 1,9% Διάγραμμα 1. Μεταβολή του ΑΕΠ (Q3 2013 -Q4 2014 προβλέψεις Alpha Bank) 1,0% 2,8% 2013: -3,7% 2014: +1,1% 4,0% 3,8% 5,7% 6,4% 5,6% 6,6% 6,7% 6,7% 7,9% 7,9% 9,0% 8,8% 2,7% 2,5% 1,4% 1,7% 0,6% 0,6% 2009 Q4 2010 Q1 2010 Q2 2010 Q3 2010 Q4 2011 Q1 2011 Q2 2011 Q3 2011 Q4 2012 Q1 2012 Q2 2012 Q3 2012 Q4 2013 Q1 2013 Q2 2013 Q3 2013 Q4 2014 Q1 2014 Q2 2014 Q3 2014 Q4 Αν και η εγχώρια ζήτηση παραμένει περιορισμένη, η χρηματοδότηση της οικονομίας ανεπαρκής και η φορολογία υπέρ το δέον αποτρεπτική της οικονομικής δραστηριότητας, η οικονομία φαίνεται να ξαναβρίσκει την ισορροπία της, αν και σε πολύ χαμηλότερο επίπεδο, καθώς οι επιχειρήσεις και τα νοικοκυριά δείχνουν αξιοσημείωτο βαθμό προσαρμοστικότητας στις νέες συνθήκες που διαμορφώνονται από την πλευρά της προσφοράς. Στο πλαίσιο αυτό, η επικείμενη ανάκαμψη της οικονομίας θα είναι αρχικά ασθενής και η απορρόφηση της ανεργίας θα γίνεται με αργούς ρυθμούς. Είναι στα χέρια μας να βοηθήσουμε την οικονομία να ανακάμψει με ταχύτερους ρυθμούς. Αυτό προϋποθέτει εντονότερη εισροή επενδυτικών κεφαλαίων στην οικονομία (ξένες επενδύσεις, ιδιωτικοποιήσεις, καταθέσεις, κ.α.) και επιστροφή του δημοσίου και των τραπεζών στις αγορές, που είναι αμφότερα συνάρτηση της εδραίωσης βιώσιμων πρωτογενών πλεονασμάτων στα χρόνια που έρχονται και της συνακόλουθης αποκατάστασης της εμπιστοσύνης στην ελληνική οικονομία. Το καλό είναι ότι το 2013 θα είναι η πρώτη χρονιά μετά από πολλά έτη όπου η καθαρή μεταβολή της απασχόλησης στον ιδιωτικό τομέα της οικονομίας, όπως προκύπτει από τις ροές προσλήψεων - απολύσεων και οικειοθελών αποχωρήσεων, μπορεί να είναι ακόμη και θετική και σε κάθε περίπτωση, αν είναι αρνητική, η πτώση θα είναι ελάχιστη σε σύγκριση με την πτώση που σημειώθηκε σε όλα τα έτη μετά το 2006. Γενικά, η καταστροφή θέσεων εργασίας φθίνει με ταχύ ρυθμό και αυτό αποτελεί ισχυρή ένδειξη για την ανάκαμψη της οικονομίας. Στο πλαίσιο αυτό, επιταχύνθηκε, περισσότερο από όσο αναμέναμε, η επιβράδυνση της πτωτικής πορείας του ΑΕΠ στο -3,8% στο 2 ο 3μηνο.2013 (από -4,6% που είχε εκτιμηθεί αρχικά), έναντι πτώσης κατά -5,6% στο 1 ο 3μηνο 2013, -5,7% στο 4 ο 3μηνο 2012 και -6,7% στο 3 ο 3μηνο 2012 (Διάγραμμα 1). Είναι πολύ μεγάλης σημασίας για την Ελλάδα το γεγονός ότι η ανωτέρω τάση σημαντικού περιορισμού της ύφεσης εμφανίστηκε έγκαιρα, από το 2 ο 3μηνο του 2013, ενώ η ακόμη εντονότερη βελτίωση της οικονομίας στο 3 ο 3μηνο 2013 γίνεται εμφανής από το γεγονός ότι οι νέες προσλήψεις εργαζομένων και η καθαρή αύξηση της απασχόλησης τον Αύγουστο 2013 ανήλθαν στις 72,7 χιλ. και στις 11,0 χιλ. αντίστοιχα, δηλαδή στο υψηλότερο επίπεδο που έχει επιτευχθεί τον μήνα Αύγουστο από πριν από το 2007. Ειδικότερα, οι εξελίξεις αυτές, σε συνδυασμό και με την πολύ καλύτερη του αναμενομένου πορεία της δημοσιονομικής προσαρμογής (όπως προκύπτει από τα στοιχεία εκτέλεσης του Π2013 στο 8μηνο Ιαν.- Αυγ.2013), αναμένεται να συμβάλουν στην αναγκαία περαιτέρω βελτίωση του οικονομικού κλίματος στη χώρα και στην περαιτέρω επιτάχυνση της πορείας προς την ουσιαστική ανάκαμψη της οικονομίας. Διάγραμμα 2. Καθαρές Προσλήψεις (σε χιλ.) 100 +72 103 50 0 +22 72 50 40 32 8 24 16 8 +0 8 12 6 4 10 22 +9 31 50 100 Καθαρές Προσλήψεις Περιόδου Μείωση Καθαρών Προσλήψεων Αύξηση Καθαρών Προσλήψεων 76 86 10 72 96 30 +54 126 150

Επιπλέον, οι ανωτέρω ευνοϊκές εξελίξεις στο ΑΕΠ, την απασχόληση και στα δημόσια οικονομικά συμβάλλουν στην επίσης αναγκαία εκλογίκευση των προβλέψεων των αναλυτών όσον αφορά την πορεία της ύφεσης και τις προοπτικές ανάπτυξης της ελληνικής οικονομίας, ιδιαίτερα στα κρίσιμα έτη 2013 και 2014. Γενικά, επιβεβαιώνουν με μεγάλη ασφάλεια τις προβλέψεις εκείνες που έκαναν λόγο για σημαντικό περιορισμό της ύφεσης το 2013 και για ουσιαστική ανάκαμψη της οικονομίας από το 2014. Ήδη η Κυβέρνηση φαίνεται τώρα να εκτιμά ότι η πτώση του ΑΕΠ το 2013 θα περιοριστεί κάτω του -4,0% (από -4,5% προηγουμένως) και να είναι διατεθειμένη να συζητήσει σε αυτή τη βάση με την Τρόικα τον Οκτώβριο τις προβλέψεις που θα συμπεριληφθούν στο προσαρμοσμένο Μεσοπρόθεσμο Πλαίσιο Δημοσιονομικής Στρατηγικής, καθώς και στα σενάρια της Τρόικα για τον προσδιορισμό της βιωσιμότητας του ελληνικού χρέους. Παράλληλα, αποδεικνύεται ότι οι καταθλιπτικές προβλέψεις για μια νέα υπέρμετρα μεγάλη πτώση του ΑΕΠ το 2013, με ρυθμούς που ανέρχονταν κοντά στο, ή και άνω του, -5,0%, είναι πλέον εκτός πραγματικότητας. Ως εκ τούτου, η επικείμενη αναγκαία πλέον αναθεώρηση προς το ευμενέστερο των προβλέψεων για τον ρυθμό ανάπτυξης αναμένεται να αποτελέσει και τον προάγγελο της αναβάθμισης της ελληνικής οικονομίας από τους οίκους αξιολόγησης της πιστοληπτικής ικανότητας, και κυρίως από την Moody s (που προβλέπει μείωση του ΑΕΠ κατά -5,3% το 2013 και επιπλέον κατά -4,2% το 2014). Τα σημερινά ratings παραμένουν σε εμφανή αναντιστοιχία με την συντελούμενη βελτίωση στις επιδόσεις της ελληνικής οικονομίας (πρωτογενές δημοσιονομικό πλεόνασμα και πλεόνασμα στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών, ταχεία αποκλιμάκωση της ύφεσης με σαφείς προοπτικές ανάπτυξης). Επίσης, στο ανωτέρω περιβάλλον και ο πληθωρισμός με βάση το ΔΤΚ συνεχίζει να είναι αρνητικός με επιταχυνόμενο ρυθμό, στο -1,3% τον Αύγ.2013, με το δομικό πληθωρισμό στο -2,1%. Έτσι, ο πληθωρισμός με βάση το ΔΤΚ αναμένεται τώρα στο -0,7% κατά μέσο όρο το 2013 ως σύνολο, από 1,5% το 2012. Η εξέλιξη αυτή τον Αύγ.2013 οφείλεται στην πτωτική επίπτωση κατά -0,16 ποσοστιαίες μονάδες (π.μ.) από την μείωση του συντελεστή του ΦΠΑ στα προϊόντα εστίασης και κατά -0,30 π.μ. από την έξοδο από το δείκτη της μεγάλης αύξησης των τιμών της βενζίνης τον Αύγ. 2012. Επίσης, πτωτική επίπτωση στον πληθωρισμό του Αυγ.2013 είχαν τα φρούτα και τα λαχανικά, ενώ αυξητική επίπτωση κατά 0,25 π.μ. είχε η αύξηση της τιμής της ηλεκτρικής ενέργειας κατά 7,9%. Η μεγάλη πτώση του πληθωρισμού με βάση το ΔΤΚ περιορίζει την πτώση των πραγματικών εισοδημάτων των νοικοκυριών και αναμένεται να συμβάλλει στον περαιτέρω περιορισμό της πτώσης της πραγματικής ιδιωτικής κατανάλωσης στα επόμενα 3μηνα μετά την πτώση της κατά -6,3% στο 2 ο 3μηνο 2013, -8,7% στο 1 ο 3μηνο 2013 και -9,6% στο 4 ο 3μηνο 2012. Επίσης, η επιτάχυνση του αρνητικού πληθωρισμού τόσο με βάση το ΔΤΚ όσο και με βάση τον αποπληθωριστή του ΑΕΠ επιταχύνουν τη τάση βελτίωσης της ανταγωνιστικότητας της ελληνικής οικονομίας και με βάση τις σχετικές τιμές των εγχωρίως παραγμένων προϊόντων. Επιπλέον των ανωτέρω, η πορεία προς την ανάκαμψη της οικονομίας θα μπορούσε να επιταχυνθεί ακόμη περισσότερο εάν αντιμετωπίζονταν έγκαιρα και αποτελεσματικά μια σειρά από αναίτιες δυσλειτουργίες και καθυστερήσεις στην άσκηση της οικονομικής πολιτικής. Ειδικότερα, η οικονομική συγκυρία στη χώρα στο 1 ο 6μηνο 2013 επηρεάστηκε αρνητικά από τις ακόλουθες αποφάσεις οικονομικής πολιτικής: Πρώτον, από την εμμονή της Κυβέρνησης να εφαρμόσει ένα πρόγραμμα εξοντωτικής φορολογίας των ακινήτων που εκ των πραγμάτων συνεπάγεται την πλήρη διακοπή της λειτουργίας της αγοράς ακινήτων, πράγμα που αποτελεί ουσιαστικό εμπόδιο στην ταχύτερη ανάκαμψη της οικονομίας. Είναι χαρακτηριστικό ότι συνεχίστηκε και στο 2 ο 3μηνο 2013 η κατακόρυφη πτώση των επενδύσεων σε κατοικίες κατά -36,8%, μετά την πτώση κατά -34,5% στο 1 ο 3μηνο 2013 και κατά -35,7% στο 4 ο 3μηνο 2012. Έτσι, η άμεση συμβολή του καταποντισμού των επενδύσεων αυτών στην πτώση του ΑΕΠ στο 1 ο 6μηνο 2013 εξακολουθεί να διαμορφώνεται στις -1,4 ποσοστιαίες μονάδες (π.μ.), παρά το ότι οι επενδύσεις αυτές καταποντίστηκαν στα 5,9 δις (3,5% του ΑΕΠ) το 2012, από 26,1 δις. (12,4% του ΑΕΠ) το 2007. Ωστόσο, η συνολική επίπτωση στην πτώση του ΑΕΠ και στην αύξηση της ανεργίας από την πλήρη διακοπή της λειτουργίας της αγοράς ακινήτων το 2013 (λόγω και της επιβολής της 4πλής φορολογίας στην κατοχή ακινήτων κατά το έτος αυτό και επιπλέον λόγω της εφαρμογής της πολύ υψηλής φορολογίας μεταβίβασης ακινήτων σε υπέρμετρα υψηλές αντικειμενικές αξίες) είναι ασφαλώς πολύ μεγαλύτερη από τις -1,4 π.μ., αφού πολλοί σημαντικοί παραγωγικοί κλάδοι της χώρας έχουν καθηλωθεί σε υπέρμετρα χαμηλά επίπεδα παραγωγής λόγω του ανεξέλεγκτου καταποντισμού της οικονομικής δραστηριότητας στην αγορά ακινήτων. Δεύτερον, συνεχίστηκε και στο 1 ο 6μηνο του 2013 η καθήλωση των επενδύσεων που εξαρτώνται από το κράτος, με τις δαπάνες του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων να διαμορφώνονται στο ελάχιστο επίπεδο των 1,77 δις έναντι προγραμματισμού για επενδύσεις 2,85 δις. Επίσης, τα προγράμματα των συγχρηματοδοτούμενων επενδύσεων του ιδιωτικού τομέα από το ΕΣΠΑ και την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων δεν είχαν ενεργοποιηθεί έως το τέλος του 1 ου 6μήνου 2013. Πάντως, αξιοσημείωτη είναι η διακοπή της πτωτικής πορείας των επενδύσεων σε λοιπές κατασκευές (εκτός των κατοικιών) που σημείωσαν αύξηση κατά 5,7% στο 2 ο 3μηνο 2013, μετά την αύξησή τους κατά 0,7% στο 1 ο 3μηνο 2013 και περιόρισαν την πτώση των επενδύσεων παγίου κεφαλαίου στο -11,0% σε ετήσια βάση στο 2 ο 3μηνο 2013, από -11,4% στο 1 ο 3μηνο 2013, -10,1% στο 4 ο 3μηνο 2012 και από -22,8% στο 1 ο 3μηνο του 2012. Μεγαλύτερη αύξηση αναμένεται να σημειώσουν οι επενδύσεις σε λοιπές κατασκευές στα επόμενα 3μηνα επηρεάζοντας θετικά και τις επενδύσεις σε μηχανολογικό εξοπλισμό που σημείωσαν πτώση κατά -7,1% σε ετήσια βάση στο 2 ο 3μηνο 2013, από πτώση κατά -2,9% στο 1 ο 3μηνο 2013, μετά την αύξησή τους κατά 8,9% στο 4 ο 3μηνο του 2012. 2

Από την άλλη πλευρά, ο περιορισμός της ύφεσης στο 2 ο 3μηνο 2013 έγινε δυνατός παρά τις εξαιρετικά δυσμενείς εξελίξεις στο διεθνές οικονομικό περιβάλλον για την Ελλάδα, εξαιτίας κυρίως της μεγάλης χρηματοοικονομικής κρίσης που έπληξε την Κύπρο. Η κρίση αυτή συνέβαλε στην πτώση των ελληνικών εξαγωγών αγαθών και υπηρεσιών και του κύκλου εργασιών στη βιομηχανία μετά τον Μάρτιο του 2013 και επίσης στη διακοπή της ανοδικής πορείας των καταθέσεων στις ελληνικές τράπεζες από τον Απρίλιο του 2013. Συνέβαλε επίσης σε σημαντικό βαθμό και στην πτώση του πλεονάσματος του εξωτερικού ισοζυγίου των διεθνών μεταφορών (κυρίως των καθαρών εισπράξεων από την ναυτιλία), που με τη σειρά του συνέβαλε στην πτώση του ΑΕΠ στο 1 ο 6μηνο.2013 κατά -0,6 π.μ. Οι αρνητικές αυτές εξελίξεις στις καθαρές εισπράξεις από την ποντοπόρο ναυτιλία αντιστάθμισαν την σημαντική θετική επίπτωση στη συγκράτηση της ύφεσης από την εντυπωσιακή ανάκαμψη των εισπράξεων από τον εξωτερικό τουρισμό κατά 17,8% σε ετήσια βάση, η οποία εκτιμάται επίσης στις 0,6 π.μ.. Βέβαια, η θετική επίπτωση του τουρισμού στον περιορισμό της ύφεσης στο 2 ο 3μηνο 2013 ήταν πολύ μεγαλύτερη, αφού στο 3μηνο αυτό σημειώθηκε αξιοσημείωτη αύξηση του κύκλου εργασιών στον τομέα των υπηρεσιών παροχής καταλύματος και εστίασης κατά +5,3%, μετά τη μεγάλη πτώση του κατά -16,9% στο 1 ο 3μηνο 2013. Γενικότερα, οι καθαρές εξαγωγές (εξαγωγές αγαθών και υπηρεσιών μείον εισαγωγές αγαθών και υπηρεσιών) είχαν θετική επίπτωση στον περιορισμό της πτώσης του ΑΕΠ στο 1 ο 6μηνο 2013 κατά 2,74 π.μ. Ειδικότερα, οι εξαγωγές αγαθών, σύμφωνα με τα στοιχεία των εθνικών λογαριασμών, ήταν και πάλι αυξημένες στο 1 ο 6μηνο 2013 κατά 4,0% σε πραγματικές τιμές 2005. Αυτό δείχνει ότι οι εξαγωγές αγαθών συνεχίζουν απρόσκοπτα να συμβάλουν θετικά στην πορεία εξόδου της χώρας από την κρίση. Ωστόσο, σύμφωνα με τα στοιχεία των εμπορευματικών συναλλαγών της ΕΛΣΤΑΤ οι εξαγωγές αγαθών χωρίς πετρελαιοειδή φαίνεται να καταγράφουν πτώση κατά -6,3% τον Ιούλ.2013, μετά την πτώση τους κατά -8,5% τον Ιούν.2013 και κατά - 7,8% τον Μάιο 2013 και μετά την άνοδό τους κατά 10,2% τον Απρίλιο 2013. Έτσι, οι εξαγωγές αγαθών χωρίς πετρελαιοειδή ήταν ελαφρά μειωμένες κατά - 2,0% στο 1 ο 6μηνο 2013 και κατά -2,6% στο 7μηνο 2013. Η πτώση αυτή μπορεί να αποδοθεί: (1) κατά ένα μέρος στην κρίση στην Κύπρο, εξαιτίας της οποίας εκτιμάται ότι δεν πραγματοποιήθηκαν ελληνικές εξαγωγές προς τη χώρα αυτή ύψους 155 εκατ. στο 1 ο 5μηνο 2013 (τελευταία στοιχεία) και, όπως εκτιμάται, άνω των 250 εκατ. στο 1 ο 7μηνο 2013 και (2) κατά ένα άλλο μέρος στην εντυπωσιακή αύξηση του ξένου τουρισμού στην Ελλάδα τον Μάιο Ιούλιο 2013, με αποτέλεσμα πολλά εξαγώγιμα προϊόντα να καταναλωθούν εγχωρίως αντί να εξαχθούν στο εξωτερικό. Σε κάθε περίπτωση η πορεία ενίσχυσης της εξωστρέφειας της εγχώριας παραγωγής και της οικονομίας γενικότερα συνεχίζεται απρόσκοπτα και στο 7μηνο του 2013, παρά τη μικρή υποχώρηση των εξαγωγών αγαθών, χωρίς πετρελαιοειδή. Τέλος, στο 1 ο 6μηνο του 2013, σημειώθηκε πτώση των εισαγωγών αγαθών κατά -10,7% και κυρίως των πληρωμών για εισαγωγές πετρελαίου (-16,2%), αλλά κα των πληρωμών για εισαγωγές υπηρεσιών κατά - 16%. Είναι αξιοσημείωτο ότι η από καιρού αναμενόμενη πτώση των εισαγωγών πετρελαίου (λόγω και των πολύ καλών καιρικών συνθηκών στο 1 ο 6μηνο 2013) είχε θετική επίπτωση στον περιορισμό της πτώσης του ΑΕΠ στο 1 ο 6μηνο 2013 κατά 1,8 π.μ. Όσον αφορά την εκτέλεση του Προϋπολογισμού του 2013, τα νέα στοιχεία που ανακοινώθηκαν για την Κεντρική Κυβέρνηση έως τον Αύγουστο 2013 δείχνουν τα ακόλουθα: Το πρωτογενές ισοζύγιο της κεντρικής κυβέρνησης ήταν πλεονασματικό στο 8μηνο του 2013 κατά 1,42 δις, έναντι προγραμματισμένου ελλείμματος 2,5 δις στο 8μηνο αυτό και ελλείμματος 1,41 δις στο 8μηνο 2012. Μάλιστα, σε αυτό το πρωτογενές πλεόνασμα στο 8μηνο 2013 δεν συμπεριλαμβάνονται πρόσθετα έσοδα ύψους άνω των 1,5 δις που έχει η χώρα από την επιστροφή στην Ελλάδα των κερδών των κεντρικών ευρωπαϊκών τραπεζών από τα ελληνικά κρατικά ομόλογα που έχουν στην κατοχή τους (έσοδα SMP). Το αποτέλεσμα αυτό επιτεύχθηκε παρά την πτώση των καθαρών εσόδων του Τακτικού Προϋπολογισμού (Τ.Π.) κατά -3,8% σε ετήσια βάση στο 8μηνο 2013, αφού σημαντικά έσοδα από τους άμεσους φόρους (δηλαδή από τον ΦΕΦΠ, τους φόρους περιουσίας και τους φόρους ΠΟΕ) έχουν μεταφερθεί στο τελευταίο 4μηνο του 2013. Από την άλλη πλευρά το ανωτέρω ευνοϊκό αποτέλεσμα όσον αφορά το πρωτογενές πλεόνασμα της κεντρικής κυβέρνησης έχει προσδιοριστεί από τη σημαντική αύξηση κατά 61,6% ή κατά 1,52 δις των εσόδων του ΠΔΕ και από τη μικρή πτώση των δαπανών του ΠΔΕ κατά -2,7% σε ετήσια βάση. Επίσης, σημαντικά μειωμένες κατά -52,6% είναι και οι επιστροφές φόρων στον Τ.Π. Τέλος, αξιοσημείωτη εξακολουθεί να είναι η μείωση και των πρωτογενών δαπανών του Τ.Π. η οποία διαμορφώνεται στο -9,1% στο 8μηνο 2013, έναντι στόχου για μείωσή τους κατά -4,2% το 2013 ως σύνολο, ή κατά -6,1% εάν δημιουργηθεί ταμειακό απόθεμα ύψους 1,1 δις. Με βάση τα ανωτέρω, εκτιμάται τώρα ότι η πτώση των καθαρών εσόδων του Τ.Π. μπορεί τελικά να περιοριστεί στο -3,3% το 2013 (όπως έχει προγραμματιστεί), από -3,8% στο 8μηνο 2013, με πτώση των επιστροφών φόρων κατά -34% (έναντι της πτώσης τους κατά -52,9% στο 8μηνο 2013). Επίσης, η πτώση των πρωτογενών δαπανών του Τ.Π. εκτιμάται ότι θα υπερβεί το -7,1% το 2013 το 2013 ως σύνολο, από πτώση κατά -9,1% στο 8μηνο 2013. Αυτές οι εξελίξεις, με την υπόθεση ότι τόσο τα έσοδα όσο και οι δαπάνες του ΠΔΕ θα ανέλθουν στα επίπεδα που έχουν προγραμματιστεί, μπορούν να οδηγήσουν σε σημαντικό περιορισμό του πρωτογενούς ελλείμματος της κεντρικής κυβέρνησης στα 0,65 δις το 2013, έναντι προγραμματισμένου ελλείμματος 2,04 δις στο Μεσοπρόθεσμο Πλαίσιο Δημοσιονομικής Στρατηγικής (ΜΠΔΣ). Το αποτέλεσμα αυτό επιβεβαιώνει και πάλι τη δυνατότητα επίτευξης ουσιαστικού πρωτογενούς πλεονάσματος στη γενική κυβέρνηση το 2013, το οποίο μπορεί να υπερβεί το 0,5% του ΑΕΠ. 3

Τέλος, όσον αφορά την εξέλιξη της απασχόλησης, είναι αξιοσημείωτο ότι τον Αύγουστο 2013 πραγματοποιήθηκαν 72,7 χιλ. προσλήψεις εργαζομένων στον ιδιωτικό τομέα που ήταν ο υψηλότερος αριθμός προσλήψεων τον μήνα αυτό από πριν από το 2007 (Διάγραμμα 3). 75 70 65 60 55 50 45 15,00 10,00 5,00 0,00 5,00 10,00 15,00 20,00 Διάγραμμα 3. Προσλήψεις τον Αύγουστο 2013 65,34 58,6 52,8 52,66 50,44 56,78 72,69 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 Διάγραμμα 4. Καθαρή αύξηση της απασχόλησης (Προσλήψεις μείον Απολύσεις και Οικειοθελείς Αποχωρήσεις) τον Αύγουστο 2013 15,26 14,36 10,77 12,13 8,24 2,18 10,97 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 Επίσης, η καθαρή αύξηση της απασχόλησης (προσλήψεις μείον απολύσεις και οικειοθελείς αποχωρήσεις) ήταν για πρώτη φορά σημαντικά θετική τον Αύγουστο 2013 από πριν από το 2007 (βλέπε το Διάγραμμα 4). Τέλος, στο 8μηνο του 2013 προστέθηκαν 71,3 χιλ. νέες θέσεις εργασίας στον ιδιωτικό τομέα της χώρας, έναντι 8,8 χιλ. στο 8μηνο 2012, -27,5 χιλ. στο 8μηνο 2011, 25 χιλ. στο 8μηνο του 2010 και 102,6 χιλ. στο 8μηνο του 2009 πριν από την κρίση. Είναι εμφανές από τα ανωτέρω, ότι η τάση εξομάλυνσης και αύξησης της απασχόλησης στην ελληνική αγορά εργασίας επιταχύνθηκε εντυπωσιακά τον Αύγουστο του 2013. Η ανάκαμψη της ελληνικής οικονομίας από την μεγαλύτερη οικονομική και κοινωνική κρίση της ιστορίας της φαίνεται ότι έχει αρχίσει με πολύ ικανοποιητικό ρυθμό από τον πιο κρίσιμο τομέα, αυτόν της αγοράς εργασίας. Είναι, ωστόσο, αναπόφευκτο ότι η περίοδος που θα απαιτηθεί για την ικανοποιητική απορρόφηση του πολύ μεγάλου αριθμού των ανέργων που προέκυψε στα τελευταία έτη της εξαιρετικά επώδυνης προσαρμογής θα είναι αρκετά μακρά. Παγκόσμια Οικονομία Οι ηγέτες των κρατών-μελών της Ομάδας των είκοσι σημαντικότερων αναπτυγμένων και αναπτυσσόμενων οικονομιών του κόσμου (G-20) συναντήθηκαν την περασμένη εβδομάδα (5-6 Σεπτεμβρίου) στην Αγία Πετρούπολη της Ρωσίας για να συζητήσουν την κατάσταση της παγκόσμιας οικονομίας εν μέσω των προοπτικών που υπήρχαν για μονομερή ανάληψη μιας στρατιωτικής επέμβασης των ΗΠΑ στη Συρία. Το βασικό οικονομικό ερώτημα που απασχόλησε τα περισσότερα μέλη της ομάδας G-20 ήταν η οικονομική κρίση που έχει αρχίσει να καταγράφεται στις αναπτυσσόμενες χώρες, στις οποίες εμφανίζεται επιβράδυνση της οικονομικής δραστηριότητας και εξασθένιση των εθνικών τους νομισμάτων. Εκτιμάται επίσης ότι και η ανάπτυξη της παγκόσμιας οικονομίας παραμένει ιδιαίτερα ισχνή. Στο διάγραμμα που ακολουθεί αποτυπώνεται η πορεία των εθνικών νομισμάτων της ομάδας BRICS (Βραζιλία, Ρωσία, Ινδία, Κίνα, Ν. Αφρική) έναντι του δολαρίου ΗΠΑ. Είναι αρκετά ευδιάκριτο, ότι οι υποτιμητικές τάσεις είναι έντονες ιδίως τους τελευταίους μήνες, με μοναδική εξαίρεση το Γουάν της Κίνας (CNY) το οποίο δεν είναι ελεύθερα διαπραγματεύσιμο στις αγορές, όπως τα υπόλοιπα νομίσματα της συγκεκριμένης ομάδας χωρών. Η επιβράδυνση της ανάπτυξης στις αναπτυσσόμενες οικονομίες έχει οδηγήσει σε μεγάλες εκροές κεφαλαίων προς τις ανεπτυγμένες οικονομίες, στην προσπάθεια των επενδυτών να περιορίσουν τον κίνδυνο από τις επενδύσεις τους σε αυτές τις αγορές. Σύμφωνα με σχετικό δημοσίευμα των Financial Times, χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί το ότι συνταξιοδοτικά ταμεία και χρηματοοικονομικοί όμιλοι από τις ΗΠΑ έχουν επενδύσει περί τα $ 65 δισ. στα ευρωπαϊκά χρηματιστήρια το 1ο 6μηνο.2013, ποσό που αποτελεί το υψηλότερο που έχει καταγραφεί τα τελευταία 36 έτη. Οι αναπτυσσόμενες χώρες παρά το ότι αναπτύχθηκαν εν μέσω της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης της περιόδου 2008-2009 και σε ένα βαθμό αποτέλεσαν κινητήριο αναπτυξιακό μοχλό της παγκόσμιας οικονομίας στην περίοδο εκείνη, έρχονται τώρα να αποτελέσουν πιθανές εστίες ανησυχίας, καθώς δέχονται τις συνέπειες του σχεδιαζόμενου περιορισμού της επεκτατικής νομισματικής πολιτικής της Fed. 150 140 130 120 110 100 90 80 Σεπ 08 Μαρ 09 Σεπ 09 Μαρ 10 Σεπ 10 Μαρ 11 Σεπ 11 Μαρ 12 Σεπ 12 Μαρ 13 ZAR Ν.ΑΦΡΙΚΗ INR ΙΝΔΙΑ RUB ΡΩΣΙΑ IDR ΙΝΔΟΝΗΣΙΑ BRL ΒΡΑΖΙΛΙΑ CNY ΚΙΝΑ Απαντώντας στην έκκληση των αναπτυσσόμενων χωρών, οι κεντρικές τράπεζες της χωρών-μελών του 4

G-20 δεσμεύθηκαν πως οι μελλοντικές μεταβολές στη νομισματική πολιτική θα είναι προσεκτικά συγκροτημένες προκειμένου η ενίσχυση της ανάπτυξης να συνοδεύεται με εξομάλυνση των νομισματικών πολιτικών. Ο ΟΟΣΑ από την πλευρά του με αφορμή τη δημοσιοποίηση του πρόδρομου δείκτη για την εξέλιξη της οικονομικής δραστηριότητας στις διάφορες χώρες (Composite leading indicator CLI) για τον Ιουλ.2013, εφιστά την προσοχή για την επιδεινούμενη πορεία των οικονομιών των αναδυόμενων οικονομιών. Ωστόσο, αισιοδοξία αποπνέει η πρόσφατη ανακοίνωση της πορείας του σύνθετου πρόδρομου δείκτη (CLI) για το σύνολο των χωρών-μελών του Οργανισμού, καθώς κατέγραψε οριακή άνοδο στις 100,7 μ. τον Ιουλ.2013 έναντι 100,6 μ. τον Ιουν.2013 (βλέπε διάγραμμα). Ειδικότερα, οι επιμέρους δείκτες CLIs επιβεβαιώνουν τη σταθεροποίηση της ανάπτυξης στις ΗΠΑ και το Ην. Βασίλειο. Όσον αφορά την Ευρωζώνη, ο αντίστοιχος δείκτης δείχνει ότι η ανάπτυξη κερδίζει έδαφος, ενώ αισιόδοξη είναι η εικόνα για την Κίνα και την Ιαπωνία. Στην Ιαπωνία, αναθεωρήθηκε σε υψηλότερα επίπεδα ο ρυθμός αύξησης του ΑΕΠ το 2ο 3μηνο.2013, ενισχύοντας τις ενδείξεις για σταθεροποίηση των αναπτυξιακών ρυθμών. Η αναθεώρηση έγινε μερικά 24ωρα μετά την ανάθεση της διεξαγωγής των Ολυμπιακών Αγώνων του 2020 από το Τόκιο, γεγονός που αναμένεται να ενισχύσει ακόμη περισσότερο την οικονομία της Ιαπωνίας τα επόμενα χρόνια. Η αναθεώρηση της αύξησης του ΑΕΠ το 2ο 3μηνο.2013 σε 3,8% σε ετησιοποιημένη βάση, έναντι αρχικής εκτίμησης για 2,6% και έναντι αύξησης κατά 4,1% το 1ο 3μηνο.2013, αποδίδεται κατά κύριο λόγο στη μεγαλύτερη αύξηση των κεφαλαιουχικών δαπανών. Ωστόσο, το καταναλωτικό κλίμα επιδεινώθηκε τον Αύγουστο, για 3 ο κατά σειρά μήνα, καθώς οι καταναλωτές εμφανίζονται επιφυλακτικοί όσον αφορά τις προσδοκίες τους για τα εισοδήματα τους και την απασχόληση. Αναλυτικότερα, ο σχετικός δείκτης υποχώρησε τον Αυγ.2013 στις 43,0 μ., από 43,6 μ. τον Ιουλ.2013, ήτοι αρκετά χαμηλότερα από το όριο των 50 μ. που διαχωρίζει την αισιοδοξία από την απαισιοδοξία. Στην Κίνα, άνοδο κατά 7,2% σε ετήσια βάση, στα $ 190 δις, σημείωσαν οι εξαγωγές τον Αυγ.2013, από αύξησή τους κατά 5,1% τον Ιουλ.2013, δείχνοντας ότι η ανάπτυξη ενδεχομένως κινείται σε σχετικά ικανοποιητικά επίπεδα, αλλά και πάλι χάρις στις εξαγωγές. Αντιθέτως, οι εισαγωγές σημείωσαν αύξηση κατά 7,0% σε ετήσια βάση, συμβάλλοντας στην αύξηση του εμπορικού ελλείμματος στα $ 28,5 δις τον Αύγ.2013, από $ 17,08 δις τον Ιούλ.2013. Υπενθυμίζεται, ότι η Κυβέρνηση της Κίνας διατηρεί τον στόχο για άνοδο του ΑΕΠ κατά 7,5% το 2013. Στις ΗΠΑ, το επενδυτικό ενδιαφέρον είναι στραμμένο στη συνεδρίαση της Fed της ερχόμενης εβδομάδας (18-19 Σεπτεμβρίου), καθώς θα διευκρινιστεί τότε το εάν θα αρχίσει άμεσα το πρόγραμμα περιορισμού του προγράμματος αγοράς κρατικών ομολόγων, δηλαδή του προγράμματος που είναι γνωστό ως πρόγραμμα ποσοτικής ενίσχυσης της ρευστότητας στην οικονομία (QE3). Σχετικά με αυτό το θέμα, ο διοικητής της Chicago-Fed C. Evans εξέφρασε την άποψη ότι ο τερματισμός του προγράμματος αγοράς ομολόγων θα ολοκληρωθεί στα μέσα του 2014, ενώ ταυτόχρονα εκτίμησε ότι τα επιτόκια της FED θα αυξηθούν περί το τέλος του 2015. Ωστόσο, ο επικεφαλής της FED στο Ντάλας R. Fischer, ήταν αρκετά επικριτικός για το πρόγραμμα αγοράς ομολόγων της FED, καθώς θεωρεί ότι δεν συνέβαλε στην δημιουργία νέων θέσεων εργασίας. Στη Ζώνη του Ευρώ, στη συνεδρίαση της 5 ης Σεπτεμβρίου 2013, το Διοικητικό Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ), αποφάσισε όπως ευρέως αναμενόταν, να παραμείνουν αμετάβλητα τόσο το επιτόκιο των πράξεων κύριας αναχρηματοδότησης, όσο και τα επιτόκια διευκόλυνσης οριακής χρηματοδότησης και αποδοχής καταθέσεων στο 0,50%, 1,00% και 0,00% αντίστοιχα. Την ίδια ημέρα η ΤτΑγγλίας (BoE) διατήρησε αμετάβλητο στο ιστορικά χαμηλό του 0,5% το βασικό επιτόκιο της διατηρώντας ταυτόχρονα σταθερό το ύψος του προγράμματος αγοράς ομολόγων, στα 375 δις. Η τελευταία αλλαγή στο μέγεθος του εν λόγω προγράμματος ήταν κατά 50 δις αύξηση στις 5 Ιουλίου 2012. Επίσης, η Επιτροπή Νομισματικής Πολιτικής της ΤτΑγγλίας συμφώνησε να επανεπενδυθεί το ποσό των 1,9 δισ. που σχετίζεται με την αποπληρωμή ομολόγου λήξης Σεπτέμβριος.2013. Τα πρακτικά της συσκέψεως θα δοθούν στη δημοσιότητα στις 18.9.2013. Η BoE έχει δεσμευθεί να διατηρήσει χαμηλά τα επιτόκια μέχρι η ανεργία να υποχωρήσει στο 7%. Στην ίδια κατεύθυνση κινείται και η ΤτΙαπωνίας (BoJ) η οποία, όπως ανέμενε η πλειονότητα των αναλυτών, διατήρησε σταθερή τη νομισματική της πολιτική και αναθεώρησε ανοδικά την αξιολόγησή της για την πορεία ανάπτυξης της οικονομίας της χώρας. 9.9.2013 2.9.2013 +/ μβ 9.9.2013 2.9.2013 +/ μβ Ελλάδα 1 10,30% 10,04% 26 1.308 1.337 29 0 Ισπανία 4,51% 4,54% 3 5 241 233 8 Υ Υ Ιταλία 4,50% 4,41% 9 253 243 10 Πορτογαλία B 6,89% 6,61% 28 552 522 30 Γαλλία O C 2,55% 2,51% 4 71 72 1 N D Ολλανδία D 2,39% 2,34% 5 S 52 53 1 Γερμανία S 1,95% 1,91% 4 29 30 1 Πηγή: Bloomberg Στις ευρωπαϊκές αγορές, ανοδικές τάσεις επικράτησαν σε εβδομαδιαία βάση στην πλειονότητα τόσο των ομολογιακών αποδόσεων όσο και των 5ετών CDS 5

στην Ευρώπη. Ειδικότερα, η απόδοση του 10ετούς γερμανικού ομολόγου για πρώτη φορά από τον Μαρ.2012, άγγιξε το 2%. Υποχώρησε η διαφορά απόδοσης του 10ετούς ισπανικού ομολόγου από εκείνη του αντίστοιχου γερμανικού, στις 256 μ.β. από 263 μ.β. που ήταν προ εβδομάδος. Αντιθέτως άνοδο κατέγραψε η διαφορά απόδοσης του 10ετούς πορτογαλικού ομολόγου από εκείνη του αντίστοιχου γερμανικού, η οποία ανήλθε στις 494 μ.β. από 470 μ.β. Εν τω μεταξύ, το ποσό των 2,685 δισ. άντλησε την 9.9.2013 το γερμανικό δημόσιο μέσω δημοπρασίας εντόκων γραμματίων (ΕΓ), διάρκειας 6-μηνών, με επιτόκιο δανεισμού στο 0,046% έναντι 0,022% και με δείκτη υπερκάλυψη στο 1,9 από 1,2 της τελευταίας αντίστοιχης δημοπρασίας. Εξελίξεις στην πραγματική οικονομία: Στις ΗΠΑ, τα στοιχεία για την αγορά εργασίας δείχνουν μεικτές τάσεις: Από την μια πλευρά, η αύξηση της απασχόλησης (εξαιρουμένου του αγροτικού τομέα) τον Αύγ.2013 ήταν μάλλον απογοητευτική, καθώς η σημειωθείσα αύξηση περιορίστηκε στις 169 χιλ. τον Αυγ.2013, ενώ επιπλέον αναθεωρήθηκε σε χαμηλότερα επίπεδα ο αριθμός των νέων θέσεων εργασίας που δημιουργήθηκαν τον Ιουλ.2013. Ωστόσο, ευνοϊκή εξέλιξη αποτελεί το γεγονός ότι η ανεργία υποχώρησε περαιτέρω στο 7,3%, δηλαδή στο χαμηλότερο επίπεδο των τελευταίων 4,5 ετών, καθώς μειώθηκε περαιτέρω το εργατικό δυναμικόαφού οι άνεργοι που εξακολουθούν να κινούνται με στόχο την εύρεση εργασίας μειώνονται. Σημειώνεται ότι η μεγαλύτερη αύξηση της απασχόλησης σε μηνιαία βάση τον Αυγ.2013 παρατηρήθηκε στον κλάδο του χονδρικού και λιανικού εμπορίου, στα επαγγέλματα γραφείου και στον τομέα της φιλοξενίας. Επιπλέον, ευνοϊκή εξέλιξη αποτελεί και το γεγονός ότι οι εβδομαδιαίες αιτήσεις για εγγραφή στα ταμεία ανεργίας, σημείωσαν πτώση κατά 9.000 την εβδομάδα έως 31.8.2013 και διαμορφώθηκαν στις 323.000, δηλαδή στο χαμηλότερο επίπεδο των τελευταίων 5,5 ετών. Ο κινητός μέσος όρος 4- εβδομάδων, μειώθηκε κατά 3.000 στις 328.500. Η παραγωγικότητα της εργασίας (εξαιρουμένου του αγροτικού τομέα) αυξήθηκε κατά 2,3% στο 2 ο 3μηνο. 2013 σε ετησιοποιημένη βάση μετά από πτώση κατά -1,7% στο 1 ο 3μηνο.2013. Στον τομέα της παραγωγής, οι εργοστασιακές παραγγελίες υποχώρησαν κατά -2,4% σε μηνιαία βάση τον Ιουλ.2013, μετά την αύξησή τους κατά +1,6% τον Ιουν.2013. Στον τομέα των εξωτερικών συναλλαγών, το έλλειμμα του ισοζυγίου αγαθών και υπηρεσιών αυξήθηκε και πάλι στα $ 39,15 δις τον Ιουλ.2013 από το χαμηλό των $ 34,54 δισ. τον Ιουν.2013. Σε σωρευτικό επίπεδο το έλλειμμα την περίοδο Ιαν.- Ιούλ.2013 διαμορφώθηκε σε $ 279,57 δισ. από $321,70 δισ. στο αντίστοιχο διάστημα του 2012. Στη Ζώνη του Ευρώ (ΖτΕ.), πληθαίνουν οι θετικές ενδείξεις για την πορεία ανάκαμψης της οικονομίας το 2 ο 6μηνο. 2013. Ο δείκτης ΡΜΙ στις υπηρεσίες ανήλθε στο 50,7 τον Αυγ.2013 (υψηλότερο επίπεδο από τον Αύγ.2011), από 49,8 τον Ιουλ.2013. Θετική εξέλιξη, αποτελεί η βελτίωση του δείκτη στις περισσότερες οικονομίες ακόμα και στις περιφερειακές. Επίσης, ο δείκτης επενδυτικής εμπιστοσύνης (Sentix), διαμορφώθηκε τον Σεπ.2013 στο υψηλότερο επίπεδο από τον Ιούλιο του 2011, στο +6,5%, διαψεύδοντας τις προβλέψεις των οικονομικών αναλυτών για διαμόρφωσή του στο -2,8%. Στη Γερμανία, η πορεία των δεικτών επιχειρηματικού κλίματος και καταναλωτικής εμπιστοσύνης, επιβεβαιώνει την άποψη ότι η οικονομία θα κινηθεί σε υψηλότερους ρυθμούς ανάπτυξης στο 2ο 6μηνο.2013 με σημαντική τη συμβολή του εξωτερικού τομέα. Ήδη, στην περίοδο Ιαν.-Ιουλ.2013 το εμπορικό πλεόνασμα της Γερμανίας αυξήθηκε στα 114,0 δις έναντι 110,3 δις στο αντίστοιχο διάστημα του 2012, λόγω μείωσης μεν των εξαγωγών αγαθών κατά -0,5%, αλλά και μεγαλύτερης μείωσης των εισαγωγών κατά -1,3%. Όπως πάντα η Γερμανία δεν θέλει να ξέρει τίποτα σχετικά με την ανάγκη που υπάρχει για τη δική της συμβολή στην επίτευξη των αναγκαίων ρυθμών αύξησης της παγκόσμιας ζήτησης. Στην Ιταλία, η ΤτΙταλίας, ανακοίνωσε πως τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια της χώρας ανήλθαν στο 22,2% του συνόλου τον Ιουλ.2013, από το 21,9% τον Ιουν.2013, επιβεβαιώνοντας την εκτίμηση ότι ο τραπεζικός κλάδος της χώρας συνεχίζει να αντιμετωπίζει σημαντικά προβλήματα. Εν τω μεταξύ, σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, η χρηματοδότηση των ιταλικών τραπεζών από την ΕΚΤ υποχώρησε μεν στα 241,5 δισ. τον Αυγ.2013 από 247,7 δισ. τον Ιουλ.2013, αλλά συνεχίζει να διατηρείται σε υψηλά επίπεδα. Στην Γαλλία, η ανεργία ανήλθε στο 10,9% το 2ο 3μηνο.2013, από 10,8% στο 1ο 3μηνο.2013, καταγράφοντας υψηλό 15ετίας. Η οριακή άνοδος της ανεργίας δημιουργεί ερωτηματικά για τις δυνατότητες της οικονομίας να εισέλθει σε βιώσιμη αναπτυξιακή διαδικασία. Στις αγορές συναλλάγματος, το ευρώ ξεκίνησε την εβδομάδα (9.9.2013) καταγράφοντας σταθεροποιητικές τάσεις κυμαινόμενο στην περιοχή των 1,3190 USD/EUR. Ωστόσο η προοπτική αναβολής μιας στρατιωτικής επέμβασης των ΗΠΑ στη Συρία, άρχισε να απομακρύνει τις ανησυχίες των επενδυτών και να λειτουργεί υπέρ του Ευρώ. Η εξασθένιση του γεωπολιτικού κινδύνου είχε σαν αποτέλεσμα οι επενδυτές να στραφούν σε νομίσματα αυξημένου κινδύνου. Ήδη το ευρώ την 10.9.2013 διαπραγματευόταν έναντι του δολαρίου στα 1,3245 6

USD/EUR. Εάν δεν υπάρξει κάποια ουσιαστική αλλαγή στο γεωπολιτικό σκηνικό το θέμα που θα απασχολήσει τους επενδυτές τις επόμενες ημέρες θα είναι η διήμερη συνεδρίαση της FED, στις 18-19 Σεπτεμβρίου. Η στερλίνα κινείται ανοδικά έναντι του ευρώ καταγράφοντας εβδομαδιαία κέρδη της τάξης του 2,0%, ενώ, αντίθετα, με το δολάριο εμφανίζεται εξασθενημένη κατά 1,0%. Ειδικότερα, η στερλίνα διαπραγματευόταν με το δολάριο στα $1,5691 και με το ευρώ στις 0,8439 την 10.9.2013 από $1,5527 και 0,8614 την 3.9.2013. ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ Ελληνική Οικονομία Προϋπολογισμός 2013: Συνεχίζεται η καλύτερη του αναμενομένου εκτέλεση του Π2013 στο 8μηνο Ιαν.-Αύγ. 2013 με την επίτευξη πρωτογενούς πλεονάσματος της κεντρικής κυβέρνησης, ύψους 1,424 δισ., έναντι του στόχου για το διάστημα αυτό για έλλειμμα 2.5 δις και έναντι ελλείμματος 1,41 δις το αντίστοιχο διάστημα 2012. Η εξέλιξη αυτή πραγματοποιήθηκε παρά την σχετικά μεγάλη πτώση των καθαρών εσόδων του Τ.Π. στο 8μηνο 2013, λόγω κυρίως της μετάθεσης της πληρωμής πολλών άμεσων φόρων στο τελευταίο 4μηνο του 2013. Συνεχίστηκε, ωστόσο, η πολύ μεγαλύτερη μείωση από τον στόχο που είχε τεθεί των πρωτογενών δαπανών του Τ.Π. Ειδικότερα, τα καθαρά έσοδα του Τ.Π. σημείωσαν πτώση κατά -3,8% και αρνητική απόκλιση από τον στόχο κατά 0,34 δις, ενώ η απόκλιση από τον στόχο των εσόδων πριν τις επιστροφές φόρων ανήλθε στα 1,04 δις. Βέβαια, στα ανωτέρω έσοδα δεν συμπεριλαμβάνονται έσοδα ύψους 1,5 δισ. που δεν είχαν αρχικά προβλεφθεί και είναι έσοδα από κέρδη των ευρωπαϊκών κεντρικών τραπεζών από τα ελληνικά κρατικά ομόλογα που έχουν στην κατοχή τους, τα οποία είχαν αγοραστεί από την ΕΚΤ με βάση το πρόγραμμα αγοράς ομολόγων (Securities Market Program ή SMP). Σημειώνεται ότι και τον Αύγ.2013 συνεχίσθηκε η μεταφορά αποδόσεων από τη διακράτηση ομολόγων και ΕΓΕΔ στα χαρτοφυλάκια κεντρικών τραπεζών (πληρωμές από Πορτογαλία και Βέλγιο). Το έλλειμμα της κεντρικής κυβέρνησης (με τους τόκους και χωρίς τα έσοδα από το SMP) διαμορφώθηκε στα 3,94 δις στο 8μηνο Ιαν.- Αύγ.2013, από 12,48 δις στο 8μηνο 2012 και έναντι του στόχου για έλλειμμα 7,83 δις. Ειδικότερα: Οι Πρωτογενείς Δαπάνες του Τ.Π ήταν σημαντικά μειωμένες και πάλι κατά -9,1% σε ετήσια βάση και διαμορφώθηκαν κατά 1,940 δισ. χαμηλότερα από τον στόχο που είχε τεθεί για το 1 ο 8μηνο του 2013 και κατά 2,84 δισ. χαμηλότερα από το ύψος τους στο 1 ο 8μηνο του 2012. Για το 2013 ο στόχος είναι για μείωση των δαπανών αυτών κατά -4,2% έναντι του 2012, ή κατά -6,6% για να επιτευχθεί και η δημιουργία αποθεματικού ύψους 1,1 δις το 2013. Επιπλέον των ανωτέρω, οι δαπάνες για καταπτώσεις εγγυήσεων ήταν αυξημένες στα 743 εκατ. στο 1 ο 8μηνο του 2013, από 437 εκατ. στο 1 ο 8μηνο.2012, ενώ για το 2013 οι πληρωμές στον τομέα αυτό αναμένεται να ανέλθουν στα 1,027 δισ. Συνολικά, οι πρωτογενείς δαπάνες του Τ.Π. αναμένεται τώρα να διαμορφωθούν στα 44,0 δισ. το 2013, από 47,14 δισ. το 2012. Η υλοποίηση του Π2013 στο 8μηνο Ιαν.-Αύγ. 2013, σηματοδοτεί τη δυνατότητα υλοποίησης του Π2013 από την πλευρά των πρωτογενών δαπανών του Τ.Π. πολύ καλύτερα από ότι έχει προγραμματιστεί, με βάση τα σημαντικά μέτρα μείωσης αυτών των δαπανών που έχουν ήδη ληφθεί και εφαρμόζονται. Συνολικά εκτιμάται ότι η πτώση των πρωτογενών δαπανών του Τ.Π. το 2013 ως σύνολο θα κυμανθεί περί το -7,1%, έναντι της πτώσης τους κατά -9,1% στο 8μηνο.2013. Όσον αφορά την πορεία των εσόδων, τον Αύγ.2013 εκτιμάται ότι ικανοποιητική ήταν η πορεία είσπραξης των έμμεσων φόρων, όπου σημειώθηκε υπέρβαση εισπράξεων έναντι του στόχου κατά 494 εκατ., εξέλιξη που υπερκάλυψε την αρνητική απόκλιση των άμεσων φόρων, οι οποίοι υστέρησαν έναντι του στόχου κατά 158 εκατ. Ειδικότερα, υστέρηση εσόδων συνεχίζει να εμφανίζεται στα έσοδα του ΦΕΦΠ αλλά και τους άμεσους φόρους ΠΟΕ, λόγω της παράτασης υποβολής φορολογικών δηλώσεων και της καθυστέρησης της αποστολής των εκκαθαριστικών σημειωμάτων για την πληρωμή του Φόρου Ακίνητης Περιουσίας (ΦΑΠ) των ετών 2011 και 2012. Με βάση τα ανωτέρω, η υλοποίηση του Π2013 από την πλευρά των καθαρών εσόδων του Τακτικού Προϋπολογισμού (Τ.Π.) μπορεί ακόμη να πραγματοποιηθεί καλύτερα από ότι έχει προγραμματιστεί. Ειδικότερα, τα έσοδα αυτά έχουν προγραμματιστεί να μειωθούν κατά -3,3% και να διαμορφωθούν στα 46,7 δις το 2013, έναντι 48,33 δισ. το 2012. Η εξέλιξη αυτή θα ήταν το αποτέλεσμα της πτώσης των εσόδων του Τ.Π. πριν τις επιστροφές φόρων κατά -3,8% (έναντι της πτώσης τους κατά -7,6% στο 8μηνο.2013) και της πτώσης των επιστροφών φόρων κατά -8,5% (έναντι της πτώσης τους κατά -52,9% στο 8μηνο.2013). Στην παρούσα εργασία εκτιμάται ότι η πτώση των καθαρών εσόδων του Τ.Π. θα κυμανθεί πράγματι περί το -3,3%, αλλά με πτώση των εσόδων του Τ.Π. πριν τις επιστροφές φόρων κατά -5,3% και με πτώση των επιστροφών φόρων κατά -33,8%. Τέλος, όσον αφορά στο ισοζύγιο του ΠΔΕ ήταν πλεονασματικό το 1 ο 8μηνο 2013 στα 1,436 δισ. έναντι ελλείμματος 152 εκατ. το 1 ο 8μηνο 2012 και έναντι του στόχου για έλλειμμα 670 εκατ. Η καλύτερη της αναμενόμενης πορείας του ΠΔΕ προήλθε από την αύξηση των εσόδων αυτής της κατηγορίας κατά 1,517 δισ. σε ετήσια βάση το 1 ο 8μηνο 2013, ενώ από την άλλη πλευρά, σημειώνεται η εκ νέου υστέρηση των δαπανών του ΠΔΕ, τα οποία μειώθηκαν κατά 2,7% σε ετήσια βάση. Οι δαπάνες για τόκους περιορίσθηκαν σημαντικά στα 5,363 δισ. το 1 ο 8μηνο 2013, από 11,07 δισ. το αντίστοιχο διάστημα 2012. Σε αυτές τις δαπάνες 7

για τόκους θα πρέπει να προστεθούν και τα 124 εκατ. το 1 ο 8μηνο. 13 που αφορούν προμήθειες εκταμίευσης των ομολόγων του EFSF. Πληθωρισμός: Ο πληθωρισμός, με βάση τον ΔΤΚ υποχώρησε περαιτέρω στο -1,3% τον Αυγ.2013 από -0,7% τον Ιούλ.2013 και 1,7% τον Αυγ.2012. Επισημαίνεται ότι ο πληθωρισμός εξακολουθεί να διαμορφώνεται στο χαμηλότερο επίπεδο από όλες τις χώρες στην ΕΕ-27, όπου ο μέσος πληθωρισμός διαμορφώθηκε στο 1,7% τον Ιούλ.2013, όπως και τον προηγούμενο μήνα. Η διατήρηση του πληθωρισμού σε αρνητικό επίπεδο τον Αυγ.2013 οφείλεται κυρίως στην πτωτική επίπτωση κατά -0,07 π.μ. των εκπτώσεων του Αυγούστου και ακολουθούν: οι τιμές των φρούτωνλαχανικών με πτωτική επίπτωση κατά -0,16 π.μ., η τιμή της βενζίνης κατά -0,30 π.μ. και οι τιμές εστιατορίων κατά -0,16 π.μ. λόγω της μείωσης του συντελεστή του ΦΠΑ. Από την άλλη πλευρά, αυξητική επίπτωση στον πληθωρισμό κατά +0,25 π.μ. είχαν οι αυξήσεις στα τιμολόγια του ηλεκτρικού ρεύματος που αυξήθηκαν κατά 7,8% τον Αύγ.2013. Ο δομικός πληθωρισμός (που δεν επηρεάζεται από τις αυξομειώσεις στις τιμές των καυσίμων και των φρέσκων φρούτων και λαχανικών) μειώθηκε περαιτέρω στο -2,1% τον Αύγ.2013 από -2,0% τον Ιούλ.2013 και -1,7% τον Ιούν.2013. Όπως φαίνεται στον κάτωθι Πίνακα, εξαιρουμένων των μεγάλων αυξήσεων των τιμών του πετρελαίου θέρμανσης (+25,1% σε ετήσια βάση) και του ηλεκτρικού ρεύματος (+18,7%), σημειώθηκαν σημαντικές μειώσεις τιμών που επηρεάζουν τον ετήσιο πληθωρισμό, όπως στα ενοίκια κατοικιών (-7,8%), στα ασφάλιστρα μεταφορών (-11,4%), στις τηλεφωνικές υπηρεσίες (-4,3%), στις οικιακές υπηρεσίες (-7,8%), στα φάρμακα (-4,2%), στα δίδακτρα (-4,0%), στα εστιατόρια ζαχαροπλαστεία (κατά -3,1%), και στα έπιπλα (-5,2%). Συμβολή στον Πληθωρισμό Κύριων Κατηγοριών Προϊόντων % μεταβολή τιμών Αυγ2012/ Αυγ2013 Επίπτωση στον πληθωρισμό Αυγ2012 % μεταβολή τιμών Αυγ2013/ Αυγ2012 Επίπτωση στον πληθωρισμό Αυγ2013 Αγαθά και Υπηρεσίες Δημητριακά και παρασκευάσματα 0,6 0,01-3,0-0,07 Φρούτα (νωπά) 4,8 0,05 5,8 0,06 Καπνός 1,8 0,06 4,5 0,15 Ενοίκια κατοικιών -2,6-0,09-7,8-0,25 Έπιπλα-Καλύμματα δαπέδου -3,3-0,04-5,2-0,06 Ηλεκτρισμός 16,3 0,32 18,7 0,43 Πετρέλαιο Θέρμανσης 15,6 0,48 25,1 0,88 Καύσιμα αυτοκινήτου 10,1 0,65-5,0-0,34 Αυτοκίνητα -2,5-0,10-5,6-0,22 Τηλεφωνικές υπηρεσίες -1,9-0,08-4,3-0,18 Οικιακές υπηρεσίες -3,6-0,05-7,8-0,10 Ασφάλιστρα μεταφορών 1,9 0,04-11,4-0,22 Οπτικοακουστικός εξοπλισμός-υπολογιστές -5,4-0,05-6,0-0,05 Φάρμακα -5,8-0,06-4,2-0,04 Δίδακτρα -1,0-0,03-4,0-0,11 Εστιατόρια-Ζαχαροπλαστεία-Καφενεία-Κυλικεία 3,4 0,36-3,1-0,34 Αεροπλάνα 6,0 0,02 15,1 0,04 Πηγή: ΕΛΣΤΑΤ. Ο μέσος πληθωρισμός με βάση το ΔΤΚ αναμένεται τώρα να διαμορφωθεί στο -0,7% το 2013 (εκτίμηση ΔΝΤ: -0,8%), έναντι 1,5% το 2012, ενώ σε αρνητικά επίπεδα αναμένεται να κινηθεί ο πληθωρισμό και κατά το μεγαλύτερο μέρος του 2014 (εκτίμηση ΔΝΤ: -0,4%), ενώ θετικός πληθωρισμός αναμένεται από το 2015. Οι εκτιμήσεις μας για το 2013 επηρεάζονται τώρα από την μείωση του ΦΠΑ στην εστίαση και στηρίζονται κυρίως στην υπόθεση ότι οι διεθνείς τιμές του πετρελαίου σε ευρώ θα διαμορφωθούν με όχι μεγάλες αποκλίσεις από τις τιμές του 1 ου 8μήνου του 2013. Επίσης, το Ευρώ εκτιμάται ότι δεν θα αποκλίνει σημαντικά από τη σταθμισμένη ονομαστική συναλλαγματική του ισοτιμία, όπως αυτή διαμορφώθηκε στο 1 ο 8μηνο.2013. Βιομηχανική Παραγωγή: Ο δείκτης παραγωγής της μεταποιητικής βιομηχανίας σημείωσε μείωση κατά -4,3% τον Ιούν.2013, έναντι της σημαντικής αύξησής του κατά 4,2% τον Ιούν.2013 και της πτώσης του κατά -6,2% τον Ιούλ.2012. Στο 1 ο 7μηνο 2013 η παραγωγή της μεταποιητικής βιομηχανίας ήταν ελαφρά μειωμένη κατά -0,2%,σε ετήσια βάση, μετά την πτώση της κατά -6,7% στο 7μηνο του 2012. Στους κλάδους με θετική εξέλιξη της παραγωγής στο 7μηνο του 2013 περιλαμβάνονται οι εξής: Παράγωγα πετρελαίου και άνθρακα (7μηνο.2013:13,2%, 7μηνο. 2012: 17,0%), χημικά προϊόντα (7μηνο.2013:1,5%, 7μηνο.2012:-13,2%), φαρμακευτικά προϊόντα και σκευάσματα (7μηνο.2013:10,6%, 7μηνο.2012: -6,4%), μηχανήματα και είδη εξοπλισμού (7μηνο.2013: 5,3%, 7μηνο.2012: -24,5%), χαρτί και προϊόντα από χαρτί (7μηνο.2013:2,7%, 7μηνο.2012: -12,7%). Στον σημαντικό κλάδο των τροφίμων σημειώνεται μικρή πτώση της παραγωγής (7μηνο.2013:-3,0%, 7μηνο.2012: -4,6%), ενώ μικρότερη είναι η πτώση της παραγωγής στα ποτά (7μηνο.2013:-0,3%, 7μηνο.2012: -8,3%) και στη βιομηχανία καπνού (7μηνο.2013:-0,5%, 7μηνο.2012: -4,4%). Επίσης, μικρή είναι η πτώση της παραγωγής στον ηλεκτρολογικό εξοπλισμό (7μηνο.2013:-2,4%, 7μηνο.2012: -6,4%), στα προϊόντα από ελαστική και πλαστική ύλη (7μηνο.2013: -0,9%, 7μηνο.2012: -11,2%), στον κλάδο της ένδυσης (7μηνο.2013: -1,7%, 7μηνο.2012: -11,8) και στον κλάδο των μη μεταλλικών ορυκτών (7μηνο.2013: -1,2%, 7μηνο.2012: -22,4%). Σε κάθε περίπτωση συνεχίζεται η σημαντική αρνητική επίπτωση στη βιομηχανική παραγωγή από την κατακόρυφη πτώση της δραστηριότητας στην αγορά ακινήτων, καθώς και από την ουσιαστική διακοπή κάθε δραστηριότητας στις αμυντικές βιομηχανίες και στις επιχειρήσεις των οποίων η δραστηριότητα στηριζόταν στις κρατικές προμήθειες. Επίσης, στους κλάδους που είναι εκτεθειμένοι στον έντονο ανταγωνισμό από χώρες χαμηλού κόστους, πολλές ελληνικές επιχειρήσεις έχουν μεταφέρει την παραγωγή τους στις γειτονικές χώρες για να επωφεληθούν από αυτό ακριβώς το χαμηλό κόστος παραγωγής, καθώς και από την πολύ χαμηλή φορολογική επιβάρυνση. Έτσι, αυτές οι επιχειρήσεις, αντί να παράγουν και να πραγματοποιούν εξαγωγές από την Ελλάδα, εισάγουν προϊόντα από τις χώρες στις οποίες τα παράγουν. Παραμένει, ωστόσο, στην Ελλάδα ένας σημαντικός ακόμη αριθμός παραγωγικών βιομηχανικών εγκαταστάσεων σε αυτούς τους κλάδους, με σημαντική, κυρίως, 8

εξαγωγική δραστηριότητα. Μετά τη σημαντική μείωση του κόστους εργασίας στην Ελλάδα και την αποκατάσταση ενός πιο αποτελεσματικού πλαισίου λειτουργίας της αγοράς εργασίας και της οικονομίας γενικότερα, η οικονομική κατάσταση και η δραστηριότητα των επιχειρήσεων και στους παραδοσιακούς κλάδους αναμένεται να βελτιωθεί σταδιακά και σημαντικά, ιδιαίτερα με τη βελτίωση και των συνθηκών χρηματοδότησής τους. Μπορεί τότε να γίνει δυνατή και η επανεκκίνηση της επενδυτικής τους δραστηριότητας με σκοπό την παραγωγή προϊόντων υψηλότερης ποιότητας για την διεθνή και όχι μόνο για την ελληνική αγορά. Μεταβολή (%, σε ετήσια βάση) της παραγωγής της μεταποιητικής βιομηχανίας σε βασικούς κλάδους Στάθμιση στο ΔΠΜΒ Ιαν-Ιούν.2013 Ιαν-Ιούν.2012 Τρόφιμα 18,23% -3,0% -4,6% Φαρμακευτικά προϊόντα και σκευάσματα 1,74% 10,6% -6,4% Παράγωγα πετρελαίου και άνθρακα 11,30% 13,2% 17,0% Ποτά 6,00% -0,3% -8,3% Καπνός 1,90% -0,5% -4,4% Κλωστοϋφαντουργικές ύλες 3,10% -9,8% -24,4% Είδη Ένδυσης 3,40% -1,7% -11,8% Ξύλο και φελός 1,20% -19,9% -34,4% Χαρτί και προϊόντα από χαρτί 2,30% 2,7% -12,7% Χημικά προϊόντα 5,34% 1,5% -13,2% Μη μεταλλικά ορυκτά 10,30% -1,2% -22,4% Βασικά μέταλλα 8,00% -6,5% -6,3% Προϊόντα από ελαστική και πλαστική υλή 4,20% -0,9% -11,2% Κατασκευή μεταλλικών προϊόντων 5,10% -13,6% -10,7% Έπιπλα 1,54% -24,8% -32,6% Ηλεκτρ.Υπολ.-Ηλεκτρον. & Οπτικά προϊόντα 1,21% -7,5% -3,8% Ηλεκτρολογικός Εξοπλισμός 3,00% -2,4% -6,4% Μηχανήματα και είδη εξοπλισμού 2,05% 5,3% -24,5% Δείκτης Παραγ. Μεταποιητικής Βιομηχανίας 100,00% -0,2% -6,7% Πηγή: ΕΛΣΤΑΤ. Σχετικά με τους λοιπούς κλάδους της μεταποιητικής βιομηχανίας σημειώνονται τα ακόλουθα: Στον κλάδο του ηλεκτρολογικού εξοπλισμού που έχει επηρεαστεί αρνητικά από την πτώση της εγχώριας οικοδομικής δραστηριότητας και γενικότερα της εγχώριας ζήτησης, ο οποίος παρά ταύτα πραγματοποιεί σημαντικές εξαγωγές, η πτώση της παραγωγής ήταν σχετικά μικρή, όπως προαναφέρθηκε, κατά -2,4% στο 7μηνο 2013 από πτώση κατά -6,4% στο 7μηνο 2012. Ο κλάδος αυτός έχει δυνατότητες ενίσχυσης της εξωστρέφειάς του ώστε να επιτύχει αξιόλογο ρυθμό αύξησης της παραγωγής μόλις εξομαλυνθεί η λειτουργία και χρηματοδότησης της εγχώριας οικονομίας. Στον κλάδο της κατασκευής μεταλλικών προϊόντων σημειώθηκε σημαντική μείωση της παραγωγής κατά -13,6% στο 7μηνο 2013, έναντι πτώσης κατά -10,7% και στο 7μηνο 2012. Ο κλάδος αυτός επηρεάζεται επίσης αρνητικά από την καταποντισμένη εγχώρια κατασκευαστική δραστηριότητα, η οποία, ωστόσο, αναμένεται να ανακάμψει σταδιακά στο 2 ο 6μηνο του 2013 και ιδιαίτερα κατά το 2014. Στον κλάδο της επιπλοποιίας, σημειώθηκε επίσης νέα μεγάλη πτώση της παραγωγής κατά -24,8% στο 7μηνο 2013, μετά την πτώση της κατά -32,6% στο 7μηνο 2012. Επίσης, σημειώθηκε πτώση της παραγωγής οικοδομήσιμης ξυλείας (1 ο 7μηνο 2013: -19,9%, 7μηνο 2012: -34,4%). Οι κλάδοι αυτοί έχουν επίσης επηρεαστεί επίσης αρνητικά από την παρατεταμένη πτώση της δραστηριότητας στον τομέα των ακινήτων και τη μείωση της ζήτησης διαρκών καταναλωτικών αγαθών. Τέλος, ο Γενικός Δείκτης της Βιομηχανικής Παραγωγής, μειώθηκε κατά -3,2% σε ετήσια βάση στο 7μηνο 2013, έναντι πτώσης του κατά -4,9% στο 7μηνο 2012. Η μείωση του Γενικού Δείκτη της Βιομηχανίας προήλθε από: (1) Την αναφερθείσα μείωση της παραγωγής της μεταποιητικής βιομηχανίας (-0,2%). (2) Τη μείωση της εξορυκτικής δραστηριότητας (7μηνο 2013: -2,1%, 7μηνο 2012: -16,2%) που είναι κυρίως αποτέλεσμα της πτώσης της εξόρυξης λιγνίτη κατά -12,2%, λόγω των σημαντικών βροχοπτώσεων και της επακόλουθης αυξημένης λειτουργίας των σταθμών παραγωγής Η/Ε από τα υδροηλεκτρικά και από άλλες ΑΠΕ. (3) Τη μείωση της παραγωγής ηλεκτρικού ρεύματος κατά -11,0%, μετά την πτώση της κατά -1,8% στο 7μηνο 2012, λόγω επίσης των πολύ καλών καιρικών συνθηκών που μείωσαν τη χρήση Η/Ε για θέρμανση. 4) Τη μείωση της παροχής νερού κατά -2,0% στο 7μηνο 2013 (7μηνο 2012:+1,5%). 5) Τη μείωση της άντλησης αργού πετρελαίου και φυσικού αερίου (-6,9%). Εξελίξεις στον Τουρισμό: Σύμφωνα με τα στοιχεία του Συνδέσμου Ελληνικών Τουριστικών Επιχειρήσεων (ΣΕΤΕ), οι αφίξεις ξένων τουριστών στα κυριότερα αεροδρόμια της Χώρας (με απευθείας αεροπορικές πτήσεις από το εξωτερικό, charters) αυξήθηκαν σημαντικά κατά +9,9% σε ετήσια βάση στο 8μηνο.2013, έναντι μείωσής τους κατά -4,7% στο 8μηνο.2012. Επίσης, ο αριθμός των ταξιδιωτών του 8μήνου.2013 υπερέβη και κατά +8,1% τον αντίστοιχο αριθμό των ταξιδιωτών του 8μήνου.2011. Τον Αύγουστο 2013 σημειώθηκε αύξηση κατά +10,5% σε ετήσια βάση, έναντι υποχώρησης των αφίξεων κατά -2,2% τον Αύγ.2012. (βλ. Πίνακα). Πίνακας: Αριθμός Αεροπορικών Αφίξεων (σε κύρια αεροδρόμια) 2011 2012 2013 2012/2011 2013/2012 Ιαν. 215.754 191.411 166.780-11,28% -12,87% Φεβρ. 171.184 149.824 140.107-12,48% -6,49% Μάρτ. 217.936 215.276 215.208-1,22% -0,03% Απρ. 525.732 537.324 487.304 2,20% -9,31% Μάιος 1.303.006 1.180.558 1.401.313-9,40% 18,70% Ιούνιος 1.818.411 1.724.756 1.991.399-5,15% 15,46% Ιούλιος 2.332.296 2.223.560 2.425.972-4,66% 9,10% Αύγουστος 2.249.466 2.199.936 2.430.773-2,20% 10,49% Σύνολο 8.833.785 8.422.645 9.258.856-4,65% 9,93% Πηγή: ΣΕΤΕ. Κατά τον ΣΕΤΕ, η μεγαλύτερη αύξηση των διεθνών αφίξεων στο 8μηνο.2013 σε ετήσια βάση σημειώθηκε στα αεροδρόμια: Της Καλαμάτας (+44,4%), της Μυκόνου (+24,8%), της Σαντορίνης (+19,4%), της Κεφαλονιάς και Κέρκυρας (+18,3% και +12,0%), των Χανίων και του Ηρακλείου (+19,4% και +16,4%), της Ζακύνθου (+16,8%), της Ρόδου και Κω (+10,7% και +13,7%), της Θεσσαλονίκης (+2,1%) της Καβάλας (+3,1%) και του Αράξου (+9,9%). Αντίθετα, πτώση σημειώθηκε στις αφίξεις στο αεροδρόμιο της Σάμου (-3,7%) και 9

στασιμότητα στον αερολιμένα Αθηνών (-0,09%). Ωστόσο, στην περίοδο Μαΐου-Αυγούστου 2013 σημειώθηκε αισθητή άνοδος κατά +5,2% και στο αεροδρόμιο της Αθήνας. Η τουριστική κίνηση, με κάθε μέσο μεταφοράς, αναμένεται να συνεχισθεί στο δίμηνο Σεπτ.- Οκτωβρίου 2013 με υψηλότερο ρυθμό έναντι των αντίστοιχων μηνών του 2012. Επισημαίνεται ότι, η Ελλάδα το 2012 συγκέντρωσε 16,4 εκατ. τουρίστες (με κάθε μέσο μεταφοράς), ενώ οι εισπράξεις από τον εξωτερικό τουρισμό διαμορφώθηκαν στα 10,04 δις το ίδιο έτος. Με βάση τις έως σήμερα εξελίξεις εκτιμάται ότι το 2013 ως σύνολο οι συνολικές αφίξεις τουριστών θα υπερβούν τα 17,7 εκατ., ενώ οι εισπράξεις από τον εξωτερικό τουρισμό μπορεί να υπερβούν τα 11,2 δις. Σημαντική συμβολή στις εισπράξεις από τον τουρισμό αναμένεται να έχει το 2013 και η κρουαζιέρα που αναπτύσσεται ταχύτατα μετά την άρση των περιοριστικών διατάξεων. Παγκόσμια Οικονομία ΗΠΑ: Η πιο εντυπωσιακή εξέλιξη την προηγούμενη εβδομάδα ήταν η περαιτέρω βελτίωση της αγοράς εργασίας, μολονότι η αύξηση της απασχόλησης (εξαιρουμένου του αγροτικού τομέα) ήταν ελαφρά μικρότερη του αναμενομένου. Ειδικότερα, η αύξηση της απασχόλησης διαμορφώθηκε στις 169 χιλ. τον Αύγ.2013 (ενώ οι αναλυτές ανέμεναν αύξηση 180 χιλ). Ταυτόχρονα αναθεωρήθηκε προς τα κάτω η σχετική εκτίμηση για τον Ιούλ.2013 στις 104 χιλ. (από 162 χιλ. που είχε εκτιμηθεί προηγουμένως) αλλά και για τον Ιούν.2013 (στις 172 χιλ. από 188 χιλ. που ήταν η προηγούμενη εκτίμηση). Ωστόσο, το ποσοστό ανεργίας μειώθηκε στο 7,3% από 7,4% τους δύο προηγούμενους μήνες. Πιο αναλυτικά, η μεγαλύτερη αύξηση της απασχόλησης σε μηνιαία βάση παρατηρήθηκε στον κλάδο των υπηρεσιών του ιδιωτικού τομέα (+134 χιλ.) και ιδιαίτερα στον κλάδο του χονδρικού εμπορίου (+8,4 χιλ.), στο λιανικό εμπόριο (+44,0 χιλ.), στα επαγγέλματα γραφείου (+23 χιλ.) και στον τομέα της φιλοξενίας (+27 χιλ.), στον τομέα της παραγωγής εμπορευμάτων (+18 χιλ.), στον μεταποιητικό τομέα (+14 χιλ.), στον τομέα των μεταφορών (+12 χιλ.) και ακόμη και στο δημόσιο τομέα (+17 χιλ.). Αντίθετα, μείωση των θέσεων απασχόλησης σημειώθηκε στον τομέα της Πληροφόρησης (-18 χιλ.), και τον τομέα των χρηματοοικονομικών υπηρεσιών (-5.0 χιλ.). Οι εβδομαδιαίες αιτήσεις για εγγραφή στα ταμεία ανεργίας, σημείωσαν νέα μείωση κατά 9,0 χιλ. την εβδομάδα έως 31.8.2013 στις 323 χιλ. ενώ ο μέσος όρος 4 εβδομάδων μειώθηκε στις 328,5 χιλ., σημαντικά χαμηλότερα από τις 400 χιλιάδες. Η θετική εικόνα που διαμορφώθηκε στην αγορά εργασίας, ενισχύει την πιθανότητα περιορισμού του προγράμματος της αγοράς ομολόγων από την Ομοσπονδιακή Τράπεζα ήδη από τον Σεπτ.2013, πράγμα που, ενδεχομένως, θα αποφασιστεί στην συνεδρίαση της FED την επόμενη εβδομάδα. Στον τομέα της παραγωγής, η σημασία της πτώσης των εργοστασιακών παραγγελιών κατά -2,4% σε μηνιαία βάση τον Ιούλ.2013, από αύξηση 1,6% τον Ιούν.2013 και 3,0% τον Μάι.2013, περιορίζεται από το γεγονός ότι εξαιρουμένου του τομέα μεταφορών, οι παραγγελίες σημείωσαν άνοδο κατά 1,2% τον Ιούλ.2013 από -0,3% τον Ιούν.2013. ΖτΕ: Συνεχίζεται η ανακοίνωση θετικών στοιχειών για την πορεία της οικονομίας της ΖτΕ το 2 ο 6μηνο 2013. Συγκεκριμένα, α) ο δείκτης ΡΜΙ στις υπηρεσίες βελτιώθηκε και διαμορφώθηκε στο υψηλότερο επίπεδο από τον Αύγ.2011, στο 50,7 τον Αύγ.2013, από 49,8 τον Ιούλ.2013. Η ανάκαμψη του κλάδου των υπηρεσιών είναι σημαντική, υστερεί ωστόσο έναντι της ταχείας βελτίωσης του κλάδου της μεταποίησης. Θετικό είναι το γεγονός ότι σημειώνεται βελτίωση στις περισσότερες οικονομίες, ενώ και οι χώρες της περιφέρειας σταδιακά εξέρχονται από την ύφεση. Ωστόσο, το επίπεδο των δεικτών οικονομικού κλίματος αλλά και ΡΜΙ δεν συμβαδίζει ακόμα με υψηλή αύξηση στο ΑΕΠ στη ΖτΕ. Έτσι, με τα στοιχεία που έχουν ανακοινωθεί μέχρι τώρα εκτιμάται αύξηση του ΑΕΠ στη ΖτΕ περί το 0,2% σε 3μηνιαία βάση το 3 ο 3μηνο 2013, από +0,3% το 2 ο 3μηνο 2013. Όσον αφορά στις επιμέρους χώρες, μεγάλη ήταν η αύξηση στον δείκτη στις υπηρεσίες στη Γερμανία (σε υψηλό επίπεδο 16 μηνών) προοιωνίζοντας υψηλή αύξηση του ΑΕΠ το 3 ο 3μηνο 2013 (υψηλότερη από +0,7% το 2 ο 3μηνο 2013). Αξιοσημείωτη είναι η βελτίωση του αντίστοιχου δείκτη στην Ισπανία, σε επίπεδο που συμβαδίζει με ανάκαμψη στον κλάδο, όπως φαίνεται στον παρακάτω Πίνακα: Δείκτης Υπευθύνων Προμηθειών στις Υπηρεσίες Αύγ.2013 Ιούλ.2013 Ιούν.2013 Μάιος 2013 ΖτΕ 50,7 49,8 47,1 46,7 Γερμανία 52,8 51,3 49,9 51,8 Γαλλία 48,9 48,6 47,9 45,1 Ιταλία 48,8 48,7 48,1 48,5 Ισπανία 50,4 48,5 48,4 47,8 Πηγή: Reuters β) ο δείκτης εμπιστοσύνης Euro Sentix Index διαμορφώθηκε σε θετικό επίπεδο για πρώτη φορά τα τελευταία δύο έτη, αντικατοπτρίζοντας την αισιοδοξία των επενδυτών για τον τερματισμό της ύφεσης στη ΖτΕ και την αισθητή βελτίωση στις αναπτυξιακές προοπτικές. Ειδικότερα ο δείκτης ανήλθε στο +6,5 τον Σεπ.2013, από -4,9 τον Αύγ. 2013. γ) Η βιομηχανική παραγωγή στη Γερμανία μειώθηκε κατά -1,7% σε μηνιαία βάση (-2,2% σε ετήσια βάση) τον Ιούλ.2013, έναντι αύξησης 2,0% τον Ιύν.2013(+0,1%). Στη Γαλλία, η παραγωγή μειώθηκε κατά -0,6% σε μηνιαία βάση τον Ιούλ.2013, (-0,4% σε ετήσια βάση), από -1,4% τον Ιούν.2013. Ωστόσο, η βελτίωση του δείκτη καταναλωτικής εμπιστοσύνης στο 84 τον Αύγ.2013, από 82 τον Ιούλ.2013, αλλά και η πτώση του εμπορικού ελλείμματος στα 5,1 δισ. τον Ιούλ.2013, όπως και τον Ιούν.2013 προοιωνίζονται αύξηση του ΑΕΠ της Γαλλίας και το 3 ο 3μηνο 2013 περί το 0,2% σε 3μηνιαία βάση, από +0,5% το 2 ο 3μηνο 2013, όπως προβλέπει και η ΤτΓαλλίας. Τέλος, και στην Ισπανία η βιομηχανική παραγωγή 10