ΗΜΕΡΙΔΑ: Οδηγίες προστασίας, ασφάλειας και πρόληψης κινδύνων στην εργασία Ασφάλεια Ηλεκτρολογικών εγκαταστάσεων
ΜΕΤΡΑ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ Σε κάθε ηλεκτρική εγκατάσταση πρέπει να εφαρμόζονται κατάλληλα μέτρα προστασίας για να μην δημιουργούνται κίνδυνοι από τη λειτουργία της (ΕΛΟΤ HD384.400) Τα μέτρα προστασίας μπορούν να εφαρμόζονται είτε στο σύνολο είτε σε επιμέρους τμήματα της εγκατάστασης και να προστατεύουν έναντι ηλεκτροπληξίας τόσο από άμεση όσο και από έμμεση επαφή.
ΜΕΤΡΑ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ Με τον όρο άμεση επαφή εννοούμε την επαφή του ατόμου με το ενεργό μέρος της εγκατάστασης (ΕΛΟΤ HD384.202.03.05) Με τον όρο έμμεση επαφή εννοούμε την επαφή του ατόμου με ένα εκτεθειμένο αγώγιμο μέρος το οποίο έχει αποκτήσει δυναμικό ως προς τη γη λόγω σφάλματος μόνωσης (ΕΛΟΤ HD384.202.03.06)
ΜΕΤΡΑ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ Τα μέτρα προστασίας πρέπει: Να προστατεύουν έναντι άμεσης επαφής (ΕΛΟΤ HD384.412) σε συνδυασμό με μέτρα που προστατεύουν έναντι έμμεσης επαφής (ΕΛΟΤ HD384.413) Να προστατεύουν ταυτόχρονα από άμεση και έμμεση επαφή (ΕΛΟΤ HD384.411)
ΑΜΕΣΗΣ ΕΠΑΦΗΣ (ΕΛΟΤ HD384.412) Κάλυψη των ενεργών μερών με μόνωση μη αφαιρούμενη παρά µόνο µε καταστροφή της, και να μπορεί να αντέξει καταπονήσεις από χημικές, ηλεκτρικές ή θερμικές επιδράσεις. Όλα τα ενεργά μέρη πρέπει να καλύπτονται από περιβλήματα ή φράγματα που εξασφαλίζουν βαθμό προστασίας κατ' ελάχιστο IP2X ή ΙΡΧΧΒ. Για οριζόντιες επιφάνειες ο βαθμός προστασίας αυξάνεται σε IP4X ή ΙΡXXD.
ΑΜΕΣΗΣ ΕΠΑΦΗΣ (ΕΛΟΤ HD384.412) Προστασία με χρήση εμποδίων (αφαιρούμενα χωρίς εργαλεία) που προστατεύουν από ακούσια επαφή με τα ενεργά μέρη. Εγκατάσταση των ενεργών μερών της εγκατάστασης σε μη προσιτό χώρο. Ελάχιστη απόσταση μεταξύ αγώγιμων στοιχείων >2.5 m (άνθρωπος με χέρια σε έκταση). (Xρήση εμποδίων & μη προσιτός χώρος - Mόνο σε χώρους όπου έχουν πρόσβαση ειδικευμένα άτομα)
ΑΜΕΣΗΣ ΕΠΑΦΗΣ (ΕΛΟΤ HD384.412) Επιπρόσθετα, μπορεί να χρησιμοποιηθεί διάταξη προστασίας διαφορικού ρεύματος (Διακόπτης Διαρροής Έντασης) με ονομαστικό ρεύμα λειτουργίας IΔΝ <=30mA. O ΔΔΕ δεν αποτελεί από μόνος του μέτρο πλήρους προστασίας έναντι άμεσης επαφής, άρα δεν υποκαθιστά τα προηγούμενα μέτρα. Απαιτεί τακτικό έλεγχο.
EMΜΕΣΗΣ ΕΠΑΦΗΣ (ΕΛΟΤ HD384.413) Με την αυτόματη διακοπή τροφοδότησης από τη πηγή τροφοδοσίας Χρήση διάταξης προστασίας που περιορίζει τη διάρκεια της ύπαρξης επικίνδυνης τάσης (>50VAC και >120VDC) σε χρόνο 0.1-0.8 sec αναλόγως της ονομαστικής τάσης. Με σύνδεση εκτιθέμενων αγώγιμων μερών με τη γη μέσω αγωγών προστασίας. Σε περίπτωση δυνατότητας ταυτόχρονης επαφής με δύο αγώγιμα μέρη, αυτά πρέπει να συνδέονται στο ίδιο ηλεκτρόδιο γείωσης.
EMΜΕΣΗΣ ΕΠΑΦΗΣ (ΕΛΟΤ HD384.413) Επιβάλλεται η ύπαρξη μιας κύριας ισοδυναμικής σύνδεσης σε κάθε κτίριο, ο αγωγός της οποίας συνδέεται: στο κύριο ακροδέκτη γείωσης (μπάρα γείωσης) και στο κύριο αγωγό προστασίας. Στην ισοδυναμική σύνδεση συνδέονται όλα τα ξένα αγώγιμα στοιχεία (σωληνώσεις παροχών νερού, θέρμανσης, μεταλλικός οπλισμός σκυροδέματος) Υπό συνθήκες χρειάζεται και συμπληρωματική ισοδυναμική σύνδεση.
EMΜΕΣΗΣ ΕΠΑΦΗΣ (ΕΛΟΤ HD384.413) Με τη χρήση ηλεκτρολογικού υλικού με διπλή ή ενισχυμένη μόνωση (Υλικό κλάσης ΙΙ) Έχει βασική και συμπληρωματική μόνωση ανεξάρτητη της βασικής (διπλή) ή ενισχυμένη με τον ίδιο βαθμό προστασίας όπως η διπλή. Το μέτρο εφαρμόζεται σε επιμέρους τμήματα ή στο σύνολο της εγκατάστασης. Με τη δημιουργία μη αγώγιμων χώρων Ως μη αγώγιμος θεωρείται ο χώρος με μονωτικό δάπεδο και τοιχώματα με αντίσταση >=50kΩ για τάση <=500V και >=100kΩ για τάση >500V.
Η μέθοδος εφαρμόζεται σε χώρους με συνεχή επιτήρηση και εφόσον δεν είναι δυνατή η εφαρμογή της μεθόδου προστασία με αυτόματη διακοπή τροφοδοσίας. ΜΕΤΡΑ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΕΝΑΝΤΙ EMΜΕΣΗΣ ΕΠΑΦΗΣ (ΕΛΟΤ HD384.413) >=1.25m PE 6 7 A A <=2.5m >=2.5m A A A >=2.5m <=2.5m 5 4 2 3 1 Δεν επιτρέπεται να υπάρχει κανένας αγωγός προστασίας.
EMΜΕΣΗΣ ΕΠΑΦΗΣ (ΕΛΟΤ HD384.413) Με τη χρήση αγείωτων ισοδυναμικών συνδέσεων Σκοπός του μέτρου είναι η εξίσωση δυναμικών στα ξένα αγώγιμα σημεία που μπορούν να είναι ταυτόχρονα προσιτά.
EMΜΕΣΗΣ ΕΠΑΦΗΣ (ΕΛΟΤ HD384.413) 3 PE 3 3 2 1 A A 4 6 <=2.5 <=2.5 5 Δεν επιτρέπεται να υπάρχει κανένας αγωγός προστασίας. Η μέθοδος εφαρμόζεται σε χώρους με συνεχή επιτήρηση και εφόσον δεν είναι δυνατή η εφαρμογή της μεθόδου προστασία με αυτόματη διακοπή τροφοδοσίας.
EMΜΕΣΗΣ ΕΠΑΦΗΣ (ΕΛΟΤ HD384.413) Με ηλεκτρικό διαχωρισμό Η τροφοδότηση του ηλεκτρικά διαχωρισμένου κυκλώματος γίνεται μέσω μετασχηματιστή απομόνωσης ασφαλείας ή μέσω γεννήτριας που περιστρέφεται από ηλεκτροκινητήρα. Η τάση τροφοδοσίας των ηλεκτρικά διαχωρισμένων κυκλωμάτων πρέπει να είναι <=500V και συνίσταται η χρήση ξεχωριστών γραμμών τροφοδοσίας μικρότερων των 500m.
EMΜΕΣΗΣ ΕΠΑΦΗΣ (ΕΛΟΤ HD384.413) L1 N Κλάση μόνωσης ΙΙ Εκτεθειμένα αγώγιμα μέρη Μ/Σ απομόνωσης ασφαλείας
ΑΜΕΣΗΣ & ΕΜΜΕΣΗΣ ΕΠΑΦΗΣ ΤΑΥΤΟΧΡΟΝΑ Προστασία με πολύ χαμηλή (υποβιβασμένη) πηγή τάσης SELV ή PELV SELV (Safety extra low voltage). Ονομαστική τάση <=50VAC (ενεργός τιμή), ή <=120VDC (χωρίς κυμάτωση), χωρίς καμία επαφή με τη γη. PELV (Protective extra low voltage). Ονομαστική τάση <=50VAC (ενεργός τιμή), ή <=120VDC (χωρίς κυμάτωση), σε επαφή με τη γη.
ΑΜΕΣΗΣ & ΕΜΜΕΣΗΣ ΕΠΑΦΗΣ ΤΑΥΤΟΧΡΟΝΑ Πηγές SELV & PELV θεωρούνται οι ακόλουθες: Μετασχηματιστές απομόνωσης ασφαλείας ανεξαρτήτων τυλιγμάτων Συστήματα κινητήρα γεννήτριας με ανεξάρτητα τυλίγματα Ηλεκτροχημικές πηγές (συσσωρευτές) Γεννήτριες με μηχανή εσωτερικής καύσης (πετρελαιοκινητήρες, βενζινοκινητήρες) Ηλεκτρονικά τροφοδοτικά συστήματα
ΗΛΕΚΤΡΙΚΕΣ ΓΡΑΜΜΕΣ Ο τρόπος εγκατάστασης κάθε ηλεκτρικής γραμμής πρέπει να επιλέγεται ανάλογα µε το είδος των χρησιμοποιούμενων αγωγών ή καλωδίων.
ΗΛΕΚΤΡΙΚΕΣ ΓΡΑΜΜΕΣ Ανάλογα µε τη θέση εγκατάστασης, οι ηλεκτρικές γραµµές μπορούν να εγκαθίστανται ως εξής.
ΓΕΙΩΣΕΙΣ Σε μια διάταξη γείωσης πρέπει να ανήκουν: Το ηλεκτρόδιο γείωσης Ο αγωγός γείωσης Ο κύριος ακροδέκτης γείωσης ή ζυγός γείωσης Οι αγωγοί προστασίας Οι αγωγοί κύριας & συμπληρωματικής ισοδυναμικής σύνδεσης Οι αγωγοί γείωσης λειτουργίας
ΓΕΙΩΣΕΙΣ 7 5 9 Τα υλικά που συνθέτουν τη διάταξη γείωσης πρέπει : 5 5 5 8 Η τιμή της αντίστασης γείωσης να είναι κατάλληλη 6 6 6 4 10 Τα ρεύματα σφάλματος & διαρροής να διοχετεύονται προς τη γη χωρίς κίνδυνο 3 2 Η συνολική διάταξη να είναι ανθεκτική στις εξωτερικές συνθήκες 1
ΓΕΙΩΣΕΙΣ Θεμελιακή γείωση: πρέπει να εφαρμόζεται ως βασική γείωση προστασίας και λειτουργίας όπου αυτό απαιτείται, σε όλες τις νέες ηλεκτρικές εγκαταστάσεις. (ΦΕΚ 470Β/5-3-04) Ως ηλεκτρόδιο γείωσης λειτουργεί ολόκληρος ο οπλισμός της θεμελίωσης (λόγω όγκου & μήκους έχει πολύ καλή αγωγιμότητα προς τη γη) Αν μεταξύ εδάφους και θεμελίων προβλέπονται μέτρα στεγανοποίησης (στρώμα χαλικιών ή λεκάνη στεγανοποίησης με μονωτική μεμβράνη) τότε η θεμελιακή γείωση χάνει τα ηλεκτρικά της χαρακτηριστικά καθώς δεν υπάρχει άμεση & καλή επαφή με το έδαφος. Απαιτείται δεύτερη ταινία κάτω από τη στεγανοποίηση που συνδέεται με τη πάνω
ΓΕΙΩΣΕΙΣ Η Θεμελιακή γείωση έναντι των συμβατικών τύπων γείωσης παρουσιάζει σημαντικά πλεονεκτήματα: Χαμηλή τιμή αντίστασης γείωσης Αντοχή στο χρόνο - Μηχανική προστασία Εξάλειψη βηματικών τάσεων Αναμονές γείωσης σε οποιοδήποτε σημείο του εσωτερικού χώρου του κτιρίου Η εγκατάσταση γίνεται σε ήδη υπάρχουσα εκσκαφή με αποτέλεσμα την ευκολία τοποθέτησής της, δίχως να απαιτείται ειδικός χώρος (κάτι που ισχύει στη τοποθέτηση συμβατικών τύπων γειωτών -ράβδοι, περιμετρική ταινία κλπ)