ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΧΡΗΣΗΣ ΒΙΟΚΤΟΝΩΝ

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΜΙΚΡΟΒΙΟΛΟΓΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΑΘΗΝΑ,, 2008 ΒΙΟΚΤΟΝΑ ΠΡΟΪΟΝΤΑ : ΘΕΩΡΙΑ ΚΑΙ ΠΡΑΞΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΧΡΗΣΗΣ ΒΙΟΚΤΟΝΩΝ ΠΡΟΪΟΝΤΩΝ ΣΕ ΧΩΡΟΥΣ ΥΓΕΙΑΣ Δρ ΕΥΑΓΓΕΛΟΣ Δ. ΒΟΓΙΑΤΖΑΚΗΣ ΙΑΤΡΟΣ ΒΙΟΠΑΘΟΛΟΓΟΣ ΥΓΙΕΙΝΟΛΟΓΟΣ ΚΛΙΝΙΚΟΣ ΜΙΚΡΟΒΙΟΛΟΓΟΣ ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ ΜΙΚΡΟΒΙΟΛΟΓΙΚΟΥ ΒΙΟΧΗΜΙΚΟΥ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟΥ ΓΝΑ «ΠΟΛΥΚΛΙΝΙΚΗ»

ΣΥΝΥΠΑΡΞΗ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ ΜΕ ΤΑ ΜΙΚΡΟΒΙΑ Η συνύπαρξητουανθρώπουμετα μικρόβια είναι συνυφασμένη με τη ζωή. Τα μικρόβια υπάρχουν στο χώμα,στον αέρα, στη σκόνη, στο νερό,στα τρόφιμα, στα ρούχα και στο σώμα μας. Αρκετά από αυτά είναι ακίνδυνα, πολλά είναι χρήσιμα και λίγα αποτελούν μια συνεχήδυνητικήαπειλήγιατονάνθρωπο. Η παρουσία όμως μικροβίων στο χώρο του Νοσοκομείου, ακόμα και των θεωρούμενων ως ακίνδυνων, συνιστά ένα διαρκή κίνδυνο για την ανάπτυξη νοσοκομειακής λοίμωξης, τόσο για τους ασθενείς όσο και για τους διακινούμενους σ αυτό. Δρ Ε. ΒΟΓΙΑΤΖΑΚΗΣ ΒΙΟΚΤΟΝΑ 2

ΠΡΟΪΟΝΤΑ ΠΟΥ ΣΧΕΤΙΖΟΝΤΑΙ ΜΕ ΤΟΝ ΕΛΕΓΧΟ ΤΩΝ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΑΚΩΝ ΛΟΙΜΩΞΕΩΝ Καθαριστικά και αντισηπτικά Απολυμαντικά Συστήματα αποστείρωσης και υψηλού επιπέδου απολύμανσης Ενδαγγειακοί και λοιποί καθετήρες Εξαρτήματα των καθετήρων Συστήματα αναρρόφησης Συστήματα προστασίας προσωπικού και ασθενών (π.χ. μάσκες, ποδιές, γάντια, προστατευτικά γυαλιά) Συστήματα παροχέτευσης τραυμάτων Δρ Ε. ΒΟΓΙΑΤΖΑΚΗΣ ΒΙΟΚΤΟΝΑ 3

ΧΗΜΙΚΑ ΑΠΟΛΥΜΑΝΤΙΚΑ ΑΝΤΙΣΗΠΤΙΚΑ ΒΙΟΚΤΟΝΑ Τα χημικά απολυμαντικά - αντισηπτικά, ή όπως αναφέρονται στη σύγχρονη διεθνή βιβλιογραφία «μη αντιβιοτικοί αντιμικροβιακοί παράγοντες» ή ΒΙΟΚΤΟΝΑ, περιλαμβάνουν μεγάλη ποικιλία ενώσεων που χρησιμοποιούνται για την καταστροφή των μικροοργανισμών, τη μείωση του αριθμού των ή την αναστολή της ανάπτυξής τους. Τα χημικά απολυμαντικά θεωρείται σήμερα ότι συμβάλλουν εξ ίσου με τα «αντιβιοτικά χημειοθεραπευτικά» στον έλεγχο των λοιμώξεων. Δρ Ε. ΒΟΓΙΑΤΖΑΚΗΣ ΒΙΟΚΤΟΝΑ 4

Δρ Ε. ΒΟΓΙΑΤΖΑΚΗΣ ΒΙΟΚΤΟΝΑ 5

ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΗΣΗ ΑΠΟΛΥΜΑΝΤΙΚΩΝ-ΑΝΤΙΣΗΠΤΙΚΩΝ ΑΝΤΙΣΗΠΤΙΚΩΝ ΣΤΟ ΧΩΡΟ ΤΟΥ NΟΣΟΚΟΜΕΙΟΥ Η χρησιμοποίηση των απολυμαντικών στο χώρο του νοσοκομείου καλύπτει κυρίως 3 ανάγκες: 1) Απολύμανση μολυσμένων αντικειμένων, συσκευών και εργαλείων, ώστε να είναι ασφαλή σε νέα χρήση. 2) Απομάκρυνση ή ελάττωση του μικροβιακού πληθυσμού από το περιβάλλον. 3) Αντισηψία δέρματος και βλεννογόνων, ασθενών και προσωπικού. Δρ Ε. ΒΟΓΙΑΤΖΑΚΗΣ ΒΙΟΚΤΟΝΑ 15

ΕΠΙΛΟΓΗ ΚΑΙ ΚΑΙ ΧΡΗΣΗ ΑΠΟΛΥΜΑΝΤΙΚΩΝ ΣΕ ΣΕ ΧΩΡΟΥΣ ΥΓΕΙΑΣ ΕΠΙΛΟΓΗ ΑΠΟΛΥΜΑΝΤΙΚΩΝ Η επιλογή ενός ασφαλούς και αποτελεσματικού απολυμαντικού γίνεται δυσκολότερη εξ' αιτίας του μεγάλου αριθμού προϊόντων που κυκλοφορούν στην αγορά, της πολυπλοκότητας και της ποικιλίας των ιατρικών οργάνων, αλλά και των διαφορετικών αναγκών που υπάρχουν μέσα στο νοσοκομειακό ή άλλο χώρο παροχής υπηρεσιών υγείας. Με την επιλογή απολυμαντικών πρέπει να ασχολούνται άτομα που γνωρίζουν τις δυνατότητες και τις αδυναμίες των διαφόρων σκευασμάτων, σε συνάρτηση και με το σκοπό για τον οποίο προορίζονται να χρησιμοποιηθούν Δρ Ε. ΒΟΓΙΑΤΖΑΚΗΣ ΒΙΟΚΤΟΝΑ 16

ΓΕΝΙΚΑ ΓΕΝΙΚΑ ΜΕΤΡΑ ΜΕΤΡΑ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΤΗΣ ΤΗΣ ΥΓΕΙΑΣ ΥΓΕΙΑΣ ΤΟΥ ΤΟΥ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΥ Εφαρμογή βασικών κανόνων προστασίας για για εργασία με με χημικές ουσίες Θεωρητικά σχεδόν όλα τα απολυμαντικά είναι βλαπτικά ή τοξικά : 1. Άμεση επαφή με το δέρμα: - αποφυγή επαφής με γυμνά χέρια <Πάντα γάντια> - πλύσιμοτωνχεριώνμεάφθονονερόκαισαπούνι - ειδική ενδυμασία (στολές εργασίας, μπλούζα και κλειστά παπούτσια). 2. Εισπνοήατμώνήλεπτήςσκόνης: - αποφυγή εργασίας σε κλειστούς χώρους - προετοιμασία και παραμονή διαλυμάτων σε χώρους με απαγωγό αέρα - χρήση μάσκας εφ' όσον απαιτείται. 3. Κατάποση μέσω οισοφάγου και στομάχου: - δεν χρησιμοποιούμε ποτέ πιπέττα στόματος. 4. Επαφή με επιπεφυκότα: - ειδικά γυαλιά κατά τη διάλυση. Δρ Ε. ΒΟΓΙΑΤΖΑΚΗΣ ΒΙΟΚΤΟΝΑ 17

ΙΔΙΟΤΗΤΕΣ ΤΟΥ ΙΔΑΝΙΚΟΥ ΑΠΟΛΥΜΑΝΤΙΚΟΥ Rutala WA. Selection and Use of Disinfectants in Healthcare. In: Hospital Epidemiology and Infection Control, ed. C.G Mayhall, 1999 Να διαθέτει ευρύ φάσμα δράσης Να έχει ταχεία δράση Να μην επηρεάζεται η δράση του από παράγοντες του περιβάλλοντος (π.χ. αίμα, πτύελα) Να είναι συμβατό με απορρυπαντικούς παράγοντες Να μην είναι τοξικό Να είναι συμβατό με τα υλικά του περιβάλλοντος Να διαθέτει υπολειμματική αντιμικροβιακή δράση Να είναι εύκολο στη χρήση Να είναι άοσμο Να είναι οικονομικό Να είναι υδατοδιαλυτό Να είναι σταθερό σε συμπυκνωμένη και διαλυμένη μορφή Να διαθέτει και καθαριστικές ιδιότητες Δρ Ε. ΒΟΓΙΑΤΖΑΚΗΣ ΒΙΟΚΤΟΝΑ 18

ΚΑΤΑΛΛΗΛΟ ΑΠΟΛΥΜΑΝΤΙΚΟ Μέχρι σήμερα δεν υπάρχει απολυμαντικό που να εκπληρεί όλες τις παραπάνω αναφερόμενες προϋποθέσεις και για το λόγο αυτό η επιλογή αποσκοπεί στην χρησιμοποίηση του πλέον κατάλληλου σε κάθε περίσταση προϊόντος. Δεν θα πρέπει ποτέ να λησμονούμε ότι «η χρησιμοποίηση των απολυμαντικών δεν θα πρέπει να μας δίνει τη ψευδαίσθηση της ασφάλειας και το αίσθημα της σιγουριάς». Δρ Ε. ΒΟΓΙΑΤΖΑΚΗΣ ΒΙΟΚΤΟΝΑ 19

ΕΠΙΛΟΓΗ ΜΕΘΟΔΩΝ ΑΠΟΛΥΜΑΝΣΗΣ ΚΑΙ ΚΑΙ ΑΠΟΣΤΕΙΡΩΣΗΣ Για κρίσιμα ιατρικά όργανα (που εισέρχονται σε φυσιολογικά στείρους ιστούς ή αγγεία). Στόχος: αποστείρωση χειρουργικά εργαλεία, ενδαγγειακοί και ουρολογικοί καθετήρες, προθέσεις Για ημι-κρίσιμα ιατρικά όργανα ( που έρχονται σε επαφή με βλεννογόνους ή μη-ακέραιο δέρμα) Στόχος: Υψηλού βαθμού απολύμανση Αναισθησιολογικά εργαλεία, ενδοσκόπια, όργανα αναπνευστικής φροντίδας Για μη-κρίσιμα ιατρικά όργανα (που έρχονται σε επαφή με ακέραιο δέρμα) Στόχος: καθαρισμός ή χαμηλού βαθμού απολύμανση Πιεσόμετρα, επίπλωση θαλάμων, κλινοσκεπάσματα κ.α. Δρ Ε. ΒΟΓΙΑΤΖΑΚΗΣ ΒΙΟΚΤΟΝΑ 20

ΑΠΟΛΥΜΑΝΣΗ (DISINFECTION) MIKPOΒΙΟΚΤΟΝΑ (GERMICIDES) Χημικές ουσίες οι οποίες καταστρέφουν μικροοργανισμούς σε αντικείμενα ή επιφάνειες (απολυμαντικά) ή σε ζώντες ιστούς (αντισηπτικά). Ανάλογα με το είδος του μικροοργανισμού στον οποίο δρουν ονομάζονται Bακτηριοκτόνα (bactericide), Iοκτόνα (virucide), Mυκητοκτόνα (fugicide), Μυκοβακτηριοκτόνα (tuberculocide), Σποροκτόνα (sporicide), κ. ά. Δρ Ε. ΒΟΓΙΑΤΖΑΚΗΣ ΒΙΟΚΤΟΝΑ 23

O ΡΟΛΟΣ ΤΗΣ ΑΠΟΣΤΕΙΡΩΣΗΣ ΣΤΗΝ ΠΡΟΛΗΨΗ ΤΩΝ ΛΟΙΜΩΞΕΩΝ

ΘΕΡΜΟΚΡΑΣΙΕΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΒΑΚΤΗΡΙΩΝ Ελαχίστη Αρίστη Μεγίστη Ψυχρόφιλα βακτήρια 0-7οC 5-10oC 37oC Μεσόφιλα βακτήρια 5-10oC 35-37oC 40-45oC Θερμόφιλα βακτήρια 40-45oC 50-65oC 75-85oC Δρ Ε. ΒΟΓΙΑΤΖΑΚΗΣ ΒΙΟΚΤΟΝΑ 25

ΣΥΝΑΡΤΗΣΗ ΧΡΟΝΟΥ ΑΠΟΣΤΕΙΡΩΣΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟΝ ΑΡΙΘΜΟ ΤΩΝ ΕΠΙΖΩΝΤΩΝ ΒΑΚΤΗΡΙΩΝ Πληθυσμός μικροβίων Χρόνος αποστείρωσης Επιζώντα βακτήρια 10 6 1o min 10 5 10 5 2o min 10 4 10 4 3o min 10 3 Δρ Ε. ΒΟΓΙΑΤΖΑΚΗΣ ΒΙΟΚΤΟΝΑ 26

ΑΝΤΟΧΗ ΜΙΚΡΟΒΙΩΝ ΣΤΗΝ ΑΠΟΣΤΕΙΡΩΣΗ Βακτήρια Ιοί Mικρή αντοχή Μη σπορογόνα βακτήρια (π.χ. σαλμονέλλα) Αναπνευστικοί ιοί (π.χ. γρίππης) Ενδιάμεση αντοχή Οξεάντοχα βακτήρια (π.χ. M.turberculosis) Εντεροϊοί (π.χ. πολιομυελίτις) Υψηλή αντοχή Σπορογόνα βακτήρια (π.χ. κλωστηρίδιο τετάνου) Ευλογιοιοί (π.χ. ευλογιά) *Oι μύκητες και τα πρωτόζωα δεν είναι περισσότερο ανθεκτικά από τα σπορογόνα μικρόβια και τους ιούς Δρ Ε. ΒΟΓΙΑΤΖΑΚΗΣ ΒΙΟΚΤΟΝΑ 27

ΣΧΕΣΗ ΘΕΡΜΟΚΡΑΣΙΑΣ ΚΑΙ ΧΡΟΝΟΥ ΠΟΥ ΑΠΑΙΤΕΙΤΑΙ ΓΙΑ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗ ΕΝΑΙΩΡΗΜΑΤΟΣ 10.000 ΒΑΚΤΗΡΙΔΙΩΝ ΤΥΦΟΕΙΔΟΥΣ ΠΥΡΕΤΟΥ Θερμοκρασία 47 o C 49 o C 51 o C 53 o C 55 o C 60 o C Χρόνος καταστροφής μικροβίων 2 ώρες 48 min 18 min 7 min 1,5 min 21 sec Δρ Ε. ΒΟΓΙΑΤΖΑΚΗΣ ΒΙΟΚΤΟΝΑ 28

ΣΥΝΑΡΤΗΣΗ ΤΟΥ ΧΡΟΝΟΥ ΠΡΟΣ ΤΟΝ ΑΡΙΘΜΟ ΤΩΝ ΒΑΚΤΗΡΙΔΙΩΝ ΤΥΦΟΕΙΔΟΥΣ ΠΥΡΕΤΟΥ ΣΤΟΥΣ 53 o C Eναρξη πειράματος Μετά 1 min Μετά 2 min Μετά 3 min Μετά 5 min Μετά 6 min Μετά 7 min 100.000 35.000 20.000 1.000 200 10 0 Δρ Ε. ΒΟΓΙΑΤΖΑΚΗΣ ΒΙΟΚΤΟΝΑ 29

ΘΕΡΜΙΚΟΣ ΧΡΟΝΟΣ ΘΑΝΑΤΟΥ Είναι ο μικρότερος χρόνος που απαιτείται για να καταστραφεί ένα δεδομένο καλλιέργημα σε δεδομένη θερμοκρασία Δρ Ε. ΒΟΓΙΑΤΖΑΚΗΣ ΒΙΟΚΤΟΝΑ 30

ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΠΟΥ ΕΠΗΡΕΑΖΟΥΝ ΤΟ ΘΕΡΜΙΚΟ ΧΡΟΝΟ ΘΑΝΑΤΟΥ ΤΩΝ ΜΙΚΡΟΒΙΩΝ 1. ΜΙΚΡΟΒΙΑΚΟ ΕΙΔΟΣ α) Μη σπορογόνα βακτήρια, μύκητες, μεγάλοι ιοί: 62-36 o C/20-30 min β) Mικρού μεγέθους ιοί, θερμόφιλα βακτήρια, σπόρια μυκήτων: 70-90 ο C/20-30 min 2. ΑΡΙΘΜΟΣ ΜΥΚΗΤΩΝ 3. ΗΛΙΚΙΑ ΚΑΛΛΙΕΡΓΗΜΑΤΟΣ 4. ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΣΠΟΡΩΝ: >100 ο C, παράταση χρόνου 5. ΜΕΣΟ ΕΝΑΙΩΡΗΣΗΣ 6. ΥΓΡΑΣΙΑ Δρ Ε. ΒΟΓΙΑΤΖΑΚΗΣ ΒΙΟΚΤΟΝΑ 31

EΛΑΧΙΣΤΕΣ ΑΠΑΙΤΗΣΕΙΣ FDA ΓΙΑ ΑΠΟΣΤΕΙΡΩΣΗ Α. Αποστειρωτική ικανότητα Β. Ασφάλεια Δρ Ε. ΒΟΓΙΑΤΖΑΚΗΣ ΒΙΟΚΤΟΝΑ 33

ΚΛΙΝΙΚΑ ΑΠΟΔΕΚΤΟ ΕΠΙΠΕΔΟ ΑΠΟΣΤΕΙΡΩΣΗΣ 10-6 SAL Σε 1.000.000 αποστειρώσεις, η μία επιτρέπεται να μην είναι αποδεκτή Από 1.000.000 σπόρους, επιτρέπεται μόνο ένας να μην καταστραφεί Δρ Ε. ΒΟΓΙΑΤΖΑΚΗΣ ΒΙΟΚΤΟΝΑ 34

D-VALUE Απαιτούμενος χρόνος σε λεπτά για να αδρανοποιηθεί το 10% του μικροβιακού φορτίου, π.χ.: Β.stearothermophilus : D 121 =3,4 min B.subtilis : D 121 =0,5 min Δρ Ε. ΒΟΓΙΑΤΖΑΚΗΣ ΒΙΟΚΤΟΝΑ 35

ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΟΙ ΕΛΑΧΙΣΤΟΙ ΧΡΟΝΟΙ ΑΠΟΣΤΕΙΡΩΣΗΣ Διαδικασία Θερμοκρασία Διάρκεια ( ο C) κλιβανισμού (min) Ξηροί κλίβανοι 160 120 170 60 180 30 Υγροί κλίβανοι 121 15 126 10 134 3 Δρ Ε. ΒΟΓΙΑΤΖΑΚΗΣ ΒΙΟΚΤΟΝΑ 36

ΑΥΤΟΚΑΥΣΤA Δρ Ε. ΒΟΓΙΑΤΖΑΚΗΣ ΒΙΟΚΤΟΝΑ 37

ΝΕΕΣ ΜΕΘΟΔΟΙ ΑΠΟΣΤΕΙΡΩΣΗΣ

Εναλλακτικές μέθοδοι αποστείρωσης σε χαμηλές θερμοκρασίες Έγκριση από FDA 100% Οξείδιο του Αιθυλενίου (100% Ethylene Oxide (ETO) Μείγματα ETO 8,6% ΕΤΟ/91,4% HCFC 10% ETO/90% HCFC 8,5% ETO/91,5% CO 2 Υπεροξείδιο του Υδρογόνου (Hydrogen Peroxide Gas Plasma) Υπεροξικό Οξύ (Peracetic acid) Δρ Ε. ΒΟΓΙΑΤΖΑΚΗΣ ΒΙΟΚΤΟΝΑ 40

Εναλλακτικές μέθοδοι αποστείρωσης σε χαμηλές θερμοκρασίες Χωρίς έγκριση από FDA Εξαερωμένο Υπεροξείδιο του Υδρογόνου (Vaporized Hydrogen Peroxide) Όζον (Ozone Vapor) Χλωριούχο διοξείδιο (Gaseous Chlorine Dioxide) Ιονίζουσα ακτινοβολία (Ionizing Radiation) Δρ Ε. ΒΟΓΙΑΤΖΑΚΗΣ ΒΙΟΚΤΟΝΑ 41

ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ & ΜΕΙΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ ΤΩΝ ΚΥΡΙΟΤΕΡΩΝ ΝΕΩΝ ΜΕΘΟΔΩΝ ΑΠΟΣΤΕΙΡΩΣΗΣ ΜΕ ΧΗΜΙΚΕΣ ΟΥΣΙΕΣ ΣΕ ΧΑΜΗΛΗ ΘΕΡΜΟΚΡΑΣΙΑ ΜΕΘΟΔΟΣ ΑΠΟΣΤΕΙΡΩΣΗΣ ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ ΜΕΙΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ 100 % Οξείδιο του Αιθυλενίου 100% Ethylene Oxide (ETO) Διεισδύει στο εσωτερικό των πακέτων και των αυλών των ιατρικών οργάνων Η χρήση αμπούλας μιας δόσης και θαλάμου αρνητικής πίεσης ελαχιστοποιεί τον κίνδυνο διαφυγής αερίου και έκθεσης στο ΕΤΟ Εύκολη στη χρήση και τον ποιοτικό έλεγχο Συμβατή με τα περισσότερα υλικά των ιατρικών οργάνων Απαιτεί μεγάλο κύκλο αποστείρωσης και χρόνο απαερισμού για την απομάκρυνση υπολειμμάτων του ΕΤΟ Ο θάλαμος αποστείρωσης είναι μικρός Το ΕΤΟ είναι ουσία τοξική, εύφλεκτη και πιθανά καρκινογόνος Οι αμπούλες του ΕΤΟ πρέπει να φυλάσσονται σε ειδικό χώρο Δρ Ε. ΒΟΓΙΑΤΖΑΚΗΣ ΒΙΟΚΤΟΝΑ 43

ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ & ΜΕΙΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ ΤΩΝ ΚΥΡΙΟΤΕΡΩΝ ΝΕΩΝ ΜΕΘΟΔΩΝ ΑΠΟΣΤΕΙΡΩΣΗΣ ΜΕ ΧΗΜΙΚΕΣ ΟΥΣΙΕΣ ΣΕ ΧΑΜΗΛΗ ΘΕΡΜΟΚΡΑΣΙΑ ΜΕΘΟΔΟΣ ΑΠΟΣΤΕΙΡΩΣΗΣ ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ ΜΕΙΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ Μείγματα ΕΤΟ 8,6% ΕΤΟ/91,4% HCFC 10% ETO/90% HCFC 8,5% ETO/91,5% CO 2 HCFC = Hydrochloroflurocarbon Διεισδύει στο εσωτερικό των πακέτων και πολλών πλαστικών Συμβατή με τα περισσότερα υλικά των ιατρικών οργάνων Εύκολος ο ποιοτικός έλεγχος Πιθανός κίνδυνος σε προσωπικό και ασθενείς Μεγάλος κύκλος αποστείρωσης και χρόνος απαερισμού Το ΕΤΟ είναι ουσία τοξική, εύφλεκτη και καρκινογόνος Δρ Ε. ΒΟΓΙΑΤΖΑΚΗΣ ΒΙΟΚΤΟΝΑ 44

ΥΠΕΡΟΞΕΙΔΙΟ ΤΟΥ ΥΔΡΟΓΟΝΟΥ Hydrogen Peroxide Gas Plasma Δρ Ε. ΒΟΓΙΑΤΖΑΚΗΣ ΒΙΟΚΤΟΝΑ 45

ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ & ΜΕΙΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ ΤΩΝ ΚΥΡΙΟΤΕΡΩΝ ΝΕΩΝ ΜΕΘΟΔΩΝ ΑΠΟΣΤΕΙΡΩΣΗΣ ΜΕ ΧΗΜΙΚΕΣ ΟΥΣΙΕΣ ΣΕ ΧΑΜΗΛΗ ΘΕΡΜΟΚΡΑΣΙΑ ΜΕΘΟΔΟΣ ΑΠΟΣΤΕΙΡΩΣΗΣ ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ ΜΕΙΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ Υπεροξικό Οξύ Peracetic acid Γρήγορος κύκλος αποστείρωσης (35 45 λεπτά) Χαμηλή θερμοκρασία (50 55o C) Τα υποπροϊόντα (οξικό οξύ, οξυγόνο, νερό) είναι φιλικά προς το περιβάλλον Το αποστειρωτικό μέσο περνά μέσα από τους αυλούς των ενδοσκοπίων διευκολύνοντας την απομάκρυνση των Τα αποστειρωμένα είδη δεν μπορούν να αποθηκευτούν Οι βιολογικοί δείκτες ίσως δεν είναι κατάλληλοι για τον καθημερινό ποιοτικό έλεγχο Μόνο για όργανα που μπορούν να βυθιστούν στο διάλυμά του Πιθανή ασυμβατότητα με ορισμένα υλικά ιατρικών οργάνων (π.χ. το αλουμίνιο θαμπώνει) αλάτων, των πρωτεϊνών Ένα μόνο όργανο ή και των μικροβίων μικρός αριθμός οργάνων μπορούν να αποστειρωθούν σε κάθε κύκλο αποστείρωσης Δρ Ε. ΒΟΓΙΑΤΖΑΚΗΣ ΒΙΟΚΤΟΝΑ 46

ΚΑΘΑΡΙΣΜΟΣ CLEANING - DECONTAMINATION Διαδικασία με την οποία επιτυγχάνεται η απομάκρυνση ξένων, ανόργανων ή οργανικών υλικών ρύποι, (ρύποι αίμα, πύον, ιστοί), από ένα αντικείμενο με αποτέλεσμα τη μείωση του μικροβιακού του φορτίου. Είναι η αρχική απαραίτητη διαδικασία για την εφαρμογή στη συνέχεια οποιασδήποτε μεθόδου απολύμανσης ή αποστείρωσης. Επιτυγχάνεται χειρωνακτικά ή μηχανικά με νερό, απορρυπαντικά ή και ένζυμα Δρ Ε. ΒΟΓΙΑΤΖΑΚΗΣ ΒΙΟΚΤΟΝΑ 47

ΓΝΩΣΗ-ΟΔΗΓΙΕΣ Δρ Ε. ΒΟΓΙΑΤΖΑΚΗΣ ΒΙΟΚΤΟΝΑ 48

ΑΝΤΙΣΗΨΙΑ (ANTISEPSIS) Διαδικασία κατά την οποία, με τη χρήση κατάλληλου αντισηπτικού, επιτυγχάνουμε δραστική ελάττωση των μικροοργανισμών σε ζώντες ιστούς (δέρμα, βλεννογόνοι, τραύμα). Ιδιαίτερα στο δέρμα ελαττώνουμε την παροδική χλωρίδα και ένα μεγάλο μέρος της μόνιμης. Δρ Ε. ΒΟΓΙΑΤΖΑΚΗΣ ΒΙΟΚΤΟΝΑ 49

EΠIΛOΓH H ANTIΣHΠTIKΩN TIKΩN Παρ' όλο που γνωρίζουμε με λεπτομέρειες τα χαρακτηριστικά των αντισηπτικών, οδηγίες σχετικά με το πιο συγκεκριμένο αντισηπτικό θα πρέπει να χρησιμοποιηθεί για κάθε διαδικασία δεν δίδονται συνήθως από τα επιστημονικά κέντρα, και αυτό οφείλεται στο ότι κανένα αντισηπτικό δεν είναι ιδανικό. Η επιλογή μεταξύ των εγκεκριμένων θα πρέπει κάθε φορά να γίνει για τη συγκεκριμένη περίπτωση, λαμβάνοντας υπόψη τα εξής: Την κατάσταση του δέρματος (αλλεργία, έκζεμα κ.λπ.) Τη θέση της χειρουργικής επέμβασης Τοναναμενόμενοαριθμόκαιείδοςμικροβίωνστησυγκεκριμένηθέση Την ασφάλεια που παρέχει Το αντιμικροβιακό φάσμα Την τοξικότητα Την ευκολία χρήσης Το κόστος Την ταχύτητα δράσης Την υπολειπόμενη δράση (persistence residual) Δρ Ε. ΒΟΓΙΑΤΖΑΚΗΣ ΒΙΟΚΤΟΝΑ 50

EΠIΛOΓH H ANTIΣHΠTIKΩN TIKΩN Συχνά χρησιμοποιούνται τα αντισηπτικά σε συνδυασμό μεταξύ τους ή και εναλλάσσονται διαδοχικά, για την αύξηση της αποτελεσματικότητας. Υπενθυμίζεται ότι τα αντισηπτικά είναι δυνατόν να επιμολυνθούν με μικρόβια και έχουν αναφερθεί επιδημίες από αυτά. Θεωρείται απαραίτητο να ακολουθούνται οι οδηγίες της κατασκευάστριας εταιρείας, συγχρόνως δε να λαμβάνεται υπόψη η κλινική αποτελεσματικότητά τους. Κάποιες φορές, επειδή τα μικρόβια πολλαπλασιάζονται στο υγρό περιβάλλον των χεριών που φοράνε γάντια, το αντισηπτικό με υπολειμματική δράση (residual) πρέπει να προτιμάται, αφού σε παρατεταμένες επεμβάσεις υπάρχει πάντα ο κίνδυνος να σκισθούν τα γάντια. Πρέπει επίσης να λαμβάνουμε υπόψη μας ότι σε κάποια αντισηπτικά η δράση τους μπορεί να τροποποιηθεί ανάλογα με τον τρόπο παρασκευής τους (formula dependent) π.χ. από το ΡΗ, ή την προσθήκη κάποιων μαλακτικών κ.λπ. Δρ Ε. ΒΟΓΙΑΤΖΑΚΗΣ ΒΙΟΚΤΟΝΑ 51

ΑΝΤΙΣΗΨΙΑ ΧΕΡΙΩΝ Οσκοπός της της είναι είναι να να καταστρέψει ήνα να απομακρύνει όλους όλους τους τους μικροοργανισμούς της της παροδικής χλωρίδας από από τα τα χέρια. χέρια. Η αντισηψία επιτυγχάνεται ταυτόχρονα με το πλύσιμο των χεριών όταν χρησιμοποιείται αντισηπτικό. Φυσικά και στο χειρουργικό πλύσιμο με χρήση βούρτσας (surgical scrub) έχουμε αντισηψία. Επίσης μπορεί να επιτευχθεί με τη χρήση αλκοολούχων αντισηπτικών σκευασμάτων (handrubs), για την αντισηψία των χεριών που είναι ήδη καθαρά, δηλαδή δεν είναι εμφανώς λερωμένα με οργανικές ουσίες ή άλλους ρύπους. Δρ Ε. ΒΟΓΙΑΤΖΑΚΗΣ ΒΙΟΚΤΟΝΑ 52

ΕΠΙΛΟΓΗ ΒΙΟΚΤΟΝΩΝ H σύγκριση των δοσολογιών και των χρόνων δράσης δύο διαφορετικών απολυμαντικών είναι ουσιώδης εφόσον τα σκευάσματα έχουν εγκριθεί από το ίδιο πρωτόκολλο ελέγχου. Σε περίπτωση όμως που τα σκευάσματα έχουν ελεγχθεί με βάση διαφορετικό πρωτόκολλο δεν έχει νόημα η σύγκριση των δοσολογιών και τωνχρόνωνδράσηςτους, επειδή πολύ πιθανόν αυτές οι τιμές να έχουν εξαχθεί από διαφορετικά tests ελέγχου. H σύγκριση για παράδειγμα δοσολογιών από ένα test εναιώρησης, με τις δοσολογίες από ένα test πρακτικών συνθηκών οδηγεί σε εσφαλμένα συμπεράσματα, επειδή η δοσολογία από το test πρακτικών συνθηκών θα είναι μεγαλύτερη, αλλά πολύ πιο ασφαλής, και πραγματική απ' ό,τι η δοσολογία από το test εναιώρησης. Eπομένως, θα πρέπει να εξετάζεται βάσει ποιου πρωτοκόλλου ελέγχθηκε το απολυμαντικό και να προτιμάται το πληρέστερο και το πιο πραγματικό. Έχοντας ως βάση τις τρεις κατηγορίες που έχει θεσπίσει η αρμόδια Eυρωπαϊκή Eπιτροπή CEN/TC 216, πλήρες πρωτόκολλο ελέγχου θα είναι αυτό που περιλαμβάνει tests εναιώρησης, tests φορέων και tests πρακτικών συνθηκών. ΔΙΛΗΜΜΑΤΑ ΣΤΗΝ ΕΠΙΛΟΓΗ ΚΑΙ ΧΡΗΣΗ ΝΕΩΝ ΑΠΟΛΥΜΑΝΤΙΚΩΝ: ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΗ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΓΛΟΥΤΑΡΑΛΔΕΫΔΗΣ ΚΑΙ ΟΡΘΟ-ΦΘΑΛΔΕΫΔΗΣ Ε. Δ. ΒΟΓΙΑΤΖΑΚΗΣ,ΔΕΛΤΙΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣΜΙΚΡΟΒΙΟΛΟΓΙΚΗΣΕΤΑΙΡΕΙΑΣ Δρ Ε. ΒΟΓΙΑΤΖΑΚΗΣ ΒΙΟΚΤΟΝΑ 53

ΕΠΙΛΟΓΗ ΒΙΟΚΤΟΝΩΝ Οι κατασκευαστές είναι υποχρεωμένοι να παρέχουν αξιολογημένες και αποδεκτές από τις αρμόδιες αρχές πληροφορίες σχετικά με : Την ταυτότητα και την συγκέντρωση των δραστικών συστατικών του προϊόντος. Τον αριθμό έγκρισης του. Τον τύπο του παρασκευάσματος. Τη χρήση για την οποία έχει αδειοδοτηθεί το συγκεκριμένο προϊόν. Τις οδηγίες χρήσεις μαζί με τις δοσολογίες. Τη συχνότητα της χρήσης του προϊόντος καθώς και τους αντίστοιχους χρόνους δράσης. Τις συνθήκες μεταφοράς και αποθήκευσης του προϊόντος. ΚΤΛ Δρ Ε. ΒΟΓΙΑΤΖΑΚΗΣ ΒΙΟΚΤΟΝΑ 55

YΠOΔEIΓMATA ΠPOΔIAΓPAΦΩN PAΦΩ Ανάλογα με τις ιδιαιτερότητες κάθε νοσοκομείου, θα πρέπει να προσαρμόζονται οι προδιαγραφές των απολυμαντικώναντισηπτικών: ENΔEIKTIKO YΠOΔEIΓMA Γενικά: Nα συνοδεύονται από πιστοποιητικό χημικής σύνθεσης. Nα έχουν οδηγίες χρήσεως (κατά προτίμηση στα ελληνικά). Nα διατίθενται σε πυκνό διάλυμα ώστε να υπάρχει δυνατότητα παρασκευής διαφόρων ποσοτήτων και πυκνοτήτων. Nα μην είναι ερεθιστικά για το αναπνευστικό, τα μάτια, το δέρμα και βλεννογόνους. Nα μην περιέχουν συστατικά που διαβρώνουν και καταστρέφουν τα εργαλεία. Όλαταπροϊόνταθαπρέπειναείναιεγκεκριμένααπότονκατάπερίπτωση αρμόδιο οργανισμό (EOΦ, Γεν. Χημείο του Κράτους κ.λπ.) και να φέρουν τις ανάλογες σημάνσεις (π.χ. CE). Ειδικότερα: Απολυμαντικά: Nα συνοδεύονται από πίνακες αποτελεσματικότητας κατά των μικροοργανισμώνμεστοιχείααπόμελέτες. Πιστοποιητικό από έγκυρο οργανισμό που να βεβαιώνει ότι οι προτεινόμενες πυκνότητες είναι αποτελεσματικές στον προτεινόμενο χρόνο και για τα συγκεκριμένα στελέχη. Επιθυμητή η δυνατότητα ελέγχου για παρουσία οργανικής ύλης πριν και μετά τη διαδικασία καθαρισμού. Δρ Ε. ΒΟΓΙΑΤΖΑΚΗΣ ΒΙΟΚΤΟΝΑ 56

ΚΟΙΝΟΤΙΚΗ ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΓΚΡΙΣΗ, ΔΙΑΘΕΣΗ ΣΤΗΝ ΑΓΟΡΑ ΚΑΙ ΤΟΝ ΕΛΕΓΧΟ ΤΩΝ ΒΙΟΚΤΟΝΩΝ ΠΡΟΪΟΝΤΩΝ Δρ Ε. ΒΟΓΙΑΤΖΑΚΗΣ ΒΙΟΚΤΟΝΑ 57

Οδ. 98/8/ΕΚ: Ισχύει από 14-5-98 Π.Δ. 205/2001: Ισχύει από 16-7- 2001 Δύο Αρμόδιες Αρχές (Α.Α): ΕΟΦ ΥΠ. ΑΓΡ. ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ & ΤΡΟΦΙΜΩΝ Δρ Ε. ΒΟΓΙΑΤΖΑΚΗΣ ΒΙΟΚΤΟΝΑ 58