ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ Ο Π Ρ Ο Ε Δ Ρ Ο Σ Σ Υ Μ Β Ο Υ Λ Ι Ο PROF. R I C H A R D H U N T E R Ι Δ Ρ Υ Μ Α Τ Ο Σ Α Ρ Ι Σ Τ Ο Τ Ε Λ Ε Ι Ο Π Α Ν Ε Π Ι Σ Τ Η Μ Ι Ο Θ Ε Σ Σ Α Λ Ο Ν Ι Κ Η Σ Τηλ.: +30 2310991183 Fax: +30 2310996783 email: council-secretary@auth.gr URL: www.auth.gr/council Κτίριο Διοίκησης «Κ. Καραθεοδωρή» Θεσσαλονίκη, 31.3.2016 Αριθμ. Πρωτ. (ΣΙ) : 759 Θέμα: σχετ. ερωτήσεις σχετικά με τη λειτουργία του Συμβουλίου Ιδρύματος (ΣΙ) η από 0 5.3.20 16 ηλεκτ ρ ον ική σα ς επισ τολή ΠΡΟΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΜΟΡΦΩΤΙΚΩΝ ΥΠΟΘΕΣΕΩΝ ΤΗΣ ΒΟΥΛΗΣ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ (Υπ όψιν Προέδρου καθηγητή Κώστα Γαβρόγλου) Μέγαρο Βουλής, 100 21 Αθήνα Κύριε Πρόεδρε, σχετικά με τα ερωτήματα που έθεσε η Επιτροπή Μορφωτικών Υποθέσεων, το ΣΙ του ΑΠΘ έχει την τιμή να εκθέσει τα ακόλουθα: α) Εκτενείς πληροφορίες για τα πεπραγμένα και τις πρωτοβουλίες του Συμβουλίου θα μπορούσε να αντλήσει η Επιτροπή από τον Απολογισμό του Συμβουλίου για την πρώτη διετία της θητείας του, ο οποίος είναι ανηρτημένος στον διαδικτυακό τόπο του ΑΠΘ. Για διευκόλυνσή σας, τον παραθέτουμε και ΕΔΩ. β) Ως προς τα συγκεκριμένα ερωτήματα: 1. Πόσο έχει προχωρήσει η σύνταξη της στρατηγικής ανάπτυξης (σε τοπικό, εθνικό και διεθνές επίπεδο) του Ιδρύματος σας (Σύμφωνα με το Ν. 4009/2011«Δομή, λειτουργία, διασφάλιση ποιότητας των σπουδών και διεθνοποίηση των ανώτατων εκπαιδευτικών ιδρυμάτων», όπως ισχύει σήμερα (μετά τους Νόμους 4076/2012, 4115/2013, 4132/2013 και 4142/2013, Άρθρο 8 παρ. 10α.); Ο Ν 4009/2011, όπως τροποποιήθηκε και ισχύει, δεν αναθέτει στο Συμβούλιο την αρμοδιότητα να συντάξει την εισήγηση για τη στρατηγική του Ιδρύματος. Για να ασκήσει την προβλεπόμενη στον νόμο εγκριτική του αρμοδιότητα, το Συμβούλιο του ΑΠΘ, αναμένει την εισήγηση της Συγκλήτου για τη στρατηγική του Ιδρύματος (άρθρο 8 παρ. 10 περ. α του Ν. 4009/2011, όπως τροποποιήθηκε με το άρθρο 2 παρ. 8 του Ν. 4076/2012). Στην κατεύθυνση αυτή, είχε ενθαρρύνει, ήδη από τη συγκρότησή του σε σώμα και την έναρξη της λειτουργίας του, τις πρυτανικές αρχές να προχωρήσουν στην κατάρτιση της εισηγήσεως αυτής, κάτι που δυστυχώς δεν έγινε. Πρόοδος στο θέμα υπήρξε μόνο μετά την αλλαγή της πρυτανικής αρχής.
2. Ποιες ήταν οι συγκεκριμένες πρωτοβουλίες που έχει πάρει το ΣΙ για τη σύνδεση με την κοινωνία και την οικονομία (Άρθρο 8 παρ. 10ε.); Το Συμβούλιο του ΑΠΘ, από την έναρξη της λειτουργίας του, επιχείρησε ένα άνοιγμα προς την κοινωνία και την οικονομία. Διοργάνωσε, μάλιστα, σχετική εκδήλωση, στην οποία προσκλήθηκαν φορείς της τοπικής αυτοδιοίκησης, αλλά και εκπρόσωποι του επιχειρηματικού κόσμου με δεσμούς με το ΑΠΘ (απόφοιτοί του). Οι παρεμβάσεις και το ενδιαφέρον όλων των παρισταμένων προδιέγραφαν τουλάχιστον μια θετική προοπτική. Η υλοποίηση της προοπτικής αυτής, όμως, προϋπέθετε ένα ξεκάθαρο θεσμικό περιβάλλον και συνθήκες πλήρους διαφάνειας για πιθανούς δωρητές και χορηγούς, κάτι που θα διασφάλιζε η ίδρυση των μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα ΝΠΙΔ, κατά τα διαλαμβανόμενα στο άρθρο 58 του Ν. 4009/2011. Οι προϋποθέσεις αυτές, που απαιτούσαν και τις κατάλληλες θεσμικές κινήσεις από την πολιτική ηγεσία, δεν δημιουργήθηκαν, αφού η ανώτατη εκπαίδευση αναλώθηκε σε εσωτερική περιδίνηση μιας έντονης πολεμικής κατά του νόμου. 3. Με ποιους τρόπους και σε τι ύψος ήταν η οικονομική ενίσχυση που εξασφαλίσθηκε για το Ίδρυμα από εξωτερικές πηγές; Ποια ήταν τα εμπόδια που συναντήσατε; Η εξασφάλιση χρηματοδοτήσεως από εξωτερικές πηγές δεν εντάσσεται, σύμφωνα με το ισχύον θεσμικό πλαίσιο, στις αρμοδιότητες του Συμβουλίου, το οποίο, παρά ταύτα, προβληματίσθηκε σχετικά και κατέβαλε προσπάθειες προς την κατεύθυνση αυτή. Ενδεικτικά ως προς την προσπάθεια, αλλά και ως προς τα εμπόδια που ανέκυψαν, είναι τα αναφερόμενα στην απάντηση στο ερώτημα υπ αριθμ. 2. Πέραν των όποιων πρωτοβουλιών όμως, το Συμβούλιο του ΑΠΘ θεωρούσε και θεωρεί ότι η εξασφάλιση χρηματοδοτήσεως από εξωτερικές πηγές προϋποθέτει σαφές και ασφαλές νομικό πλαίσιο (η δημιουργία του οποίου εμπίπτει στην αποκλειστική αρμοδιότητα της πολιτικής ηγεσίας) καθώς και ορθές στρατηγικές επιλογές (που θα πρέπει να διαμορφωθούν από τη Σύγκλητο και εν συνεχεία να εγκριθούν από το Συμβούλιο). 4. Σε τι βαθμό έχει προχωρήσει η διαμόρφωση του Οργανισμού και του Εσωτερικού κανονισμού του Ιδρύματος (Άρθρο 8 παρ 10γ, παρ. 18ε και παρ. 20ια, καθώς και άρθρο 5 παρ. 1.); Ο νόμος δεν αναθέτει στο Συμβούλιο την αρμοδιότητα να συντάξει το ίδιο τον νέο Οργανισμό του ΑΠΘ ούτε να ορίσει επιτροπή που θα αναλάβει την κατάρτιση σχεδίου και θα εισηγηθεί σχετικά. Η αρμοδιότητα του Συμβουλίου έγκειται στην έγκριση της σχετικής προτάσεως του Πρύτανη, η οποία διατυπώνεται μετά από γνώμη της Συγκλήτου (άρθρο 8 ΣΕΛΙΔΑ 2 ΑΠΟ ΣΥΝΟΛΟ 5
παρ. 10 περ. γ και παρ. 18 περ. ε του Ν. 4009/2011). Το Συμβούλιο του ΑΠΘ, ήδη από την ανάληψη των καθηκόντων του, προέτρεψε κατ επανάληψη τις τότε πρυτανικές αρχές να προχωρήσουν στον ορισμό επιτροπής συγκροτούμενης από καθηγητές δικής τους επιλογής για τη σύνταξη του Οργανισμού του ΑΠΘ, κατ αρχάς, και του Εσωτερικού Κανονισμού, στη συνέχεια. Διαπιστώθηκε κωλυσιεργία εκ μέρους της τότε συνόδου των Πρυτάνεων, η οποία όρισε επιτροπή που θα κατέθετε σχέδιο Οργανισμού για όλα τα Ιδρύματα. Τελικώς, κατατέθηκε σχέδιο το οποίο, σε ορισμένα σημεία του, τελούσε σε αντίθεση προς τον νόμο. Ένα τέτοιο σχέδιο δεν μπορούσε βεβαίως να αποτελέσει τη βάση του Οργανισμού του ΑΠΘ. Το Συμβούλιο συνέχισε τις σχετικές προσπάθειες, ορίζοντας το ίδιο δική του επιτροπή προετοιμασίας για να εξετάσει τις ελεγκτικές και εγκριτικές του αρμοδιότητες στο πλαίσιο του ΑΠΘ. Με την αλλαγή των πρυτανικών αρχών και κατόπιν των πορισμάτων στα οποία κατέληξε η επιτροπή των κοσμητόρων των Σχολών του ΑΠΘ, ανέλαβαν αρμόδιοι συνάδελφοι να ολοκληρώσουν τη σύνταξη του Οργανισμού, ώστε μετά από τη διατύπωση της προβλεπόμενης γνώμης από τη Σύγκλητο προς τον Πρύτανη (άρθρο 5 παρ. 1 και άρθρο 8 παρ. 20 περ. ια του Ν. 4009/2011) η σχετική πρόταση να έλθει προς έγκριση στο Συμβούλιο. Η ως άνω διαδικασία ανεστάλη κατόπιν της αλλαγής της πολιτικής ηγεσίας του Υπουργείου Παιδείας μετά τις εκλογές του Ιανουαρίου του 2015. 5. Σε τι βαθμό έχουν προχωρήσει οι διαδικασίες για την πληρέστερη αξιοποίηση των κληροδοτημάτων του Ιδρύματος (Άρθρο 8 παρ. 10ια και άρθρα 58-59.); Το Συμβούλιο δεν έχει αρμοδιότητες διαχειρίσεως των κληροδοτημάτων του Ιδρύματος. Η διαχείριση των κληροδοτημάτων είναι, άλλωστε, κατά τον ΑΝ 2039/1939, αυστηρά οριοθετημένη από τον κληροδότη. Τη συνολική ευθύνη για τη διαχείριση των ζητημάτων κληρονομιών, κληροδοσιών και δωρεών στο Πανεπιστήμιο έχει η Επιτροπή Διαχείρισης Κληροδοτημάτων του Πανεπιστημίου, αποτελούμενη από 7 μέλη ΔΕΠ με διετή θητεία. Η σημερινή σύνθεση της Επιτροπής προέκυψε από τη Συνεδρίαση Συγκλήτου με αριθμό 2905/19-2-2015. Επιβάλλεται να τονισθεί ότι, όσον αφορά γενικότερα στη διαχείριση των οικονομικών του Πανεπιστημίου, σημαντικότατη προσπάθεια κατέβαλε το Συμβούλιο του ΑΠΘ για τη σύνταξη σχεδίου Προεδρικού Διατάγματος για την ίδρυση ΝΠΙΔ μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα (άρθρο 58 παρ. 1 περ. α του Ν. 4009/2011), το οποίο θα αναλάμβανε σε βάθος χρόνου όλες τις οικονομικές λειτουργίες του ΑΠΘ, απορροφώντας τη νυν λειτουργούσα Εταιρεία Διαχείρισης της Περιουσίας του ΑΠΘ. Η πρόταση αυτή καθώς και η πρόταση για χρήσιμες τροπολογίες κατατέθηκαν στο Υπουργείο την 31-12-2013 και ΣΕΛΙΔΑ 3 ΑΠΟ ΣΥΝΟΛΟ 5
αποτέλεσαν οδηγό για την κατάρτιση αντίστοιχων σχεδίων ΠΔ για την ίδρυση των ΝΠΙΔ και πολλών άλλων ΑΕΙ και ΤΕΙ. Δεν υπήρξε θετική ανταπόκριση εκ μέρους του Υπουργείου Παιδείας. Εν πάση περιπτώσει, το Συμβούλιο θεωρεί ότι κάθε έσοδο των πανεπιστημίων, από οποιαδήποτε πηγή, πρέπει να τυγχάνει διαχειρίσεως με τη διαφάνεια που απαιτείται για το δημόσιο χρήμα. 6. Ποια ήταν η εμπειρία σας από τη συνεργασία με τον Πρύτανη και τη Σύγκλητο; Με ποιες διαδικασίες επιλύσατε τυχόν αδιέξοδα ή/και διαφωνίες που είχαν προκύψει; Η συνεργασία του Συμβουλίου με την προηγούμενη πρυτανική αρχή υπήρξε προβληματική. Η αιτία των προβλημάτων εντοπίζεται εκ πρώτης όψεως στις υποτιθέμενες ασάφειες του νόμου κυρίως μετά τις πολλαπλές παρεμβάσεις, προσθήκες και μεταβολές σε σχέση με την αρχική μορφή του όσον αφορά στην κατανομή αρμοδιοτήτων μεταξύ των οργάνων διοικήσεως του Πανεπιστημίου, τις οποίες προέβαλαν οι προηγούμενες πρυτανικές αρχές για να δυσχεράνουν τη συνεργασία τους με το Συμβούλιο. Πάντως, το Νομικό Συμβούλιο του Κράτους, με την Γνμδ 176/2013 ήρε τις σχετικές αμφιβολίες, διευκρινίζοντας ότι «τα όργανα διοίκησης των ΑΕΙ κατατάσσονται και καθέτως, σε μια σχέση εποπτείας και ελέγχου, υπό το Συμβούλιο, ως κορυφαίο όργανο της διοικητικής πυραμίδας». Στο ίδιο πνεύμα ερμήνευσε τις αρμοδιότητες των οργάνων διοικήσεως των ΑΕΙ και το Συμβούλιο της Επικρατείας με την απόφαση ΣτΕ 2357/2014 σχετικά με τις πρυτανικές εκλογές του ΑΠΘ. Επισήμανε, δηλαδή, ότι το Συμβούλιο του Ιδρύματος έχει αρμοδιότητες επιτελικού και εποπτικού χαρακτήρα, όπως η γενική εποπτεία και ο έλεγχος της λειτουργίας του Ιδρύματος, ενώ στον Πρύτανη ανατίθεται η κύρια ευθύνη για την τρέχουσα διοίκηση του Ιδρύματος. Επομένως, ο νόμος επιβάλλει τη συνεργασία των ανωτέρω πανεπιστημιακών οργάνων και τον συντονισμό των ενεργειών τους, στο πλαίσιο των αρμοδιοτήτων εκάστου, χάριν της εύρυθμης και αποτελεσματικής διοικήσεως και λειτουργίας του ΑΕΙ. Στο σημείο αυτό, το Συμβούλιο του ΑΠΘ θα επιθυμούσε να διατυπώσει την άποψή του και ως προς το πολυσυζητημένο θέμα της προεπιλογής των πρυτάνεων. Με την απόφαση της Ολομελείας του Συμβουλίου της Επικρατείας ΣτΕ Ολ 519/2015, η ως άνω διαδικασία της προεπιλογής κρίθηκε σύμφωνη προς το άρθρο 16 του Συντάγματος και την αρχή της πλήρους αυτοδιοικήσεως των ΑΕΙ. Θα πρέπει, πάντως, να υπομνησθεί ότι ο Ν. 4009/2011 όριζε, αρχικώς, ότι ο Πρύτανης επιλέγεται από το Συμβούλιο. Η πρόβλεψη σύνθετης διοικητικής ενέργειας που περιελάμβανε, ως πρώτο στάδιο, την προεπιλογή από το Συμβούλιο μέχρι τριών υποψηφίων και, στη συνέχεια, την εκλογή του Πρύτανη μεταξύ των τριών υποψηφίων ΣΕΛΙΔΑ 4 ΑΠΟ ΣΥΝΟΛΟ 5
από τα μέλη ΔΕΠ του οικείου Ιδρύματος, προήλθε από την τροποποίηση του Νόμου, η οποία πραγματοποιήθηκε κατόπιν σχετικής συμφωνίας του τότε Υπουργού με τη σύνοδο των πρυτάνεων. Το Συμβούλιο προφανώς δεν φέρει ευθύνη για το θεσμικό πλαίσιο που διαμόρφωσε ο νομοθέτης, αλλά είχε την υποχρέωση να το εφαρμόσει, πράγμα το οποίο έπραξε. 7. Ειδικότερα θα θέλαμε την άποψη σας για τα εξής θέματα: Ποιες θεωρείτε ότι ήταν οι σημαντικές αποφάσεις που έχουν ληφθεί για την αναβάθμιση των σπουδών του Ιδρύματος; Ποιες ήταν οι δυσκολίες που δεν σας επέτρεψαν να πάρετε άλλες πρωτοβουλίες ή να υλοποιήσετε αποφάσεις που είχατε ήδη λάβει; Ειδικότερα όσον αφορά στα ακαδημαϊκά ζητήματα, σύμφωνα με το ισχύον νομικό πλαίσιο (άρθρο 8 παρ. 18 και 20 του Ν. 4009/2011), αυτά ανήκουν στις αρμοδιότητες του Πρύτανη και της Συγκλήτου. Είναι σαφές, πάντως, ότι το «πάγωμα» των διαδικασιών για τη σύνταξη και έγκριση των νέων Οργανισμών και των Εσωτερικών Κανονισμών των Ιδρυμάτων αποτέλεσε ανασταλτικό παράγοντα για την αναβάθμιση των σπουδών. Επιβάλλεται να τονισθεί ότι η άσκηση των ελεγκτικών και εποπτικών αρμοδιοτήτων του Συμβουλίου αξιολογήθηκε θετικά κατά την πρόσφατη εξωτερική αξιολόγηση του Ιδρύματος, διατυπώθηκε δε η σύσταση να συνεχιστεί η σχετική εποπτική λειτουργία του Συμβουλίου επί των υποθέσεων του Ιδρύματος (σελίδα 24 της Έκθεσης Εξωτερικής Αξιολόγησης). Για το πλήρες κείμενο της αξιολογήσεως παραπέμπουμε στον σχετικό σύνδεσμο. ΕΚΘΕΣΗ ΕΞΩΤΕΡΙΚΗΣ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΑΠΘ (EXTERNAL EVALUATION REPORT) Με εκτίμηση, Ο Πρόεδρος του Συμβουλίου, Κ α θ. R i c h a r d H u n t e r, α/α Υπογραφή έχει τεθεί στο πρωτότυπο έγγραφο που τηρείται στα αρχεία του Γραφείου Συμβουλίου Εσωτερική διανομή: Μέλη Συμβουλίου Καθ. Βασίλειος Κ. Ταρλατζής, Αναπληρωτής Πρόεδρος ΣΕΛΙΔΑ 5 ΑΠΟ ΣΥΝΟΛΟ 5