ΓΕΩΠΟΝΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΑΕΙΦΟΡΟΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗ & ΑΝΘΡΩΠΟΓΕΝΕΙΣ ΕΠΕΜΒΑΣΕΙΣ ΣΤΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ Καθ. Γεράσιμος ΑΡΑΠΗΣ Εργαστήριο Οικολογίας & Προστασίας Περιβάλλοντος mani@aua.gr
Βιώσιμη Ανάπτυξη, Φέρουσα Ικανότητα & Όρια Αποδεκτής Αλλαγής Βιώσιμη Ανάπτυξη Ο τρόπος ανάπτυξης που προσπαθεί να γεφυρώσει το χάσμα μεταξύ οικονομικής - κοινωνικής ανάπτυξης και περιβαλλοντικής προστασίας, δίνοντας έμφαση στη διατήρηση των φυσικών πόρων και της βιοποικιλότητας
Φέρουσα Ικανότητα (Carrying Capacity) Το μέγιστο επίπεδο της ανθρώπινης δραστηριότητας, που οι οργανισμοί ή τα οικοσυστήματα ή οι φυσικοί πόροι μπορούν να υποστηρίξουν, χωρίς ανεπανόρθωτες βλάβες για μεγάλο χρονικό διάστημα Η φέρουσα ικανότητα υπολογίζεται με την εφαρμογή δεικτών που περιγράφουν την κατάσταση μιας περιοχής σε διαφορετικά επίπεδα (περιβαλλοντικό, δημογραφικό, οικονομικό κλπ)
Όρια Αποδεκτής Αλλαγής (Limits of Acceptable Change, LAC) Μέθοδος που αναγνωρίζει την κατάσταση των φυσικών πόρων ως το σημαντικότερο ζήτημα και αντιμετωπίζει τις επιπτώσεις από τη χρήση και όχι την ίδια τη χρήση. Όταν οι συνθήκες προσεγγίζουν τις ελάχιστα αποδεκτές, τότε το επίπεδο χρήσης της περιοχής αντιπροσωπεύει τη φέρουσα ικανότητα. Στάδια της μεθόδου: Προσδιορισμός ιδιαίτερων χαρακτηριστικών της περιοχής Καθορισμός υποπεριοχών Προσδιορισμός δεικτών κατάστασης Αξιολόγηση & επιλογή δεικτών κατάστασης για κάθε υποπεριοχή Σύγκριση τρεχουσών συνθηκών με επιθυμητές Εφαρμογή διαχειριστικών μέτρων
Περιβάλλον Οικολογία Οικονομία Κοινωνία Ο προσδιορισμός της Αειφόρου Ανάπτυξης Αειφόρος Ανάπτυξη?
Περιβάλλον Οικολογία Οικονομία Κοινωνία Η προσέγγιση της Θεσσαλονίκης (1997) Αειφόρος Ανάπτυξη Εκπαίδευση Εκπαίδευση για το Περιβάλλον και την Αειφορία
Ένα ευρέως χρησιμοποιούμενο μοντέλο στην Ευρωπαϊκή Ένωση ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ Πού τοποθετείται η εκπαίδευση;
Η πρόσφατη εξέλιξη Περιβάλλον Οικονομία Κοινωνία Εκπαίδευση Η αειφόρος ανάπτυξη σαν πυραμίδα με έδρα την Εκπαίδευση
Περιβάλλον Οικονομία Κοινωνία Διακυβέρνηση Μόνη η Εκπαίδευση δεν αρκεί για την προσέγγιση της αειφόρου ανάπτυξης. Η εκπαίδευση είναι ένα μέρος της συνολικής Διακυβέρνησης.
Διακυβέρνηση Οικονομία Κοινωνία Περιβάλλον Το Περιβάλλον ως η βάση για τις υπόλοιπες τρεις ανθρωπογενείς έδρες (το ανθρώπινο «εποικοδόμημα»). Το σχήμα αυτό μοιάζει αρκετά με την αρχική προσέγγιση της ΠΕ.
Διακυβέρνηση Οικονομία Κοινωνία Το ανθρώπινο «εποικοδόμημα» πάνω στο περιβάλλον
Θεσμοί Εκπαίδευση Επιστήμη & Τεχνολογία Διακυβέρνηση Ανάλυση της Διακυβέρνησης για την προσέγγιση της αειφόρου ανάπτυξης
Η αειφόρος ανάπτυξη σαν «διαμάντι» (διπλή πυραμίδα) Κοινωνική Πρόνοια ΔΙΑΚΥΒΕΡΝΗΣΗ Οικονομία Προστασία Περιβάλλοντος Εκπαίδευση Θεσμοί Επιστήμη &Τεχνολογία
Μέθοδος DPSIR Χρήση συνόλου δεικτών για τον προσδιορισμό της ποιότητας μίας περιοχής (οικολογικής, πληθυσμιακής, οικονομικής κλπ) προκειμένου να προσδιοριστούν η φέρουσα ικανότητα και τα όρια αποδεκτής αλλαγής.
DPSIR 5 Κατηγορίες Δεικτών Ώθησης (Driving Forces): Δραστηριότητες που θεωρούνται υπεύθυνες για πίεση στο περιβάλλον Πίεσης (Pressures): Δραστηριότητες που ασκούνται στους περιβαλλοντικούς πόρους. Αναφέρονται στις προαναφερθείσες δράσεις και είναι ικανές να αλλάξουν την κατάσταση στους ποιοτικούς ή / και ποσοτικούς όρους των περιβαλλοντικών πόρων Κατάστασης (State): Αναφέρονται στην κατάσταση των περιβαλλοντικών πόρων Επίπτωσης (Impacts): Προκύπτουν από την πίεση και επιφέρουν αλλαγή στην κατάσταση Απάντησης (Response): Οι δημόσιες και ιδιωτικές παρεμβάσεις που εφαρμόζονται ώστε να αποτρέψουν τις ζημίες ή /και να αποκαταστήσουν τις επαρκείς περιβαλλοντικές συνθήκες
Περιβάλλον και Οικοσύστημα Το σύνολο των φυσικών, χημικών και βιοτικών παραγόντων που επιδρούν σε έναν οργανισμό ή σε μια βιοκοινότητα και τελικά καθορίζουν τη μορφή και την επιβίωσή τους. Ενότητα βιοτικών (πληθυσμών, βιοκοινοτήτων) και αβιοτικών παραγόντων (φυσικό περιβάλλον) και οι αλληλεπιδράσεις τους.
Εγγειοβελτιωτικά έργα ως ανθρωπογενείς επεμβάσεις Έργα που αποσκοπούν στην πάγια αύξηση της παραγωγικότητας των εδαφών για μεγάλο χρονικό διάστημα. Διακρίνονται κυρίως σε: Έργα δημιουργίας παραγωγικών γεωργικών εδαφών: αποξηραντικά έργα λιμνώνλιμνοθαλασσών. Έργα μετατροπής ξηρικών γεωργικών εδαφών σε αρδευόμενα.
ΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ-ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΤΩΝ ΕΓΓΕΙΟΒΕΛΤΙΩΤΙΚΩΝ ΕΡΓΩΝ Αύξηση γεωργικών δραστηριοτήτων Αύξηση της γεωργικής γης και της παραγωγικότητας των εδαφών (αντικίνητρο για την εγκατάλειψη της γεωργίας και την αστικοποίηση) Εντατικοποίηση των καλλιεργειών: αύξηση της προσόδου της γεωργικής παραγωγής και του γεωργικού εισοδήματος, βελτίωση του βιοτικού επιπέδου Μονοκαλλιέργεια (εξάντληση εδαφών, αυξημένη χρήση λιπασμάτων και φυτοφαρμάκων κλπ.) Ρύπανση εδαφών και υδάτων από αγροχημικά.
Μεταβολή του υπάρχοντος οικοσυστήματος, της χλωρίδας και της πανίδας Εξασφάλιση της περιβαλλοντικής ισορροπίαςπροστασίας των οικοσυστημάτων Αλλαγή στη βιοποικιλότητα της χλωρίδας και της πανίδας. Μείωση ή/και εξαφάνιση μοναδικών ή σπάνιων ειδών. Εισαγωγή νέων φυτικών ειδών στην περιοχή ή παρεμπόδιση της φυσιολογικής ανανέωσης των υπαρχόντων ειδών. Εισαγωγή νέων ειδών ζώων. Παρεμπόδιση της αποδημίας ή των μετακινήσεων των ειδών της πανίδας.
Νερό Μεταβολές στην ποσότητα, στην ποιότητα, στις υδρολογικές και υδραυλικές παραμέτρους των επιφανειακών και υπόγειων υδάτων Πληθυσμός Μεταβολές στην εγκατάσταση, διασπορά, πυκνότητα και ρυθμό αύξησης του ανθρώπινου πληθυσμού της περιοχής του έργου Μεταβολές στον οικιστικό ιστό Έργα κοινή ωφέλειας και υποδομών Αισθητική παρέμβαση στο τοπίο Διάβρωση και απόθεση φερτών