-- 895 -- * ΛΟΙΠΕΣ ΦΟΡΟΛΟΓΙΕΣ * Νο. 49 ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ Η.Π. 29/05/1997/ΑΧ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ Αθήνα 26 Μαΐου 1997 ΓΕΝ. Δ/ΝΣΗ ΦΟΡΟΛΟΓΙΑΣ Αριθ. Πρωτ.: 1002477/316-11/0016 ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ 16η (Εισ.Δημ.Εσόδων) ΠΟΛ.: 1176 ΤΜΗΜΑ Α' ΘΕΜΑ: Κοινοποίηση γνωμοδότησης. Σας κοινοποιούμε ως έχει την αριθμ. 774/1997 γνωμοδότηση του Δ' Τμήματος του Ν.Σ.Κ. που έγινε δεκτή από τον Υφυπουργό Οικονομικών. Με τη γνωμοδότηση αυτή γίνεται δεκτό ότι δε συντρέχουν οι προϋποθέσεις χορήγησης αποδεικτικού ενημερότητας σε κληρονόμο που έχει αποδεχθεί την κληρονομιά με το ευεργέτημα της απογραφής στις εξής περιπτώσεις : α. Οταν υπάρχοντος ενεργητικού στην κληρονομιά, συνταχθείσης νομοτύπως της απογραφής και μη συντρεχόντων λόγων εκπτώσεως του κληρονόμου εκ των άρθρ. 1911 και 1912 Α.Κ. δεν έχει εξαντλήσει το ενεργητικό προς ικανοποίηση των δανειστών αυτής. β. Οταν δεν έχει συνταχθεί απογραφή και έχει παρέλθει ο προβλεπόμενος από τον Α.Κ. χρόνος προς τούτο. γ. Οταν συντρέχουν οι λόγοι έκπτωσης του κληρονόμου από το ευεργέτημα της απογραφής. δ. Οταν ο εν λόγω κληρονόμος δεν προβαίνει σε λογοδοσία. ε. Οταν το ενεργητικό αυτής είναι επίδικο και στ. Οταν η κληρονομιά έχει τεθεί σε δικαστική εκκαθάριση. Η χορήγηση αποδεικτικού ενημερότητας σε κληρονόμο επ' ωφελεία απογραφής είναι δυνατή μόνον όταν, δεν έχει μεν συνταχθεί απογραφή αλλά και δεν έχει συμπληρωθεί ο προβλεπόμενος από το νόμο χρόνος για τη σύνταξή της (τετράμηνο από της δηλώσεως αποδοχής της κληρονομίας επ' ωφελεία απογραφής άρθρ.1903 και 1912 Α.Κ.). Ακριβές Αντίγραφο Ο Προϊστάμενος της Γραμματείας Με Ε.Υ. Ο Προϊστάμενος της Διεύθυνσης Γεώργιος Παπαδόπουλος
-- 896 -- ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΟΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΝΟΜΙΚΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ Αριθμός Γνωμοδοτήσεως 774 Αριθμός Πρωτοκόλλου: 7203/96 ΤΟ ΝΟΜΙΚΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ ΤΜΗΜΑ Δ' Συνεδρίαση : 30-12-1996 Σύνθεση Πρόεδρος: Ευτύχιος Κορουγένης, Αντιπρόεδρος Ν.Σ.Κ. Αντιπρόεδρος: Πέτρος Κυριαζής, Αντιπρόεδρος Ν.Σ.Κ. Νομικοί Σύμβουλοι: Γεώργιος Πατρινέλης, Θεμιστοκλής Αμπλιανίτης, Χρήστος Τσεκούρας, Ευστράτιος Βολάνης, Γρηγόριος Κρόμπας, Ιωάννης Πετρόπουλος, Χαρίκλεια Παλαιολόγου. Εισηγήτρια: Βασιλική Πανταζή, Πάρεδρος Ν.Σ.Κ. Αριθ. Ερωτήματος: 1063609/5236-11/0016/12-7-1996 Γενικής Δ/νσης Φορολογίας και Δ.Π., Δ/νσης 16ης Εισπρ. Εξόδων, Α' Τμήματος. Περίληψη Ερωτήματος: Εάν είναι δυνατή η χορήγηση αποδεικτικού ενημερότητας σε κληρονόμο που έχει αποδεχθεί την κληρονομία με το ευεργέτημα της απογραφής όταν: α) υπάρχοντος ενεργητικού στην κληρονομία, συνταχθείσης δε νομοτύπως απογραφής και μη συντρεχόντων λόγων εκπτώσεως εκ των αρ. 1911 και 1912 ΑΚ, δεν έχει εξαντλήσει αυτό (ενεργητικό) προς ικανοποίηση των δανειστών αυτής. β) δεν έχει συντάξει απογραφή χωρίς όμως να έχει συμπληρωθεί ο προβλεπόμενος χρόνος για τη σύνταξή της. γ) συντρέχουν οι αναφερόμενοι στα άρθρα 1911 και 1912 ΑΚ λόγοι εκπτώσεως από το ευεργέτημα της απογραφής και στην περίπτωση της εκπτώσεως εάν απαιτείται δικαστική απόφαση ή αρκεί η διαπίστωση και μόνο του προβλεπόμενου για την έκπτωση λόγου. δ) όταν δεν προβαίνει σε λογοδοσία και με ποιό συγκεκριμένο τύπο πρέπει να γίνεται αυτή. ε) όταν το ενεργητικό της κληρονομίας είναι επίδικο και στ) όταν η κληρονομία έχει τεθεί σε δικαστική εκκαθάριση. ------------------------ Επί του ως άνω ερωτήματος το Νομικό Συμβούλιο του Κράτους γνωμοδότησε ως ακολούθως: Ι.- Με το με αρ. πτωτ. 1063609/5236-11/0016/12-7-1996 έγγραφο της 16ης Δ/νσης (Εισπράξεως Εξόδων) του Υπουργείου Οικονομικών, Α' Τμήματος, τίθενται τα παραπάνω ερωτήματα ενόψει της διατάξεως της παρ. 1 του αρ. 4 της με αρ. 2048300/6844/1990 αποφάσεως Υπουργού Οικονομικών κατά την οποία για τη χορήγηση αποδεικτικού ενημερότητας σε φυσικό πρόσωπο λαμβάνονται υπ' όψη τόσο οι ατομικές του οφειλές όσο και αυτές που δεν έχουν βεβαιωθεί στο όνομά του αλλά έχει προσωπική ευθύνη για την καταβολή τους και της διατάξεως του αρ. 1904 ΑΚ κατά την οποία ο κληρονόμος εξ απογραφής ευθύνεται για τις υποχρεώσεις της κληρονομίας μέχρι του ευεργητικού αυτής. ΙΙ.- Α) Η απόφαση 2048300/6844-11/0016/1990 του Υπουργού Οικονομικών που επιγράφεται "Αποδεικτικό ενημερότητας για χρέη προς το Δημόσιο" (ΦΕΚ 508/9-8-1990 Β' τεύχος) και εκδόθηκε κατ' εξουσιοδότηση των διατάξεων του αρ. 26 του Ν.1882/1990 που παρέχουν στον Υπουργό Οικονομικών εξουσιοδότηση να επιβάλλει με αποφάσεις του κατά των οφειλετών, που δεν έχουν εκπληρώσει τις, από οποιαδήποτε αιτία οφειλές τους προς το Δημόσιο, περιορισμούς και απαγορεύσεις, που ανάγονται στις συναλλαγές τους ή στις πράξεις τους, ορίζει: αρ. 1 "Περιπτώσεις προσκόμισης αποδεικτικού ενημερότητας.
-- 897 -- Καθίσταται υποχρεωτική η προσκόμιση αποδεικτικού ενημερότητας για τα από οποιαδήποτε αιτία χρέη προς το Δημόσιο από κάθε φυσικό ή νομικό πρόσωπο: 1)... αρ. 4 "Οφειλές που λαμβάνονται υπόψη για τη χορήγηση αποδεικτικού ενημερότητας. Για τη χορήγηση αποδεικτικού ενημερότητας λαμβάνονται υπόψη από την αρμόδια για τη χορήγησή του ΔΟΥ οι παρακάτω βεβαιωμένες και ληξιπρόθεσμες οφειλές: 1. Σε φυσικό πρόσωπο, τόσο οι ατομικές οφειλές του, όσο και τυχόν άλλες οφειλές, που δεν έχουν βεβαιωθεί στο όνομά του, αλλά για τις οποίες έχει προσωπική ευθύνη για την καταβολή τους, σύμφωνα με τις ισχύουσες διατάξεις 2..., 3...". Β) Στον ΑΚ ορίζονται τα εξής : αρ. 1902. Αποδοχή με το ευεργέτημα της απογραφής. " Οσο ο κληρονόμος έχει δικαίωμα να αποποιηθεί στην κληρονομία, μπορεί να δηλώσει ότι την αποδέχεται με το ευεργέτημα της απογραφής. Η δήλωση γίνεται στο γραμματέα του δικαστηρίου της κληρονομίας... αρ.1903. Προθεσμία απογραφής. "Ο κληρονόμος με απογραφή οφείλει να τελειώσει την απογραφή της κληρονομικής περιουσίας μέσα σε τέσσερις μήνες αφότου γίνει η δήλωση του προηγούμενου άρθρου". αρ.1904. Ευθύνη κληρονόμου με απογραφή "Ο κληρονόμος με απογραφή ευθύνεται για τις υποχρεώσεις της κληρονομίας έως το ευεργετικό της. Καμμιά σύγχυση δεν επέρχεται ως προς τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις του έναντι της κληρονομιάς". αρ.1905 ΑΚ: Η κληρονομιά χωριστή ομάδα. Αφότου γίνει η δήλωση της αποδοχής της κληρονομίας με το ευεργέτημα της απογραφής, τα δικαιώματα και οι υποχρεώσεις της κληρονομίας αποχωρίζονται αυτοδικαίως από την περιουσία του κληρονόμου και αποτελούν χωριστή ομάδα". αρ.1907. Διοίκηση κληρονομίας. "Ο κληρονόμος με απογραφή διοικεί την ομάδα της κληρονομίας, ευθύνεται για κάθε αμέλεια και υπόκειται σε λογοδοσία". αρ. 1908. Εκποίηση ακινήτων και τίτλων. "Ο κληρονόμος με απογραφή δεν μπορεί να εκποιήσει χωρίς άδεια του δικαστηρίου ακίνητα της κληρονομίας ή δημόσια χρεόγραφα ή μετοχές ή ομολογίες ανωνύμων εταιρειών. Τα ακίνητα εκποιούνται με πλειστηριασμό, εκτός αν το δικαστήριο διατάξει διαφορετικά. αρ.1911. Εκπτωση από το ευεργέτημα της απογραφής. Ο κληρονόμος χάνει το ευεργέτημα της απογραφής: 1. αν δεν συνέταξε εμπρόθεσμα απογραφή, 2. αν δολίως έκανε ανακριβή απογραφή, 3) σε περίπτωση δόλου σχετικά με τη διαχείριση της κληρονομικής ομάδας, 4. αν εκποίησε ακίνητα ή δημόσιο χρεόγραφα ή μετοχές ή ομολογίες ανωνύμων εταιρειών χωρίς άδεια του δικαστηρίου". αρ.1912. "Σε περίπτωση προσώπων ανίκανων ή με περιορισμένη ικανότητα για δικαιοπραξία, για τα οποία η αποδοχή της κληρονομίας γίνεται κατά το νόμο με το ευεργέτημα της απογραφής, έκπτωση απ το ευεργέτημα επειδή δεν συντάχθηκε απογραφή επέρχεται αν μέσα σε ένα χρόνο, αφότου τα πρόσωπα έγιναν απεριορίστως ικανά, δεν έκαναν την απογραφή". αρ.1913. Πότε διατάσσεται η δικαστική εκκαθάριση της κληρονομίας. "Το δικαστήριο της κληρονομίας μπορεί, ύστερα από αίτηση οποιουδήποτε δανειστή της, να διατάξει την εκκαθάριση της κληρονομίας. Η εκκαθάριση διατάσσεται και αν ακόμη η κληρονομία σχολάζει ή ο κληρονόμος της τη δέχτηκε με το ευεργέτημα της απογραφής... αρ.1914. Η κληρονομία χωριστή ομάδα. "Από τη δημοσίευση της απόφασης που διατάζει την εκκαθάριση, τα δικαιώματα και οι υποχρεώσεις της κληρονομίας αποχωρίζονται αυτοδικαίως από την περιουσία του κληρονόμου και αποτελούν χωριστή ομάδα που διοικείται από τον εκκαθαριστή... αρ. 1918. Εργο του εκκαθαριστή. "Ο εκκαθαριστής διοικεί την ομάδα της κληρονομίας, ευθύνεται για κάθε αμέλεια και έχει την υποχρέωση να λογοδοτήσει. Εως το τέλος της απογραφής επαληθεύει τις υποχρεώσεις της κληρονομίας, εισπράττει τις απαιτήσεις και εκποιεί τα κινητά και ακίνητά της. Κάθε χρηματικό ποσόν που εισπράττεται κατατίθεται εντόκως σε ασφαλή Τράπεζα... αρ. 1920. Ανεπάρκεια κληρονομίας. Αν από την απογραφή προκύπτει ότι το ενεργητικό της κληρονομίας δεν είναι αρκετό για την εξόφληση των υποχρεώσεών της, ο εκκαθαριστής έχει υποχρέωση, πριν εξοφλήσει οποιονδήποτε δανειστή, να ζητήσει από το δικαστήριο της κληρονομίας τη σύμμετρη πληρωμή όλων των δανειστών, χωρίς να θίγονται τα προνόμια που αποκτήθηκαν κατά το νόμο ή οι υποθήκες που έχουν εγγραφεί και τα ενέχυρα που έχουν συσταθεί πριν από το θάνατο του κληρονομούμενου...
-- 898 -- αρ.1922 ΑΚ: Εκκαθάριση και περιορισμός της ευθύνης, "Με την απόφαση που διατάζει την εκκαθάριση της κληρονομίας δεν περιορίζεται η ευθύνη του κληρονόμου για τις υποχρεώσεις της κληρονομίας, εφόσον δεν είναι κληρονόμος με το ευεργέτημα της απογραφής. Αλλά αν έχει τέτοια ιδιότητα, από τη δημοσίευση της απόφασης παύουν τα καθήκοντα του ως κληρονόμου με απογραφή. ΙΙΙ. - 1. Από την αναγκαστικού δικαίου διάταξη του αρ. 1902 ΑΚ παρέχεται στον κληρονόμο, για την προστασία του και αποτροπή του κινδύνου πληρωμής από την περιουσία του των δανειστών της κληρονομίας, δικαίωμα αποδοχής της κληρονομίας με το ευεργέτημα της απογραφής. Με τον τρόπο αυτό περιορίζεται η ευθύνη του κληρονόμου για τα χρέη της κληρονομίας μέχρι το ενεργητικό αυτής, δηλαδή αυτός ευθύνεται με τα στοιχεία της κληρονομίας και όσο αυτά επαρκούν, (ΑΠ 246/93 ΝοΒ 42.667, ΑΠ 389/1989 Ελ.Δ. 31.773 ΑΠ, 125/62 ΝοΒ 10.700, ΕΑ 14319/87 Ελ.Δ. 30.129, ΕΑ 59/83 Αρμ. 83.1083, ΕΛ 490/78 Αρμ. 33.807, ΕΑ 2778/81 Αρμ. 81.938 ΕΑ 6265/76 Αρμ. 31.196, ΝΣΚ 187/76), απαλλασσομένου αυτού σε περίπτωση τυχαίας απώλειας ή καταστροφής ή χειροτέρευσης ή υποτίμησης των στοιχείων της κληρονομίας από την αντίστοιχη ευθύνη. Με την εμπρόθεσμη και νομότυπη δήλωση με το ευεργέτημα απογραφής του κληρονόμου, επέρχεται αυτοδίκαιος χωρισμός της περιουσίας του κληρονόμου και της κληρονομίας που είχαν συγχωνευθεί από την κτήση της κληρονομίας και η οποία κληρονομία αποτελεί πλέον χωριστή ομάδα (ΑΠ 389/1989 ο.π., ΕΑ 1055/80 ΝοΒ 28.1534) ως προς την οποία ο κληρονόμος με απογραφή θεωρείται τρίτος (ΑΠ 125/62 ΝοΒ 10/700), η δε ατομική περιουσία αυτού δεν υπόκειται στους δανειστές της κληρονομίας. Και μετά όμως τον ως άνω χωρισμό δεν επέρχεται ούτε απόσβεση γενικώς ούτε αδυναμία χρηματικής παροχής για τους κληρονόμους του οφειλέτη αλλά ο κληρονόμος με απογραφή διατηρεί την ιδιότητα του κληρονόμου- καθολικού διαδόχου του κληρονομούμενου, κυρίου των ενσωμάτων της κληρονομίας και φορέα των δικαιωμάτων και υποχρεώσεων αυτής αλλά με την απόκλιση που ορίζει ο νόμος, δηλαδή μέχρι το ενεργητικό της κληρονομίας και με τα στοιχεία αυτού και έχει το δικαίωμα και την υποχρέωση να διοικεί την ομάδα της κληρονομίας όχι ως διοικητής αλλότριας περιουσίας αλλά ως κύριος αυτής μολονότι η περιουσία αυτή έχει ειδικό προορισμό, δηλαδή την ικανοποίηση των κληρονομικών δανειστών (ΑΠ 1163/81 ΕΕΝ 49.780, ΕΑ 5690/87 Ελ.Δ. 30.801, Εφ.Πειρ/ 1316/87 Ελ.Δ. 31.1474, ΕΑ 14319/97 Ελ.Δ. 30.129, Εφ.Θεσ.2895/87 Αρμ. 43.140, ΕΑ 1055/80 ΝοΒ 28,1534, (Βαθρακοκοίλης ΑΚ αρ. 1907 σελ. 2388, Γ.Μπαλής, Κληρονομικόν Δίκαιον, έκδοσις πέμπτη παρ. 195 σελ. 304, Ν.Παπαντωνίου κληρονομικό Δίκαιο έκδοση 1985 παρ. 18γ σελ.78). Με την ιδιότητά του αυτή έχει διαχειριστική ελευθερία αλλά με τους περιορισμούς που ο νόμος ορίζει ή ειδικός προορισμός της ομάδας επιβάλλει. 2. Με αίτηση οποιουδήποτε δανειστή της κληρονομιάς ο κληρονόμος με απογραφή υποχρεώνεται σε λογοδοσία, την οποία, αν δεν δώσει εξωδίκως, μπορεί ν' ασκηθεί κατ' αυτού αγωγή λογοδοσίας (αρ. 303 ΑΚ) ενώπιον του Πολυμελούς Πρωτοδικείου. Τηρουμένων των διατυπώσεων εκποίησης που τάσσονται από το αρ. 1908 ΑΚ και με εξαίρεση περιπτώσεις όπως δωρεάς, άφεσης χρέους, συμβιβασμού που είναι ασυμβίβαστες με την ιδιότητα του κληρονόμου με απογραφή αν γίνονται με κληρονομιαία περιουσία όπως και της διάθεσης των κληρονομιαίων υπέρ των ατομικών δανειστών του κληρονόμου, ο κληρονόμος με απογραφή υποχρεώνεται σε πληρωμή των κληρονομικών δανειστών χωρίς όμως να υποχρεώνεται σε δημόσια πρόσκληση για αναγγελία ούτε σε σύμμετρη ικανοποίηση των δανειστών (Βαθρακοκοίλης ο.π. αρ. 1908, σελ. 2388, Μπαλής ο.π. παρ. 195, σελ. 304, 305 παρ. 196 σελ. 306), πληρώνοντας δε οποιονδήποτε δανειστή της κληρονομίας δεν έχει καμιά ευθύνη απέναντι στους άλλους δανειστές μετά την εξάντληση του ενεργητικού (Ν.Παπαντωνίου οπ. σελ. 81). Για να επιτύχουν αυτοί σύμμετρη ικανοποίηση πρέπει να ζητήσουν τη δικαστική εκκαθάριση της κληρονομίας. Η προτεραιότητα όμως εκείνων που έχουν προνόμιο (υποθήκη, ενέχυρο κ.λπ.) διατηρείται. 3. Η έκπτωση του κληρονόμου από το ευεργέτημα της απογραφής για τους λόγους που αναφέρονται περιοριστικά στο νόμο, επέρχεται με δικαστική απόφαση μετά από αγωγή οποιουδήποτε δανειστή ενώπιον του αρμόδιου Πολυμελούς Πρωτοδικείου (18 αρ. 1 ΚΠολΔ), η οποία αποτελεί δεδικασμένο μόνο μεταξύ των διαδίκων (Βαθρακοκοίλης ο.π. αρ. 1911 σελ. 2391, Μπαλής ο.π. παρ. 197 σελ. 309), έχει δε σαν αποτέλεσμα την άρση των αποτελεσμάτων της αποδοχής με απογραφή, αναδρομικά από το χρόνο της επαγωγής, δηλαδή ο κληρονόμος με απογραφή μετά την έκπτωση στερείται τα πλεονεκτήματα που έχει από την ιδιότητα αυτή και μεταπίπτει σε απλό κληρονόμο (ΕΑ 3613/82 Αρμ. 37.222), ο οποίος με την επερχόμενη άρση του χωρισμού της κληρονομικής ομάδας από την ατομική του περιουσία, ευθύνεται πλέον απεριορίστως, δηλαδή και με τη δική του περιουσία, για τις
-- 899 -- υποχρεώσεις της κληρονομίας (αρ. 1901 ΑΚ) αναλόγως με την κληρονομική του μερίδα (αρ. 1885 ΑΚ). (Βαθρακοκοίλης Ερμ. ΑΚ αρ. 1911 σελ. 2391, Μπαλής ο.π. παρ. 197 σελ. 309). 4. Η απόφαση περί δικαστικής εκκαθάρισης της κληρονομίας με την οποία επιδιώκεται η ικανοποίηση των δανειστών της κληρονομίας με την είσπραξη και ρευστοποίηση του ενεργητικού της, επιφέρει αυτοδίκαια το χωρισμό της κληρονομίας από την ατομική περιουσία του κληρονομούμενου και τη διοίκηση της κληρονομικής ομάδας έχει ειδικός εκκαθαριστής που εκκαθαρίζει κι επαληθεύει το ενεργητικό και παθητικό αυτής κι όταν το ενεργητικό της δεν επαρκεί για την εξόφληση όλων των δανειστών, διατίθεται τούτο κατόπιν δικαστικής αποφάσεως σε σύμμετρη ικανοποίηση αυτών. Συνέπεια δε της δικαστικής εκκαθάρισης είναι ότι μέτρα εκτέλεσης και ασφαλιστικά μέτρα από δανειστή κληρονομίας παύουν ή αναιρούνται (ΕΑ 2425/93 Αρμ. 48.64, ΕΑ 367/64 ΝοΒ 18.861). Ο κληρονόμος όμως εξακολουθεί και διαρκούσης της εκκαθαρίσεως να είναι καθολικός διάδοχος του κληρονομούμενου και να αποτελεί το υποκείμενο των δικαιωμάτων και υποχρεώσεων της κληρονομίας, εκπροσωπείται όμως από τον εκκαθαριστή (ΑΠ 224/1973 ΝοΒ 21.1071, Π.Πρ.Αθ. 2910/1986 Αρχ.Ν. 39148, ΕΑ 2892/1959 ΝοΒ 8.581, Βαθρακοκοίλης ο.π. αρ. 1914 σελ. 2395, Μπαλής ομπ. παρ. 203 σελ. 320, Παπαντωνίου ο.π. παρ. 134 σελ. 448). Εξάλλου η δικαστική εκκαθάριση δεν περιορίζει την ευθύνη του κληρονόμου για τις υποχρεώσεις της κληρονομίας που εξακολουθεί να είναι απεριόριστη εφόσον δεν είναι κληρονόμος με το ευεργέτημα της απογραφής κι έτσι οι δανειστές της κληρονομίας, είτε αναγγέλθηκαν είτε όχι, έχουν τη δυνατότητα να στραφούν κατά του κληρονόμου, για να ικανοποιηθούν από την ατομική του περιουσία, ανεξάρτητα αν ζήτησαν ή όχι την ικανοποίησή τους από την εκκαθάριση (Βαθρακοκοίλης οπ. αρ. 1923 σελ. 2404). Η δικαστική εκκαθάριση μπορεί να διαταχθεί και στην περίπτωση που ο κληρονόμος έχει αποδεχθεί την κληρονομία με το ευεργέτημα της απογραφής, οπότε όμως παύουν τα καθήκοντά του ως διοικητή της κληρονομικής ομάδας και μεθίστανται στον εκκαθαριστή. IV. - Επομένως, επειδή η χρήση εκ μέρους του κληρονόμου του από το αρ. 1902 ΑΚ παρεχόμενου δικαιώματος αποδοχής της κληρονομίας επ' ωφελεία απογραφής έχει μεν σαν αποτέλεσμα τον περιορισμό της ευθύνης του για τα χρέη της κληρονομίας έως το ενεργητικό αυτής και με τα στοιχεία αυτού (ενεργητικού), πλην όμως αυτός συνεχίζει να διατηρεί μέχρις εξαντλήσεως του ενεργητικού την ιδιότητα του κληρονόμου και να είναι ο φορέας των δικαιωμάτων και των υποχρεώσεων της κληρονομίας έστω και με την απόκλιση που ο νόμος ορίζει, δεν δύναται να χορηγηθεί σ' αυτόν αποδεικτικό ενημερότητας. Δεν ασκούν δε έννομη επιρροή στην ως άνω ευθύνη του η τυχόν σύνταξη νομότυπης απογραφής εκ μέρους του, η συνδρομή λόγων εκ των αρ. 1911, 1912 ΑΚ εκπτώσεως αυτού από το ως άνω ευεργέτημα, η μη σύνταξη απογραφής χωρίς να έχει συμπληρωθεί το προβλεπόμενο από το νόμο τετράμηνο για τη σύνταξη του, η μη ενέργεια λογοδοσίας εκ μέρους του, η τυχόν επιδικία των απαρτιζόντων το ενεργητικό της κληρονομίας στοιχείων καθώς στο νόμο δεν γίνεται σχετική διάκριση πλην της περιπτώσεως που για χρέη της κληρονομίας υπαγόμενα στη ρύθμιση του αρ. 8 του ΝΔ 118/73 έχει μετατεθεί νομοτύπως η φορολογική υποχρέωση του κληρονομούμενου, οπότε δεν έχει γεννηθεί ακόμη η φορολογική του υποχρέωση, ούτε τέλος η θέση της κληρονομίας υπό δικαστική εκκαθάριση διότι και στην τελευταία αυτή περίπτωση, διαρκούσης της εκκαθαρίσεως, ο κληρονόμος με το ευεργέτημα της απογραφής διατηρεί την ιδιότητα του καθολικού διαδόχου του κληρονομούμενου - ευθυνόμενος όμως μέχρι του ενεργητικού της κληρονομίας και επομένως στα ερωτήματα με αριθμό α,β,δ,ε και στ αρμόζει αρνητική απάντηση. Κατά τη μειοψηφίσασα όμως γνώμη των Νομικών Συμβούλων Γεώργιου Πατρινέλη, Ευστράτιου Βολάνη και Γρηγορίου Κρόμπα, ως προς το με αρ. β υποερώτημα, δηλαδή περί του αν είναι δυνατή η χορήγηση αποδεικτικού ενημερότητας σε κληρονόμο που έχει αποδεχθεί την κληρονομιά με το ευεργέτημα της απογραφής όταν δεν έχει συντάξει απογράφει χωρίς να έχει συμπληρωθεί ο προβλεπόμενος από το νόμο χρόνος για τη σύνταξή της (τετράμηνο από της δηλώσεως αποδοχής της κληρονομίας επ' ωφελεία απογραφής), δίδεται καταφατική απάντηση με την αιτιολογία ότι εν όψει του ότι η ευθύνη του εξ απογραφής κληρονόμου περιορίζεται μέχρι του ενεργητικού της κληρονομίας και με τα στοιχεία αυτού, και ότι ο νόμος δίνει προθεσμία μέχρι τέσσερις μήνες για τη σύνταξη απογραφής που θα προσδιορίσει τα στοιχεία του ενεργητικού της κληρονομίας, και σ' αυτό το τετράμηνο δικαιούται αυτός αποδεικτικού ενημερότητας διότι ενδέχεται να ευρίσκεται σε αδυναμία, πριν από την παρέλευση της ως άνω προθεσμίας, προσδιορισμού του ενεργητικού αυτής ώστε διαθέτοντάς το στους δανειστές της κληρονομίας ν' απαλλαγεί πάσης περαιτέρω ευθύνης και συνεπώς ν' αποκτήσει αποδεικτικό ενημερότητας.
-- 900 -- Αρνητική απάντηση με την ίδια ως άνω αιτιολογία δίδεται και στο γ ερώτημα με την διαφορά ότι στην περίπτωση αυτή που συντρέχουν λόγοι εκπτώσεως εκ των αρ. 1911 και 1912 Α.Κ. του κληρονόμου απογραφής από το ευεργέτημα, μεταπίπτει αυτός σε απλό κληρονόμο ευθυνόμενος απεριορίστως και με τη δική του περιουσία για τα χρέη της κληρονομίας. Η έκπτωση δε του κληρονόμου από το ευεργέτημα απογραφής επέρχεται με δικαστική απόφαση μετά από αγωγή κάποιου δανειστή, η οποία όμως απόφαση αποτελεί δεδικασμένο μόνο μεταξύ των διαδίκων. Τέλος ως προς το περιλαμβανόμενο στο με αρ. δ υποερώτημα περί του τρόπου με τον οποίο πρέπει να εκπληρωθεί στην τυπική της μορφή η υποχρέωση λογοδοσίας, αυτός διαγράφεται στην διάταξη της Α.Κ. 303 εδ.β κατά την οποία ο δοσίλογος οφείλει να ανακοινώσει στο δεξίλογο λογαριασμό περιέχοντα αντιπαράθεση των εσόδων και εξόδων και το εκ της αντιπαραθέσεως αυτής προκύπτον και να επισυνάψει και τα δικαιολογητικά, εφόσον τοιαύτα συνηθίζονται, η αντιπαράθεση δε αυτή που γίνεται γραπτώς, πρέπει να είναι σαφής, ορισμένη και κατά το δυνατό λεπτομερής ώστε να παρέχεται στο δεξίλογο πλήρης εικόνα της υποθέσεως που διαχειρίστηκε ο δοσίλογος (Βαθρακοκοίλης Ερμ. ΑΚ αρ. 1907 σελ. 2388, Κρητικός αστικός κώδιξ Γεωργιάδης - Σταθόπουλος αρ. 303 σελ. 118). Επομένως, στα τεθέντα ερωτήματα, αρμόζει η στην προηγούμενη παράγραφο αναλυτικώς δοθείσα απάντηση. Εθεωρήθη Αθήνα 2/1/1997 Ευτύχιος Κορουγένης Η Εισηγήτρια Βασιλική Πανταζή Πάρεδρος Ν.Σ.Κ. ΔΕΚΤΗ Αθήνα 13-5-1997 Ο Υφυπουργός Γ. ΔΡΥΣ