ΕΓΓΡΑΦΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΕΚΤΙΜΗΣΗΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ. Συνοδευτικό έγγραφο για την

ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Βρυξέλλες, 9.3.2010 SEC(2010) 198 C7-0072/10 ΕΓΓΡΑΦΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΕΚΤΙΜΗΣΗΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ Συνοδευτικό έγγραφο για την απόφαση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συµβουλίου σχετικά µε τη θέσπιση δράσης της Ευρωπαϊκής Ένωσης για το σήµα ευρωπαϊκής πολιτιστικής κληρονοµιάς {COM(2010) 76 τελικό} {SEC(2010) 197} EL EL

ΠΕΡΙΛΗΨΗ Η παρούσα εκτίµηση επιπτώσεων συνοδεύει την πρόταση απόφασης του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συµβουλίου σχετικά µε τη θέσπιση δράσης της Ευρωπαϊκής Ένωσης για το σήµα ευρωπαϊκής πολιτιστικής κληρονοµιάς. 1. ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΟΥ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΟΣ Η αρχική ιδέα του σήµατος ευρωπαϊκής πολιτιστικής κληρονοµιάς (ΣΕΠΚ) διατυπώθηκε ως απάντηση για το έλλειµµα επικοινωνίας µεταξύ της ΕΕ και των πολιτών της. Το εν λόγω έλλειµµα συνδέεται σε µεγάλο βαθµό µε την έλλειψη γνώσεων για την ιστορία της Ευρώπης, για το ρόλο της ΕΕ και για τη λειτουργία των θεσµικών της οργάνων. Στη συνέχεια, το πρόγραµµα εγκαινιάστηκε τον Απρίλιο του 2006 ως διακυβερνητική πρωτοβουλία. Μέχρι στιγµής το σήµα έχει απονεµηθεί συνολικά σε 64 χώρες που βρίσκονται σε 17 κράτη µέλη της ΕΕ, καθώς και στην Ελβετία. Ο στόχος του αρχικού ΣΕΠΚ ήταν η αξιοποίηση των δυνατοτήτων της πολιτιστικής κληρονοµιάς ώστε να ενισχυθεί η αίσθηση των ευρωπαίων πολιτών ότι ανήκουν στην Ευρώπη και να προβληθεί η ιδιότητα της ευρωπαϊκής ταυτότητας. Πρέπει να σηµειωθεί ότι εξαρχής ήταν σαφές ότι το ΣΕΠΚ δεν µπορούσε από µόνο του να καλύψει το έλλειµµα µεταξύ των πολιτών και της ΕΕ. Ο στόχος του ήταν πιο µετριοπαθής, συγκεκριµένα να συµβάλει µαζί µε άλλες πρωτοβουλίες στον κλάδο των επικοινωνιών, της εκπαίδευσης, του πολιτισµού ή της ιθαγένειας µε στόχο την αντιµετώπιση του ιδίου προβλήµατος. Σε αυτό το σηµείο πρέπει να εξετάσουµε το πρόβληµα σε ένα δεύτερο επίπεδο σύµφωνα µε το οποίο η ερµηνεία της πολιτιστικής κληρονοµιάς στην Ευρώπη, συµπεριλαµβανοµένων των συµβολικότερων χώρων της κοινής πολιτιστικής µας κληρονοµιάς, είναι σε πολύ µεγάλο βαθµό εθνική υπόθεση. Η ευρωπαϊκή διάσταση της κοινής πολιτιστικής µας κληρονοµιάς δεν τονίζεται αρκετά και οι δυνατότητές της για την ενθάρρυνση του διαπολιτισµικού διαλόγου δεν αξιοποιούνται στο µέγιστο βαθµό. Η εν λόγω κατάσταση έχει αναγνωριστεί σαφώς από τους υπουργούς Πολιτισµού που εγκαινίασαν το διακυβερνητικό ΣΕΠΚ και η εν λόγω πρωτοβουλία στόχευε στην αντιµετώπιση αυτού του προβλήµατος µε τον εντοπισµό και τον καθορισµό χώρων που έχουν παίξει βασικό ρόλο στην οικοδόµηση και την ένωση της Ευρώπης, στην προώθηση µίας ευρωπαϊκής διάστασης στους εν λόγω χώρους, στην ανάπτυξη των εκπαιδευτικών τους δυνατοτήτων και στην ενθάρρυνση της από κοινού αξιοποίησης των εµπειριών και των βέλτιστων πρακτικών. Ωστόσο, το διακυβερνητικό ΣΕΠΚ δεν έχει επιτύχει µέχρι στιγµής απτά αποτελέσµατα. Αυτό οφείλεται εν µέρει στο γεγονός ότι το ΣΕΠΚ αποτελεί πολύ πρόσφατο θεσµό και ότι το πρόβληµα που επιδιώκει να καλύψει είναι πολύπλοκο και βαθιά ριζωµένο. Αυτό οφείλεται επίσης στο γεγονός ότι το ΣΕΠΚ απέχει ακόµα πολύ από την πλήρη αξιοποίηση των δυνατοτήτων του, ενώ η εφαρµογή του καταδεικνύει πολλές ανεπάρκειες που πρέπει να καλυφθούν. Τα εν λόγω στοιχεία επιβεβαιώθηκαν από αξιολόγηση της πρωτοβουλίας που διενεργήθηκε από τον εξωτερικό σύµβουλο ECOTEC στο πλαίσιο των υπηρεσιών υποστήριξης για την παρούσα εκτίµηση επιπτώσεων, η οποία κατέδειξε π.χ. ότι µε βάση τις ισχύουσες EL 2 EL

διαδικασίες επιλογής, η φύση των επιλεγµένων χώρων, η σχετικότητά τους και οι δραστηριότητές τους είναι µάλλον άνισες και σε ορισµένες περιπτώσεις δυσνόητες ότι το ΣΕΠΚ δεν προβάλλεται αρκετά ακόµη και στους κύριους ενδιαφερόµενους φορείς στον τοµέα της πολιτιστικής κληρονοµιάς καθώς και ότι είχε επιτευχθεί µικρή πρόοδος µέχρι στιγµής σε ότι αφορά την εκπαιδευτική διάσταση και τη δικτύωση µεταξύ των χώρων στους οποίους έχει απονεµηθεί το σήµα. Προκειµένου να επιτευχθούν απτά αποτελέσµατα και να υπάρξει αντίκτυπος, το ΣΕΠΚ απαιτεί µια πιο προδραστική προσέγγιση και µεγαλύτερη πρόοδο σε ό,τι αφορά την ποιότητα. 2. ΑΝΑΛΥΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΚΟΥΡΙΚΟΤΗΤΑΣ Στις 20 Νοεµβρίου 2008, το Συµβούλιο Υπουργών της Ευρωπαϊκής Ένωσης εξέδωσε συµπεράσµατα µε τα οποία καλείται η Ευρωπαϊκή Επιτροπή να του υποβάλει «κατάλληλη πρόταση για τη δηµιουργία από την Ευρωπαϊκή Ένωση ενός σήµατος για την Ευρωπαϊκή Πολιτιστική Κληρονοµιά διευκρινίζοντας παράλληλα τις πρακτικές λεπτοµέρειες εφαρµογής αυτού του σχεδίου.» Τη νοµική βάση για το ΣΕΠΚ αποτελεί το άρθρο 167 της συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Το εν λόγω άρθρο προβλέπει για την ΕΕ την εντολή «να συµβάλει στην ανάπτυξη των πολιτισµών των κρατών µελών και να σέβεται την εθνική και περιφερειακή πολυµορφία τους, ενώ ταυτόχρονα προβάλλει την κοινή πολιτιστική κληρονοµιά». Η ΕΕ πρέπει επίσης να ενθαρρύνει «τη συνεργασία µεταξύ των κρατών µελών» στον κλάδο του πολιτισµού και «εάν απαιτείται, να υποστηρίζει και να συµπληρώνει τη δράση τους». Σύµφωνα µε τα συµπεράσµατα του Συµβουλίου, η συµµετοχή των κρατών µελών θα είναι προαιρετική. Η συµµετοχή της ΕΕ στο πλαίσιο του ΣΕΠΚ αναµένεται να ενισχύσει το συντονισµό µεταξύ των κρατών µελών και, κατά συνέπεια, να συµβάλει στην ανάπτυξη και την εφαρµογή νέων κοινών, σαφών και διαφανών κριτηρίων επιλογής, καθώς και νέων διαδικασιών επιλογής και παρακολούθησης για το ΣΕΠΚ, εξασφαλίζοντας κατ αυτόν τον τρόπο τη σχετικότητα των χώρων λαµβάνοντας παράλληλα υπόψη τους στόχους. Τα αποτελέσµατα της αξιολόγησης του ισχύοντος ΣΕΠΚ που προαναφέρθηκαν κατέδειξαν ότι αυτό δεν µπορεί να επιτευχθεί µε τις διακυβερνητικές διευθετήσεις. Άλλα αναµενόµενα οφέλη της δράσης της ΕΕ είναι η αύξηση του αριθµού των ΚΜ που συµµετέχουν στην πρωτοβουλία και η επίλυση των προβληµάτων που συνδέονται µε την τωρινή κυλιόµενη γραµµατεία. Κατ αυτόν τον τρόπο θα µπορούσε να αναβαθµιστεί η αξία της πρωτοβουλίας µε σκοπό την εξασφάλιση της ποιότητας, της αξιοπιστίας και της µακροπρόθεσµης επιτυχίας της. 3. ΣΤΟΧΟΙ ΤΗΣ ΠΡΩΤΟΒΟΥΛΙΑΣ ΤΗΣ ΕΕ Όπως προαναφέρθηκε, το έλλειµµα επικοινωνίας µεταξύ της ΕΕ και των πολιτών της αποτελεί ευρύ και σύνθετο πρόβληµα που ούτε µπορεί ούτε πρόκειται να επιλυθεί από το ΣΕΠΚ µόνο του. ιάφορες πρωτοβουλίες καλύπτουν το εν λόγω ζήτηµα µε συµπληρωµατικούς τρόπους και είναι σηµαντικό να τονιστεί ότι το σήµα δεν πρόκειται ασφαλώς να έχει τον αντίκτυπο που έχουν, π.χ., οι ανταλλαγές σπουδαστών ή η εκµάθηση γλωσσών. Συνεπώς, αποφασίστηκε να προταθούν τέσσερα επίπεδα στόχων για το ανανεωµένο ΣΕΠΚ, µε γενικούς στόχους που αντικατοπτρίζουν τη συνολική φιλοδοξία του ΣΕΠΚ και το συνδέουν µε την ευρύτερη πολιτική ατζέντα της ΕΕ και τους ενδιάµεσους στόχους που αποτελούν το EL 3 EL

υψηλότερο επίπεδο αντίκτυπου που µπορεί να επιτύχει το ΣΕΠΚ από µόνο του. Σε πιο βασικό επίπεδο, περιλαµβάνονται ειδικοί και λειτουργικοί στόχοι. 3.1. Γενικοί στόχοι Ενίσχυση της αίσθησης των ευρωπαίων πολιτών ότι ανήκουν στην Ευρωπαϊκή Ένωση, βάσει κοινών στοιχείων ιστορίας και πολιτιστικής κληρονοµιάς, καθώς και εκτίµηση της ποικιλοµορφίας Ενίσχυση του διαπολιτισµικού διαλόγου 3.2. Ενδιάµεσοι στόχοι Αναβάθµιση της αξίας και των γενικών χαρακτηριστικών των χωρών που έχουν παίξει βασικό ρόλο στην ιστορία και στην οικοδόµηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης Αύξηση των γνώσεων των ευρωπαίων πολιτών για την οικοδόµηση της Ευρώπης και για την κοινή αλλά παράλληλα ποικιλόµορφη πολιτιστική τους κληρονοµιά, ιδίως σε σχέση µε τις δηµοκρατικές αξίες και τα ανθρώπινα δικαιώµατα που θεµελιώνουν την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση 3.3. Ειδικοί στόχοι Ανάπτυξη της ευρωπαϊκής σηµασίας των χώρων Αύξηση της επίγνωσης των νέων για την κοινή πολιτιστική τους κληρονοµιά ιευκόλυνση της από κοινού αξιοποίησης εµπειριών και των ανταλλαγών βέλτιστων πρακτικών ανά την Ευρώπη Επέκταση της πρόσβασης σε χώρους πολιτιστικής κληρονοµιάς σε όλα τα µέλη του κοινού, ιδίως τους νέους Επέκταση του διαπολιτισµικού διαλόγου, ιδίως µεταξύ των νέων, µέσω της καλλιτεχνικής, της πολιτιστικής και της ιστορικής εκπαίδευσης Ενθάρρυνση συνεργειών µεταξύ της πολιτιστικής κληρονοµιάς και της µοντέρνας δηµιουργίας και δηµιουργικότητας Συµβολή στην ελκυστικότητα και τη βιώσιµη ανάπτυξη των περιφερειών 3.4. Επιχειρησιακοί στόχοι α) Πρακτικές διευθετήσεις για το ΣΕΠΚ Εξασφάλιση της εφαρµογής κοινών, σαφών και διαφανών κριτηρίων για την επιλογή των χώρων Ενθάρρυνση της ισότιµης κατανοµής των σηµάτων σε ολόκληρη την Ευρωπαϊκή Ένωση Θέσπιση διαδικασίας παρακολούθησης ώστε να εξασφαλιστεί ότι οι χώροι που έχουν λάβει το σήµα τηρούν τις δεσµεύσεις τους EL 4 EL

Αναβάθµιση της συµπληρωµατικότητας µε άλλες πρωτοβουλίες στον κλάδο της πολιτιστικής κληρονοµιάς, ιδίως µέσω της αποτελεσµατικής επικοινωνίας µε τους σχετικούς διεθνείς φορείς Εξασφάλιση ότι οι πρακτικές διευθετήσεις παραµένουν απλές και ευέλικτες για την ΕΕ και τα ΚΜ Αύξηση της προβολής σε ευρωπαϊκό επίπεδο, ιδίως µέσω της ανάπτυξης δικτυακού τόπου Ανάπτυξη διακρατικών δικτύων χώρων για την αναβάθµιση των ευρωπαϊκών γενικών χαρακτηριστικών και των ανταλλαγών β) ραστηριότητες στους χώρους που έχουν λάβει το σήµα Ανάπτυξη της ευρωπαϊκής διάστασης των χώρων µέσω των κατάλληλων ενηµερωτικών δραστηριοτήτων και της πολύγλωσσης σήµανσης Ανάπτυξη προγραµµάτων εκπαιδευτικών δραστηριοτήτων Εµπορική αξιοποίηση και προβολή των χώρων ως τουριστικών προορισµών σε τοπικό, εθνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο Αναβάθµιση της πρόσβασης στους χώρους µέσω της προσαρµογής των χώρων, της δηµιουργίας εργαλείων για τους επισκέπτες, της κατάρτισης του προσωπικού, καθώς και της προνοµιακής πρόσβασης για τους νέους Ανάπτυξη προγραµµάτων πολιτιστικών δραστηριοτήτων: εκδηλώσεις, φεστιβάλ, προγράµµατα φιλοξενίας καλλιτεχνών, κ.λπ. 4. ΕΠΙΛΟΓΕΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ Σύµφωνα µε τα συµπεράσµατα του Συµβουλίου, το νέο ΣΕΠΚ πρέπει να εφαρµόσει «ελαστικούς και απλουστευµένους τρόπους διαχείρισης, τηρούµενης της αρχής της επικουρικότητας». Η ίδια επιδίωξη να παραµείνουν οι δαπάνες περιορισµένες τόσο σε εθνικό όσο και σε ευρωπαϊκό επίπεδο εκφράστηκε επίσης επανειληµµένα κατά τη διαδικασία διαβούλευσης και ενισχύθηκε από το ισχύον πλαίσιο της οικονοµικής κρίσης που καθιστά σχεδόν αδύνατη τη διαθεσιµότητα µεγάλης χρηµατοδότησης σε εθνικό ή ευρωπαϊκό επίπεδο για το ΣΕΠΚ κατά τα επόµενα έτη. Λαµβάνοντας υπόψη τους εν λόγω παράγοντες, αποκλείσαµε την επιλογή στο πλαίσιο της οποίας το ΣΕΠΚ θα εξακολουθούσε να αποτελεί διακυβερνητική πρωτοβουλία, αλλά µε σηµαντική χρηµατοδοτική υποστήριξη από την ΕΕ για την ανάπτυξη των χώρων και τη µεταξύ τους δικτύωση, καθώς και την εναλλακτική λύση σύµφωνα µε την οποία το ΣΕΠΚ θα εξελισσόταν σε πρωτοβουλία της ΕΕ µε σηµαντική χρηµατοδοτική υποστήριξη των πόρων. Σε συνέχεια της εν λόγω διαδικασίας αρχικής διαλογής, αναπτύχθηκαν τρεις κύριες επιλογές που φάνηκαν ρεαλιστικές και εφικτές και η µία από τις επιλογές αυτές συµπεριέλαβε τρεις επιµέρους επιλογές. Όλες οι εν λόγω επιλογές έχουν ιδιαίτερα περιορισµένο αντίκτυπο στον προϋπολογισµό της ΕΕ. Συν τοις άλλοις, όλες οι EL 5 EL

επιλογές συµµορφώνονται µε τις αρχές της επικουρικότητας και της αναλογικότητας. 4.1. Επιλογή 1: Status quo (βασικό σενάριο) Το ΣΕΠΚ συνεχίζεται ως διακυβερνητική πρωτοβουλία µε γραµµατεία που φιλοξενείται από τις συµµετέχουσες χώρες σε κυλιόµενη βάση (χωρίς χρηµατοδότηση από την ΕΕ) και χωρίς οποιαδήποτε δράση της ΕΕ. 4.2. Επιλογή 2: Status quo και περιορισµένη οικονοµική ενίσχυση της ΕΕ Το ΣΕΠΚ συνεχίζεται ως διακυβερνητική πρωτοβουλία µε περιορισµένη οικονοµική ενίσχυση από τον προϋπολογισµό της ΕΕ για την υποστήριξη µέρους των δαπανών λειτουργίας της γραµµατείας, µέρους των δαπανών επικοινωνίας, των συνεδριάσεων των εµπειρογνωµόνων και της δικτύωσης. Η χρηµατοδότηση θα πρέπει να προέλθει είτε από το τρέχον είτε από το µελλοντικό πρόγραµµα «Πολιτισµός». 4.3. Επιλογή 3: Το ΣΕΠΚ µετατρέπεται σε πρωτοβουλία της ΕΕ µε απόφαση του Συµβουλίου και του Κοινοβουλίου Η εν λόγω απόφαση θα καθορίζει τους στόχους και τους κανόνες για το νέο σήµα, θα προσδιορίζει τα κοινά κριτήρια επιλογής, θα θεσπίζει τις διαδικασίες επιλογής και παρακολούθησης και θα κατανείµει σαφώς τα καθήκοντα και τις αρµοδιότητες µεταξύ των ΚΜ και της Επιτροπής. Η Επιτροπή θα παρέχει τη γραµµατειακή υποστήριξη. Θα προβλεφθεί περιορισµένη χρηµατοδοτική ενίσχυση για τη στήριξη της διακρατικής δικτύωσης των χώρων, είτε µέσω προσκλήσεων υποβολής προτάσεων είτε µε τη διοργάνωση των συνεδριάσεων εµπειρογνωµόνων από την Επιτροπή. Η Επιτροπή θα είναι επίσης αρµόδια για τις δραστηριότητες επικοινωνίας και την προβολή του ΣΕΠΚ σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Τρεις επιµέρους επιλογές είναι δυνατές σύµφωνα µε τις διάφορες διαδικασίες επιλογής και παρακολούθησης που διατυπώθηκαν κατά το στάδιο διαβουλεύσεων: 3α) Η επιλογή των χώρων αναλαµβάνεται από τα ΚΜ σύµφωνα µε κοινά, σαφή και διαφανή κριτήρια. Κάθε έτος, τα ΚΜ προτείνουν χώρους µε βάση ένα µέγιστο αριθµό και την ποσόστωση της χώρας. Οι χώροι στη συνέχεια επικυρώνονται από την ΕΕ. Η παρακολούθηση υπάγεται στην αρµοδιότητα του ΚΜ. Καθήκον της Επιτροπής είναι να εξασφαλίσει τον κατάλληλο συντονισµό µεταξύ των ΚΜ και την οµαλή λειτουργία των διαδικασιών και των πρακτικών διευθετήσεων. 3β) Οι χώροι επιλέγονται µε ανοικτή διαδικασία επιλογής που δεν λαµβάνει υπόψη την εθνική προέλευση των υποψήφιων χώρων, από επιτροπή εµπειρογνωµόνων σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Κάθε χρόνο απονέµεται περιορισµένος αριθµός σηµάτων. Η παρακολούθηση εκτελείται επίσης σε επίπεδο ΕΕ. 3γ) Οι χώροι προεπιλέγονται από τα ΚΜ και στη συνέχεια υπόκεινται στη διαδικασία τελικής επιλογής από ανεξάρτητη οµάδα σε επίπεδο ΕΕ. Η παρακολούθηση αποτελεί κατά κύριο λόγο αρµοδιότητα του ΚΜ, αλλά η εποπτεία και η επανεξέταση διεξάγεται από ανεξάρτητη οµάδα που έχει τη δυνατότητα ανάκλησης του σήµατος. EL 6 EL

5. ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ Για να πραγµατοποιηθεί η εκτίµηση επιπτώσεων, διατυπώθηκε σειρά ενδεχόµενων επιπτώσεων σε συνεργασία µε τον εξωτερικό εµπειρογνώµονα. Οι εν λόγω επιπτώσεις προήλθαν από διάφορες πηγές: από εξέταση σχετικών εγγράφων που αφορούν τον αντίκτυπο του πολιτισµού και της πολιτιστικής κληρονοµιάς από ανάλυση των στόχων του ΣΕΠΚ από τις παρατηρήσεις και τις απόψεις των ατόµων, των οργανώσεων και των ΚΜ που συµµετείχαν στη διαδικασία διαβούλευσης. Συζητήθηκαν οι ακόλουθες επιπτώσεις: 5.1. Κοινωνικές επιπτώσεις: Αυξηµένη πρόσβαση σε πόρους πολιτιστικής κληρονοµιάς Αυξηµένη πρόσβαση των νέων στην πολιτιστική κληρονοµιά Αυξηµένο ενδιαφέρον και γνώση για την κοινή ευρωπαϊκή πολιτιστική κληρονοµιά Αυξηµένη αντίληψη για την ευρωπαϊκή πολιτιστική ποικιλοµορφία Επέκταση του διαπολιτισµικού διαλόγου Μεγαλύτερη αίσθηση των πολιτών ότι ανήκουν στην Ευρωπαϊκή Ένωση υναµικότερη συµµετοχή στη δηµοκρατική διαδικασία 5.2. Οικονοµικές επιπτώσεις: Θετικός αντίκτυπος στην τοπική βιοµηχανία τουρισµού, συµπεριλαµβανοµένου του αριθµού των απασχολούµενων ατόµων Ανάπτυξη συνδέσµων µε τον πολιτιστικό και το δηµιουργικό κλάδο Ανάπτυξη της καινοτοµίας και της δηµιουργικότητας 5.3. Περιβαλλοντικές επιπτώσεις: Αρνητικός αντίκτυπος λόγω της υπερανάπτυξης του τουρισµού Προστασία της πολιτιστικής κληρονοµιάς Σύµφωνα µε την ανάλυση των διάφορων επιπτώσεων, οι κύριες άµεσες επιπτώσεις του ΣΕΠΚ θα είναι κοινωνικές. Τα οικονοµικά οφέλη πρέπει µάλλον να θεωρηθούν ως δευτερεύοντα ή έµµεσα οφέλη σε πρώτο στάδιο, χωρίς ωστόσο να αποκλείεται η δυναµικότερη επιδίωξή τους από τα ΚΜ και τους χώρους. Οι δυνατότητες του ΣΕΠΚ για ουσιαστικό αντίκτυπο στον αριθµό των επισκεπτών σε ένα χώρο ενδέχεται να αυξηθούν µε το πέρασµα του χρόνου, αλλά αυτό θα εξαρτηθεί από την ποιότητα, την αξιοπιστία και το κύρος του σήµατος όσο εξελίσσεται. Οι επιπτώσεις στο περιβάλλον δεν προβλέπεται γενικά να είναι σηµαντικές. Η ανάλυση κατέδειξε επίσης ότι η µετατροπή του ΣΕΠΚ σε πρωτοβουλία της ΕΕ µε απόφαση του Συµβουλίου και του Κοινοβουλίου (επιλογή 3) θα επιφέρει σαφή EL 7 EL

προστιθέµενη αξία και θα δηµιουργήσει τη δυνατότητα για πλεονεκτήµατα που δεν θα µπορούσαν να επιτευχθούν από τα ΚΜ από µόνα τους, ακόµη και µε χρηµατοδοτική ενίσχυση της ΕΕ. Μεταξύ των τριών επιµέρους επιλογών της επιλογής 3 η επιµέρους επιλογή της επιλογής από ΚΜ µε γραµµατεία της ΕΕ (3α) κατά πάσα πιθανότητα θα συνεπαγόταν λιγότερο σηµαντικές βελτιώσεις ως προς ολόκληρη τη σειρά των επιπτώσεων. Μεταξύ των επιµέρους επιλογών 3β) (επιλογή σε επίπεδο ΕΕ αποκλειστικά) και 3γ) (συνδυασµένη επιλογή σε ΚΜ και ΕΕ), η επιµέρους επιλογή 3β) δηµιουργεί την προοπτική για µεγαλύτερες βελτιώσεις αποκλειστικά σε σχέση µε την αυξηµένη κατανόηση της πολιτιστικής ποικιλοµορφίας, ενώ η επιµέρους επιλογή 3γ) ενδέχεται να επιφέρει σηµαντικότερες βελτιώσεις σε αρκετά επίπεδα, συµπεριλαµβανοµένης της αυξηµένης πρόσβασης σε χώρους πολιτιστικής κληρονοµιάς, της αυξηµένης πρόσβασης των νέων στην πολιτιστική κληρονοµιά και, µακροπρόθεσµα, στο θετικό αντίκτυπο για τη βιοµηχανία τουρισµού, συµπεριλαµβανοµένου του αριθµού των απασχολούµενων ατόµων. 6. ΣΥΓΚΡΙΣΗ ΕΠΙΛΟΓΩΝ Μετά την εξέταση των πιθανών επιπτώσεων των διάφορων επιλογών πραγµατοποιήσαµε αξιολόγηση σε σχέση µε τρία κύρια κριτήρια: αποτελεσµατικότητα, αποδοτικότητα και συνεκτικότητα. Ωστόσο, στο πλαίσιο των εν λόγω γενικών κριτηρίων έπρεπε να εξεταστούν διάφορα επιµέρους κριτήρια, τα οποία προκύπτουν από τα βασικά στοιχεία του σηµερινού ΣΕΠΚ, από τα συµπεράσµατα του Συµβουλίου, από τη διαδικασία διαβούλευσης, καθώς και από τα διδάγµατα που προέκυψαν από άλλα προγράµµατα απονοµής σηµάτων και βραβείων. Τα επιλεγµένα κριτήρια αντικατόπτριζαν πιστά όλους τους στόχους που προτείνονται για το ανανεωµένο ΣΕΠΚ. Σε ό,τι αφορά την αποτελεσµατικότητα των επιλογών, εξετάσαµε τη δίκαιη κατανοµή των Σηµάτων σε όλα τα ΚΜ, την προώθηση της ευρωπαϊκής διάστασης των χώρων, τη δικτύωση των χώρων, την προβολή και τα γενικά χαρακτηριστικά του ΣΕΠΚ, καθώς και την εφαρµογή εκπαιδευτικών και πολιτιστικών δραστηριοτήτων. Σε ό,τι αφορά την αποδοτικότητα των επιλογών, αναλύσαµε τις διαδικασίες επιλογής, την παράδοση και τη συµµόρφωση, τις απαιτούµενες διοικητικές ρυθµίσεις, το δηµοσιονοµικό αντίκτυπο, καθώς και την επικοινωνία µε άλλους διεθνείς φορείς. Τέλος, σε ό,τι αφορά την συνεκτικότητα των επιλογών, εξετάσαµε τους περιορισµούς της αντιστάθµισης µεταξύ του κοινωνικού, του οικονοµικού και του περιβαλλοντικού τοµέα, τη συνέργεια και τη συµπληρωµατικότητα µε άλλες πρωτοβουλίες, καθώς και τη δυνατότητα συµµετοχής χωρών εκτός της ΕΕ, µολονότι η εν λόγω συµµετοχή ενδέχεται να πραγµατοποιηθεί µόνον µετά την εδραίωση του ΣΕΠΚ. Η σύγκριση των επιλογών κατέδειξε σαφώς ότι, και σε αυτήν την περίπτωση, οι επιµέρους επιλογές 3β) και 3γ) προσφέρουν την προοπτική για τις µεγαλύτερες βελτιώσεις. Μεταξύ των δύο επιµέρους επιλογών, προτιµάται η 3γ) (συνδυασµένη επιλογή σε επίπεδο ΚΜ και ΕΕ) καθώς εξασφαλίζει δικαιότερη κατανοµή των EL 8 EL

χώρων σε ολόκληρη την Ευρώπη και, κατά συνέπεια, διαφαίνεται ότι εξασφαλίζει σε µεγαλύτερο βαθµό την κυριότητα και τη δέσµευση όλων των κρατών µελών. Επίσης, ενδέχεται να αποδειχθεί αποτελεσµατικότερη σε ό,τι αφορά την προβολή και τα γενικά χαρακτηριστικά του ΣΕΠΚ, καθώς και τα δύο επίπεδα µπορούν να συµµετέχουν στην εµπορική προβολή και δηµοσιότητα, ενώ θα είναι δυνατή η απορρόφηση πόρων σε επίπεδο ΚΜ και ΕΕ για την επιλογή και την παρακολούθηση, µε παράλληλη εξασφάλιση της συνεκτικής εφαρµογής των κριτηρίων. Τέλος, η επιλογή 3γ) αποδείχθηκε επίσης ότι έχει την καλύτερη σχέση κόστους - αποτελέσµατος. 6.1. Προτιµώµενη επιλογή πολιτικής: Βάσει της προαναφερθείσας αξιολόγησης, καθώς και της διαδικασίας διαβουλεύσεων, η προτιµώµενη επιλογή για το ΣΕΠΚ είναι η επιλογή 3γ). 7. ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗ ΚΑΙ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ Το πλαίσιο παρακολούθησης και αξιολόγησης του ΣΕΠΚ περιλαµβάνει δύο στοιχεία που πρέπει να προσδιοριστούν ξεχωριστά: Παρακολούθηση των χώρων στους οποίους έχει απονεµηθεί το σήµα Στόχος είναι να εξακριβωθεί ότι οι χώροι στους οποίους έχει απονεµηθεί το σήµα τηρούν τις υποχρεώσεις που ανέλαβαν κατά την υποβολή της αίτησης και κατά την επιλογή τους. Η εν λόγω παρακολούθηση υπάγεται στην αρµοδιότητα των ΚΜ που υποβάλλουν σχετική αίτηση στην ευρωπαϊκή οµάδα. Ύστερα από περίοδο διαλόγου, σε περίπτωση που οι συγκεκριµένοι χώροι δεν τηρούν πλέον τις υποχρεώσεις τους, προβλέπεται η δυνατότητα ανάκλησης του σήµατος. Αξιολόγηση του προγράµµατος ΣΕΠΚ συνολικά Η εν λόγω αξιολόγηση θα πρέπει να συνδυάζει την επικέντρωση στην εξέταση αµφότερων των διαδικασιών για τη λειτουργία του προγράµµατος και στον πραγµατικό σωρευτικό αντίκτυπο του ΣΕΠΚ σε επίπεδο προγράµµατος. Στόχος είναι να επισηµανθούν τα επίπεδα στα οποία το πρόγραµµα εφαρµόζεται αποτελεσµατικά, οι πτυχές όπου υπάρχουν περιθώρια βελτίωσης και, ιδίως, οι τρόποι µε τους οποίους οι εν λόγω βελτιώσεις µπορούν να επιτευχθούν αποτελεσµατικότερα στο µέλλον. Η παρακολούθηση των χώρων στους οποίους έχει απονεµηθεί το σήµα θα τροφοδοτήσει την εν λόγω αξιολόγηση. Η αξιολόγηση υπάγεται στην αρµοδιότητα της Επιτροπής µε τη µορφή εξωτερικής αξιολόγησης κάθε 6 έτη. EL 9 EL