Ομιλία του Τάσου Γεωργίου, Επικεφαλής του Γραφείου του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στην Κύπρο, για τη Διαφάνεια και τη Διαφθορά στην ΕΕ Αίθουσα

1 Ομιλία του Τάσου Γεωργίου, Επικεφαλής του Γραφείου του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στην Κύπρο, για τη Διαφάνεια και τη Διαφθορά στην ΕΕ Αίθουσα Εκδηλώσεων Κεντρικής Τράπεζας, Λευκωσία, 9 Δεκεμβρίου 2011 ώρα 5:30 μ.μ. Εκλεκτοί ομιλητές, εκλεκτοί προσκεκλημένοι, Απόψε θα ήθελα να σας παρουσιάσω την κατάσταση σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης όσον αφορά τη διαφάνεια και τη διαφθορά. Δύο αλληλένδετες αλλά αντίθετες έννοιες καθότι η μια αντιστρατεύεται την άλλη. Δεν είναι τυχαίο ότι η διεθνής οργάνωση κατά της διαφθοράς ονομάζεται Διεθνής Διαφάνεια (Transparency International). Η υιοθέτηση και εφαρμογή πολιτικών διαφάνειας θεωρείται λοιπόν ως το πλέον ουσιαστικό όπλο στη φαρέτρα της ΕΕ, στην προσπάθειά της να πατάξει τη διαφθορά. Επιτρέψτε μου λοιπόν να επικεντρωθώ κυρίως στις Ευρωπαϊκές πολιτικές προώθησης της διαφάνειας στην Ευρωπαϊκή διαδικασία λήψης αποφάσεων και στον τρόπο λειτουργίας των τριών βασικών θεσμικών οργάνων, του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, του Συμβουλίου και της Επιτροπής, με έμφαση, φυσικά, στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο λόγω επαγγελματικής αρμοδιότητας. Η ομιλία μου δεν είναι πολιτική αλλά καθαρά τεχνοκρατική και ενημερωτική σε μια προσπάθεια ενημέρωσής σας με απλά λόγια για αυτό το μείζον θέμα. Μετά την ίδρυσή της το 1957, η ΕΕ, τότε ΕΟΚ, λειτουργούσε μακριά από τους πολίτες, χωρίς την ουσιαστική τους εμπλοκή, άμεση ή έμμεση, στα Ευρωπαϊκά δρώμενα. Λειτουργούσε επίσης με μεγάλο βαθμό αδιαφάνειας. Παρά τον αρχικό ενθουσιασμό των πολιτών για τα θετικά αποτελέσματα της Ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης που ακολούθησε τον πολύ καταστροφικό 2 ο Παγκόσμιο Πόλεμο, οι πολίτες αποστασιοποιήθηκαν από τα Ευρωπαϊκά δρώμενα, δημιουργώντας ουσιαστικά αυτό που αποκαλούμε δημοκρατικό έλλειμμα. Αναγκάστηκε λοιπόν η Ευρωπαϊκή Ένωση, από τα τέλη της δεκαετίας του 70 και εντεύθεν να παίρνει συνεχή μέτρα με στόχο να αναπτύξει δημοκρατικότερες θεσμικές διαδικασίες, καθώς και να φέρει τους πολίτες πιο κοντά στην Ευρώπη. Τα δύο κύρια μέτρα ήταν, πρώτον η συνεχής αναβάθμιση του θεσμικού οργάνου που εκπροσωπεί τους Ευρωπαίους πολίτες, δηλαδή του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και, δεύτερον, η ενδυνάμωση της διαφάνειας όσον αφορά την Ευρωπαϊκή διαδικασία λήψης αποφάσεων και τη λειτουργία των θεσμικών της οργάνων. Και τα δύο αυτά μέτρα είχαν πολύ θετικά αποτελέσματα σε σχέση με την έμμεση εμπλοκή των πολιτών στα Ευρωπαϊκά τεκταινόμενα, στην ενδυνάμωση της δημοκρατικής νομιμότητας της Ένωσης και, φυσικά, στην ενημέρωση των πολιτών. Όσον αφορά το δεύτερο μέτρο, η Συνθήκη του Μάαστριχτ του 1992, την οποία υιοθέτησαν τα ίδια τα κράτη-μέλη της Ένωσης, περιέχει τη Δήλωση Αριθμός 17 για το Δικαίωμα Πρόσβασης στην Πληροφόρηση που τονίζει μια βασική αρχή: Η διαφάνεια στη διαδικασία λήψης αποφάσεων ενδυναμώνει τη δημοκρατική φύση των θεσμών και την εμπιστοσύνη του κοινού στη διοίκηση. Η Δήλωση 17 αποτέλεσε το θεμέλιο πάνω στο οποίο κτίστηκε η σημερινή Ευρωπαϊκή κουλτούρα διαφάνειας. Αυτή η Ευρωπαϊκή κουλτούρα διαφάνειας επικεντρώνεται σε 5 βασικούς άξονες: 1. Διαφάνεια στον τρόπο λειτουργίας των θεσμικών οργάνων. 2. Πρόσβαση των πολιτών στα έγγραφα της ΕΕ. 3. Ενημέρωση των πολιτών για τα Ευρωπαϊκά δρώμενα. 4. Διαφάνεια όσον αφορά τη δράση των ομάδων πίεσης (λόμπυ). 5. Διαφάνεια σε σχέση με την οικονομική κατάσταση και δράση αξιωματούχων της ΕΕ. 1 ος άξονας: Διαφάνεια στον τρόπο λειτουργίας των θεσμικών οργάνων Όσον αφορά τη διαφάνεια στον τρόπο λειτουργίας των θεσμικών οργάνων, θα έλεγα ότι, σε γενικές γραμμές, έχουν επιτευχθεί πολλά, σε διαφορετικό όμως βαθμό μεταξύ των τριών βασικών θεσμικών οργάνων. Όσον αφορά το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο αυτό φροντίζει ώστε οι εργασίες του να χαρακτηρίζονται από τη μέγιστη δυνατή ορατότητα και διαφάνεια, δεδομένου ότι το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο εργάζεται με γνώμονα το συμφέρον των ευρωπαίων πολιτών, από τους οποίους εκλέγεται άμεσα. Για το σκοπό αυτό, έχει υιοθετήσει επίσημα πολιτική πλήρους διαφάνειας σε σχέση με τη δράση του. Στα πλαίσια αυτής της πολιτικής, οι συνεδριάσεις του, για παράδειγμα της ολομέλειας, των κοινοβουλευτικών επιτροπών, των μεικτών κοινοβουλευτικών επιτροπών, των αντιπροσωπειών, των διμερών ή πολυμερών διασκέψεων είναι κατά κανόνα ανοικτές στο κοινό και στα μέσα μαζικής ενημέρωσης. Οι πλείστες από αυτές μεταδίνονται

2 ζωντανά ή μαγνητοσκοπημένες είτε στο κανάλι EbS (Europe by Satellite) είτε στο διαδικτυακό κανάλι του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, το EuroparlTV. Επίσης, όλα τα έγγραφα που θα χρησιμοποιηθούν ή εξεταστούν στις εν λόγω συνεδριάσεις, για παράδειγμα οι ημερήσιες διατάξεις, τα προγράμματα, τα προσχέδια εκθέσεων, τα προσχέδια ψηφισμάτων, τα έγγραφα εργασίας, επιστολές από ενδιαφερόμενα μέρη και άλλα είναι τοποθετημένα στην ιστοσελίδα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου. Με τον τρόπο αυτό, οι πολίτες γνωρίζουν εκ των προτέρων όλα τα σχετικά με μια συνεδρίαση που πιθανόν να τους ενδιαφέρει. Ακόμη και το Συμβούλιο έχει πλέον υποχρεωθεί να συνεδριάζει ανοικτά όταν συζητά ή ψηφίζει μια προτεινόμενη νομοθετική πράξη. Επίσης, διοργανώνει ανοικτές δημόσιες συζητήσεις για σημαντικά θέματα που επηρεάζουν τα συμφέροντα της Ένωσης και των πολιτών της. 2ος άξονας: Πρόσβαση των πολιτών στα έγγραφα της ΕΕ Από τα μέσα της δεκαετίας του '90 η πρόσβαση του κοινού στα έγγραφα διαδραματίζει κύριο ρόλο στην υλοποίηση της αρχής της διαφάνειας στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, όπως αναφέρεται στη δήλωση σχετικά με το δικαίωμα της πρόσβασης στην πληροφόρηση που προσαρτήθηκε (ως δήλωση αριθ. 17) στην Τελική Πράξη της Συνθήκης του Μάαστριχτ. Επίσης, το άρθρο 255 της Συνθήκης για την ίδρυση της Ευρωπαϊκής Κοινότητας ορίζει ότι οι πολίτες και οι κάτοικοι της Ευρωπαϊκής Ένωσης έχουν δικαίωμα πρόσβασης στα έγγραφα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, του Συμβουλίου και της Επιτροπής. Το δικαίωμα αυτό ρυθμίζεται σήμερα από τον Κανονισμό (ΕΚ) αριθ. 1049/2001. Για να διευκολύνει την πρόσβαση στα έγγραφα, όπως ορίζεται στον εν λόγω Κανονισμό, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο έθεσε σε λειτουργία ένα ψηφιακό Μητρώο εγγράφων, το οποίο σχεδιάσθηκε ως εργαλείο που βοηθά την αναζήτηση και περιέχει τα στοιχεία αναφοράς των εγγράφων που συντάχθηκαν ή διαβιβάσθηκαν στο Κοινοβούλιο από το 2001 και μετά. Το Μητρώο προσφέρει άμεση πρόσβαση στα περισσότερα έγγραφα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, με τη χρήση μιας φόρμας αναζήτησης. Τα έγγραφα αυτά είναι άμεσα προσβάσιμα σε ψηφιακή μορφή. Τα έγγραφα που δεν είναι άμεσα προσβάσιμα στο Μητρώο μπορούν να χορηγηθούν μετά από σχετική αίτηση. Πρόκειται για εκείνα τα έγγραφα που χρονολογούνται πριν από το 2001, καθώς και για ορισμένα έγγραφα η πρόσβαση στα οποία μπορεί να περιορίζεται, στη βάση των εξαιρέσεων στο δικαίωμα πρόσβασης που προβλέπονται στο άρθρο 4 του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1049/2001. Η πρόσβαση, ωστόσο, είναι πάντοτε δωρεάν και το αίτημα, που υποβάλλεται με τη χρήση μιας ψηφιακής φόρμας, δεν χρειάζεται ιδιαίτερη αιτιολόγηση. Μετά την εξέταση του αιτήματος, οι αρμόδιες υπηρεσίες του Κοινοβουλίου διαβιβάζουν είτε το έγγραφο είτε αιτιολογημένη απάντηση για τη μη αποστολή του, εντός προθεσμίας 15 εργάσιμων ημερών. Όσον αφορά τις εξαιρέσεις στο δικαίωμα πρόσβασης στα έγγραφα, το άρθρο 4 του σχετικού Κανονισμού αναφέρει ότι τα θεσμικά όργανα αρνούνται την πρόσβαση σε ένα έγγραφο, η γνωστοποίηση του οποίου θα έθιγε την προστασία: (α) του δημόσιου συμφέροντος, όσον αφορά τη δημόσια ασφάλεια, την άμυνα και τις στρατιωτικές υποθέσεις, τις διεθνείς σχέσεις και τη δημοσιονομική, νομισματική ή οικονομική πολιτική της Κοινότητας ή ενός κράτους μέλους, και (β) της ιδιωτικής ζωής και της ακεραιότητας του ατόμου, ιδίως σύμφωνα με την κοινοτική νομοθεσία σχετικά με την προστασία των προσωπικών δεδομένων. Επίσης, τα θεσμικά όργανα αρνούνται την πρόσβαση σ ένα έγγραφο, η γνωστοποίηση του οποίου θα έθιγε την προστασία: (α) των εμπορικών συμφερόντων ενός συγκεκριμένου φυσικού ή νομικού προσώπου, συμπεριλαμβανομένης της πνευματικής ιδιοκτησίας, (β) των δικαστικών διαδικασιών και της παροχής νομικών συμβουλών, και (γ) του σκοπού επιθεώρησης, έρευνας και οικονομικού ελέγχου, εκτός εάν για τη γνωστοποίηση του εγγράφου υπάρχει υπερισχύον δημόσιο συμφέρον. Σύμφωνα επίσης με τον Κανονισμό, κάθε θεσμικό όργανο δημοσιεύει ετησίως έκθεση για το προηγούμενο έτος, που περιλαμβάνει τον αριθμό των περιπτώσεων στις οποίες το θεσμικό όργανο αρνήθηκε την πρόσβαση σε έγγραφα, καθώς και τους λόγους για τις αρνήσεις αυτές και τον αριθμό των ευαίσθητων εγγράφων που δεν καταχωρήθηκαν στο μητρώο. Στην περίπτωση που ένα θεσμικό όργανο αρνηθεί ή κωλυσιεργήσει στην αποστολή κάποιου εγγράφου, ο πολίτης ή το νομικό πρόσωπο έχουν δικαίωμα να καταγγείλουν το συγκεκριμένο θεσμικό όργανο στον Ευρωπαίο Διαμεσολαβητή, ο οποίος εξετάζει την καταγγελία και υποβάλλει συστάσεις για συμμόρφωση. Τα δε θεσμικά όργανα συμμορφώνονται σχεδόν πάντοτε στις συστάσεις του Ευρωπαίου Διαμεσολαβητή.

3ος άξονας: Ενημέρωση των Ευρωπαίων πολιτών για τα Ευρωπαϊκά δρώμενα 3 Τα θεσμικά όργανα έχουν υποχρέωση να ενημερώνουν τους πολίτες για όλα τα Ευρωπαϊκά δρώμενα σε σχέση κυρίως με τη δράση τους. Για παράδειγμα, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και η Επιτροπή έχουν αναπτύξει πολύ καινοτόμες πολιτικές επικοινωνίας και πληροφόρησης των Ευρωπαίων πολιτών σχετικά με το έργο τους, τη δράση τους και τις αποφάσεις τους, και πως οι τελευταίες επηρεάζουν τη ζωή των ιδίων των πολιτών. Έχουν δημιουργήσει Γενικές Διευθύνσεις Επικοινωνίας επιφορτισμένες κυρίως με την πληροφόρηση των Ευρωπαίων πολιτών. Εκτός από τις παραδοσιακές μορφές πληροφόρησης που είναι οι ιστοσελίδες και οι ανακοινώσεις τύπου, και τα δύο αυτά θεσμικά όργανα χρησιμοποιούν τις νέες μορφές τεχνολογίας όπως είναι το Facebook, το Twitter, το YouTube και άλλα, έτσι ώστε να μπορούν να επικοινωνούν με τις ομάδες πληθυσμού που τα χρησιμοποιούν ως πηγή πληροφόρησης, και που είναι κυρίως οι νέοι. Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στη φυσική παρουσία των δύο αυτών θεσμικών οργάνων στα κράτη μέλη. Τόσο το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο όσο και η Επιτροπή διαθέτουν Γραφεία στις πρωτεύουσες όλων των κρατών μελών ή ακόμη και τοπικά γραφεία σε μεγάλες πόλεις με στόχο την πιο άμεση επαφή και ενημέρωση των Ευρωπαίων πολιτών για τα Ευρωπαϊκά δρώμενα. Τέτοιο γραφείο του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου υπάρχει και στη Λευκωσία, του οποίου έχω την τιμή να προΐσταμαι. Το Συμβούλιο δεν διαθέτει γραφεία στα κράτη μέλη, καθότι σε όλα τα κράτη μέλη εκπροσωπείται από τις κυβερνήσεις που έχουν οι ίδιες φυσική παρουσία στις χώρες τους. Ως εκ τούτου, μέρος της συνολικής ευθύνης του Συμβουλίου για ενημέρωση των Ευρωπαίων πολιτών για τα Ευρωπαϊκά δρώμενα μετατίθεται στις κυβερνήσεις των κρατών μελών. Σε πολλά κράτη μέλη, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, η Επιτροπή και η κυβέρνηση υπογράφουν συμφωνία συνεργασίας με στόχο την επικοινωνία και πληροφόρηση των Ευρωπαίων πολιτών, γνωστή ως Management Partnership. Για την Κύπρο δεν έχει υπογραφεί τέτοια συμφωνία. Παρόλα αυτά, η συνεργασία του Γραφείου μου με το Γραφείο Τύπου και Πληροφοριών, το οποίο εκπροσωπεί την κυβέρνηση στα θέματα επικοινωνίας και πληροφόρησης των Ευρωπαίων πολιτών είναι στενότατη, έχοντας ήδη συνδιοργανώσει μεγάλο αριθμό εκδηλώσεων και δημόσιων συζητήσεων για Ευρωπαϊκά θέματα. 4ος άξονας: Διαφάνεια όσον αφορά τη δράση των ομάδων πίεσης (λόμπυ) Οι Βρυξέλλες είναι η πόλη που φιλοξενεί το μεγαλύτερο αριθμό ομάδων πίεσης ή αλλιώς εκπροσώπων συμφερόντων από όλες τις πόλεις του κόσμου, ακόμη και από την Ουάσινγκτον. Λόγω της καχυποψίας που υπάρχει σε σχέση με τη δράση αυτών των ομάδων, οι οποίες προσπαθούν να επηρεάσουν τις αποφάσεις πολιτικής της ΕΕ και, σε κάποιες περιπτώσεις, πιθανόν να προωθούν τη διαφθορά Ευρωπαίων αξιωματούχων, η ΕΕ αναγκάστηκε να ρυθμίσει τον τρόπο δράσης τους σε σχέση με αυτήν. Έτσι το 2008, η Επιτροπή, στα πλαίσια της Ευρωπαϊκής πρωτοβουλίας στον τομέα της διαφάνειας, προώθησε ένα πλαίσιο που διέπει τις σχέσεις με τους εκπροσώπους συμφερόντων. Στην ουσία, δημιουργήθηκε ένα μητρώο εγγραφής και ένας κώδικας συμπεριφοράς για τους εκπροσώπους συμφερόντων. Όλοι όσοι εμπλέκονται σε πράξεις που πραγματοποιούνται με στόχο τον επηρεασμό χάραξης πολιτικών και τη διαδικασία λήψης αποφάσεων των Ευρωπαϊκών θεσμικών οργάνων αναμένονται να εγγραφούν στο μητρώο. Αυτές οι πράξεις περιλαμβάνουν την επαφή με Ευρωπαίους αξιωματούχους, προετοιμασία, κυκλοφορία και αποστολή επιστολών, πληροφοριακού υλικού ή επιχειρημάτων ή θέσεων, διοργάνωση εκδηλώσεων, συναντήσεων ή προωθητικών δράσεων προς υποστήριξη του στόχου κάποιου εκπροσώπου συμφέροντος. Οι εκπρόσωποι συμφερόντων που εγγράφονται στο μητρώο οφείλουν να δημοσιοποιούν όλες τις δαπάνες για ενέργειες που αναλαμβάνονται με στόχο να επηρεάσουν τη διαμόρφωση πολιτικής ή τις διαδικασίες λήψης αποφάσεων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ανεξάρτητα από τον δίαυλο ή το μέσο επικοινωνίας που χρησιμοποιείται (είτε άμεσο είτε έμμεσο, με χρήση εξωτερικών φορέων, μέσα ενημέρωσης, συμφωνίες με επαγγελματίες μεσάζοντες, ομάδες προβληματισμού, «πλατφόρμες», φόρα, εκστρατείες, κ.λπ.). Επίσης, σύμφωνα με τον κώδικα δεοντολογίας, οι εκπρόσωποι συμφερόντων αναμένεται να εφαρμόζουν τις αρχές της ανοικτής προσέγγισης, της διαφάνειας, της εντιμότητας και της ακεραιότητας, όπως δικαιολογημένα περιμένουν από αυτούς οι πολίτες και τα λοιπά ενδιαφερόμενα μέρη.

4 Η Επιτροπή και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο συμφώνησαν επίσης για καταρτισμό κοινού μητρώου και κώδικα δεοντολογίας για τους εκπροσώπους συμφερόντων σε μια προσπάθεια να δοθεί ακόμη μεγαλύτερη διαφάνεια στο σύστημα, το οποίο να εμπλέκει και τα δύο αυτά θεσμικά όργανα. Αυτό έγινε κατορθωτό στις 23 Ιουνίου 2011, οπόταν δημιουργήθηκε αυτό το νέο κοινό μητρώο το οποίο συγχώνευσε τα στοιχεία που υπήρχαν στα μητρώα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Με το νέο αυτό μητρώο, οι εκπρόσωποι ομάδων συμφερόντων πρέπει να εγγράφονται μία μόνο φορά. Το μητρώο θα παρέχει επίσης ένα "one-stop shop» για τους πολίτες που αναζητούν πληροφορίες για τους εκπροσώπους ομάδων συμφερόντων. Το νέο κοινό μητρώο θα παρέχει περισσότερες πληροφορίες από τους δύο προκατόχους του, όπως πόσοι άνθρωποι εμπλέκονται σε οποιαδήποτε δραστηριότητα σχετικά με το μητρώο, καθώς και κάθε κοινοτική χρηματοδότηση ή ενίσχυση που έλαβε ο κάθε καταχωρημένος στο μητρώο. Επίσης, καθορίζει τις διαδικασίες για τη διεκπεραίωση των καταγγελιών και την επιβολή κυρώσεων. Η εγγραφή στο κοινό μητρώο δεν είναι υποχρεωτική, αλλά οι ευρωβουλευτές αποφάσισαν ότι όλοι οι εκπρόσωποι συμφερόντων που επιθυμούν την είσοδο στους χώρους του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου θα πρέπει να εγγραφούν. Η Αντιπρόεδρος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου Diana Wallis, η οποία ήταν επικεφαλής της ομάδας διαπραγματεύσεων του Κοινοβουλίου σχετικά με το θέμα, δήλωσε: «Με την προώθηση αυτού του κοινού μητρώο των εκπροσώπων συμφερόντων μεταξύ της Επιτροπής και του Κοινοβουλίου, ελπίζω ότι θα βοηθήσουμε να ενσταλάξει μια πιο σταθερή κουλτούρα διαφάνειας στις Βρυξέλλες. Μέχρι τώρα, μπορεί να υπήρξε κάποια σύγχυση, τώρα δεν μπορεί να υπάρξει καμιά:.. ένα μητρώο, ένα μέρος για εγγραφή". Προσθέτοντας, τόνισε ότι: «Για όλους εκείνους που θέλουν να λάβουν μέρος στην Ευρωπαϊκή διαδικασία χάραξης πολιτικής, αυτό το μητρώο θα πρέπει επίσης να αποδείξει ότι τα θεσμικά μας όργανα εργάζονται από κοινού. Για αυτό είμαι ενθουσιασμένη που το Συμβούλιο έχει ανακοινώσει την προθυμία του να λάβει μέτρα για να ενταχθεί και αυτό μαζί μας στην εν λόγω προσπάθεια. " 5ος άξονας: Διαφάνεια σε σχέση με την οικονομική κατάσταση και δράση αξιωματούχων της ΕΕ Άλλο σημαντικό στοιχείο που αφορά τόσο τη διαφάνεια όσο και τη διαφθορά είναι η διαφανής δράση των Ευρωβουλευτών μακριά από προσωπικά συμφέροντα και η υποβολή και δημοσιοποίηση των οικονομικών τους συμφερόντων. Συμπτωματικά, πριν λίγες ημέρες και συγκεκριμένα την 1η Δεκεμβρίου, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ενέκρινε το νέο κώδικα δεοντολογίας για τους ευρωβουλευτές. Ο κώδικας θεσπίζει τους κανόνες και τις αρχές που θα πρέπει να ακολουθούν οι ευρωβουλευτές στις επαφές τους με άτομα εκτός του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, ώστε να αποφευχθεί η οποιαδήποτε σύγκρουση συμφερόντων. Όπως δήλωσε και ο Πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου μετά την έγκριση του κώδικα "Ο νέος κώδικας δεοντολογίας για τους ευρωβουλευτές θα αποτελέσει μια ισχυρή ασπίδα εναντίον ανήθικων συμπεριφορών και μια σημαντική βελτίωση σε σχέση με την παρούσα κατάσταση. Εκτιμώ την ευρεία συναίνεση υπέρ του κώδικα, ο οποίος καταρτίστηκε σε χρόνο ρεκόρ, 10 εβδομάδων. Σήμερα είναι η 2η επέτειος από την έναρξη ισχύος της Συνθήκης της Λισαβόνας - είναι μια εξαιρετική ημέρα για να υιοθετήσουμε τον κώδικα - περισσότερες αρμοδιότητες σημαίνει περισσότερες ευθύνες". Επίσης, ο εισηγητής της έκθεσης και Πρόεδρος της επιτροπής Συνταγματικών Υποθέσεων του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, Carlo Casini (ΕΛΚ, Ιταλία) τόνισε: "Η ευρεία συναίνεση που εξέφρασαν οι ευρωβουλευτές για το νέο κώδικα δεοντολογίας έχει ένα συμβολικό χαρακτήρα που δεν μπορεί να αγνοηθεί. Αποδεικνύει στην κοινή γνώμη ότι το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο χαρακτηρίζεται από διαφάνεια και στόχος του είναι να εξυπηρετήσει το κοινό καλό και να οικοδομήσει μια Ευρώπη βασισμένη στην ελευθερία και τη δικαιοσύνη. Αποδεικνύει επίσης την εκ νέου δέσμευση των ευρωβουλευτών προς τους πολίτες που τους εξέλεξαν". Η κύρια αρχή του νέου αυτού κώδικα είναι η διαφάνεια. Οι ευρωβουλευτές θα πρέπει να παρέχουν σαφείς δηλώσεις για τις αμειβόμενες δραστηριότητές που τυχόν έχουν εκτός Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, την αμοιβή που λαμβάνουν, καθώς και για τυχόν άλλες δραστηριότητες που θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε σύγκρουση συμφερόντων. Ο κώδικας απαγορεύει επίσης ρητά στους ευρωβουλευτές να αποδέχονται πληρωμές ή άλλες ανταμοιβές προκειμένου να επηρεάσουν κοινοβουλευτικές αποφάσεις. Επίσης, σύμφωνα με τον Εσωτερικό Κανονισμό

5 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, όταν λάβει το λόγο στο Κοινοβούλιο ή σε κάποιο από τα όργανά του ή όταν προταθεί ως εισηγητής, κάθε Ευρωβουλευτής που έχει άμεσο οικονομικό συμφέρον σχετικά με το υπό συζήτηση θέμα πρέπει να γνωστοποιήσει το συμφέρον αυτό προφορικά. Όσον αφορά τα οικονομικά τους συμφέροντα, οι ευρωβουλευτές θα δηλώνουν, δημόσια και online, οποιαδήποτε επαγγελματική δραστηριότητα άσκησαν κατά τη διάρκεια της τριετίας πριν από τις εκλογές, καθώς και την οποιαδήποτε συμμετοχή τους σε Διοικητικά Συμβούλια, μη κυβερνητικές οργανώσεις και ενώσεις κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου ή στο παρόν. Οι ευρωβουλευτές θα πρέπει να δημοσιοποιούν επίσης οποιαδήποτε περιστασιακή αμειβόμενη εξωτερική δραστηριότητα αναλαμβάνουν κατά τη διάρκεια της θητείας τους (περιλαμβανομένων της συγγραφικής δραστηριότητας, του διδακτικού έργου ή της παροχής ειδικευμένων συμβουλών), εάν η συνολική αμοιβή υπερβαίνει τα 5.000 ευρώ ετησίως. Θα πρέπει επίσης να γνωστοποιούν οποιαδήποτε οικονομική υποστήριξη λαμβάνουν και οποιαδήποτε άλλα οικονομικά συμφέροντα μπορούν να προκαλέσουν σύγκρουση συμφερόντων. Κάθε αλλαγή στη δήλωση πρέπει να κοινοποιείται εντός 30 ημερών και σε περίπτωση που αυτό δεν γίνει, ο ευρωβουλευτής δεν θα είναι επιλέξιμος για την κατοχή αξιώματος στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Οποιαδήποτε προσφορά δώρου ή παροχής (η αξία του οποίου είναι μεγαλύτερη των 150 ευρώ) σε ευρωβουλευτή κατά την εκτέλεση των καθηκόντων του δεν θα πρέπει να γίνεται αποδεκτή. Στις περιπτώσεις όπου το δώρο δίνεται όταν οι ευρωβουλευτές εκπροσωπούν το Κοινοβούλιο με την επίσημη ιδιότητά τους, αυτό θα παραδίδεται στον Πρόεδρό του. Η επιστροφή των εξόδων ταξιδίου και διαμονής των ευρωβουλευτών, ή η απευθείας καταβολή των εξόδων αυτών από τρίτους, στις περιπτώσεις που οι ευρωβουλευτές, κατόπιν προσκλήσεως και κατά την εκτέλεση των καθηκόντων τους, συμμετέχουν σε εκδηλώσεις που έχουν οργανωθεί από τρίτους δεν θα περιλαμβάνεται στις προαναφερθέντες απαγορεύσεις περί παροχών και δώρων. Στις περιπτώσεις παραβάσεων του κώδικα δεοντολογίας, ο Πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου θα αποφασίζει για την επιβολή κυρώσεων, κατόπιν σύστασης της συμβουλευτικής επιτροπής. Οι κυρώσεις μπορούν να λάβουν τη μορφή επίπληξης, απώλειας του δικαιώματος αποζημίωσης διαμονής για χρονικό διάστημα που μπορεί να κυμαίνεται από δύο έως δέκα ημέρες, προσωρινής αναστολής, για χρονικό διάστημα έως δέκα ημέρες, της συμμετοχής στο σύνολο ή μέρος των δραστηριοτήτων του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου (εξαιρείται το δικαίωμα συμμετοχής στις ψηφοφορίες), απώλειας του ρόλου του εισηγητή ή αφαίρεσης ενός ή περισσοτέρων από τα αιρετά αξιώματα που κατέχει ο ευρωβουλευτής στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο (για τις δύο τελευταίες κυρώσεις θα απαιτείται επιβεβαιωτική απόφαση του Προέδρου). Οι κυρώσεις αυτές θα δημοσιεύονται στην ιστοσελίδα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου. Οι δε πρώην ευρωβουλευτές του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου που δραστηριοποιούνται επαγγελματικά σε ομάδες συμφερόντων ή ασκούν δραστηριότητες εκπροσώπησης άμεσα συνδεδεμένες με τις διαδικασίες λήψης αποφάσεων της Ευρωπαϊκής Ένωσης δεν θα μπορούν, καθ' όλη τη διάρκεια μιας τέτοιας δέσμευσης, να επωφελούνται των διευκολύνσεων που χορηγούνται στους πρώην ευρωβουλευτές. Η συμβουλευτική επιτροπή θα παρέχει καθοδήγηση στους ευρωβουλευτές και κατόπιν αιτήματος του Προέδρου, θα αξιολογεί τις εικαζόμενες περιπτώσεις παράβασης του παρόντος κώδικα δεοντολογίας συμβουλεύοντας τον Πρόεδρο για ενδεχόμενη λήψη μέτρων. Επίσης, σύμφωνα με τον Εσωτερικό Κανονισμό του Σώματος, ο κάθε Ευρωβουλευτής, προτού αναλάβει επίσημα τη θέση του οφείλει να έχει συμπληρώσει δεόντως τη δήλωση οικονομικών συμφερόντων. Στην εν λόγω δήλωση, ο κάθε Ευρωβουλευτής δηλώνει προσωπικώς και με ακρίβεια (α) τις επαγγελματικές του δραστηριότητες, καθώς και οιαδήποτε άλλα αμειβόμενα καθήκοντα ή δραστηριότητές του, (β) κάθε αποζημίωση που πιθανώς λαμβάνει για την άσκηση εντολής σε άλλο κοινοβούλιο, και (γ) οιαδήποτε οικονομική υποστήριξη, σε προσωπικό ή σε υλικούς πόρους, που έρχεται να προστεθεί στα παρεχόμενα σε αυτόν από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο μέσα και που χορηγείται στο πλαίσιο των πολιτικών του δραστηριοτήτων από τρίτους, με ένδειξη της ταυτότητας των τρίτων αυτών. Τονίζεται επίσης ότι οι Ευρωβουλευτές απαγορεύεται να λαμβάνουν οιαδήποτε άλλη δωρεά ή παροχή κατά την άσκηση της εντολής τους. Οι δηλώσεις για όλους τους Ευρωβουλευτές είναι τοποθετημένες στην ιστοσελίδα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και, επομένως, προσβάσιμες.

6 Όσον αφορά την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, οι Επίτροποι υπόκεινται σε αυστηρότατο Κώδικα Συμπεριφοράς (Code of Conduct), που πηγάζει από την υποχρέωσή τους, σύμφωνα με τις Συνθήκες, να είναι εντελώς ανεξάρτητοι. Ο εν λόγω Κώδικας, υποχρεώνει τους Επίτροπους να υποβάλουν και αυτοί δήλωση οικονομικών συμφερόντων, η οποία είναι ακόμη πιο λεπτομερής από την αντίστοιχη των Ευρωβουλευτών. Μεταξύ άλλων, περιλαμβάνει την οικονομική κατάσταση του κάθε Επίτροπου κατά την ημερομηνία ανάληψης της θέσης του με λεπτομερή ανάλυση των περιουσιακών του στοιχείων, κινητών ή ακινήτων. Οι Επίτροποι οφείλουν επίσης να δηλώσουν τις επαγγελματικές δραστηριότητες των συζύγων ή συντρόφων τους. Επιπλέον, ο κώδικας αυτός τους απαγορεύει να εμπλακούν σε οποιαδήποτε άλλη επαγγελματική δραστηριότητα, έστω και άμισθη, καθώς επίσης να αποδεχθούν κάποιο δώρο με αξία μεγαλύτερη των 150. Αν παραλάβουν δώρο μεγαλύτερης αξίας, οφείλουν να το παραδώσουν στην Επιτροπή. Επίσης, υπάρχει Μητρώο Δώρων που πήραν οι Επίτροποι με αξία πέραν των 150, το οποίο βρίσκεται στην ιστοσελίδα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και είναι προσβάσιμο στους πολίτες. Κυρίες και κύριοι, Προσπάθησα στο λίγο αυτό χρόνο να σας παρουσιάσω πολύ περιληπτικά κάποια κύρια συστατικά της Ευρωπαϊκής πολιτικής διαφάνειας. Υπάρχουν πολλά άλλα, τα οποία λόγω χρόνου δεν μπόρεσα να σας παρουσιάσω. Το σημαντικό στοιχείο όμως είναι ότι αυτή η κουλτούρα που στόχο έχει την περαιτέρω εκδημοκρατικοποίηση της Ένωσης και καταπολέμηση της διαφθοράς, οικοδομείται μέσα από σαφείς νομοθεσίες και διαδικασίες, οι οποίες εφαρμόζονται, και τονίζω το ρήμα εφαρμόζονται. Διότι νομοθεσίες και διαδικασίες υπάρχουν και στην Κύπρο, το ερώτημα όμως των πολιτών είναι κατά πόσο αυτές εφαρμόζονται ή στην περίπτωση που εφαρμόζονται, αν αυτό γίνεται επιλεκτικά και στη βάση προσωπικών ή πολιτικών σκοπιμοτήτων. Λυπάμαι που λόγω επαγγελματικής μου ιδιότητας δεν μπορώ να σας παρουσιάσω τη δική μου προσωπική θέση. Πριν ολοκληρώσω θα ήθελα να ευχαριστήσω θερμά τον οργανισμό "Διαφάνεια Κύπρος" και ειδικά την κα Καπαρδή για τη συνδιοργάνωση αυτής της εκδήλωσης και την άριστη μας συνεργασία, τους εκλεκτούς ομιλητές, την κα Susan Delja και τον κ. Νικόλα Νικολαϊδη, την Κεντρική Τράπεζα για την ευγενή παραχώρηση της αίθουσας και πάνω από όλα εσάς που μας τιμάτε απόψε με την παρουσία σας. Ευελπιστώ ότι η σημερινή εκδήλωση θα σας δώσει κάποια σημαντική πληροφόρηση και λίγη τροφή για σκέψη και θα βάλει ένα μικρό λιθαράκι στην απαιτούμενη από τους πολίτες ενίσχυση της διαφάνειας και πάταξη της διαφθοράς. Θα ήθελα να κλείσω με τα λόγια του Warren Bennis, ειδικού για θέματα ηγεσίας και σύμβουλου σε τέσσερις Αμερικανούς Προέδρους, ο οποίος είπε είναι καλύτερα να κάνω λάθος μέσα από διαφάνεια. Σας ευχαριστώ πολύ για την προσοχή σας.