ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΙΔΗΣ Πρόεδρος της Ένωσης Επιστημόνων της Εγνατία Οδός Α.Ε. Αν. Διευθυντής - Συντονιστής Μελετών Δυτικού Τομέα

Σύστημα Διαχείρισης Μελετών στην Εγνατία Οδό ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΙΔΗΣ Πρόεδρος της Ένωσης Επιστημόνων της Εγνατία Οδός Α.Ε. Αν. Διευθυντής - Συντονιστής Μελετών Δυτικού Τομέα 1. ΔΥΣΚΟΛΙΕΣ ΚΑΙ ΣΤΟΧΟΙ ΣΤΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΩΝ ΜΕΛΕΤΩΝ ΣΕ ΜΕΓΑΛΟ ΣΥΓΚΟΙΝΩΝΙΑΚΟ ΕΡΓΟ Η ορθολογική διαχείριση των μελετών αποτελεί σημαντικό παράγοντα για την επιτυχή και εμπρόθεσμη ολοκλήρωση της κατασκευής κάθε έργου. Το σύστημα διαχείρισης των μελετών σε μεγάλο έργο οδοποιίας, περιλαμβάνει όλες τις ενέργειες που αποσκοπούν να διασφαλίσουν: Τεχνικά άρτιο έργο [1]. Ασφαλές έργο, στη λειτουργία του, αλλά και κατά την κατασκευή του. Κατασκευάσιμο έργο, τόσο στο σύνολο του αλλά και όσο και στα επί μέρους τεχνικά έργα (γέφυρες, σήραγγες κλπ). Οικονομικά συμφέρουσες επιλογές λύσεων [2]. Αισθητικά άρτιο έργο. Ολοκλήρωση των μελετών εντός του χρονοδιαγράμματος. Διαχείριση των αβεβαιοτήτων κατά την κατασκευή αλλά και των εναπομεινάντων κινδύνων κατά την λειτουργία (Risk Management). Αξιοποίηση της διαθέσιμης χρηματοδότησης. Διαχείριση των μελετών, σύμφωνα με την ελληνική νομοθεσία και τις απαιτήσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του έργου της Εγνατίας Οδού, καθιστούν τη διαχείριση των μελετών της εξαιρετικά δύσκολη. Η Εγνατία Οδός είναι έργο μεγάλης κλίμακας, με μήκος 670 χιλιόμετρα από την Ηγουμενίτσα μέχρι τους Κήπους στα Ελληνοτουρκικά σύνορα, έχει σχεδιαστεί και κατασκευάζεται ως κλειστός αυτοκινητόδρομος διεθνών προδιαγραφών. Έχει δυο κλάδους κυκλοφορίας, έκαστο αποτελούμενο από δυο λωρίδες κυκλοφορίας και ΛΕΑ και κεντρική νησίδα, με συνολικό πλάτος οδοστρώματος 24,50 μέτρα ή 22 μέτρα σε ορισμένα δυσχερή τμήματα, εκτός του τμήματος Κλειδί Λαγκαδάς έχει τρεις λωρίδες κυκλοφορίας. Στο έργο περιλαμβάνονται 50 Ανισόπεδοι κόμβοι και 800 περίπου χιλιόμετρα παράπλευρου δικτύου και βοηθητικών οδών. Οι αυστηρές απαιτήσεις γεωμετρικών χαρακτηριστικών του αυτοκινητόδρομου επιβάλλουν τη γεφύρωση μεγάλων ανοιγμάτων και την παράκαμψη μεγάλων ορεινών όγκων με συνέπεια την απαίτηση μεγάλου αριθμού γεφυρών και σηράγγων, καθώς και πληθώρα επιχωμάτων και ορυγμάτων. Στον άξονα της Εγνατίας Οδού περιλαμβάνονται 1862 δίδυμες γέφυρες και μικρά τεχνικά και 71 δίδυμες σήραγγες που καλύπτουν περίπου 100 χιλιόμετρα αυτοκινητόδρομου. Στο Σχήμα 1 απεικονίζεται η κατανομή των τεχνικών ανάλογα με τον τύπο τους. Στο Σχήμα 2 απεικονίζεται η κατανομή των σηράγγων ανάλογα με το μήκος τους. 1

1400 1200 1000 800 600 1210 45 40 35 30 25 20 43 34 42 17 400 200 258 104 290 15 10 5 6 0 Bridges Overpasses Underpasses Culverts 0 L 250 m 250<L 500 m 500<L 1000 m 1000<L 3000 m L>3000 m Σχήμα 1. Κατανομή των τεχνικών ανάλογα με τον τύπο Σχήμα 2. Κατανομή των σηράγγων ανάλογα με το μήκος Μοναδικότητα τεχνικών έργων: Πολλά τεχνικά έργα της Εγνατίας Οδού παρουσιάζουν πρωτόγνωρα χαρακτηριστικά για τα ελληνικά, αλλά και για τα διεθνή δεδομένα, ως προς το άνοιγμα, τη μέθοδο κατασκευής, το ύψος βάθρων και τη σεισμική καταπόνηση των γεφυρών, το μήκος και τη βραχόμαζα των σηράγγων, το ύψος των επιχωμάτων. Δύσκολες εδαφικές συνθήκες: Το έδαφος κατά μήκος της χάραξης παρουσιάζει μεγάλη ποικιλία ως προς τους γεωλογικούς σχηματισμούς και τις γεωτεχνικές συνθήκες. Συχνά πρέπει να εξασφαλιστούν τα τεχνικά και χωματουργικά έργα της οδού από τις γεωλογικές μεταβολές (κατολισθήσεις, ρευστοποιήσεις εδαφών, κλπ). Αυστηρά χρονοδιαγράμματα ολοκλήρωσης των μελετών: Η χρηματοδότηση, η οποία σε σημαντικό βαθμό προέρχεται από την Ευρωπαϊκή Ένωση, εξασφαλίζεται μόνο όταν τηρείται αυστηρά το χρονοδιάγραμμα του συγκεκριμένου έργου, για το οποίο εγκρίθηκε. Οποιαδήποτε καθυστέρηση ενδέχεται να θέσει σε κίνδυνο και την μελλοντική χρηματοδότηση από Ευρωπαϊκά Ταμεία άλλων οδικών τμημάτων. Περιορισμένοι εσωτερικοί πόροι: Η ΕΟΑΕ υπόκειται σε ανώτατο όριο ως προς τους εσωτερικούς πόρους, γεγονός που προκαλεί δυσκολίες στην διεκπεραίωση του μεγάλου όγκου των εργασιών ελέγχου/επισκοπήσεων, επίβλεψης των μελετών κλπ. Η εταιρία από το 1996 διαχειρίστηκε πάνω από 1500 συμβάσεις μελετών και διενήργησε πάνω από 15000 ελέγχους/επισκοπήσεις μελετών. Στο Σχήμα 3 εμφανίζεται ο συνολικός αριθμός επισκοπήσεων ανά αντικείμενο μελέτης. 5000 4000 3000 2000 1000 0 Highway Bridges Tunnels Geological-Geotechn Hydraulics E&M Architectural Environmental Landscaping 2

Σχήμα 3. Συνολικός αριθμός επισκοπήσεων ανά αντικείμενο μελέτης 2. ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΠΡΟΔΙΑΓΡΑΦΩΝ ΚΑΙ ΠΡΟΤΥΠΩΝ 2.1 Οδηγίες Σύνταξης Μελετών Έργων Οδοποιίας Για τη συστηματική οργάνωση του μελετητικού έργου και την καθοδήγηση των Μελετητών, ώστε οι μελέτες να συντάσσονται και να ελέγχονται με ενιαίο τρόπο, καταστρώθηκαν Οδηγίες Σύνταξης Μελετών Έργων Οδοποιίας (ΟΣΜΕΟ) [3], οι οποίες περιέχουν τις αρχές σχεδιασμού και προδιαγραφές για μελέτες Οδοποιίας, Γεωτεχνικών, Τεχνικών, Σηράγγων, Ηλεκτρολογικών και Μηχανολογικών εργασιών και Υδραυλικών, δηλαδή των μελετών που απαιτούνται για την κατασκευή έργου οδοποιίας. Στις ΟΣΜΕΟ περιγράφονται οι γενικές αρχές που χρησιμοποιούνται ως βάση για την εκπόνηση των μελετών, συμπεριλαμβανομένων των κανονισμών, της μεθοδολογίας, των βασικών απαιτήσεων σχετικά με τον τρόπο υποβολής, τον έλεγχο, τις εγκρίσεις μελετών κλπ, για όλα τα στάδια μελέτης καθώς και για τις επιτόπου έρευνες. Η επιτυχής εφαρμογή των ΟΣΜΕΟ αποτέλεσε πρόκριμα για την συγκρότηση από το ΥΠΕΧΩΔΕ της Επιτροπής Διευρωπαϊκών Δικτύων για τη σύνταξη των Οδηγιών Μελετών Οδικών Έργων (ΟΜΟΕ). Η Επιτροπή Διευρωπαϊκών Δικτύων αξιοποίησε την διατιθέμενη στις ΟΣΜΕΟ τεχνογνωσία στην δημιουργία των ΟΜΟΕ. 2.2 Οδηγίες Σύνταξης Μελετών Οπλισμένων Επιχωμάτων Στο έργο της ΕΟΑΕ βρίσκει ευρεία εφαρμογή η κατασκευή επιχωμάτων με πολύ απότομες κλίσεις (50 0-70 0 ), η ευστάθεια των οποίων ενισχύεται με εσωτερικούς συνθετικούς οπλισμούς (οπλισμένα επιχώματα). Τα οπλισμένα επιχώματα αποτελούν σύγχρονη τεχνική στην κατασκευή χωματουργικών έργων στη χώρα μας, με σημαντικά τεχνικά και περιβαλλοντικά πλεονεκτήματα, για τη μελέτη τους όμως δεν είχε αναπτυχθεί ελληνικό κανονιστικό πλαίσιο και οι προδιαγραφές άλλων χωρών δεν έχουν ενιαίο τρόπο θεώρησης του συντελεστή ασφαλείας και της σεισμικής φόρτισης. Η Ένωση Επιστημόνων της Εγνατία Οδός Α.Ε., ο επιστημονικός σύλλογος των Μηχανικών της Εγνατία Οδός Α.Ε., αξιοποίησε τις γνώσεις των μελών της και σε συνεργασία με καθηγητές πανεπιστημίων και ερευνητές σχετικού επιστημονικού αντικειμένου, καθώς και μελετητές μεγάλης εμπειρίας στα οπλισμένα επιχώματα, δημιούργησε τις Οδηγίες Σύνταξης Μελετών Οπλισμένων Επιχωμάτων [4], οι οποίες αποτελούν παράρτημα των ΟΣΜΕΟ. 2.3 Σύνταξη Προτύπων Μελετών 2.3.1 Πρότυπες Μελέτες Οχετών και Τοίχων Αντιστήριξης Στον άξονα της Εγνατίας Οδού υπάρχουν περίπου 1210 οχετοί και μεγάλο μήκος τοίχων αντιστήριξης. Η τεχνική και οικονομική σημασία τους στην κατασκευή είναι δυσανάλογα μεγαλύτερη του μεγέθους τους, καθώς η κατασκευή τους προηγείται της κατασκευής των χωματουργικών έργων και επομένως, η έγκαιρη ολοκλήρωση τους ανοίγει ουσιαστικά το μέτωπο της κατασκευής. Επιπλέον, με την γρήγορη ολοκλήρωση της κατασκευής των μικρών τεχνικών και των αντίστοιχων επιχωμάτων περιορίζεται η περιπορία των εργοταξιακών οχημάτων, με θετική επίδραση στην πρόοδο της κατασκευής [5]. Για να είναι δυνατή η απρόσκοπτη κατασκευή του έργου και να περιοριστεί ο όγκος των μελετών, εκπονήθηκαν τυπικές μελέτες οχετών με άνοιγμα από 2x2 m μέχρι 6x5 m και για ύψος επίχωσης μέχρι 10 m και τυπικές μελέτες τοίχων αντιστήριξης ύψους μέχρι 10 m. 2.3.2 Πρότυπες μελέτες λεπτομερειών σηράγγων Η τυποποίηση των λεπτομερειών ηλεκτρομηχανολογικών (Η/Μ) εγκαταστάσεων που ενσωματώνονται στις εργασίες διάνοιξης και σκυροδέτησης σηράγγων διευκολύνει σημαντικά την κατασκευή των έργων πολιτικού 3

μηχανικού, αποτρέποντας την προσφυγή σε εξεζητημένες λύσεις ιδιοκατασκευών. Στα πρότυπα περιλαμβάνονται οι μελέτες λεπτομερειών για τις εγκάρσιες οδεύσεις πεζών και οχημάτων, τα ερμάρια έκτακτης ανάγκης, το χώρο ηλεκτρικών πινάκων, τους τηλεφωνικούς θαλάμους κλπ. 2.3.3 Πρότυπες μελέτες λεπτομερειών Ηλεκτρομηχανολογικών Εγκαταστάσεων Σηράγγων Η τοποθέτηση των Η/Μ εγκαταστάσεων είναι μια από τις τελευταίες εργασίες που εκτελούνται πριν την απόδοση της οδού στην κυκλοφορία. Κατά κανόνα οι εργασίες αυτές βρίσκονται στην «κρίσιμη διαδρομή» του χρονοδιαγράμματος της κατασκευής. Η τυποποίηση τους δημιουργεί ομοιομορφία στην κατασκευή και κατ επέκταση μείωση του χρόνου και του κόστους εγκατάστασης. Τα Πρότυπα κατασκευής Η/Μ εγκαταστάσεων καλύπτουν τον οδοφωτισμό, το δίκτυο σωληνώσεων αναμονής, τον φωτισμό γεφυρών, τις υποδομές των Η/Μ εγκαταστάσεων και την διάταξη και εγκατάσταση του εξοπλισμού (Φωτισμός, Αερισμός, Διαχείριση Κυκλοφορίας κλπ) των σηράγγων. 2.3.4 Πρότυπες μελέτες Κτιρίων Κέντρων Εξυπηρέτησης Σηράγγων Για την κατασκευή των Κτιρίων Εξυπηρέτησης Σηράγγων (ΚΕΣ) εφαρμόζονται πρότυπες μελέτες κελυφών κτιρίων, οι οποίες καλύπτουν το σύνολο σχεδόν των απαιτήσεων της ΕΟΑΕ. Ανάλογα με τις ανάγκες σε εξοπλισμό ή προσωπικό, που τα ΚΕΣ πρέπει να στεγάσουν, γίνονται οι αναγκαίες προσαρμογές. Η επιλογή των υλικών των όψεων γίνεται με κριτήριο την καλύτερη προσαρμογή τους στο περιβάλλον. 2.3.5 Πρότυπες Αρχιτεκτονικές Μελέτες Στομίων Σηράγγων Για την αρχιτεκτονική διαμόρφωση των στομίων των σηράγγων εκπονήθηκαν και εφαρμόζονται πρότυπες μελέτες. Η επιλογή της λύσης γίνεται με γνώμονα τις περιβαλλοντικές, μορφολογικές και κλιματολογικές συνθήκες της περιοχής. Με την εφαρμογή προτύπων μελετών επιτυγχάνεται: Καλύτερη αξιοποίηση του προσωπικού της Διεύθυνσης Μελετών, διότι δεν ασχολείται με θέματα που έχουν ήδη επιλυθεί. Μείωση του όγκου και του κόστους των μελετών. Επιτάχυνση των εργασιών κατασκευής. Η τυποποίηση επιτρέπει την καλύτερη οργάνωση των συνεργείων με αποτέλεσμα τη βελτίωση της απόδοσης τους. Καλύτερη αξιοποίηση του εξοπλισμού των αναδόχων. Σχήμα 4. Στόμιο σήραγγας και ΚΕΣ 4

2.4 Εφαρμογές Πληροφοριακών Συστημάτων (GIS) Για την κατάλληλη ανάλυση και παρουσίαση του τεράστιου όγκου πληροφοριών που αφορούν τις γέφυρες, η Εγνατία Οδος Α.Ε. ανέπτυξε εξειδικευμένες εφαρμογές GIS, οι οποίες χαρακτηρίζονται από γρήγορη ανάκτηση των σχετικών πληροφοριών, ακρίβεια δεδομένων και εποπτική παρουσίαση των στοιχείων. Δείγματα εφαρμογών του GIS παρουσιάζονται στα Σχήματα 5 και 6. Σχήμα 5. GIS Γεωλογικών Σχήμα 6. GIS Τεχνικών 2.5 Μητρώο Γεφυρών Οι μελέτες 800 περίπου γεφυρών, άνω διαβάσεων και κάτω διαβάσεων της Εγνατίας Οδού και των καθέτων αξόνων που έχουν ελεγχθεί από Ελεγκτή και έχουν εγκριθεί από την ΕΟΑΕ, καταχωρήθηκαν σε βάση δεδομένων, σε ψηφιακή μορφή. Για κάθε γέφυρα δημιουργείται ένα αρχείο το οποίο περιλαμβάνει τα χαρακτηριστικά και τα σχέδια της γέφυρας, το όνομα του μελετητή του ελεγκτή και του κατασκευαστή κλπ. Με τη δημιουργία μητρώου γεφυρών επιτυγχάνεται: Υποστήριξη και επιτάχυνση του έργου της Διεύθυνσης Μελετών κατά τη φάση σχεδιασμού των γεφυρών με την αξιοποίηση στοιχείων από ήδη μελετήθηκες γέφυρες. Παροχή αξιόπιστων ποσοτικών στοιχείων σε πρώιμο στάδιο μελέτης, η οποία όμως είναι αποφασιστικής σημασίας στην όλη προδημοπρασιακή διαδικασία παραγωγής Δημοσίων Έργων. Συστηματικότερη τυποποίηση των μελετών ανά κατηγορία τεχνικών. Διευκόλυνση της Διεύθυνσης Λειτουργίας στον έλεγχο της επάρκειας αντοχής των γεφυρών για την παραχώρηση άδειας διέλευσης υπέρβαρου οχήματος. Παροχή σε όλες τις τεχνικές Υπηρεσίες της χώρας, αλλά και σε όλο τον μελετητικό και κατασκευαστικό κόσμο, ενός εύχρηστου εργαλείου στη διαδικασία μελέτης, δημοπράτησης και κατασκευής των Δημοσίων Έργων οδοποιίας. 5

2.6 Σύστημα Διασφάλισης Ποιότητας 2.6.1 Σύστημα Διασφάλισης Ποιότητας Εκπόνησης Μελετών Η ποιότητα του μελετητικού έργου και το χρονοδιάγραμμα ολοκλήρωσης καθορίζονται στο Αντικείμενο Εργασιών. Έχει καθιερωθεί στις υποχρεώσεις των μελετητών το σύστημα διασφάλισης ποιότητας στις υποβολές των μελετών, με συνέπεια: Πιστότερη τήρηση του χρονοδιαγράμματος εκπόνησης της μελέτης. Έγκαιρο εντοπισμό των προβλημάτων και γρήγορη λήψη των κατάλληλων μέτρων αντιμετώπισης τους Καλύτερο συντονισμό μεταξύ διαφορετικών μελετητικών γραφείων, ιδιαίτερα σημαντικό πρόβλημα στις πολυθεματικές μελέτες. Καλύτερη παρακολούθηση της εξέλιξης της μελέτης από την ΕΟΑΕ. Ομοιομορφία στην παρουσίαση των μελετών. Δημιουργία ηλεκτρονικών αρχείων μελετών συμβατών μεταξύ τους και με το σύστημα αρχειοθέτησης της ΕΟΑΕ. 2.6.2 Σύστημα Διασφάλισης Ποιότητας Διαχείρισης Μελετών Η ΕΟΑΕ εφαρμόζει Σύστημα Διασφάλισης Ποιότητας, πιστοποιημένο από τον ΕΛΟΤ, για την έγκριση των μελετών και την διαχείριση των αντίστοιχων συμβάσεων. Λειτουργικές Διαδικασίες καλύπτουν όλο το φάσμα των δραστηριοτήτων, με σκοπό την καλύτερη οργάνωση της εργασίας του προσωπικού της ΕΟΑΕ και κατά συνέπεια την αύξηση της παραγωγικότητας του. Παράλληλα, ελέγχεται και αξιολογείται η απόδοση των εργαζόμενων. Όλες οι ενέργειες για την επισκόπηση και έγκριση των μελετών και των Πιστοποιήσεων των μελετητικών εργασιών ολοκληρώνονται εντός καθορισμένου χρονοδιαγράμματος. 3. ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΣΥΜΒΑΣΕΩΝ ΚΑΙ ΠΟΡΩΝ 3.1 Συμφωνίες Πλαίσιο Από το 1997 ήδη, η ΕΟΑΕ καθιέρωσε την πολιτική των προθεσμιακών συμβάσεων (call up contracts) για την εκπόνηση ή τον έλεγχο μελετών κοινού τεχνικού θέματος. Αυτό το είδος των συμβάσεων, ως συμβάσεις πλαίσιο, προβλέπεται στον Ν. 3316/2005 [6], με συγκεκριμένους περιορισμούς. Οι ανάδοχοι μελετητές επιλέγονται μέσω διαγωνισμών με βάση γενική περιγραφή του θεματικού αντικειμένου των μελετητικών εργασιών. Υπογράφονται άμεσα συμβάσεις Πλαίσιο και μόλις προκύψει ανάγκη για εκπόνηση ή έλεγχο μελέτης ανατίθεται συγκεκριμένο αντικείμενο με αντίστοιχη επί μέρους σύμβαση, που αποτελεί την οικονομική δέσμευση. Με την εφαρμογή των προθεσμιακών συμβάσεων: Μειώθηκε ο συνολικός χρόνος ανάθεσης κάθε μελετητικής εργασίας, καθώς παραλείπονται, για τα επί μέρους αντικείμενα εργασιών, τα στάδια της διακήρυξης ή της πρόσκλησης και της υπογραφής της σύμβασης με τις τυπικές καθυστερήσεις. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα την ταχύτερη ολοκλήρωση των μελετών και παρέχει την δυνατότητα έγκαιρης ένταξης νέων έργων σε χρηματοδοτικά προγράμματα. Εξασφαλίστηκε η άμεση αντιμετώπιση οποιουδήποτε μελετητικού προβλήματος προέκυψε στην φάση κατασκευής. Δόθηκε η δυνατότητα επιλογής του καταλληλότερου μελετητή ανάλογα με τα κριτήρια που τίθενται για το συγκεκριμένο μελετητικό αντικείμενο (εξειδικευμένη εμπειρία, διαθεσιμότητα χρόνου κλπ). 6

3.2 Ελεγκτές Μελετών Οι απαιτήσεις για αυστηρότερο έλεγχο των μελετών γεφυρών και σηράγγων, οδήγησαν στη χρησιμοποίηση Ελεγκτών (Checkers), που είναι μελετητικά γραφεία πολύ μεγάλης εμπειρίας. Με τη χρησιμοποίηση τους επιτυγχάνεται: Ενδελεχής έλεγχος της μελέτης ως προς τις παραδοχές, την ακρίβεια των υπολογισμών και την πληρότητα της. Ολοκληρωμένες μελέτες με περιορισμένα προβλήματα στην κατασκευή: η ποιότητα των μελετών διασφαλίζεται από την επισκόπηση της ΕΟΑΕ και τον Ελεγκτή. Αξιοποίηση της διεθνούς εμπειρίας: Οι Εκλεκτές προσλαμβάνονται με διεθνείς διαγωνισμούς, γεγονός που συντελεί στην μεταφορά και ενσωμάτωση στο έργο διεθνούς τεχνογνωσίας Βέλτιστη διαχείριση των εσωτερικών πόρων: Το προσωπικό της Διεύθυνσης Μελετών μπορεί να διεκπεραιώσει μεγαλύτερο αριθμό επισκοπήσεων, αξιοποιώντας την εργασία των Ελεγκτών. Αναβάθμιση των ελληνικών μελετητικών γραφείων: Οι απαιτήσεις για καλύτερες μελέτες οδήγησαν στην ανάπτυξη τους, καλύτερη στελέχωση και πρόσθετο εξοπλισμό 3.3 Ειδικοί Εμπειρογνώμονες Ανατίθεται σε Έλληνες και ξένους διακεκριμένους Ειδικούς Εμπειρογνώμονες (Experts) εξειδικευμένη έρευνα, με στόχο να δοθούν σε στενά χρονικά πλαίσια λύσεις σε πρωτότυπα και δυσεπίλυτα προβλήματα, όπως οριακής εφαρμογής κανονισμών, σεισμικής μόνωσης γεφυρών, γεωλογικής ευστάθειας, διέλευσης πλησίον σεισμικών ρηγμάτων, θεμελίωσης σε ρευστοποιήσιμα εδάφη κ.α. Με τη γνωμοδότηση επιτροπών Εμπειρογνωμόνων διεθνούς καταξίωσης διευκολύνεται η λήψη αποφάσεων σε περιπτώσεις σημαντικών τεχνικών προβλημάτων, όπου τα ζητήματα ασφάλειας και κόστους είναι κρίσιμης σημασίας. 3.4 Παρακολούθηση με Γεωτεχνικά Όργανα Στα πλαίσια της γεωτεχνικής έρευνας εγκαταστάθηκε μεγάλος αριθμός γεωτεχνικών οργάνων, πιεζόμετρων και αποκλισιόμετρων. Για τη μακροπρόθεσμη παρακολούθηση των εγκατεστημένων οργάνων σε όλες τις φάσεις του έργου (μελέτη, κατασκευή, λειτουργία) συστάθηκε Ομάδα Παρακολούθησης Γεωτεχνικών Οργάνων (ΟΠΓΟ). Η ΟΠΓΟ προωθεί στη Διεύθυνση Μελετών τα αποτελέσματα των μετρήσεων που λαμβάνει σε τακτά χρονικά διαστήματα, για τον καθορισμό των επακόλουθων ενεργειών. Από την αξιολόγηση των μετρήσεων εξακριβώθηκαν οι γεωλογικά προβληματικές περιοχές και προσδιορίστηκαν τα χαρακτηριστικά της αστάθειας τους (βάθος, κατεύθυνση, ταχύτητα κινήσεων κλπ). Τα στοιχεία αυτά χρησιμοποιούνται στη λήψη αποφάσεων για την επιλογή χάραξης και κατάλληλων μέτρων σταθεροποίησης. Από την παρακολούθηση των μετρήσεων των εγκατεστημένων οργάνων αξιολογείται η αποτελεσματικότητα και η απόδοση των μέτρων σταθεροποίησης κατά την φάση λειτουργίας του έργου. 3.5 Παρουσία του μελετητή στην κατασκευή Για την απρόσκοπτη και ορθή εφαρμογή των μελετών σημαντικών γεφυρών και σηράγγων, η ΕΟΑΕ υιοθέτησε την παρουσία των μελετητών επί τόπου των έργων για την παρακολούθηση και την καταγραφή της κατασκευής. Με τον τρόπο αυτό γίνεται άμεσος έλεγχος των παραδοχών και της επάρκειας της μελέτης και εάν 7

καθίσταται ανάγκη μικρές τροποποιήσεις της. Θετικά αποτελέσματα είναι η επιτυχής ολοκλήρωση δύσκολων τεχνικά έργων, αλλά και η σημαντική εμπειρία που αποκομίζουν οι μελετητές σε κατασκευαστικά θέματα. 3.6 Παρακολούθηση των επιστημονικών εξελίξεων Η συμμετοχή της ΕΟΑΕ σε ερευνητικά προγράμματα (IRIS, ΑσΠροΓε, ΟASYS κά), καθώς και στελεχών της εταιρίας σε Επιστημονικές Επιτροπές διεθνών Οργανισμών, όπως οι PIARC, fib και IABSE, συμβάλλει στην μεταφορά και ενσωμάτωση στο έργο της Εγνατίας Οδού των σύγχρονων τάσεων σε θέματα εφαρμογής κανονισμών και της διεθνούς εμπειρίας στην πρακτική αντιμετώπιση τεχνικών και διαχειριστικών προβλημάτων. Παράλληλα βέβαια, προβάλλεται και η ελληνική τεχνογνωσία σε διεθνές επίπεδο. 4. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Η ΕΟΑΕ έχει διαχειριστεί την μελέτη, την κατασκευή και την λειτουργία του μεγάλου και τεχνικά δυσχερούς έργου της Εγνατίας Οδού. Εξ αρχής αναγνώρισε τη σημασία και τις δυσκολίες της διαχείρισης των μελετών και δημιούργησε ένα σύστημα ικανό να διαχειριστεί αποτελεσματικά τον μοναδικό για τα ελληνικά δεδομένα όγκο μελετών. Το ολοκληρωμένο σύστημα διαχείρισης που θεσμοθετήθηκε συνέβαλε στην ποιοτική αναβάθμιση των μελετών με άμεσο θετικό αποτέλεσμα τον περιορισμό των δυσκολιών στην κατασκευή του αυτοκινητόδρομου. Επιπλέον, συνέβαλε στη βέλτιστη αξιοποίηση της διαθέσιμης εθνικής και ευρωπαϊκής χρηματοδότησης, στην αναβάθμιση των ελληνικών μελετητικών γραφείων και στην εφαρμογή προηγμένων τεχνικών στην χώρα μας. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ 1. Konstantinidis G., I. Papazioga, I. Rentzeperis and E. Sarridou (2007) Technical Challenges and Solutions in the Management of the Designs in a Motorway Project IABSE Conference, Weimar, Germany, CD Proceedings paper No A670 2. Konstantinidis D and A. Maravas, (2003) Egnatia Motorway concrete bridges statistics. Proceedings of the 31 st ASECAP Study and Information Days, pp 92-109, Portoroz, Slovenia 3. Οδηγίες Σύνταξης Μελετών Έργων Οδοποιίας (ΟΣΜΕΟ), EOAE, Ιούνιος 2001 4. Οδηγίες Σύνταξης Μελετών Οπλισμένων Επιχωμάτων, Ενωση Επιστημόνων ΕΟΑΕ, Οκτώβριος 2007 5. Abeysinghe R., G. Konstantinidis and S. Lambropoulos (1999) «Managing the Design of Structures in a Mega Project», 7 th Civil Comp, Proceedings Vol. 4, pp 123-131, Oxford, UK 6. Νόμος 3316/2005, «Ανάθεση και εκτέλεση δημοσίων συμβάσεων εκπόνησης μελετών και παροχής συναφών υπηρεσιών και άλλες διατάξεις», ΦΕΚ 42 Α 22.2.2005 8