1 ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΓΡΑΦΕΙΟ ΣΥΝΔΕΣΜΟΥ ΣΚΟΠΙΑ ΓΡΑΦΕΙΟ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΚΑΙ ΕΜΠΟΡΙΚΩΝ ΥΠΟΘΕΣΕΩΝ
2 ΕΙΔΗΣΕΙΣ Δραστηριότητα εγχώριων εταιριών της πγδμ Χαμηλότερες τιμές για την ενέργεια και τις μεταφορές των μεταλλουργικών εταιρειών ζητά ο Γενικός Διευθυντής της Makstil Ο Γενικός Διευθυντής της μεταλλουργικής εταιρείας των Σκοπίων «Makstil» ζήτησε από την κυβέρνηση να εξασφαλίσει, μέσω επιχορηγήσεων, χαμηλότερες τιμές ηλεκτρικής ενέργειας, φυσικού αερίου και μεταφορών για τις μεταλλοβιομηχανίες της χώρας, ώστε οι τελευταίες να αντεπεξέλθουν στη διεθνή οικονομική κρίση. Αναφορικά με τη «Makstil», ο ίδιος δήλωσε ότι η παραγωγή της έχει μειωθεί κατά 40%. Κατά την εκτίμησή του, η εταιρεία δεν πρόκειται να παρουσιάσει ζημίες, ωστόσο, εάν δεν υπάρξει η προαναφερθείσα κρατική βοήθεια, δεν θα μπορέσει να επενδύσει στην ανάπτυξη και στον εκσυγχρονισμό της παραγωγής της. Παύση παραγωγής μεταλλουργικών εταιρειών λόγω διακοπής της παροχής φυσικού αερίου Λόγω της πλήρους διακοπής της παροχής φυσικού αερίου στην πγδμ, οι εταιρείες Makstil και 11 Oktomvri σταμάτησαν την παραγωγή τους, καθώς δεν είχαν τη δυνατότητα να καταφύγουν στη χρήση εναλλακτικών πηγών ενέργειας. Ο Γενικός Διευθυντής της Makstil ανέφερε ότι η υποχρεωτική αυτή αδράνεια της εταιρείας του συνεπάγεται ημερήσιες ζημίες ύψους 150.000 ευρώ. Οι υπόλοιπες 24 μεταλλουργίες που χρησιμοποιούν φυσικό αέριο, στράφηκαν στη χρήση αργού πετρελαίου και συνέχισαν την παραγωγή τους. Άδεια για παροχή διεθνών ταχυδρομικών υπηρεσιών δόθηκε στην Ταχυδρομική Υπηρεσία της πγδμ Η Ρυθμιστική Αρχή για τις ταχυδρομικές υπηρεσίες στην πγδμ χορήγησε στην Ταχυδρομική Υπηρεσία της χώρας την πρώτη άδεια για παροχή διεθνών ταχυδρομικών υπηρεσιών. Έξι ακόμη εταιρείες έλαβαν άδεια για επέκταση των ταχυδρομικών υπηρεσιών τους στην απελευθερωμένη ταχυδρομική αγορά. Οι εν λόγω άδειες έχουν ισχύ πέντε ετών. Ξένες εταιρίες στην πγδμ επενδύσεις - εξαγορές Αναβολή μεγάλων ξένων επενδύσεων στην πγδμ Η γαλλική εταιρεία Montupet η οποία κατασκευάζει ανταλλακτικά από αλουμίνιο για κινητήρες αυτοκινήτων ανέβαλε την έναρξη της παραγωγής της στην πγδμ, η οποία είχε προγραμματιστεί να ξεκινήσει τον επόμενο Απρίλιο, καθώς αναμένει να ενημερωθεί για το ύψος των παραγγελιών που θα έχει από τις αυτοκινητοβιομηχανίες με τις οποίες συνεργάζεται. Ο Υπουργός άνευ χαρτοφυλακίου της πγδμ, κ. V. Samak, υπεύθυνος για την προσέλκυση ξένων επενδύσεων στην πγδμ, υπογράμμισε ότι η γαλλική επένδυση δεν ακυρώθηκε αλλά αναβλήθηκε για ένα τρίμηνο. Επίσης, η τουρκική εταιρεία «TAV», η οποία επρόκειτο να εκσυγχρονίσει τα αεροδρόμια της χώρας, πρόκειται να καθυστερήσει την επένδυσή της, λόγω προβλημάτων με την απαλλοτρίωση της γης γύρω από τα αεροδρόμια, καθώς και με την προετοιμασία των έργων. Εκπρόσωποι της κυβέρνησης της πγδμ ανακοίνωσαν ότι οι ανωτέρω επενδύσεις δεν πρόκειται να ακυρωθούν, αλλά να καθυστερήσουν για κάποιο μικρό χρονικό διάστημα, ενώ επίσης ενημέρωσαν ότι θα αναβληθεί και η κατασκευή του οικισμού «Sunny City» στο όρος Vodno στα Σκόπια, αξίας περίπου 100 εκατ. ευρώ. Σύμφωνα με ανεπίσημες πληροφορίες, η ισραηλινή κατασκευάστρια εταιρεία, η οποία έχει ήδη
3 καταβάλει 3,6 εκατ. ευρώ για την γη όπου θα κατασκευαστεί ο οικισμός, πιθανότατα θα ακυρώσει τελικά την επένδυσή της λόγω γραφειοκρατικών εμποδίων. Τέλος, σύμφωνα με δημοσιεύματα, υπό αναμονή βρίσκονται οι επενδύσεις της «Iskra» και της «Agrokor». Νέα αντιπαράθεση μεταξύ Κυβέρνησης της πδγμ και EVN Ο πρωθυπουργός της πγδμ Nikola Gruevski ζήτησε από τη Ρυθμιστική Επιτροπή Ενέργειας της χώρας να εξετάσει κατά πόσο οι συχνές διακοπές στην παροχή ηλεκτρικής ενέργειας από πλευράς EVN, αυστριακών συμφερόντων, είναι δικαιολογημένες. Ο ίδιος σε δήλωσή του ανέφερε ότι είναι απογοητευμένος από το έργο της εταιρείας, καθώς και ότι αυτή αποτελεί κακό παράδειγμα για τους ξένους επενδυτές στη χώρα. Η διοίκηση της EVN εξέφρασε την κατάπληξή της από τη δήλωση του πρωθυπουργού, καθώς και τη λύπη της, διότι ο τελευταίος δεν είναι σε θέση να διακρίνει την πρόοδο στην οποία έχει φτάσει η εταιρεία στη χώρα. Τραπεζικός Τομέας Κέρδη για τις τράπεζες της πδγμ το 2008 Το πρώτο εννεάμηνο του 2008 οι τράπεζες της πγδμ πραγματοποίησαν κέρδη ύψους 55 εκατ. ευρώ. Ειδήσεις ελληνικού ενδιαφέροντος Προσφορά για την Cosmofon από τουρκική εταιρεία Σύμφωνα με μέσα ενημέρωσης στην πγδμ, η τουρκική εταιρεία τηλεπικοινωνιών «Turkcell» υπέβαλε αρχική προσφορά για την εξαγορά του παρόχου κινητής τηλεφωνίας «Cosmofon». Σύμφωνα με τις ίδιες πηγές, ενδιαφέρον έχουν επίσης εκφράσει η «Telecom» της Αυστρίας, η «Telecom» της Σλοβενίας, η «Telenor» και διάφορα Investment Funds. Οικονομικές σχέσεις της πγδμ με άλλες χώρες Ίδρυση εμπορικού επιμελητηρίου πγδμ Τουρκίας Εμπορικό επιμελητήριο πγδμ Τουρκίας ιδρύθηκε και άρχισε να λειτουργεί στα Σκόπια στις 22 Δεκεμβρίου 2008. ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ Οικονομική κατάσταση στην πγδμ Γενικά Οικονομικά μεγέθη του 2008 Όπως ανακοίνωσε η Στατιστική Υπηρεσία της πγδμ, το 2008 το ΑΕΠ της χώρας αυξήθηκε κατά 5,3% (το τελευταίο τρίμηνο του έτους η αύξηση ήταν 4%). Η μεγαλύτερη αύξηση σημειώθηκε στον κατασκευαστικό τομέα (15%), στο εμπόριο, τη γεωργία, τον τομέα των μεταλλείων και τη βιομηχανία. Η ανεργία στο τέλος του έτους ήταν 33,8%. Ο μέσος μισθός ανήλθε στα 16.090 δηνάρια (περίπου 263 ευρώ), σημειώνοντας πραγματική αύξηση 2% σε σύγκριση με το κόστος διαβίωσης.
4 Το εμπορικό έλλειμμα της πγδμ την περίοδο Ιανουαρίου Νοεμβρίου 2008 Σύμφωνα με την Στατιστική Υπηρεσία της πγδμ, το εμπορικό έλλειμμα της χώρας την περίοδο Ιανουαρίου Νοεμβρίου 2008 ανήλθε στα 2,66 δισ. δολλάρια. Ο συνολικός όγκος των εμπορικών ανταλλαγών της πγδμ με τις άλλες χώρες το ίδιο διάστημα ήταν 9,38 δισ. δολλάρια, αυξημένος κατά 31,8% σε σύγκριση με την ίδια περίοδο του 2007. Η κάλυψη των εισαγωγών από τις εξαγωγές ήταν 58,5%. Το μεγαλύτερο μερίδιο στις εξαγωγές της χώρας, κατά το ανωτέρω διάστημα καταλαμβάνουν το σιδηρονικέλιο, τα προϊόντα σιδήρου και χάλυβα καθώς και τα ενδύματα και στις εισαγωγές το ακατέργαστο πετρέλαιο, η ηλεκτρική ενέργεια και τα οχήματα. Οι μεγαλύτεροι εμπορικοί εταίροι της πγδμ ήσαν η Σερβία, η Γερμανία, η Ελλάδα, η Ρωσία και η Βουλγαρία που καλύπτουν το 50,2% του συνόλου των εμπορικών ανταλλαγών. Τα «αδύνατα σημεία» της οικονομίας της πγδμ το 2008 Οικονομικοί αναλυτές της πγδμ εκτιμούν ότι τα «αδύνατα σημεία» της οικονομίας της χώρας το 2008 υπήρξαν η ανεργία, το κλιμακούμενο εμπορικό έλλειμμα, η μείωση της ανταγωνιστικότητας και των ξένων επενδύσεων, όπως επίσης και ο υψηλός πληθωρισμός. Το «καλάθι της νοικοκυράς» στην πγδμ τον Δεκέμβριο 2008 Όπως αναφέρουν τοπικά δημοσιεύματα, το «καλάθι της νοικοκυράς» για μια τετραμελή οικογένεια στην πγδμ τον Δεκέμβριο 2008 κόστισε, για τα βασικά μόνο είδη, 12.575 δηνάρια (περίπου 205 ευρώ), παρουσιάζοντας αύξηση 2,8% σε σύγκριση με έναν μήνα πριν. Στο 3-4,5% η μεγέθυνση της οικονομίας της πγδμ το 2009 Σύμφωνα με τον Διοικητή της Κεντρικής Τράπεζας της πγδμ, κ. P. Gosev, η επίτευξη ανάπτυξης 3-4,5% το 2009 θα θεωρηθεί επιτυχία για την πγδμ. Ο ίδιος προσέθεσε ότι, το επόμενο έτος, ο πληθωρισμός αναμένεται να κυμανθεί μεταξύ 2,2% και 3,4% και το έλλειμμα τρεχουσών συναλλαγών στο υψηλό επίπεδο του 10-11% του ΑΕΠ. Ο κ. Gosev υπογράμμισε, επίσης, ότι είναι δύσκολο να προβεί σε προβλέψεις για το επόμενο έτος καθώς δεν είναι καθόλου εύκολο να προσδιοριστούν η σοβαρότητα και η διάρκεια της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης, καθώς και οι επιπτώσεις που θα έχει στις χώρες με μικρές ανοιχτές οικονομίες. Προσέθεσε, δε, ότι το 2009 η Κεντρική Τράπεζα της πγδμ θα πρέπει να δώσει μεγαλύτερη έμφαση στην ανάλυση των κινήσεων στο ισοζύγιο πληρωμών της χώρας καθώς η μεγαλύτερη πρόκληση για τις οικονομικές αρχές θα είναι ο χειρισμός του ελλείμματος τρεχουσών συναλλαγών και οι κινήσεις του ισοζυγίου των κεφαλαιακών μεταβιβάσεων και χρηματοοικονομικών συναλλαγών. Οι ξένοι επιχειρηματίες στην πγδμ εξακολουθούν να διαμαρτύρονται για τα ίδια προβλήματα. Σύμφωνα με ορισμένους πρέσβεις ξένων χωρών στην πγδμ, το 2009 θα είναι, για την τελευταία, έτος μεγάλων προκλήσεων -πολιτικών και οικονομικών- κυρίως εξ αιτίας της διεθνούς οικονομικής κρίσεως, η οποία αναπόφευκτα θα επηρεάσει και τη χώρα. Όπως εκτιμούν οι ίδιοι, το επιχειρηματικό κλίμα στη χώρα έχει βελτιωθεί. Ωστόσο, οι ξένοι επιχειρηματίες εξακολουθούν να προσφεύγουν σε αυτούς παραπονούμενοι για τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν στην πγδμ και τα οποία παραμένουν τα ίδια και ταλανίζουν τον επιχειρηματικό κόσμο της χώρας εδώ και χρόνια (όπως η μη σωστή εφαρμογή των κανονισμών για τους διεθνείς διαγωνισμούς και τις δημόσιες προμήθειες και η αναποτελεσματικότητα του δικαστικού συστήματος). Σύμφωνα με τον επικεφαλής της διπλωματικής αντιπροσωπίας της ΕΕ στην πγδμ κ. Erwan Fouere, η κυβέρνηση της χώρας διαθέτει ένα καλό πρόγραμμα σε σχέση με ορισμένες αποφάσεις που πρέπει να ληφθούν, όπως η μείωση των φόρων, εντούτοις οι ξένοι επιχειρηματίες αντιμετωπίζουν ακόμη δυσκολίες κατά την επιχειρηματική δραστηριοποίησή τους στη χώρα. Επίσης, η
5 πρέσβης της Ολλανδίας κα Simone Filippini ανέφερε ότι, δεδομένης της διεθνούς οικονομικής κρίσης, η κυβέρνηση της πγδμ θα πρέπει να αναθεωρήσει τις σχέσεις της με το ΔΝΤ, καθώς και ότι, κατά την άποψή της, οι μεγάλες ξένες εταιρείες δεν είναι ακόμη διατεθειμένες να έλθουν στη χώρα, ενώ η κυβέρνηση δεν δίνει τη δέουσα σημασία προς τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις, τις οποίες η πγδμ θα μπορούσε να ελκύσει περισσότερο ως επενδυτικός προορισμός. Μειωμένη η βιομηχανική παραγωγή στην πγδμ το Νοέμβριο 2008 Σύμφωνα με τη Στατιστική Υπηρεσία της πγδμ, η βιομηχανική παραγωγή της χώρας το Νοέμβριο 2008 ήταν μειωμένη κατά 2,9% σε σύγκριση με τον ίδιο μήνα του 2007. Κατά την ίδια πηγή, η μείωση αυτή οφείλεται στην πτώση που σημειώθηκε στον ενεργειακό τομέα. Ο αριθμός των εργαζομένων στον τομέα της βιομηχανίας της πγδμ τον ίδιο μήνα μειώθηκε κατά 3,1% σε σύγκριση με την ίδια περίοδο του παρελθόντος έτους. Η Στατιστική Υπηρεσία ενημέρωσε ακόμη ότι την περίοδο Ιανουαρίου Νοεμβρίου 2008 και σε σύγκριση με την ίδια περίοδο του 2007, η βιομηχανική παραγωγή αυξήθηκε κατά 7%. Αύξηση της απασχόλησης στην πγδμ το τρίτο τετράμηνο 2008 Βάσει των στοιχείων της Στατιστικής Υπηρεσίας της πγδμ, το τρίτο τετράμηνο 2008 ο αριθμός των εργαζομένων στη χώρα αυξήθηκε κατά 3,6% σε σύγκριση με την ίδια περίοδο του παρελθόντος έτους, ενώ η ανεργία μειώθηκε κατά 1,9%. Σύμφωνα με την ίδια πηγή, ο οικονομικά ενεργός πληθυσμός της χώρας ανέρχεται στα 925.000 άτομα, εκ των οποίων εργάζονται τα 620.000. ΑΕΠ, Κατά Κεφαλήν ΑΕΠ Αύξηση του ΑΕΠ της πγδμ το τρίτο τετράμηνο 2008 Σύμφωνα με τη Στατιστική Υπηρεσία της πγδμ, το ΑΕΠ της χώρας το τρίτο τετράμηνο 2008 αυξήθηκε κατά 5,5% σε σύγκριση με την ίδια περίοδο του 2007. Η μεγαλύτερη αύξηση (10,6%) καταγράφηκε στον μεταποιητικό τομέα, τα λατομεία και ορυχεία και στον τομέα της παροχής ηλεκτρικής ενέργειας. Ο αγροτικός τομέας σημείωσε αύξηση 5,8%, ο κατασκευαστικός τομέας 5,5% και οι τουριστικές υπηρεσίες και υπηρεσίες catering 7%. Βιομηχανική Πολιτική Το κράτος αύξησε τη συμμετοχή του στις τέσσερις μεγάλες ζημιογόνες επιχειρήσεις Το Κοινοβούλιο της πγδμ αποφάσισε τα χρέη των τεσσάρων μεγάλων ζημιογόνων επιχειρήσεων της χώρας «OHIS» από τα Σκόπια, «EMO» από την Αχρίδα, «Tobacco Combine-Prilep» και «Eurocompoziti» από το Prilep να μετατραπούν σε μόνιμο μετοχικό κεφάλαιο του κράτους στις ανωτέρω εταιρείες. Σημειώνεται ότι οι επιχειρήσεις αυτές είναι ζημιογόνες εδώ και μακρά χρονική περίοδο, ενώ η κυβέρνηση της πγδμ έχει προσπαθήσει επανειλημμένως να τις πωλήσει. Αγροτική Πολιτική Σύμφωνα με την Συνομοσπονδία Αγροτών της πγδμ, το 2009 αναμένεται να είναι μία από τις δυσκολότερες χρονιές για τον αγροτικό τομέα της χώρας. Η Συνομοσπονδία θεωρεί κρίσιμη την κατάσταση σε σχέση με τις αγροτικές εξαγωγές, καθώς οι γειτονικές χώρες, στις οποίες η πγδμ κυρίως εξάγει αγροτικά προϊόντα, έχουν αισθανθεί ήδη τις συνέπειες της οικονομικής κρίσης, οπότε η εκ μέρους τους ζήτηση αναμένεται μειωμένη. Ακόμη, η Συνομοσπονδία Αγροτών υποδέχθηκε θετικά την απόφαση της κυβέρνησης της χώρας να διπλασιάσει τις αγροτικές επιχορηγήσεις για το 2009.
6 Επιχορηγήσεις για τους αγρότες της πγδμ Σύμφωνα με απόφαση της κυβέρνησης της πγδμ, το 2009 θα δοθούν επιχορηγήσεις προς τους αγρότες της χώρας ύψους 70 εκατ. ευρώ. Το 2008 οι αγροτικές επιχορηγήσεις ανήλθαν στα 45 εκατ. ευρώ. Ειδικοί ωστόσο επισημαίνουν ότι οι επιχορηγήσεις που δόθηκαν το περασμένο έτος ήσαν μάλλον αναποτελεσματικές, καθώς στους επιχορηγούμενους αγροτικούς τομείς δεν σημειώθηκε αύξηση της παραγωγής, ενώ εκεί όπου η παραγωγή αυξήθηκε, δεν υπήρξε δυνατότητα διάθεσής της (όπως συνέβη στην περίπτωση των γαλακτοπαραγωγών). Ακόμη, κατά τους ίδιους, οι Υπηρεσίες για την αγορά του αγροτικού πλεονάσματος, τις οποίες είχε εξαγγείλει η κυβέρνηση, δεν λειτούργησαν, ενώ η κροατική εταιρεία Agrokor, για την οποία υπήρχε η προσμονή ότι θα βοηθούσε τους αγρότες της χώρας να διαθέσουν τα προϊόντα τους στο εξωτερικό, τελικά δεν προέβη στην επένδυσή της στη χώρα. Ενέργεια Αυξημένη η ζήτηση για όλες τις μορφές ενέργειας στην πγδμ το 2009 Σύμφωνα με το προτεινόμενο ενεργειακό ισοζύγιο για το 2009 που υπέβαλε το Υπουργείο Οικονομικών της πδγμ, η ενεργειακή ζήτηση στη χώρας για το έτος προβλέπεται σε 131.260 TJ, αυξημένη κατά 4,36% σε σύγκριση με το 2008. Η ζήτηση εκτιμάται ότι θα είναι αυξημένη για όλους τους τομείς της ενέργειας, ειδικά για ηλεκτρική ενέργεια, πετρελαϊκά παράγωγα, φυσικό αέριο και καυσόξυλα. Σύμφωνα με τις ίδιες προβλέψεις, η εγχώρια παραγωγή θα καλύψει το 53,6% της ζήτησης, ενώ η υπόλοιπη ενέργεια θα εισαχθεί. Ωστόσο, παραμένει αβέβαιο εάν η ζήτηση θα φτάσει σε τόσο υψηλά επίπεδα, δεδομένου ότι οι σχετικές εκτιμήσεις έγιναν πριν από τον Αύγουστο, όταν δεν είχαν ακόμη προκύψει οι επιπτώσεις της διεθνούς οικονομικής κρίσης για την οικονομία της χώρας. Οι μεγάλοι καταναλωτές ενέργειας, κυρίως οι μεταλλουργικές εταιρείες, ανακοίνωσαν πρόσφατα ότι το 2009 η παραγωγή τους θα συρρικνωθεί και συνεπώς η ζήτησή τους για ενέργεια θα είναι μικρότερη. Η αντιπολίτευση στην πγδμ κατηγόρησε την κρατική εταιρεία ηλεκτρισμού «ELEM» για χειραγώγηση σε σχέση με τις εισαγωγές ηλεκτρικής ενέργειας. Το κόμμα της αντιπολίτευσης SDSM κατηγόρησε την κρατική εταιρεία ηλεκτρισμού «ELEM» για χειραγώγηση σε σχέση με τις εισαγωγές ηλεκτρικής ενέργειας. Συγκεκριμένα, το SDSM ανέφερε ότι για τους δύο διαγωνισμούς που προκήρυξε η ELEM για την εισαγωγή επιπρόσθετης ηλεκτρικής ενέργειας προοριζόμενης να καλύψει το ενδεχόμενο μεγαλύτερης από το προβλεπόμενο κατανάλωσης, υπεύθυνη είναι η εταιρεία διανομής ενέργειας «MEPSO». Ακόμη, ότι δεν παρουσιάζεται ανάγκη για την εν λόγω εισαγωγή. Εκπρόσωποι της ELEM απέρριψαν τις κατηγορίες και τόνισαν ότι η όλη διαδικασία είναι νόμιμη και διαφανής. Εισαγωγές ενέργειας Η κρατική εταιρεία ενέργειας της πγδμ ELEM πρόκειται να εισαγάγει 217 GWh ηλεκτρικής ενέργειας από τη σλοβενική εταιρεία Geni-I και την ελβετική εταιρεία EFT A.G. Η εισαγόμενη ενέργεια, της οποίας η αξία ανέρχεται στα 16 εκατ. ευρώ, προβλεπόταν ότι θα καλύψει τις ανάγκες της περιόδου Ιανουαρίου Απριλίου και συγκεκριμένα τις απώλειες του δικτύου της εταιρείας διανομής ενέργειας EVN. Η τελευταία ανακοίνωσε ότι οι απώλειες στο δίκτυό της ανέρχονται σε 80 GWh (11%). Πάντως, στελέχη της ELEM δήλωσαν ότι, βάσει του ενεργειακού ισοζυγίου 2009 που υιοθετήθηκε προσφάτως από την κυβέρνηση της χώρας καθώς και βάσει των σχετικών προβλέψεων για την ενεργειακή ζήτηση, δεν θα γίνουν εισαγωγές ενέργειας για τον Απρίλιο.
7 Δεν θα επιχορηγηθεί η ηλεκτρική ενέργεια για τις βιομηχανίες της πγδμ Όπως δήλωσε ο Υπουργός Οικονομίας της πγδμ Fatmir Besimi, κατά το τρέχον έτος και στο πλαίσιο της απελευθέρωσης του ενεργειακού τομέα, δεν θα υπάρξει επιχορήγηση της ηλεκτρικής ενέργειας για τις βιομηχανίες της χώρας. Μελέτη για τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας στην πδγμ Ο Υπουργός Οικονομίας της πγδμ Fatmir Belimi και ο Πρόεδρος της Ακαδημίας Επιστημών και Τεχνών της πγδμ (ΜANU), υπέγραψαν συμφωνία, βάσει της οποίας η Ακαδημία θα ετοιμάσει μελέτη για τη χρήση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στη χώρα. Συγκεκριμένα, η MANU θα παράσχει λεπτομερή επισκόπηση όλων των διαθέσιμων πηγών περιβαλλοντολογικά «καθαρής» ενέργειας, καθώς και της δυνατότητας χρήσης τους. Άρχισε η λειτουργία του θερμοηλεκτρικού σταθμού του Negotino Ο θερμοηλεκτρικός σταθμός του Negotino άρχισε πριν από λίγες ημέρες τη λειτουργία του. Η διοίκησή του ανακοίνωσε ότι ο σταθμός θα λειτουργεί στο ήμισυ της δυναμικότητάς του, δηλ. στα 95 MW. Μεταφορές Επικοινωνία Ορισμός κρατικού εκπροσώπου στο Δ.Σ. του εθνικού αερομεταφορέα της πγδμ Ο Υπουργός Μεταφορών της πγδμ και η Διοίκηση της αεροπορικής εταιρείας ΜΑΤ υπέγραψαν δύο παραρτήματα επί της, ισχύουσας από το 2000, Συμφωνίας δια της οποίας παραχωρήθηκε στην εταιρεία το καθεστώς του εθνικού αερομεταφορέα. Στα εν λόγω παραρτήματα προβλέπεται, μεταξύ άλλων, ο ορισμός εκπροσώπου της κυβέρνησης στο Διοικητικό Συμβούλιο της "ΜΑΤ", η ρύθμιση όλων των ζητημάτων που παρέμειναν ανοιχτά από την υπογραφή της αρχικής Συμφωνίας καθώς και η εναρμόνιση της νομοθεσίας για την πολιτική αεροπορία με το κοινοτικό δίκαιο. Πάντως, μερίδα του Τύπου θεωρεί ότι με τον ορισμό εκπροσώπου της κυβέρνησης στο Δ.Σ. της εταιρείας, ο έλεγχός της μεταβιβάζεται εμμέσως στο κράτος. Εξ άλλου, σύμφωνα με τον κ. Z. Petrovski, Πρόεδρο του Διοικητικού Συμβουλίου της "ΜΑΤ", η "αποκλειστικότητα" του εθνικού αερομεταφορέα δεν αποτελεί πλέον μέρος της Συμφωνίας αλλά αυτό δεν θα επιφέρει αλλαγή στη θέση της εταιρείας στην αγορά καθώς, ούτως ή άλλως, η "ΜΑΤ" αντιμετωπίζει ήδη σημαντικό ανταγωνισμό από 12 αλλοδαπές αεροπορικές εταιρείες στη χώρα. Ο ίδιος υπογράμμισε, επίσης, ότι η "ΜΑΤ" θα παραμείνει ο "τακτικός"(regular) αερομεταφορέας της χώρας έως το 2010, όπως προβλέπεται από τη Συμφωνία του 2000. Η έμφαση για τις εμπορικές πτήσεις στο αεροδρόμιο του Stip Σύμφωνα με τον Υπουργό Μεταφορών της πγδμ, το εμπορευματικό αεροδρόμιο στο Stip πρόκειται να λειτουργήσει ως το κεντρικό αεροδρόμιο της χώρας για εμπορικές πτήσεις. Οικονομική Κατάσταση Άλλο Η ΕΕ θέτει και πάλι υπό διερεύνηση την αγορά τηλεπικοινωνιών της πγδμ Η αγορά τηλεπικοινωνιών της πγδμ έχει τεθεί και πάλι υπό διερεύνηση από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, λόγω των στρεβλώσεων που παρουσιάζει ο ανταγωνισμός στον τομέα της σταθερής τηλεφωνίας. Ως εκ τούτου, μέσα στον Ιανουάριο αναμένεται η έλευση στα Σκόπια αποστολής της ΕΕ, αρμόδιας για θέματα καινοτομίας, τεχνολογίας πληροφορικής και κοινωνικών πολιτικών, η οποία θα συγκεντρώσει στοιχεία για τις εξελίξεις στη σταθερή τηλεφωνία, την πώληση της Cosmofon, τη λειτουργία της Ρυθμιστικής Αρχής Ηλεκτρονικών Επικοινωνιών και του Ραδιοτηλεοπτικού Συμβουλίου, καθώς και για τα μέτρα για την παρεμπόδιση της μονοπωλιακής συγκέντρωσης των ΜΜΕ.
8 Οι εταιρείες στην πγδμ αποσύρουν τα κεφάλαιά τους από το Χρηματιστήριο των Σκοπίων για να αποφύγουν την υποτίμηση των μετοχών τους Οι εταιρείες στην πγδμ άρχισαν να αγοράζουν μαζικά της μετοχές τους στο Χρηματιστήριο των Σκοπίων προκειμένου να μειώσουν τα κόστη τους και, προ πάντων, να προστατεύσουν το κεφάλαιό τους από εχθρικές εξαγορές καθώς και υποτίμηση των μετοχών τους λόγω της οικονομικής κρίσης. Οι περισσότερες από τις εταιρείες που αποσύρουν τα κεφάλαιά τους από το Χρηματιστήριο είναι εκείνες, των οποίων οι μετοχές υπόκεινται στις περισσότερες συναλλαγές και συνιστούν τους δείκτες MBI-10 και MBID. Οι εταιρείες σκοπεύουν να προσφέρουν ξανά τις μετοχές τους στο Χρηματιστήριο όταν οι τιμές τους αρχίσουν πάλι να αυξάνονται. Το νέο σύστημα καταβολής μεικτών μισθών στην πγδμ Το νέο σύστημα καταβολής μεικτών μισθών στην πγδμ άρχισε να ισχύει από 1 ης Ιανουαρίου, ενώ οι πρώτοι μισθοί που θα έχουν υπολογισθεί βάσει αυτού θα καταβληθούν τον ερχόμενο Φεβρουάριο. Παράλληλα με την εφαρμογή του νέου συστήματος, πρόκειται να μειωθούν οι ασφαλιστικές εισφορές υγείας και σύνταξης (από το 32% στο οποίο ανέρχονταν, μειώνονται πλέον στο 28%, ενώ το 2011 θα μειωθούν περαιτέρω στο 22%). Επιπροσθέτως προς τις αλλαγές αυτές, το κατώτατο όριο αμοιβής για το οποίο δεν θα καταβάλλεται προσωπικός φόρος εισοδήματος, αυξάνεται από τα 3.300 δηνάρια (περίπου 54 ευρώ) στα 7.000 δηνάρια (114 ευρώ). Σύμφωνα με τη λογική που διαπνέει το νέο σύστημα καταβολής μισθών, το σύνολο του μισθού περιλαμβάνει πλέον την αποζημίωση για έξοδα διατροφής και μεταφοράς και αυξάνει το ποσοστό επί του μισθού που προορίζεται για ασφαλιστική εισφορά σύνταξης. Οι εργοδότες, εκτός από το μισθό των εργαζομένων, υποχρεούνται επίσης να καταβάλλουν και τις ασφαλιστικές εισφορές των τελευταίων για σύνταξη και υγεία. Τέλος, ο φόρος καταβάλλεται από τους εργαζομένους. Σύμφωνα με τον Υπουργό Οικονομικών της πγδμ Trajko Slavevski, το νέο σύστημα καταβολής μεικτών μισθών πρόκειται να δημιουργήσει μέσα σε έναν μήνα επιπρόσθετα έσοδα ύψους δύο εκατομμυρίων ευρώ, λόγω της διαφοράς στον αριθμό ανάμεσα σε όσους υπόκεινται στην καταβολή προσωπικού φόρου εισοδήματος και σε όσους υπόκεινται στην καταβολή ασφάλειας σύνταξης. Η Κυβέρνηση της πγδμ και το Υπουργείο Οικονομικών οι μεγαλύτεροι πελάτες των Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης Η Κυβέρνηση της πγδμ και το Υπουργείο Οικονομικών κατατάσσονται στους μεγαλύτερους πελάτες των Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης στον τομέα των διαφημίσεων, καταλαμβάνοντας από κοινού τη 13 η θέση (χωριστά η Κυβέρνηση κατατάσσεται στην 33 η θέση και το Υπουργείο Οικονομικών στην 24). Το σύνολο των χρημάτων που ξόδεψαν για διαφημίσεις ανέρχεται, συνολικά, στα 3,1 εκατ. ευρώ. Οικονομική πολιτική στην πγδμ Κρατικός Προϋπολογισμός Στις 29 Δεκεμβρίου, εγκρίθηκε ο Προϋπολογισμός της πγδμ για το 2009 από το Κοινοβούλιο της χώρας με 64 ψήφους υπέρ και εννιά κατά. Οι δαπάνες προβλέπεται να ανέρθουν σε 164,2 δισ. δηνάρια και τα έσοδα σε 153,2 δισ. δηνάρια. Το έλλειμμα του προϋπολογισμού θα ανέλθει σε 2,8% του ΑΕΠ. Το 59% των εσόδων θα προέρθουν από φορολογία (αύξηση κατά 9,3% από τον προηγούμενο προϋπολογισμό) και το προβλεπόμενο έλλειμμα θα χρηματοδοτηθεί μέσω δανεισμού από το εξωτερικό. Σημειωτέον είναι ότι στην εισηγητική έκθεση του Προϋπολογισμού αναφέρεται ότι η κινητήρια δύναμη της ανάπτυξης της οικονομίας θα είναι η βιομηχανία, κυρίως λόγω του γεγονότος ότι οι εγκαταστάσεις που δημιουργήθηκαν μέσω των ξένων άμεσων
9 επενδύσεων στη χώρα ξεκίνησαν την παραγωγή τους και λόγω των βελτιωμένων επιδόσεων των εγχώριων βιομηχανιών. Τραπεζικά Νομισματικά Μειωμένη η εμπιστοσύνη στο δηνάριο Η Κεντρική Τράπεζα τονίζει ότι το δηνάριο παραμένει σταθερό Οι τραπεζίτες της πγδμ προειδοποιούν ότι τα αποταμιευτικά αποθέματα σε δηνάρια μειώνονται και ότι η εμπιστοσύνη στο εγχώριο νόμισμα παρουσιάζει κάμψη. Επίσης, οι ιδιοκτήτες των γραφείων ανταλλαγής συναλλάγματος αναφέρουν ότι παρουσιάζεται μεγαλύτερη ζήτηση για ευρώ και μικρότερη για δηνάρια και αποδίδουν το γεγονός στο φόβο για υποτίμηση του τελευταίου. Οι τραπεζίτες ωστόσο υποστηρίζουν ότι υπάρχουν επαρκή αποθέματα σε ευρώ στην αγορά συναλλάγματος και δεν υπάρχει λόγος πανικού λόγω της αύξησης της τιμής που επέβαλε η Κεντρική Τράπεζα, καθώς η αύξηση αυτή είναι μόνο 0,10 δηνάρια. Η τιμή πώλησης του ευρώ στον κατάλογο συναλλαγματικών ισοτιμιών της Κεντρικής Τράπεζας της πγδμ είναι 61,69 δηνάρια. Σημειώνεται ότι τον Ιανουάριο 2008 οι βραχυπρόθεσμες αποταμιεύσεις του πληθυσμού της χώρας σε εγχώριο νόμισμα ανέρχονταν σε 34 δισ. και σε ξένο συνάλλαγμα σε 49 δισ. δηνάρια. Έπειτα από 10 μήνες, οι αποταμιεύσεις σε εγχώριο νόμισμα μειώθηκαν σε 32 δισ. και σε ξένο συνάλλαγμα αυξήθηκαν σε 54,8 δισ. δηνάρια. Η κατάσταση παρουσιάζεται διαφορετική όσον αφορά στις μακροπρόθεσμες καταθέσεις των πολιτών σε ξένο νόμισμα, οι οποίες τον Ιανουάριο 2008 ανέρχονταν σε 2,8 δισ. δηνάρια ενώ τον Οκτώβριο ίδιου έτους τριπλασιάστηκαν σε 6,5 δισ. δηνάρια. Ο διοικητής της Κεντρικής Τράπεζας της πγδμ Petar Gosev δήλωσε ότι υπάρχουν διαθέσιμα επαρκή αποθέματα σε ευρώ και ως εκ τούτου δεν υπάρχει κίνδυνος υποτίμησης του δηναρίου. Τόνισε μάλιστα ότι το τελευταίο θα παραμείνει σταθερό. Επίσης, η Κεντρική Τράπεζα έχει ορίσει τους στόχους της νομισματικής πολιτικής για το 2009. Σύμφωνα με σχετική ανακοίνωσή της, θα συνεχίσει να εφαρμόζει τη στρατηγική διατήρησης σταθερής συναλλαγματικής ισοτιμίας του δηναρίου, προκειμένου ο πληθωρισμός να παραμείνει σε χαμηλό και σταθερό επίπεδο. Μέτρα για την αύξηση της ρευστότητας των τραπεζών της πγδμ Το Συμβούλιο της Κεντρικής Τράπεζας της πγδμ αποφάσισε τη λήψη εκτάκτων μέτρων για την αύξηση της ρευστότητας των τραπεζών της χώρας. Η ρευστότητα των τραπεζών έχει μειωθεί εξ αιτίας της απότομης αύξησης των μακροπρόθεσμων δανείων. Γενικά Οικονομική Πολιτική - Άλλο Πρόγραμμα της κυβέρνησης της πδγμ για τη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας προϊόντων και υπηρεσιών της χώρας Η κυβέρνηση της πδγμ υιοθέτησε πρόγραμμα για τη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας των προϊόντων και των υπηρεσιών της χώρας. Στο πλαίσιο του εν λόγω προγράμματος προβλέπονται επιχορηγήσεις ύψους 4 εκατ. δηναρίων (άνω των 65.000 ευρώ) προς τις ιδιωτικές εταιρείες για την εισαγωγή διεθνών προτύπων, όπως το ISO και HACCP, καθώς και οικονομική βοήθεια ύψους 12 εκατ. δηναρίων για συμμετοχή σε εμπορικές εκθέσεις και για τις προσπάθειες επέκτασης σε νέες αγορές. Άρνηση των πωλητών στις λαϊκές αγορές για χρήση ταμειακών μηχανών Οι διευθυντές των λαϊκών αγορών της πγδμ διαμαρτυρήθηκαν προς την κυβέρνηση της χώρας ότι δεν μπορούσαν να πείσουν τους πωλητές να εγκαταστήσουν ταμειακές μηχανές για την έκδοση οικονομικών αποδείξεων, όπως προέβλεπε νέος σχετικός νόμος
10 που θα εφαρμοζόταν από 1 ης Ιανουαρίου 2009, με αποτέλεσμα να απειλούνται με επιβολή προστίμων ύψους 13.000 16.000 ευρώ ή με φυλάκιση ενός έως πέντε ετών. Ακολούθησε κλείσιμο πολλών λαϊκών αγορών και πορείες διαμαρτυρίας των πωλητών τους. Έπειτα από όλα αυτά, η κυβέρνηση αναθεώρησε την εν λόγω απόφασή της και ο πρωθυπουργός της χώρας δήλωσε ότι η εφαρμογή ταμειακών αποδείξεων στις λαϊκές αγορές θα γίνει υποχρεωτική όταν η πγδμ ενταχθεί στην ΕΕ. Εξωτερικό Εμπόριο Τελωνειακά Δασμολογικά Ποσοστώσεις Εισαγωγικοί Φόροι Νέα τελωνειακή διαδικασία για τον εκτελωνισμό των προϊόντων Η Διεύθυνση Τελωνείων της πγδμ παρουσίασε τη νέα, απλουστευμένη τελωνειακή διαδικασία που θα ισχύει στο εξής. Βάσει της νέας ρύθμισης, οι εταιρείες, αφού πρώτα ανταποκριθούν στις απαραίτητες προδιαγραφές και λάβουν τη συγκατάθεση της Διεύθυνσης Τελωνείων, θα έχουν τη δυνατότητα να πραγματοποιούν τον εκτελωνισμό των προϊόντων στις δικές τους εγκαταστάσεις. Έως τώρα έχουν λάβει τη σχετική συγκατάθεση περίπου εκατό εταιρείες. Η επιχειρηματική κοινότητα της χώρας υποδέχθηκε θετικά τη νέα ρύθμιση, η οποία αναμένεται ότι θα μειώσει το κόστος των εταιρειών και θα επιταχύνει τις εισαγωγικές και εξαγωγικές διαδικασίες. Στους μεθοριακούς σταθμούς της πγδμ η έκδοση αδειών για εισαγωγή προϊόντων ζωικής προέλευσης Από 1 ης Ιανουαρίου, οι άδειες για την εισαγωγή προϊόντων ζωικής προέλευσης θα εκδίδονται στους μεθοριακούς σταθμούς της χώρας. Έως τώρα, οι εν λόγω άδειες εκδίδονταν από κρατικές υπηρεσίες με μία διαδικασία που απαιτούσε χρονικό διάστημα από 15 έως 30 ημέρες. ΘΕΣΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ Υποστήριξη Επενδυτικών Δραστηριοτήτων Κοινοτικά Προγράμματα Το 2009 η πγδμ θα είναι σε θέση να χρησιμοποιήσει 83,5 εκατ. ευρώ για επενδύσεις στην αγροτική ανάπτυξη, εκ των οποίων τα 31,3 εκατ. θα προέλθουν από κονδύλια της ΕΕ, ενώ τα υπόλοιπα από κρατικούς πόρους. ΔΙΕΘΝΕΙΣ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΙ Η διοίκηση του Χρηματιστηρίου Σκοπίων διενήργησε κλειστό διαγωνισμό για την εξεύρεση στρατηγικού εταίρου. Για το σκοπό αυτό, απέστειλε προς μεγάλα ευρωπαϊκά και περιφερειακά χρηματιστήρια πρόσκληση για την από μέρους τους εκδήλωση ενδιαφέροντος. Σύμφωνα με δημοσιεύματα, η διοίκηση του Χρηματιστηρίου Σκοπίων προτιμά ως νέο ιδιοκτήτη το Χρηματιστήριο της Κροατίας. Ενδιαφέρον επίσης, σύμφωνα με τις ίδιες πηγές, έχουν εκδηλώσει το χρηματιστήριο της Βιέννης και το σκανδιναβικό χρηματιστήριο CMX, ενώ τα χρηματιστήρια της Γερμανίας και της Πολωνίας έχουν παραιτηθεί της σχετικής προσπάθειας. Η αξία του Χρηματιστηρίου Σκοπίων εκτιμάται στα 10 εκατ. ευρώ περίπου, ενώ μέτοχοί του είναι περίπου 20 τράπεζες και χρηματοπιστωτικοί οίκοι. Οι μεγαλύτεροι μέτοχοι ανάμεσά τους είναι οι εταιρείες Fersped και ΤΤΚ που κατέχουν περίπου το 20% του μετοχικού του κεφαλαίου.
11 Το Υπουργείο Οικονομίας της πγδμ ανακοίνωσε τον τρίτο κατά σειρά διεθνή διαγωνισμό για την κατασκευή των υδροηλεκτρικών εργοστασίων «Cebren» και «Galiste». Η αξία της εν λόγω συμφωνίας ανέρχεται στα 538,5 εκατ. ευρώ. Ο προηγούμενος διαγωνισμός ακυρώθηκε έπειτα από παρατηρήσεις που διατύπωσαν οι δυνητικοί επενδυτές «RWE» από τη Γερμανία και «Verbunntplant» από την Αυστρία. Η εταιρεία ηλεκτρικής ενέργειας της πγδμ ELEM επέλεξε, έπειτα από διεθνή διαγωνισμό, την κροατική εταιρεία Alstom για να εκσυγχρονίσει τη θυγατρική της Energetika. Το εν λόγω πρόγραμμα ανέρχεται σε αξία στα 2,7 εκατ. ευρώ.