ΛΥΚΕΙΟ ΣΟΛΕΑΣ Σχολική χρονιά 2008-2009 ΓΡΑΠΤΕΣ ΠΡΟΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΙΟΥΝΙΟΥ 2009 Μάθημα: Επιστήμη Περιβάλλοντος Τάξη : Β Ημερομηνία: Παρασκευή, 5 Ιουνίου 2009 Ώρα: 07:45 10:15 ΒΑΘΜΟΣ Αριθμητικώς:... Ολογράφως:... Υπογραφή:... ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ:... ΤΜΗΜΑ:... ΑΡ.:... Το εξεταστικό δοκίμιο αποτελείται από δώδεκα (12) σελίδες. Οδηγίες: Να γράψετε με πέννα χρώματος μπλε ή μαύρου. Δεν επιτρέπεται η χρήση διορθωτικού υγρού. Να γράψετε τις απαντήσεις σας στο εξεταστικό δοκίμιο στον κενό χώρο, μετά από κάθε ερώτηση. Το εξεταστικό δοκίμιο αποτελείται από τα μέρη Α', Β', Γ'. Να απαντήσετε σε όλα τα μέρη. Σύνολο μονάδων 100
ΜΕΡΟΣ Α' Να απαντήσετε σε όλες τις ερωτήσεις. Κάθε ορθή απάντηση βαθμολογείται με πέντε (5) μονάδες. 1. α) Τι ονομάζουμε μεταβολισμό; β) Πότε τα κύτταρα χαρακτηρίζονται ευκαρυωτικά; 2. Να περιγράψετε πώς δημιουργήθηκε το νησί της Κύπρου. 3. Να περιγράψετε πώς σχηματίστηκαν τα κοιτάσματα του γαιάνθρακα και του πετρελαίου στον πλανήτη μας. Σελίδα 2
4. α) Να περιγράψετε το πείραμα του Παστέρ. Ποιο είναι το συμπέρασμα του πειράματος; β) Με βάση το πιο κάτω άρθρο να απαντήσετε στην ερώτηση: «Από το πρώτο κύτταρο, η ζωή αναπτύχθηκε σε ένα θεαματικό κόσμο σχημάτων και μεγεθών, από τους μικροσκοπικούς ψύλλους έως τον θεόρατο βασιλιά των δεινόσαυρων Τυρρανόσαυρο, από τους αργοκίνητους στο πέταγμα γύπες έως τους ταχυτάτους ξιφίες από τα φτερίτζια έως τις δελεαστικές και πανέμορφες ορχιδέες. Πώς όμως μια λειτουργική φτερούγα ξεπετάχτηκε εκεί που δεν φύτρωνε πριν ή πώς τα άνθη μπόρεσαν να ανθίσουν σε ένα κόσμο που δεν φύτρωναν λουλούδια- παραμένει ένα από τα πιο γοητευτικά και δύσκολα ερωτήματα.» Ποια είναι η σημασία της αμφιγονίας ως τρόπος αναπαραγωγής και ποια είναι η θεωρία της εξέλιξης; 5. Να εξηγήσετε τις συνέπειες της αποψίλωσης των δασών για το περιβάλλον. Σελίδα 3
6. Για να ζήσουν οι οργανισμοί χρειάζονται ενέργεια. Την ενέργεια οι οργανισμοί την παίρνουν από τον ήλιο με τη φωτοσύνθεση. Να εξηγήσετε τη σημασία της φωτοσύνθεσης για τη ζωή στο πλανήτη μας. (Σύνολο μονάδων 30) ΜΕΡΟΣ Β Να απαντήσετε σε τέσσερις (4) από τις έξι (6) ερωτήσεις. Κάθε ορθή απάντηση βαθμολογείται με δέκα (10) μονάδες. 1. α) Να σχεδιάσετε τη δομή ενός χλωροπλάστη, να ονομάσετε και να υποδείξετε τα διάφορα μέρη του. (Μονάδες 4) β) Να γράψετε την εξίσωση της φωτοσύνθεσης με χημικούς τύπους ή λέξεις. γ) Ποια είναι τα αντιδρώντα μόρια στη «φωτεινή φάση»; Σελίδα 4
δ) Σε ποιο συγκεκριμένο μέρος του χλωροπλάστη γίνεται η φωτεινή φάση της φωτοσύνθεσης; ε) Ποια προϊόντα παράγονται κατά τη φωτεινή φάση της φωτοσύνθεσης και πού καταλήγουν τελικά; 2. Να εξηγήσετε το ρόλο της φωτοσύνθεσης και της κυτταρικής αναπνοής. (Μονάδες 10) Σελίδα 5
3. α) Να εξηγήσετε τον όρο ανακυκλώσιμη πηγή ενέργειας. β) Να γράψετε δύο (2) λόγους που δημιουργούν την ανάγκη αντικατάστασης των ορυκτών καυσίμων (πετρέλαιο, άνθρακας φυσικά αέρια) σαν πηγή ενέργειας. γ) Να εξηγήσετε τον όρο βιομάζα και να αναφέρετε γιατί τα στερεά βιοκαύσιμα δεν χρησιμοποιούνται σαν πηγή ενέργειας στη Κύπρο. δ) Να ονομάσετε δύο (2) εναλλακτικές πηγές ενέργειας, αντί των ορυκτών καυσίμων, που εσείς προτείνετε να αξιοποιηθούν περαιτέρω στην Κύπρο. Να δικαιολογήσετε την απάντησή σας. 4. α) Να εξηγήσετε το φαινόμενο του θερμοκηπίου. (Μονάδες 4) Σελίδα 6
β) Να γράψετε πέντε (5) πιθανές μελλοντικές επιπτώσεις στον πλανήτη αν αυξηθεί η δράση του φαινομένου του θερμοκηπίου. γ) Να ονομάσετε τρία (3) μέτρα που πρέπει να ληφθούν ώστε να ελαχιστοποιηθεί το πιο πάνω φαινόμενο. 5. α) Να ερμηνεύσετε τους πιο κάτω οικολογικούς όρους: Πληθυσμός Βιοκοινότητα Οικοσύστημα Σελίδα 7
β) Αφού διαβάσετε το πιο κάτω άρθρο να απαντήσετε στην ερώτηση: «Στον υδροβιότοπο της Ορόκλινης ζουν αρκετοί οργανισμοί, ζωικοί και φυτικοί, υδρόβια και υδρόφιλα φυτά, μικροοργανισμοί, σκουλήκια, κουνούπια και άλλα έντομα, βατράχια, ψάρια, νερόφιδα, ποντίκια, πάπιες και θηρευτές, όπως οχιές και γυπαετοί. Ο υδροβιότοπος περιβάλλεται από γη που καλλιεργείται, σπίτια και ξενοδοχεία. Επιπλέον, λόγω του ότι βρίσκεται κοντά στη θάλασσα, το νερό είναι υφάλμυρο-δηλαδή περιέχει υψηλά ποσοστά άλατος.» Οι κάτοικοι της περιοχής παραπονιούνται για αυξημένους αριθμούς κουνουπιών και θέλουν να χρησιμοποιήσουν ένα δηλητήριο που προσομοιάζει στο απαγορευμένο λανέϊτ. Χρησιμοποιώντας την επιστημονική γνώση που κατέχετε, να γράψετε μία μικρή παράγραφο στην τοπική εφημερίδα, όπου θα εξηγείτε στους κατοίκους της περιοχής, πώς η χρήση αυτής της ουσίας για ψεκασμό θα ζημιώσει το τοπικό οικοσύστημα. Στο τέλος της παραγράφου να εισηγηθείτε ένα τρόπο έλεγχου του αριθμού των κουνουπιών, που είναι πιο φιλικός προς το περιβάλλον. (Μονάδες 4) 6. α) Ποια είδη Homo sapiens γνωρίζετε; β) Τι γνωρίζετε για τον άνθρωπο του Νεάντερταλ; γ) Να γράψετε τα γενικά χαρακτηριστικά των Αυστραλοπιθήκων και να εισηγηθείτε πώς εξελίχθηκαν σε καινούργιο είδος. (Μονάδες 4) (Σύνολο μονάδων 40) Σελίδα 8
ΜΕΡΟΣ Γ' Να απαντήσετε στις δύο (2) από τις τρεις (3) ερωτήσεις. Κάθε ορθή απάντηση βαθμολογείται με 15 μονάδες. 1. α) Να σχεδιάσετε τη δομή ενός μιτοχονδρίου, να ονομάσετε και να υποδείξετε τα διάφορα μέρη του. β) Να γράψετε τη γενική χημική εξίσωση της κυταρικής αναπνοής. γ) Ποια είναι η λειτουργία της εσωτερικής μεμβράνης του μιτοχονδρίου. δ) Να γράψετε τρεις (3) διαφορές μεταξύ της φωτοσύνθεσης και της κυτταρικής αναπνοής. 1.... 2...... 3... ε) Ένα μόριο γλυκόζης μπαίνει σε αλκοολική ζύμωση. Να περιγράψετε την πορεία των χημικών αντιδράσεων μέχρι τέλους. Σελίδα 9
ζ) Πώς εξηγείται το γεγονός ότι ο άνθρωπος ενώ κάνει γαλακτική ζύμωση, δεν μπορεί να κάνει και αλκοολική; η) Να εξηγήσετε γιατί συνεχίζουμε να αναπνέουμε βαθιά μετά από έντονη μυϊκή προσπάθεια. 2. α) Πώς ονομάζονται οι οργανισμοί που συνθέτουν μόνοι τους την τροφή τους; β) Τι είναι και πώς λειτουργεί ένα φωτοσύστημα; γ) Να ονομάσετε τρεις παράγοντες και να εξηγήσετε πώς επηρεάζουν το ρυθμό της φωτοσύνθεσης. (Μονάδες 6) δ) Ποιες προσαρμογές παρουσιάζουν τα φυτά στη Μεσογειακή βλάστηση; Να αναφέρετε τρία (3) παραδείγματα από τη βλάστηση στην Κύπρο. Σελίδα 10
3. α) Να εξηγήσετε τον όρο «Βιόσφαιρα». β) Να εξηγήσετε τη εννοούμε όταν αναφερόμαστε σε «Μαζική Εξαφάνιση». γ) Να αναφέρεται τους δύο (2) κυριότερους λόγους που οδήγησαν στις μεγάλες μαζικές εξαφανίσεις. δ) Να ονομάσετε δύο παραδείγματα ζώων και δύο παραδείγματα φυτών που κινδυνεύουν με εξαφάνιση σήμερα στη Κύπρο και να εισηγηθείτε δύο τρόπους με τους οποίους θα μπορούσαμε να ανατρέψουμε αυτό το φαινόμενο. (Μονάδες 6) ε) Να εισηγηθείτε τρία (3) μέτρα που μπορεί να ληφθούν από τους Κυπρίους μαθητές της Σολέας ώστε να προστατευτεί το οικοσύστημα. Σελίδα 11
(Σύνολο μονάδων 30) (Γενικό Σύνολο μονάδων 100) ΚΑΛΗ ΕΠΙΤΥΧΙΑ Σελίδα 12