ΑΝΑΛΥΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΕΙΚΑΣΤΙΚΩΝ ΤΕΧΝΩΝ ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΙΤΥΧΙΑΣ, ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΑΡΚΕΙΑΣ ΒΑΘΜΙΔΑ 1 ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΙΤΥΧΙΑΣ ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΑΡΚΕΙΑΣ ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ

ΑΝΑΛΥΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΕΙΚΑΣΤΙΚΩΝ ΤΕΧΝΩΝ ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΙΤΥΧΙΑΣ, ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΑΡΚΕΙΑΣ ΒΑΘΜΙΔΑ 1 ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΙΤΥΧΙΑΣ ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΑΡΚΕΙΑΣ ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ 1. Να εξερευνούν υλικά και ιδέες σε σχέση με: 1.1. τις εμπειρίες και τη φαντασία τους Θ.Π. ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ 1.1.1. Ροή ιδεών και χρήση ερεθισμάτων που να αφορούν: - νοερές εικόνες του φανταστικού τους κόσμου - την έκφραση συναισθημάτων - την πραγματικότητά τους - την αλληλεπίδρασή τους με οικείους χώρους, αντικείμενα και γεγονότα Ενδεικτικά Θέματα: Βλέπω ό,τι βλέπεις; Τα γενέθλιά μου, τα δώρα, φοβίες, καλοκαιρινές αναμνήσεις, η οικογένειά μου, τα ενδιαφέροντά μου, σχεδιάζω τα νέα μου ρούχα, αν ήμουν ένα χρώμα, αν ήμουν ένας/μία σούπερ ήρωας/ηρωίδα. Με αναφορά τη Φρουτοπία (Ε. Τριβιζά), τα παιδιά ζωγραφίζουν ή φτιάχνουν με πλαστελίνη τα δικά τους φρούτα, προσδίδουν σε αυτά χαρακτήρες και τα ονομάζουν. Τα παιδιά καλούνται να βρουν οικογενειακές φωτογραφίες, να σκεφτούν ή/και να σχεδιάσουν ιστορίες που κρύβονται σε αυτές. Με αναφορά τρεις λέξεις (π.χ.ουρανός, τηγάνι, μάτια) τα παιδιά σχεδιάζουν μια φανταστική ιστορία. 1.1.2. Mορφές σχήματα, αντικείμενα, χρώματα και οι πολλαπλές σημασίες τους. 1.1.3. Αισθητοποίηση και αντίληψη της μορφής μέσα από: - το σώμα και την κίνηση στον χώρο - τυχαία εξερεύνηση υλικών - τη χρήση άλλων μορφών έκφρασης Περιγράφουν ένα οικείο αντικείμενο (π.χ. το κέντημα της γιαγιάς, το παλιό αυτοκίνητο του παππού) και αναφέρουν τι τους θυμίζει. Παρατηρώντας τα σύννεφα στον ουρανό, τα παιδιά ονομάζουν τις μορφές που βλέπoυν (Με τι μοιάζουν; Τι τους θυμίζει;) και τις σχεδιάζουν ή τις παρουσιάζουν μέσα από κίνηση. (π.χ. δράκο, πουλί, πρόσωπο...) Με τη χρήση της πιθανότητας της δυνατότητας (π.χ. αν ήμουν ένα τραπέζι ή ένα δέντρο), τα παιδιά μεταμορφώνονται σε κάτι άλλο και το δείχνουν με το σώμα τους μέσα από μουσική και κίνηση Τα παιδιά καλούνται να μορφοποιήσουν μια άμορφη μάζα πηλού. Ο/Η εκπαιδευτικός ενθαρρύνει τη δόμηση νοήματος: Τι σου θυμίζει; Με τι μοιάζει; 1.2. το άμεσο και ευρύτερο περιβάλλον του σχολείου Θ.Π. ΧΩΡΟΣ - ΤΟΠΟΣ 1.2.1. Αισθητοποίηση ως προς τον άμεσο και ευρύτερο περιβάλλοντα χώρο του σχολείου (φυσικό ή/και ανθρωπογενή) μέσα από: 1

ΑΝΑΛΥΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΕΙΚΑΣΤΙΚΩΝ ΤΕΧΝΩΝ ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΙΤΥΧΙΑΣ, ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΑΡΚΕΙΑΣ ΒΑΘΜΙΔΑ 1 ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΙΤΥΧΙΑΣ ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΑΡΚΕΙΑΣ ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ - τον εντοπισμό εικαστικών στοιχείων (π.χ. υφή, χρώμα, σχήμα, γραμμή) στο φυσικό και αστικό περιβάλλον Αγκαλιάζοντας τον κορμό του δέντρου, τα παιδιά αντιλαμβάνονται το μέγεθος και την υφή του κορμού. Παρατηρούν μια μεγάλη πινακίδα και εντοπίζουν διάφορα γεωμετρικά σχήματα. - τα στοιχεία της φύσης και της αναπαράστασή τους με πολλαπλούς τρόπους Τα παιδιά αναπαριστούν το σκηνικό μιας παραλίας χρησιμοποιώντας αυθεντικά αντικείμενα και υλικά. - φανταστικούς χώρους Με τη χρήση της πιθανότητας της δυνατότητας ο/η εκπαιδευτικός προκαλεί τα παιδιά να σκεφτούν τι θα γινόταν αν το σχολείο τους ήταν σε άλλο πλανήτη, αν τα δέντρα ή τα κύματα χόρευαν. 1.2.2. Αξιοποίηση του άμεσου περιβάλλοντος στην εικαστική διαδικασία ως: - ερέθισμα για παρατήρηση και μεταφορά στοιχείων και εμπειριών στην εικαστική δημιουργία Τα παιδιά παρατηρούν για παράδειγμα τα φύλλα ή/και τα λουλούδια του κήπου και τα αποτυπώνουν μέσα από σχέδια ή /και φωτογραφίες. - ερέθισμα για δημιουργία νοερών εικόνων Τα παιδιά αφηγούνται μια ιστορία σχετικά με τα έντομα που ζουν στο λαχανόκηπο του σχολείου και την αποτυπώνουν με μεικτά υλικά (π.χ. παστέλ και ακουαρέλες). - πηγή υλικών Τα παιδιά συλλέγουν φυσικά υλικά και - τα υφαίνουν σε αυτοσχέδιο αργαλειό ή - δημιουργούν με αυτά εφήμερη τέχνη ( βλ. τέχνη της γης ή land art) - πεδίο εικαστικής πρακτικής για διαμόρφωση και αναδιαμόρφωση του χώρου Τα παιδιά τοποθετούν συλλογές από φυσικά υλικά και σχέδια τους στον διάδρομο του σχολείου/στην αυλή. 2

ΑΝΑΛΥΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΕΙΚΑΣΤΙΚΩΝ ΤΕΧΝΩΝ ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΙΤΥΧΙΑΣ, ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΑΡΚΕΙΑΣ ΒΑΘΜΙΔΑ 1 ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΙΤΥΧΙΑΣ ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΑΡΚΕΙΑΣ ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ - πρωτογενή πηγή για σύνδεση του τόπου με την παράδοση ανάλογα με τα χαρακτηριστικά της περιοχής που ανήκει το σχολείο. Αξιοποιούν στοιχεία της παράδοσης όπως την παραδοσιακή αρχιτεκτονική, φυσικό τοπίο, εργαστήρια λαϊκής τέχνης, τοπωνύμια της περιοχής όπου ανήκει το σχολείο στην εικαστική τους εργασία. 1.3.εικαστικές δράσεις που αφορούν στην κοινότητα του σχολείου Θ.Π. ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΚΑΙ ΖΩΗ 1.3.1. Αξιοποίηση της κοινότητας του σχολείου για εντοπισμό θεμάτων ή και κοινωνικών προβληματισμών που αφορούν στην καθημερινότητα των παιδιών και τη σχέση τους με τους άλλους. Ενδεικτικά θέματα: Ο/Η φίλος/η μου (π.χ. τα παιχνίδια που παίζουμε μαζί), Ομαδικά παιχνίδια (τι παίζω με τους φίλους μου σε διάφορα μέρη π.χ. σχολείο, γειτονιά, πάρκο, στο σπίτι), ένας φανταστικός φίλος (π.χ. ένα φίλος που ήρθε από μακριά, ένα παιχνίδι που ζωντανεύει, ένας ήρωας από παραμύθι ή κινούμενο σχέδιο), Μαζικότητα και κατανάλωση (π.χ. μία μέρα στο πολυκατάστημα παιχνιδιών, πόσα παιχνίδια έχω!, διαλέγω και ψωνίζω στην υπεραγορά), Ρύπανση (π.χ. τα σκουπίδια, τα άχρηστα αντικείμενα, ηχορύπανση), Το αγαπημένο μου ζώο, Ένας αδέσποτος σκύλος στη γειτονιά μου. Ο καλός λύκος. 1.3.2. Χρήση ερεθισμάτων και παραδειγμάτων που να αφορούν κοινωνικές/πολιτισμικές πρακτικές από καλλιτέχνες ή και μέλη της κοινότητας του σχολείου Ο/Η εκπαιδευτικός επιδεικνύει στα παιδιά κοινωνικές πρακτικές μέσα από πραγματικές καταστάσεις ή μέσα από μία ταινία (π.χ. δράσεις που αφορούν στην ανακύκλωση/μεταποίηση ρούχων, συνεργασία με «Ανάκυκλο») 1.3.3. Συμμετοχή των παιδιών στη λήψη αποφάσεων που αφορούν: - στην επιλογή θεμάτων για εικαστική εργασία - στη διαδικασία υλοποίησης μιας εικαστικής δράσης. Τα παιδιά επιλέγουν το είδος δράσης μέσα από συζήτηση, διατυπώνουν ερωτήματα (π.χ. Γιατί έχουμε τόσα σκουπίδια; ) και εισηγούνται τρόπους και διαδικασίες για επίλυση του προβλήματος. 1.4. την τοπική πολιτιστική κληρονομιά Θ.Π. ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΑ 1.4.1. Χρήση στοιχείων που αφορούν στην πολιτιστική κληρονομιά της Κύπρου: - σε χώρους στο άμεσο περιβάλλον Ενδεικτικά θέματα: οι αράχνες υφαίνουν στον κήπο, Γούρια, ο Άη Γιώρκης και ο Δράκος, η εκκλησία του/χωριού/της περιοχής μου, πήλινα ποτήρια, αγγεία στο μουσείο 3

ΑΝΑΛΥΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΕΙΚΑΣΤΙΚΩΝ ΤΕΧΝΩΝ ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΙΤΥΧΙΑΣ, ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΑΡΚΕΙΑΣ ΒΑΘΜΙΔΑ 1 ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΙΤΥΧΙΑΣ ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΑΡΚΕΙΑΣ ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ (κτίρια, μνημεία, θρησκευτικοί χώροι, μουσεία) - στην παράδοση και ιστορία (π.χ. αντικείμενα χειροτεχνίας, αρχαιολογικά ευρήματα, έθιμα, μύθοι) -σε σχέση με αειφορικές πρακτικές που χρησιμοποιούνται από ανθρώπους της παράδοσης. (π.χ. χρήση της πρώτης ύλης καλάμια και καλαθοπλεκτική) Ένα αντικείμενο από την Παράδοση αφηγείται την ιστορία του. Τα παιδιά παρατηρούν τα μοτίβα στα αγγεία (λαογραφικού ή αρχαιολογικού μουσείου) και τα σχεδιάζουν. Τα παιδιά παρακολουθούν τη διαδικασία συλλογής καλαμιών και της τεχνικής της καλαθοπλεκτικής από ανθρώπους της παράδοσης και τη χρησιμοποιούν σε δική τους κατασκευή. 1.4.2. Στοιχεία της παράδοσης της Κύπρου και διασυνδέσεις με άλλους πολιτισμούς (παιδιών που ανήκουν στην κοινότητα του σχολείου) όπως: - η χρήση συγκεκριμένων υλικών και τεχνικών (π.χ. πηλός, καλάμια, νήμα, πέτρες, φυσικά χρώματα) - μοτίβα, αναπαραστάσεις εθίμων και της καθημερινής ζωής των Κυπρίων στο παρελθόν Τα παιδιά χρησιμοποιούν καλάμια και νήματα/κομμάτια από υφάσματα για να υφαίνουν, ή φυσικά υλικά (π.χ. λουλούδια, χώμα) για να παράγουν χρώματα Ο/Η εκπαιδευτικός παρουσιάζει χειροτεχνίες - γούρια από διάφορες χώρες και κοινότητες παιδιών του σχολείου και καλεί τα παιδιά να σκεφτούν πώς θα ήθελαν να είναι το δικό τους γούρι. Στο πλαίσιο της ενότητας «Το πλουμιστό ψωμί» φτιάχνουν το δικό τους «Αη βασιλούδι» με ζυμάρι (κυπριακό έθιμο κατά τη διάρκεια των Χριστουγέννων). - μύθοι και αφηγήσεις Συνεντεύξεις από τον παππού και τη γιαγιά για τα παραδοσιακά επαγγέλματα της εποχής τους και επίδειξη της χρήσης συγκεκριμένων υλικών. Τα παιδιά χρησιμοποιούν τα συγκεκριμένα υλικά και την τεχνική π.χ. της ύφανσης, καλαθοπλεκτικής, πηλοπλαστικής στην εικαστική τους εργασία. 4

ΑΝΑΛΥΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΕΙΚΑΣΤΙΚΩΝ ΤΕΧΝΩΝ ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΙΤΥΧΙΑΣ, ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΑΡΚΕΙΑΣ ΒΑΘΜΙΔΑ 1 ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΙΤΥΧΙΑΣ ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΑΡΚΕΙΑΣ ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ 2. Να αντιλαμβάνονται μορφολογικά και δομικά στοιχεία στην εικαστική διαδικασία 2.1. Χρήση, αναγνώριση (και στο περιβάλλον) των πιο κάτω μορφολογικών και δομικών στοιχείων: Σημείο, γραμμή (ευθεία, καμπύλη, μονοκονδυλιά, περίγραμμα), σχήμα (γεωμετρικά/οργανικά σχήματα), χρώμα (βασικά, συμπληρωματικά), μοτίβο. 2.2. Διασύνδεση των εικαστικών στοιχείων με το θέμα και αξιοποίησή τους για προσδιορισμό νοήματος στην εικαστική τους δημιουργία. Τα παιδιά μαζεύουν υλικά από την αυλή του σχολείου και περιγράφουν το σχήμα τους (π.χ. έχει σχήμα καρδιάς, είναι σαν κύκλος). Στη συνέχεια δημιουργούν μοτίβα στο χαρτί ή στο πάτωμα τοποθετώντας τα με διάφορους τρόπους. Τι θα γινόταν αν μια γραμμή ξέφευγε από το τετράδιο σας; Τα παιδιά με βάση αυτό το ερώτημα χρησιμοποιούν λωρίδες χαρτιού και τις κολλούν με διάφορους τρόπους (ευθείες και καμπύλες γραμμές) σε μια άλλη επιφάνεια δημιουργώντας νέους χώρους και δομώντας νέα νοήματα (π.χ. ονομάζουν γέφυρες, δρόμους, παιδότοπους, τραμπάλες) Τα παιδιά χαρτογραφούν το νοερό ταξίδι του Ριν-Ριν στη γειτονιά του σχολείου τους δημιουργώντας διαδρομές. Αναγνωρίζουν και ονομάζουν τα σημεία (ως σημεία αναφοράς π.χ. το περίπτερο, το σχολείο ) και τις ευθείες ή καμπύλες ή ζικ-ζακ γραμμές, ως γραμμές που δείχνουν διαδρομές (Θ.Π. Χώρος-Τόπος) 3. Να χρησιμοποιούν κατάλληλες εικαστικές πρακτικές σε ότι αφορά: 3.1. τεχνικές 3.1.1. Ποιότητες των υλικών: - αισθητηριακή εξερεύνηση και πειραματισμός για αναγνώριση των χαρακτηριστικών και ιδιοτήτων τους όπως: υγρό/στεγνό, κρύο/ζεστό, τραχύ/λείο, γλιστερό, πολύχρωμο/μονόχρωμο, μεγάλο/μικρό, διαφανές, αδιαφανές. - προέλευση των υλικών - δυνατότητες χρήσης - Τα παιδιά αγγίζουν με τα χέρια μια άμορφη μάζα πηλού και αναφέρονται σε λέξεις που σχετίζονται με τις ιδιότητες του (π.χ. σκληρός, μαλακός, υγρός, γκρίζος, καφέ) και στη συνέχεια τη μετατρέπουν στο αγαπημένο τους ζώο. Αγγίζουν διάφορα υφάσματα και αναφέρουν λέξεις που σχετίζονται με την υφή τους (π.χ. λεία, τραχιά, χνουδωτή). Τι αλλάζει αν αραιώσω την τέμπερα με νερό; - Συσχετίζουν υλικά με την πρώτη ύλη π.χ. το μαλλί με την προβιά του αρνιού, το βαμβάκι με το φυτό βαμβακιού, την μπογιά με το φυτό προέλευσής της (κόκκινο-παντζάρι, ριζάρι, παπαρούνες) Με πόσους τρόπους μπορώ να σχίσω-διπλώσω το χαρτί; Τι θα γίνει αν αναμείξω το μπλε με το κίτρινο, το κόκκινο με το κίτρινο; 5

ΑΝΑΛΥΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΕΙΚΑΣΤΙΚΩΝ ΤΕΧΝΩΝ ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΙΤΥΧΙΑΣ, ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΑΡΚΕΙΑΣ ΒΑΘΜΙΔΑ 1 ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΙΤΥΧΙΑΣ ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΑΡΚΕΙΑΣ ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ Τα παιδιά, στο πλαίσιο μιας εικαστικής δράσης όπου καλούνται να δωρίσουν κάτι σε άγνωστα παιδιά, τυλίγουν με χαρτί, μαλλί, ύφασμα, αντικείμενο το οποίο θα δωρίσουν σε άλλα παιδιά άλλης τάξης. Στο πλαίσιο της θεματικής ενότητας «Τα ίχνη των παιχνιδιών μου», ο/η εκπαιδευτικός δείχνει την τεχνική του τυπώματος με αντικείμενα. Tα παιδιά δοκιμάζουν να αφήσουν τα ίχνη και αποτυπώματα των άχρηστων παιχνιδιών τους σε ένα κομμάτι χαρτί ή πλαστελίνης (π.χ. βουτούν τις πατούσες του παιχνιδιού τους στην μπόγια, ή παίρνουν τα ζώα τους βόλτα πάνω στο χαρτί, ή παρακολουθούν πώς οι τροχοί από τα αυτοκινητάκια τους αφήνουν τα αποτυπώματα τους. -Κατά τη διάρκεια κατασκευής κοστουμιών με ανακυκλώσιμα υλικά, τα παιδιά σκέφτονται διάφορους τρόπους με τους οποίους θα μπορούσαν να συνδέσουν τα υλικά μεταξύ τους. 3.1.2. Οργάνωση υλικών και εισαγωγή ποικίλων τεχνικών για παραγωγή έργων δύο και τριών διαστάσεων: - Ζωγραφική με: α) διάφορα υλικά π.χ. με μαρκαδόρους, τέμπερες, λάσπη, ακουαρέλες, παστέλ β) διάφορα μέσα (π.χ. μέρη του σώματος, πινέλα, σφουγγάρι, φυσικά υλικά, αντικείμενα, χρήση νερού) γ) ποικίλους τρόπους π.χ. τυπώματα, μονοτυπία, πιτσίλισμα, χρήση σπάτουλας, διάφοροι τρόποι χρήσης πινέλου - Κατασκευές σε δισδιάστατη και - Μετά από επίσκεψη τους στο μουσείο και παρατήρηση των αγγείων δημιουργούν με εύπλαστα υλικά το δικό τους χρηστικό αντικείμενο. - Κατά τη διάρκεια επίσκεψης τους στο πάρκο, φωτογραφίζουν τα δέντρα, εκτυπώνουν τις φωτογραφίες και προσθέτουν με παστέλ ή μαρκαδόρους κάποια στοιχεία που επιθυμούν. Ακολούθως μπορεί να τυπώσουν με υλικά της φύσης σε κάποια σημεία του έργου τους. -Ανακαλύπτουν μέσα από εξερεύνηση των μέσων και τη χρήση της μπογιάς ότι μπορούν να ζωγραφίσουν με διάφορα μέσα και σε διάφορες επιφάνειες ( ξύλο, καμβά, μαύρου χρώματος χαρτί, χαρτόκουτα). -Χρησιμοποιούν διάφορα υλικά και αντικείμενα από το ανθρωπογενές περιβάλλον, μιλούν για τη χρήση τους σε σχέση με εμπειρίες τους ( είναι μια χάντρα από ένα βραχιόλι που μου το χάρισε η μαμά μου, είναι περιτύλιγμα από την καραμέλα που έφαγα χθες) και τα κολλούν σε μια σκληρή επιφάνεια. 6

ΑΝΑΛΥΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΕΙΚΑΣΤΙΚΩΝ ΤΕΧΝΩΝ ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΙΤΥΧΙΑΣ, ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΑΡΚΕΙΑΣ ΒΑΘΜΙΔΑ 1 ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΙΤΥΧΙΑΣ ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΑΡΚΕΙΑΣ ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ τρισδιάστατη μορφή με χαρτί, αντικείμενα, ανακυκλώσιμα υλικά (π.χ. χαρτοδιπλωτική, ύφανση με χαρτί) Αγγίζοντας τα προσπαθούν να τα ονομάσουν ή να περιγράψουν τις υφές τους (Θ.Π. Ταυτότητα). - Σύνδεση υλικών με ποικίλους τρόπους π.χ. κολλητική με γόμα, χρήση κολλητικής ταινίας, δέσιμο με μαλλί ή σχοινί - Τεχνικές με εύπλαστα υλικά π.χ. πηλοπλαστική, αγγειοπλαστική, πλαστελίνη - Μεικτές τεχνικές π.χ. συνδυασμός κολλάζ και ζωγραφικής με παστέλ, μονοτυπία με ζωγραφική με μπογιά - Άλλες τεχνικές π.χ. χαρακτική, τριβή, «δένω και βάφω» Σχεδιάζουν την τούρτα των γενεθλίων τους και μετά τη φτιάχνουν με ένα οικείο υλικό όπως η πλαστελίνη. (Θ.Π. Ταυτότητα). Τα παιδιά σχεδιάζουν ένα φανταστικό νησί σε επιφάνεια που σε προηγούμενο μάθημα έχουν χρησιμοποιήσει για τυπώματα ( Θ.Π. Χώρος - Τόπος). Τα παιδιά χρησιμοποιούν ιαπωνικό χαρτί και παστέλ και μέσα από την τεχνική της τριβής, εξερευνούν τις υφές αντικειμένων και χώρων στο άμεσο τους περιβάλλον ( π.χ. τα πλακάκια του σχολείου, τον κορμό του δέντρου, τον τροχό ενός αυτοκινήτου), ( Θ.Π. Χώρος - Τόπος). 3.2. διαδικασίες 3.2.1. Εντοπισμός και συλλογή δεδομένων (π.χ. υλικά, εικόνες) σε σχέση με το θέμα που επεξεργάζονται ( βλ. ΔΕ 1.1-1.4). - Επιλογή (από τον/την εκπαιδευτικό) και χρήση ( από τα παιδιά) α) διάφορων μέσων για παρατήρηση (π.χ. φωτογραφική μηχανή, οπτικό πλαίσιο, προβολέας, φακοί, φωτοτυπική), β) διαφορετικών τρόπων (μέσα από εστίαση, πλαισίωση) -Καταγραφή ποικίλων δεδομένων (σχεδιαστικά, ψηφιακά, ηχητικά) όπως: -Ο/Η εκπαιδευτικός καλεί τα παιδιά να συσχετίσουν την υφή σε ένα κομμάτι ύφασμα με μια εμπειρία τους (είναι μαλακό όπως το αρκουδάκι μου, είναι κρύο όπως τον πάγο, μυρίζει χώμα). -Χρησιμοποιούν το μεγεθυντικό φακό για να παρατηρήσουν ένα έντομο. - Παρατηρούν ένα αντικείμενο - από ψηλά, από το πλάι, ξαπλωμένοι στο πάτωμα ή με τη χρήση φωτισμού. - π.χ. φωτογραφίζουν και ζωγραφίζουν τα πορτρέτα άλλων παιδιών 7

ΑΝΑΛΥΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΕΙΚΑΣΤΙΚΩΝ ΤΕΧΝΩΝ ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΙΤΥΧΙΑΣ, ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΑΡΚΕΙΑΣ ΒΑΘΜΙΔΑ 1 ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΙΤΥΧΙΑΣ ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΑΡΚΕΙΑΣ ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ α) εικόνων του χώρου, προσώπων, δράσεων β) αντικειμένων ή οργανικών στοιχείων (φρούτα, έντομα) βλέποντας τις φωτογραφίες τους, ηχογραφούν τις φωνές τους και εκθέτουν τα έργα με συνοδεία ηχητικής εγκατάστασης στο χώρο. (Θ.Π. Ταυτότητα) - Αισθητοποίηση για παρατήρηση εικαστικών στοιχείων σε αντικείμενα και χώρους και οι πολλαπλές εικαστικές αναπαραστάσεις τους - Ψηλάφηση και αποτύπωση στο χαρτί ενός αντικειμένου με κλειστά μάτια. - Μυρίζονται διάφορα φυτά και τα συσχετίζουν με νοερές εικόνες ή εμπειρίες τους. 3.2.2. Δομή και Μετασχηματισμοί μέσα από: α) τη χρήση υλικών και των νέων τεχνολογιών β) την ανατροπή λειτουργίας αντικειμένων γ) τη μεταμόρφωση ή/και παραμόρφωση δ) την υπερβολή ε) σύνθεση με τοποθέτηση εικόνων, αντικειμένων, σχημάτων ή και άλλων μορφολογικών στοιχείων α) Πώς το ύφασμα μπορεί να αξιοποιηθεί για να ντυθούν οι κούκλες του κουκλόσπιτου ή να τυλιχτεί το δώρο του φίλου μου για τα γενέθλιά του; β) Σε τι θα μπορούσα να μετατρέψω ένα πλαστικό μπουκάλι; Αν το έβλεπα ανάποδα; Αν πρόσθετα κάτι στο μπουκάλι ; Τι θα γινόταν αν τοποθετούσα στο πρόσωπο της φιγούρας κάτι άλλο; γ) Πώς θα ήταν η εικόνα αν αντάλλασσα τα χρώματα του ουρανού με αυτά του χορταριού (ο ουρανός ζωγραφιζόταν πράσινος και το χορτάρι μπλε); Τι μου θυμίζουν τα αυτιά του ελέφαντα; Σε τι θα μπορούσαν να μεταμορφωθούν; Με τι μοιάζει αυτή η πιτσιλιά; Σε τι θα μπορούσε να μεταμορφωθεί; ( π.χ. ένα τέρας, έντομο, πρόσωπο κ.α.) δ) Πώς θα έμοιαζα αν η μύτη μου ή τα αυτιά μου γίνονταν τεράστια; ε)τα παιδιά κόβουν φιγούρες από περιοδικά και τις τοποθετούν με διάφορους τρόπους σε επιφάνεια χαρτιού για τη δημιουργία σύνθεσης. Τοποθετούν δισδιάστατα σχήματα διαφόρων χρωμάτων με διάφορους τρόπους για τη δημιουργία της πόλης τους. Τοποθέτηση παιγνιδιών βάση κριτηρίων π.χ. είδος, χρώμα, μέγεθος ή τυχαία. 3.2.3. Εξέλιξη και διαφοροποίηση της εικαστικής διεργασίας μέσα από την: α) τοποθέτηση και επαναπλαισίωση β) αφήγηση γ) αλλαγή μεγέθους α) Τα παιδιά καλούνται να σχεδιάσουν κάτι τρομακτικό και να το τοποθετήσουν σε ένα μυστικό χώρο ή σε ένα κουτί. Πού αλλού θα ήθελαν να τοποθετήσουν το σχέδιο τους; β) Σχεδιάζουν τη συνέχεια μιας ιστορίας/παραμυθιού, σχεδιασμός ενός τοπίου μέσα από περιγραφή, συνεχίζουν τον κρυμμένο πίνακα 8

ΑΝΑΛΥΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΕΙΚΑΣΤΙΚΩΝ ΤΕΧΝΩΝ ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΙΤΥΧΙΑΣ, ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΑΡΚΕΙΑΣ ΒΑΘΜΙΔΑ 1 ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΙΤΥΧΙΑΣ ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΑΡΚΕΙΑΣ ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ δ) επανάληψη ε) ανταλλαγή ιδεών μεταξύ των παιδιών στ) τη δημιουργία ασυμφωνιών γ) ζωγραφίζουν τα μικρά αντικείμενα/ζώα σε μεγάλο μέγεθος π.χ. ένα μεγάλο μολύβι, ένα μεγάλο σαλιγκάρι και τα τοποθετούν σε χώρους π.χ. σπίτια, αυτοκίνητα δ) Επανάληψη μοτίβων για διακόσμηση αγγείων, ή φορεμάτων των φιγούρων, επανάληψη φιγούρας σε διαφορετική στάση ε) Tο παιδί δανείζεται την ιδέα ή και τον τρόπο που δούλεψε ο συμμαθητής του για τη δημιουργία μιας πολύχρωμης πεταλούδας στ) Αν ήμουν ένα ζώο, ποιο ζώο θα ήθελα να ήμουν; Πώς θα έμοιαζα αν είχα ένα μάτι ; Ο/Η εκπαιδευτικός χρησιμοποιεί ερωτήματα (δυνατότητα της πιθανότητας ): «Τι θα γινόταν αν είχα περισσότερα από δύο μάτια»;» «Πού θα τοποθετούσα ένα άλλο μάτι»; Π.χ. το παιδί τοποθετεί την εικόνα ενός ματιού σε ένα μέρος του σώματός του και αναπτύσσει ένα σενάριο. Σκηνοθετούν ένα εξωτερικό χώρο στον εσωτερικό της τάξης (φέρνουν το έξω μέσα) π.χ. φτιάχνουν με χώμα και πέτρες την αναπαράσταση ενός κήπου στο διάδρομο του σχολείου 3.2.4. Εισαγωγή στη χρήση εικαστικού ημερολογίου για: α) πειραματισμούς με υλικά και ιδέες β) συλλογές εικόνων και υλικών γ) ελεύθερο σχέδιο 3.2.5. Εφαρμογή ρουτινών για ασφάλεια στον χώρο και την οργάνωση των υλικών και μέσων α) Πειραματισμός στο εικαστικό ημερολόγιο με διάφορους τρόπους χρήσης του παστέλ π.χ. κρατώντας το από το πλάι, χαράσσοντας την επιφάνεια που έχει χρωματιστεί με παστέλ με μια οδοντογλυφίδα, ζωγραφίζοντας με κυκλική κίνηση χεριού β) Κολλούν στο εικαστικό ημερολόγιο συλλογή π.χ. φύλλα που μάζεψαν από την αυλή του σχολείου, από φωτογραφίες αγαπημένων ηρώων των παιδικών ταινιών γ) Τα παιδιά ενθαρρύνονται να σχεδιάζουν στο εικαστικό ημερολόγιο και όταν είναι λυπημένα/ θυμωμένα και αργότερα στοχάζονται στη χρήση των εικαστικών στοιχείων συνδέοντας την με τα εκάστοτε συναισθήματα τους. - Τοποθετούν τα έργα τους σε ειδικούς χώρους όταν παραστεί ανάγκη απομάκρυνσής τους από τους πάγκους εργασίας - Χρησιμοποιούν σωστά και με άνεση το ψαλίδι - Οργανώνουν τα υλικά που θα χρησιμοποιήσουν στον πάγκο εργασίας τους 9

ΑΝΑΛΥΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΕΙΚΑΣΤΙΚΩΝ ΤΕΧΝΩΝ ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΙΤΥΧΙΑΣ, ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΑΡΚΕΙΑΣ ΒΑΘΜΙΔΑ 1 ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΙΤΥΧΙΑΣ ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΑΡΚΕΙΑΣ ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ 4. Να αλληλεπιδρούν με ερεθίσματα του περιβάλλοντος και να εκφράζουν τις προσωπικές τους ερμηνείες για τα δικά τους έργα ή και τα έργα των άλλων 4.1. Παρουσίαση των εικαστικών έργων των ίδιων των παιδιών στους συμμαθητές τους και αξιοποίησή τους για: - προσδιορισμό εικαστικών στοιχείων (βλ. ΔΕ 2.1-2.2) - έκφραση συναισθημάτων, εμπειριών, αφηγήσεων -εξέλιξη της εικαστικής δημιουργίας 4.2. Χρήση του αυθεντικού περιβάλλοντος, χώρων τέχνης, ψηφιακών εικόνων/ανατυπώσεων αντικειμένων και ταινιών/βίντεο για: - εμπλουτισμό εικαστικών εμπειριών (αισθητοποίηση, περιγραφή, ταύτιση) - προσδιορισμό της χρήσης των υλικών (π.χ. πώς έγινε/δημιουργήθηκε) και των θεμάτων (π.χ. τι συμβαίνει στην εικόνα) -ενεργοποίηση της φαντασίας και των συναισθημάτων. Τα παιδιά μιλούν για τη διαδικασία που πέρασαν, αυτό που τους άρεσε ή δεν τους άρεσε, ή αυτό που θυμούνται, επινοούν τίτλους για το έργο τους και ονομάζουν εικαστικά στοιχεία ή θέματα (π.χ. λαμπερά χρώματα, ο κόκκινος άνθρωπος, το αεροπλάνο, παίζω με τους φίλους μου). Σχεδιάζουν αυτό που τους έκανε εντύπωση στην όλη εικαστική διαδικασία. Παρατηρούν έργο ενός παιδιού με θέμα «Εγώ και το ζωάκι μου» και προσπαθούν να μαντέψουν την ιστορία που κρύβεται πίσω από το έργο. Το παιδί που δημιούργησε το έργο επιβεβαιώνει ή όχι τις εικασίες των άλλων παιδιών. Εκφράζουν τις προτιμήσεις τους για έργα των άλλων παιδιών, δικαιολογώντας τις επιλογές τους (π.χ. μου αρέσει αυτό το έργο διότι π.χ. ο ήλιος είναι μεγάλος και λαμπερός, έχει πολλά χρώματα, μου αρέσουν τα λουλούδια κ.ά.) Στην πινακοθήκη ή στο μουσείο, ένα παιδί περιγράφει ένα έργο/αντικείμενο χωρίς να βρίσκεται κοντά του ή να το κοιτάζει και τα υπόλοιπα παιδιά προσπαθούν να βρουν ποιο είναι. Τα παιδιά εντοπίζουν μορφολογικά στοιχεία (π.χ. γεωμετρικά σχήματα) σε έργα τέχνης (π.χ. του Μιρό) και το εκφράζουν με πολλαπλούς τρόπους ( π.χ. λεκτικά ή με κίνηση, ή δείχνοντας). Τα παιδιά παρατηρούν ένα έργο και αφηγούνται ιστορίες, παίρνοντας το ρόλο ενός ανθρώπου, ζώου ή αντικειμένου που απεικονίζεται σ αυτό. Τα παιδιά μιμούνται την κίνηση ενός γλυπτού χρησιμοποιώντας το σώμα τους. Ο/Η εκπαιδευτικός δίνει στα παιδιά συγκεκριμένα υλικά (π.χ. μάρμαρο, πηλό, μπρούντζο, ξύλο) και τα καλεί να βρουν μνημεία ή αντικείμενα στο περιβάλλον τους (π.χ. στην πλατεία του χωριού τους) που είναι φτιαγμένα με τα συγκεκριμένα υλικά. Τα παιδιά επινοούν τίτλους για συγκεκριμένα έργα ή απαντούν στο ερώτημα τι συμβαίνει στην εικόνα. Ο/Η εκπαιδευτικός προβληματίζει τα παιδιά για το που οι ίδιοι θα τοποθετούσαν το συγκεκριμένο έργο στην περίπτωση που τους το χάριζαν. 10

ΑΝΑΛΥΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΕΙΚΑΣΤΙΚΩΝ ΤΕΧΝΩΝ ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΙΤΥΧΙΑΣ, ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΑΡΚΕΙΑΣ ΒΑΘΜΙΔΑ 1 ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΙΤΥΧΙΑΣ ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΑΡΚΕΙΑΣ ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ Τα παιδιά καλούνται να απαντήσουν σε ερωτήσεις όπως: Τι θα άλλαζε αν ήσουν μέσα στο έργο; Ποιους άλλους βλέπεις μέσα στο έργο που δεν τους βλέπουν οι άλλοι; 4.3. Αναφορά στην προέλευση, το είδος και τη λειτουργία της εικαστικής δημιουργίας: - ζωγραφική, γλυπτική, μνημεία, ψηφιακή φωτογραφία -η εικόνα στο παραμύθι, στη διαφήμιση και ως φωτογραφική αποτύπωση - η τέχνη ως ανθρώπινη δημιουργία Τα παιδιά παρακολουθούν τη ταινία του Μark Karasick (https://vimeo.com/39544237), επιλέγουν μια έκφραση της απεικόνισης του παιδιού, και σχεδιάζουν τι μπορεί να σκεφτόταν το παιδί στη φωτογραφία. Τα παιδιά ονομάζουν χώρους ή αντικείμενα τα οποία αποτελούν μέρος της πολιτιστικής τους κληρονομιάς όπως π.χ. το αρχαίο θέατρο, η παλιά πόλη, το πιθάρι. Τα παιδιά μέσα από σχέδιο και κολλητική μετατρέπουν μια εικόνα από παραμύθι σε διαφήμιση. Αναγνωρίζουν σε φωτογραφία το αυθεντικό γλυπτό τους. Τα παιδιά επισκέπτονται εργαστήριο κάποιου καλλιτέχνη και διατυπώνουν ερωτήματα που αφορούν στα εικαστικά του έργα ή/και το/τη δημιουργό. Τα παιδιά, μέσα από προφορικό παιχνίδι, καλούνται να αντιστοιχίσουν έργα τέχνης/αντικείμενα με επαγγέλματα (π.χ. καλάθι-καλαθοποιός, αγγείοαγγειοπλάστης, γλυπτό-γλύπτης, πίνακας-ζωγράφος). Παρατηρώντας ένα έργο, παίρνουν τον ρόλο του δημιουργού του και προσποιούνται ότι δημιουργούν το έργο εκείνη τη στιγμή. 5. Να επικοινωνούν μεταξύ τους και την ευρύτερη κοινότητα του σχολείου (άλλους θεατές) για την προώθηση της εικαστικής δημιουργίας 5.1. Η εικαστική δημιουργία ως: - εμπειρία που μπορεί να μοιραστεί με άλλους δημιουργούς ή θεατές. Τα παιδιά δημιουργούν αστείες ζωγραφιές και τις μοιράζονται με άλλα παιδιά σε άλλα σχολεία με σκοπό να κάνουν και άλλα παιδιά να γελάσουν. 11

ΑΝΑΛΥΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΕΙΚΑΣΤΙΚΩΝ ΤΕΧΝΩΝ ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΙΤΥΧΙΑΣ, ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΑΡΚΕΙΑΣ ΒΑΘΜΙΔΑ 1 ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΙΤΥΧΙΑΣ ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΑΡΚΕΙΑΣ ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ Παιχνίδι ρόλων: το παιδί καλλιτέχνης και οι υπόλοιποι θεατές. Τα παιδιά επεξηγούν το έργο τους και το σχολιάζουν (απαντώντας σε ερωτήσεις που υποβάλουν τα υπόλοιπα παιδιά). - ενημέρωση ή/και επικοινωνία με τους άλλους - παιχνίδι που θα λειτουργεί και για τους άλλους Τα παιδιά φτιάχνουν προσκλήσεις με δικά τους σχέδια, για να προσκαλέσουν τους γονείς τους σε μια έκθεση. Στο πλαίσιο μιας εικαστικής δράσης για δημιουργία παιδότοπου, παρουσιάζονται από τα παιδιά τα σχέδια τους για παιδότοπους στους γονείς, στο δήμαρχο και σε άλλους σχετικούς φορείς. Τα παιδιά σχεδιάζουν ένα παιχνίδι με κιμωλίες στην αυλή του σχολείου για να παίζουν με τα άλλα παιδιά. 5.2. Πρακτικές έκθεσης έργων που αφορούν: - πληροφοριακό υλικό της εικαστικής δημιουργίας (όνομα, σχολείο, χρονιά) - την παρουσίαση της εικαστικής διαδικασίας (π.χ. εικαστικό ημερολόγιο, ταινία, φωτογραφίες) Ο/Η εκπαιδευτικός συζητά μαζί με τα παιδιά τις επιλογές και προτιμήσεις τους (Ποια έργα τους θα εκτεθούν και γιατί), τις διαδικασίες που θα ακολουθήσουν για την παρουσίαση και έκθεση των έργων τους ( Ποιους θα προσκαλέσουν, Πότε και πού θα εκθέσουν τα έργα τους) 12

ΑΝΑΛΥΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΕΙΚΑΣΤΙΚΩΝ ΤΕΧΝΩΝ ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΙΤΥΧΙΑΣ, ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΑΡΚΕΙΑΣ ΒΑΘΜΙΔΑ 2 ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΙΤΥΧΙΑΣ ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΑΡΚΕΙΑΣ ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ 1. Να διερευνούν ιδέες και υλικά σε σχέση με: 1.1. στοιχεία της ταυτότητας τους και τα δικά τους βιώματα. Θ.Π. ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ 1.1.1. Ροή ιδεών μέσα από: Ενδεικτικά θέματα: Όταν ήμουν μωρό, Ο εαυτός μου στο παρελθόν, παρόν και μέλλον, Tαξίδια/διαδρομές και αναμνήσεις, Μάνταλα, Όνειρα και Εφιάλτες, Είμαι μια διασημότητα. Η ζωή μου στην αρχαία Κύπρο, Αν ήμουν διάφανος, Το αγαπημένο μου αντικείμενο, Τι χωράει στο κεφάλι μου; Τα δώρα, Το κουτί του εαυτού μου, Τι βλέπω μέσα από μια κλειδαρότρυπα; «Από πού είμαι; Ποια η καταγωγή μου;», Η οικογένεια μου και οι άλλες οικογένειες. - αναπαραστάσεις που να αφορούν τον εαυτό και τους άλλους. Τα παιδιά καλούνται να φανταστούν ότι κοιτάζουν μέσα από μια κλειδαρότρυπα. Τι μπορεί να βλέπουν; Τα παιδιά παρατηρούν φωτογραφίες οικογενειών στο παρελθόν και στο παρόν και αναφέρουν πως φαντάζονται μια οικογένεια στο μέλλον. - τον εαυτό στο πλαίσιο (σε συγκεκριμένους χώρους και μέσα από συγκεκριμένες καταστάσεις) -τον εαυτό σε σχέση με τη μνήμη/χρονικές στιγμές - την αλληλεπίδραση των παιδιών με προσωπικά αντικείμενα ή και με αντικείμενα από άλλους πολιτισμούς, εικόνες ΜΜΕ, έργα τέχνης. O/Η εκπαιδευτικός καλεί τα παιδιά να αντιγράψουν σε διαφάνεια το περίγραμμα του προσώπου ή φιγούρας τους από φωτογραφία και να τοποθετήσουν τη διαφάνεια σε χώρους ( π.χ. σε μια εικόνα παραμυθιού, στο παράθυρο της τάξης τους, σε χάρτες ή εικόνες με τοπία, σε μνημεία), που θα ήθελαν να βρίσκονται, ή συνηθίζουν να βρίσκονται. Εναλλακτικά μπορούν να σχεδιάσουν το χώρο που θα ήθελαν να βρίσκονται και να τοποθετήσουν τη διαφάνεια με το περίγραμμα της φιγούρας ή προσώπου τους πάνω από το σχέδιο τους. Πώς αλλάζει η φιγούρα ή το πρόσωπο όταν τοποθετηθεί κάπου αλλού; Τα παιδιά παρατηρούν τον εαυτό τους σε φωτογραφίες (όταν ήταν μωρά), για να ζωγραφίσουν στη συνέχεια της ενότητας το πορτρέτο τους στο παρελθόν. Τι να σκέφτονταν άραγε τότε; Τα παιδιά παρακολουθούν στιγμιότυπα από την ταινία Red Balloon (To κόκκινο μπαλόνι} και ζωγραφίζουν μέσα από πειραματισμό, σε χαρτί τη διαδρομή του μπαλονιού ή τι νομίζουν έγινε στη συνέχεια της ιστορίας ή στο κόκκινο μπαλόνι Τα παιδιά παρατηρούν τα επαναλαμβανόμενα σχήματα και συμβολισμούς των μάνταλα σε εικόνες, τοποθετούν τυχαία σημεία στην επιφάνεια της κυκλικής επιφάνειας τους και δημιουργούν ενώνοντας τα σημεία δικούς τους ιστούς και 1

ΑΝΑΛΥΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΕΙΚΑΣΤΙΚΩΝ ΤΕΧΝΩΝ ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΙΤΥΧΙΑΣ, ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΑΡΚΕΙΑΣ ΒΑΘΜΙΔΑ 2 ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΙΤΥΧΙΑΣ ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΑΡΚΕΙΑΣ ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ επαναλαμβανόμενα σχήματα. Τα παιδιά μετά από επίσκεψη τους στην Χοιροκοιτία υιοθετούν ρόλους και φαντάζονται τον εαυτό τους να ζει στον προϊστορικό αυτό οικισμό. 1.1.2 Μορφές, σχήματα, αντικείμενα και χρώματα και οι πολλαπλές σημασίες τους ( φανταστικές, προσωπικές ή/και πολιτισμικές) Τα παιδιά σχεδιάζουν μονοκονδυλιές και αναφέρουν τι μπορεί να τους θυμίζουν. Ανακαλύπτουν ότι αντιδρούν διαφορετικά το ίδιο οπτικό ερέθισμα. Ανταλλάσουν τα σχέδια τους και επεκτείνουν τις μονοκονδυλιές χρησιμοποιώντας τυχαία σχήματα ή γραμμές. Τα παιδιά μέσα από ένα παιχνίδι αισθήσεων χρησιμοποιούν την οσφρητική τους μνήμη. Ποιο χρώμα και ποιες αποχρώσεις θα μπορούσε να έχει η μυρωδιά του βασιλικού, ή ενός αρώματος; Τι συναισθήματα μπορεί να τους προκαλούν τα αρώματα και οι μυρωδιές αυτές; 1.2. το άμεσο και ευρύτερο περιβάλλον του σχολείου (το σχολείο, η πόλη μου, η χώρα μου) Θ.Π. ΧΩΡΟΣ -ΤΟΠΟΣ 1.1.3 Αισθητοποίηση ως προς τη σχέση του σώματος, της κίνησης και του χώρου (ενδοσκόπηση, συναίσθηση του σώματος) 1.2.1. Συσχέτιση του άμεσου και ευρύτερου περιβάλλοντος (φυσικό ή/και ανθρωπογενές) με τα πιο κάτω: - εικαστικά στοιχεία ( π.χ. γραμμή, σχήμα, υφές) και οι διάφορες οπτικές γωνίες στην εικαστική πρακτική - αφηγήσεις που σχετίζονται με εμπειρίες ή μύθους ή παραδόσεις Δημιουργείται ένας χώρος στην τάξη ή και στο σχολείο π.χ. ένα καταφύγιο εικαστικής δημιουργίας ( π.χ. με μέσα και υλικά για σχέδιο ή βιβλία εικαστικού ενδιαφέροντος) όπου τα παιδιά μπορούν να απομονωθούν. Τα παιδιά σχεδιάζουν/ζωγραφίζουν ελεύθερα και μέσα από κίνηση του σώματος σε μεγάλες επιφάνειες αφήνοντας τα ίχνη τους Ενδεικτικά θέματα : Χάρτες της Κύπρου στο παρόν και στο παρελθόν, Διαδρομές στη γειτονιά μου ή σε φανταστικούς χώρους (χαρτογράφηση), H ιστορία του σχολείου μου στο παρόν, παρελθόν και μέλλον, Καταφύγια. Χλωρίδα και πανίδα της Κύπρου: π.χ. ενδημικά φυτά της Κύπρου, Τοπία στην Πόλη, Τι βλέπω από το παράθυρο της τάξης μου, Ο δρόμος, οικίες ( στο παρόν, παρελθόν και μέλλον), Μια ονειρούπολη, Η Μεσόγειος θάλασσα. Δίνεται τυπωμένη, ασπρόμαυρη φωτογραφία της αίθουσας διδασκαλίας και τα παιδιά χρωματίζουν γραμμές που εντοπίζουν στην εικόνα. Στη συνέχεια εντοπίζουν τις γραμμές που χρωμάτισαν στην πραγματική αίθουσα. Τα παιδιά βλέπουν/παρατηρούν ένα αντικείμενο από ψηλά, από χαμηλά, από κάτω προς τα πάνω. Χρησιμοποιούν στην παρατήρηση οπτικό πλαίσιο ή/και χάρτινους κυλίνδρους. Τι θα γινόταν αν ήμουν ένα μικρό μυρμήγκι ή σαύρα ; Πώς θα έβλεπα τις ντοματιές στο λαχανόκηπο μας; Τι θα άλλαζε αν μετακινούνταν τα κτίρια; Τα παιδιά συλλέγουν πηγές σε ότι αφορά το σχολείο τους στο παρελθόν (από 2

ΑΝΑΛΥΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΕΙΚΑΣΤΙΚΩΝ ΤΕΧΝΩΝ ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΙΤΥΧΙΑΣ, ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΑΡΚΕΙΑΣ ΒΑΘΜΙΔΑ 2 ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΙΤΥΧΙΑΣ ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΑΡΚΕΙΑΣ ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ που αφορούν σε χώρους τόπους. το φωτογραφικό αρχείο του σχολείου, αντικείμενα και φωτογραφικό υλικό από παλιούς μαθητές ή/και την κοινότητα). Φτιάχνουν μια φωτογραφική αφήγηση για το πώς ήταν το σχολείο στο παρελθόν, πώς είναι τώρα και πώς το φαντάζονται στο μέλλον. - τις διαφορές του αυθεντικού και εικονικού περιβάλλοντος. Τα παιδιά συνεργάζονται μεταξύ τους συγκρίνοντας δικές τους φωτογραφίες από τον περιβάλλοντα χώρο του σχολείου με φωτογραφίες του φανταστικού κόσμου του καλλιτέχνη Manuel Rodríguez Sánchez (http://www.mymodernmet.com/profiles/blogs/magical-fantasy-worlds). Πώς θα μπορούσαν να μετατρέψουν τον πραγματικό κόσμο ( φωτογραφίες από το σχολείο τους) σε ένα φανταστικό; 1.3. σύγχρονους κοινωνικούς προβληματισμούς και εικαστικές δράσεις Θ.Π. ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΚΑΙ ΖΩΗ 1.2.2. Αξιοποίηση του άμεσου και ευρύτερου περιβάλλοντος ( η τάξη, το σχολείο, το τοπίο, η γειτονιά, η περιοχή και η κοινότητα, το χωριό/η πόλη, η χώρα μου ) στην εικαστική διαδικασία: - ως ερέθισμα για παρατήρηση ( π.χ. φυσικών στοιχείων) - για εντοπισμό και συλλογή υλικών - ως πεδίο εικαστικής πρακτικής για τυχαίες και σκόπιμες εικαστικές παρεμβάσεις - ως πεδίο κοινωνικού προβληματισμού 1.3.1. Προβληματισμοί μέσα από αναφορές ή/και τη χρήση πηγών και επιλογή θεμάτων ( με τη συνεργασία των παιδιών) που να αφορούν σε ένα από τα πιο κάτω: - στην καθημερινότητα των παιδιών και τη σχέση τους με τους άλλους Τα παιδιά με αναφορά το έργο του Sohei Nishimo, Διόραμα», «Diorama map, (2007), συλλέγουν τις δικές τους εικόνες, φωτογραφίες ή ζωγραφιές (από εκδρομές ή άλλες επισκέψεις τους στο άμεσο περιβάλλον) και φτιάχνουν ένα ομαδικό διόραμα. Τα παιδιά συλλέγουν υλικά από τον κήπο του σχολείου ή το γειτονικό πάρκο και πειραματίζονται επί τόπου για τη δημιουργία έργων στο έδαφος (Land Art), διερευνώντας εικαστικά στοιχεία (π.χ. σχήμα, γραμμή, υφή, επανάληψη). Επειδή πρόκειται για εφήμερη τέχνη, φωτογραφίζουν τα έργα τους. Τα παιδιά φωτογραφίζουν τους τοίχους του σχολείου που βανδαλίστηκαν και αναπτύσσουν ιδέες για λύση του προβλήματος με εικαστική παρέμβαση. Ενδεικτικά θέματα: Οι φίλοι μου ή οι σχέσεις με τους φίλους μου (ενδιαφέροντα, προτιμήσεις, συναισθήματα, προβληματισμοί, η αληθινή φιλία). Η ζωή των παιχνιδιών, Η ιστορία μιας πλαστικής σακούλας (ανακύκλωση), Ρύπανση ( θαλασσών, ηχορύπανση), Ανοίγω το κουτί με τα παλιά μου παιχνίδια. Το καταναλωτικό μου προφίλ. Οι φίλοι μου τα ζώα, Ο ζωολογικός κήπος, Αρχαιοκαπηλία - επαναπατρισθέντες θησαυροί των κατεχόμενων 3

ΑΝΑΛΥΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΕΙΚΑΣΤΙΚΩΝ ΤΕΧΝΩΝ ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΙΤΥΧΙΑΣ, ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΑΡΚΕΙΑΣ ΒΑΘΜΙΔΑ 2 ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΙΤΥΧΙΑΣ ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΑΡΚΕΙΑΣ ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ (π.χ. συμμαθητές, παιδιά από άλλες χώρες) - στην κυπριακή κοινωνία ( π.χ. κατανάλωση και μαζικότητα, ρύπανση ή/και στερεότυπα). - Κύπριους καλλιτέχνες και ιστορίες της Κύπρου ( π.χ. έργα με θέμα τους αγώνες των Κυπρίων για ελευθερία ή για κοινωνική δικαιοσύνη). εκκλησιών. Πόλεμοι και Αγώνες μέσα από τα έργα Κύπριων καλλιτεχνών, Η βαλίτσα του μετανάστη, Απομονώνω με εικαστικό τρόπο τα προβλήματα της Κύπρου (ανεργία, κατοχή). Απομονώνω με εικαστικό τρόπο τα αίτια σοβαρών περιβαλλοντικών προβλημάτων του νησιού μου ( π.χ. αστικοποίηση, ξηρασία, πυρκαγιές, διάβρωση). Η χιονάτη που δεν παντρεύτηκε τον πρίγκιπα, Τουριστικές κάρτες, Χαιρετίσματα από τις χώρες της Ευρώπης 1.3.2 Θέαση πρακτικών ( είτε από ταινίες, είτε μέσα από επαφή με φορείς ή καλλιτέχνες) που αφορούν στην κοινωνική συμμετοχή και προβληματισμό. Ανταλλαγή πρακτικών μεταξύ σχολείων από διαφορετικές περιοχές της Κύπρου με αναφορές στην κοινότητα του κάθε σχολείου (π.χ. πολιτισμικοί χώροι, πάρκα, μουσεία, μνημεία, διαπροσωπικές σχέσεις). 1.3.3. Συμμετοχή των παιδιών στη λήψη αποφάσεων που αφορούν α) την επιλογή θεμάτων για εικαστική εργασία β) τη διαδικασία υλοποίησης μιας εικαστικής δράσης γ) τη δημοσιοποίηση της εικαστικής τους δράσης (π.χ. στο σχολείο, στην κοινότητα, στο διαδίκτυο). O/H εκπαιδευτικός φέρνει στην τάξη ένα καμένο κούτσουρο και προβληματίζει τα παιδιά σε ότι αφορά τις επιπτώσεις μιας πυρκαγιάς. Με αναφορά το έργο του Philippe Pastor, Καμένα δέντρα», http://www.philippe-pastor.com/lesarbres-brules/ τα παιδιά σκέφτονται πως θα μπορούσαν και οι ίδιοι να προβληματίσουν τους άλλους για τις περιοχές της Κύπρου που έχουν καταστραφεί από πυρκαγιές. Στο πλαίσιο της Ενότητας «Φιλία» τα παιδιά ανταλλάζουν Κουτιά Φιλίας με ένα άλλο σχολείο της κοινότητάς τους ή μία άλλης πόλης. Τα Κουτιά Φιλίας ανοίγονται από τους παραλήπτες του άλλου σχολείου, φιλοτεχνούνται και αποστέλλονται και πάλι πίσω. Παιδιά από διαφορετικές κοινότητες καλούνται να ανταλλάξουν τις δημιουργίες τους ή την έρευνα τους για ένα θέμα με στόχο την ενίσχυση επικοινωνιακών πρακτικών. Για παράδειγμα, θα μπορούσαν να χρησιμοποιήσουν βίντεο ή φωτογραφίες ή ζωγραφιές τους επηρεασμένες από κατοίκους του χωριού τους, ή τους γονείς τους οι όποιοι φτιάχνουν ένα παραδοσιακό έδεσμα της περιοχής. 4

ΑΝΑΛΥΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΕΙΚΑΣΤΙΚΩΝ ΤΕΧΝΩΝ ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΙΤΥΧΙΑΣ, ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΑΡΚΕΙΑΣ ΒΑΘΜΙΔΑ 2 ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΙΤΥΧΙΑΣ ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΑΡΚΕΙΑΣ ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ 1.4. την πολιτιστική κληρονομιά (στο παρελθόν, παρόν και μέλλον) Θ.Π. ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΑ 1.4.1 Κοινά και διαφορετικά χαρακτηριστικά που να αφορούν στοιχεία α) της τοπικής πολιτιστικής κληρονομίας και β) ή/και σε άλλους πολιτισμούς (παιδιών που ανήκουν στην κοινότητα του σχολείου ) σε σχέση με τα πιο κάτω: - αυθεντικούς χώρους (κτίρια, μνημεία, θρησκευτικοί χώροι, μουσεία, πινακοθήκες), ή/και με τη χρήση αντικειμένων, έργων τέχνης/εικόνων/ταινιών. -την αρχαία κυπριακή τέχνη ( π.χ. ομοιώματα από αρχαιολογικά ευρήματα, αγγεία κ.ά.) -μύθους και έθιμα Ενδεικτικά θέματα: Μοτίβα σε κολότζια, Το κάστρο, Ο Καραγκιόζης, Πήλινα αγγεία, Δράκοι, εξωτικά και καλικάντζαροι, τάματα-ευχές, Μοτίβα σε αντικείμενα από διάφορους πολιτισμούς, Τα κτίρια της παλιάς και σύγχρονης πόλης, Πλουμιστά ψωμιά, Γίνομαι βασιλιάς Ποιος βασιλιάς; Τα παράλογα και σουρεαλιστικά π.χ. ένα στόμα πολιτεία Τα παιδιά καταγράφουν σχεδιάζοντας γεωμετρικά σχήματα σε διακοσμημένες κολοκύθες( κολότζια) στο μουσείο λαϊκής τέχνης (μεταφοράς υγρών) και τα σχήματα (διακοσμητικά μοτίβα) πήλινων αγγείων της γεωμετρικής περιόδου. (κάποια από τα μοτίβα στα κολότζια έχουν ομοιότητες με αυτά των πήλινων αγγείων της γεωμετρικής περιόδου). Στη συνέχεια, ως εκπρόσωποι της εποχής και του τόπου τους, καλούνται να χρησιμοποιήσουν τα σχήματα ή/και μοτίβα εξελίσσοντας τα σε κάτι δικό τους και να προτείνουν που θα ήθελαν να τοποθετούσαν τις συγκεκριμένες διακοσμήσεις τους. Τα παιδιά δημιουργούν αντικείμενα με πηλό χρησιμοποιώντας τη τεχνική της προσθετικής ( με ενδιάμεση επίσκεψη στο αρχαιολογικό μουσείο) αποδίδοντας στοιχεία από αρχαίους θησαυρούς. Έπειτα χρησιμοποιούν τους πήλινους θησαυρούς τους σε παιχνίδια ρόλων ( ξεναγοί, αρχαιοκάπηλοι, φανατικός συλλέκτης) Τα παιδιά μέσα από τοπικούς μύθους/μυθολογία ( π.χ. Πυγμαλίων) δημιουργούν όψεις μυθικών πλασμάτων, στην συνέχεια φαντάζονται πως θα άλλαζαν αυτά τα όντα ( ή/και στοιχεία από την πλοκή της ιστορίας) εάν ζούσαν στη σύγχρονη εποχή. Τα παιδιά εντοπίζουν σε σύγχρονη φωτογραφία (π.χ. ταβέρνας) στοιχεία της τοπικής παράδοσης (π.χ. διακόσμηση στον τοίχο, αγγεία στο τραπέζι). Σκηνοθετούν ένα παραδοσιακό τραπέζι με αντικείμενα και φαγητά από το παρελθόν και προσκαλούν τους γονείς τους ή παππούδες-γιαγιάδες σε ένα παραδοσιακό γλέντι. Ο/Η εκπαιδευτικός φέρνει στην τάξη μια ρόκα για γνέσιμο (επηρεασμένη από το έργο του Κκάσιαλου ''γυναίκα που γνέθει''). Σκοπός είναι τα παιδιά να γνωρίσουν στοιχεία της παράδοσης και να προβληματιστούν για το πώς άλλαξαν πολλές τέτοιες πρακτικές στην σημερινή κοινωνία. Στην συνέχεια δημιουργούν τη σύγχρονη μοδίστρα της Κύπρου (γίνεται η σύγκριση μεταξύ των δύο). 5

ΑΝΑΛΥΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΕΙΚΑΣΤΙΚΩΝ ΤΕΧΝΩΝ ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΙΤΥΧΙΑΣ, ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΑΡΚΕΙΑΣ ΒΑΘΜΙΔΑ 2 ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΙΤΥΧΙΑΣ ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΑΡΚΕΙΑΣ ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ -Στις αειφορικές πρακτικές που χρησιμοποιούν άνθρωποι της παράδοσης στη χειροτεχνία, στην αρχιτεκτονική κ.ά. σε διαφορετικές περιοχές της Κύπρου 1.4.2 Επιλογή, χρήση έργων τέχνης /εικόνων και αναφορά ( από τον/την εκπαιδευτικό) στην Κυπριακή και Ευρωπαϊκή εικαστική δημιουργία σε σχέση με τα πιο κάτω θέματα και τις διασυνδέσεις τους με άλλες θεματικές περιοχές : - Μορφή, χρώματα και σχήματα - Απεικόνιση συναισθημάτων - Το παράλογο, το παράξενο και το τυχαίο Ο/Η εκπαιδευτικός προσκαλεί στο σχολείο ένα παραδοσιακό τεχνίτη, ο οποίος επιδεικνύει στα παιδιά πως μπορούμε να φτιάξουμε «πλιθάρι» (με χώμα, άχυρο, νερό). Μέσα από έργα του Κύπριου καλλιτέχνη Ρένου Λοιζου (π.χ village in landscape II) τα παιδιά καλούνται να μελετήσουν τον τρόπο που ο καλλιτέχνης χρησιμοποιούσε τις γραμμές και τα χρώματα, έπειτα καλούνται να δημιουργήσουν τα δικά τους τοπία. Αν μπορούσαμε να ακούσουμε κάτι μέσα στα έργα του Λοΐζου τι θα ήταν αυτό; Δημιουργήστε μια απλή μουσική υπόκρουση επηρεασμένοι από τα έργα του καλλιτέχνη. Τα παιδιά χωρίζονται σε δυάδες και αφού πρώτα πειραματιστούν με τις γραμμές και την μπογιά για απόδοση διάφορων γραμμών και των συναισθημάτων που μπορούν να τους προκαλούν, αναλαμβάνουν να ζωγραφίσουν το ταίρι τους ανάλογα με ένα συναίσθημα ή τα συναισθήματα που νιώθουν για το ταίρι τους, εκείνη τη στιγμή. Δίνουν έμφαση στην ένταση των γραμμών (παρατηρούν ιδιαίτερα τις γραμμές έκφρασης του προσώπου), για εμβάθυνση έρχονται σε επαφή με κάποιο/α εξπρεσιονιστή ζωγράφο (π.χ. Γκαπριέλε Μυντερ και Βασίλι Καντίνσκυ, Ενταβαρτ Μουνκ). Τα παιδιά δημιουργούν συνθέσεις με τυχαία αντικείμενα που βρίσκονται μέσα στην τσάντα τους, τοποθετώντας τα αφηγούνται φανταστικές ιστορίες ή δημιουργούν παράξενα πλάσματα. Κανόνας παιχνιδιού: τα παιδιά κόβουν τυχαία διάφορες μορφές, αντικείμενα ή φιγούρες από το περιοδικά. Στη συνέχεια καλούνται να φτιάξουν ένα 6

ΑΝΑΛΥΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΕΙΚΑΣΤΙΚΩΝ ΤΕΧΝΩΝ ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΙΤΥΧΙΑΣ, ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΑΡΚΕΙΑΣ ΒΑΘΜΙΔΑ 2 ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΙΤΥΧΙΑΣ ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΑΡΚΕΙΑΣ ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ παράξενο κολλάζ συνδέοντας τα κομμάτια που έχουν κόψει. Διπλώστε ένα κομμάτι χαρτί σε τρία, ή τέσσερα, μέρη. Οι αντίστοιχοι παίκτες αναλαμβάνουν να δημιουργήσουν ένα γρήγορο σχέδιο με διαφορετικά συστατικά στοιχεία, εφόσον ο καθένας δεν ξέρει τι σχεδιάζει ο άλλος ( βλ. Εξαίσιο πτώμα Cadavre exquis παιχνίδι σουρεαλιστών): 1.5. την εικόνα στο σύγχρονο πολιτισμό Θ.Π. ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΕΙΚΟΝΑΣ - Βασίλισσες και Βασιλιάδες 1.5.1. Αλληλεπίδραση με εικόνες στο αυθεντικό και εικονικό περιβάλλον και αναφορά στη λειτουργία τους : - η εικόνα ως καταγραφή δεδομένων (π.χ. φωτογραφίες χώρων, γεγονότων, ανθρώπων ) - η στατική ή/και κινούμενη εικόνα (κινούμενα σχέδια, βίντεο) - η εικόνα ως κείμενο μετάδοσης μηνυμάτων ( π.χ. συμβάσεις μιας αφίσας και οι σκοποί της ). - Αν ζούσε σήμερα η Αικατερίνη Κορνάρο ποιο θα ήταν το προφίλ της; Τι αντικείμενα θα είχε στην τσάντα της; που θα έμενε; τι ρούχα θα φορούσε; ποιος θα ήταν ο ρόλος της στην πολιτική ζωή του τόπου; Μέσα από πορτραίτα βασιλιάδων τα παιδιά καλούνται να απομονώσουν λεπτομέρειες, όπως για παράδειγμα μια βεντάλια, μια τιάρα, λεπτομέρεια από ένα ύφασμα, σκήπτρο, πολύτιμους λίθους. Πώς θα μπορούσαν να μετατραπούν σε χρηστικά αντικείμενα; Ενδεικτικά θέματα: Τι θέλω να βλέπω στους τοίχους του σχολείου μου, Μία μέρα σε κόμικς, Φοράω λέξεις, Γίνομαι ηθοποιός/μουσικός, Αν ήμουν ένα αντικείμενο σε βίντεο, Από βιβλίο σε ταινία, Ένα αλλιώτικο δελτίο ειδήσεων, Οι παλιές φωτογραφίες ζωντανεύουν, Αν μπορούσα να πετάξω, Οι βιτρίνες των καταστημάτων, Μηχανές και Ρομπότ, Υπεράνθρωποι, Γήινοι και εξωγήινοι. Οι προϊστορικοί δεινόσαυροι ζωντανεύουν, Φωτογραφίζω τους ανθρώπους του χωριού μου. Μαζική Κουλτούρα: Φωτογραφίζω τα πολλά ( αντικείμενα, ανθρώπους, σπίτια κ.α.) Τα παιδιά αναλαμβάνουν να φωτογραφίσουν την καθημερινή ζωή των κατοίκων του χωριού τους. Τα παιδιά με αναφορά το βίντεο των Αχιλλέα Κεντώνη και Μαρία Παπαχαραλάμπους «Ένα Αυγό» (1999) (http://achilleas-kentonis.net/) αναδημιουργούν σε μικρό μέγεθος σκηνικά και τρισδιάστατους χαρακτήρες από αγαπημένη τους ταινία ή βιβλίο, και τα φωτογραφίζουν με την τεχνική του stop motion animation δημιουργώντας βίντεο. Τα παιδιά αναλαμβάνουν να φωτογραφίσουν στοιχεία που αφορούν το θέμα του νερού στη ζωή και το περιβάλλον τους ή/και να σκηνοθετήσουν εικόνες. Παρατηρούν αφίσες και εντοπίζουν τα βασικά συστατικά τους. Χρησιμοποιούν τις φωτογραφίες τους για τη δημιουργία μίας αφίσας που να ευαισθητοποιεί 7

ΑΝΑΛΥΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΕΙΚΑΣΤΙΚΩΝ ΤΕΧΝΩΝ ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΙΤΥΧΙΑΣ, ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΑΡΚΕΙΑΣ ΒΑΘΜΙΔΑ 2 ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΙΤΥΧΙΑΣ ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΑΡΚΕΙΑΣ ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ άλλους θεατές ως προς τη σημαντικότητα του νερού στη ζωή μας. - ως στοιχείο επιστημονικής φαντασίας ( π.χ. Μηχανές - Ρομπότ, Υπεράνθρωποι). - η εικόνα και η επίδραση της σε τρόπους ζωής (π.χ. ποπ κουλτούρα, μαζική κουλτούρα μόδα και αντικείμενα) Χρησιμοποιούν εικόνες με μηχανές και φτιάχνουν με μεικτές τεχνικές ( σχέδιο κολλάζ) ένα φανταστικό άνθρωπο - μηχανή Τα παιδιά συλλέγουν από περιοδικά εικόνες συγκεκριμένων προϊόντων (κινητά τηλέφωνα, φαγητά, ρούχα, καλλυντικά) και δημιουργούν ένα φωτο κολλάζ παρουσιάζοντας τη μαζικότητα των προϊόντων αυτών (τα πολλά) και την προώθηση τους μέσα από τα ΜΜΕ 1.5.2. Aντίληψη της εικόνας, του μετασχηματισμού και της πολυσημίας της μέσα από τη χρήση διαφόρων μέσων ( και της νέας τεχνολογίας). Με αναφορά τον καλλιτέχνη Andy Warhol και με τη χρήση λογισμικού επεξεργασίας εικόνας, τα παιδιά καλούνται να πολλαπλασιάζουν και μετασχηματίζουν την εικόνα ενός αντικειμένου/προϊόντος/διάσημου μουσικού ή ηθοποιού δείχνοντας έτσι την ομοιομορφία του σύγχρονου βιομηχανοποιημένου κόσμου. 1.5.3. Ομοιότητες και διαφορές του αυθεντικού και εικονικού κόσμου. Τα παιδιά σχολιάζουν τους ανθρώπους όπως παρουσιάζονται σε μια φωτογραφία, και τους ανθρώπους όπως παρουσιάζονται σε ένα εικονικό περιβάλλον που έχει δημιουργηθεί ψηφιακά (π.χ. διαδικτυακό εκπαιδευτικό παιγνίδι). Τα παιδιά ζωγραφίζουν αρχικά ένα πορτραίτο με μπογιές ( παραδοσιακή ζωγραφική) και έπειτα προσπαθούν να αναδημιουργήσουν το ίδιο πορτραίτο στον ηλεκτρονικό υπολογιστή. Συγκρίνουν τα δύο πορτρέτα. 8

ΑΝΑΛΥΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΕΙΚΑΣΤΙΚΩΝ ΤΕΧΝΩΝ ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΙΤΥΧΙΑΣ, ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΑΡΚΕΙΑΣ ΒΑΘΜΙΔΑ 2 ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΙΤΥΧΙΑΣ ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΑΡΚΕΙΑΣ ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ 2. Να χρησιμοποιούν μορφολογικά και δομικά στοιχεία και να διακρίνουν το ρόλο τους στην εικαστική τους δημιουργία. 2.1. Εντοπισμός μορφολογικών και δομικών στοιχείων στους δικούς τους πειραματισμούς και έργα, σε έργα τέχνης/εικόνες και στο περιβάλλον, όπως: Σημείο, γραμμή (ευθεία, καμπύλη, μονοκονδυλιά, κυματοειδής, περίγραμμα), σχήμα (γεωμετρικά σχήματα/οργανικά σχήματα), χρώμα (βασικά, συμπληρωματικά, απόχρωση, τόνοι, ψυχρά-θερμά), θετικός- αρνητικός χώρος μοτίβο, όγκος, επανάληψη, κίνηση, τοποθέτηση, έμφαση, χρόνος Τα παιδιά παρατηρούν την πορεία ενός αεροπλάνου στον ουρανό (και μέσα από εικόνες) και εντοπίζουν σημεία και γραμμές. Εντοπίζουν σχήματα που δημιουργούνται στην επιφάνεια του νερού όταν ρίξουμε μέσα ένα βότσαλο (ομόκεντροι κύκλοι). Παρατηρούν τις γραμμές στα κοχύλια, τα μοτίβα σε τραπεζομάντηλα, την τοποθέτηση του φαγητού στο τραπέζι Πειραματίζονται με τον πηλό δίνοντας όγκο στις μορφές ζώων που φτιάχνουν ( π.χ. μέσα από κυλινδρικά ή σφαιρικά σχήματα). Τα παιδιά παίζουν το παιχνίδι κρύβομαι, τοποθετώντας διάφορα αντικείμενα μπροστά από το πρόσωπο τους ( κρύβοντας άλλοτε τα μάτια τους, το στόμα ή και ολόκληρο το πρόσωπο τους). Φωτογραφίζουν ο ένας τον άλλο και συζητούν που δίνεται έμφαση στις φωτογραφίες τους και τι σημασία μπορούν να έχουν για τους ίδιους τα αντικείμενα που χρησιμοποίησαν ή/και το σημείο που αποφάσισαν να κρύψουν. Τα παιδιά δημιουργούν μία υδάτινη χαρτογραφία με σημεία, γραμμές και σχήματα όπου αναπαριστά την κυκλοφορία των διακλαδώσεων του νερού μέχρι αυτό να φτάσει στη βρύση του σχολείου 9

ΑΝΑΛΥΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΕΙΚΑΣΤΙΚΩΝ ΤΕΧΝΩΝ ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΙΤΥΧΙΑΣ, ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΑΡΚΕΙΑΣ ΒΑΘΜΙΔΑ 2 ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΙΤΥΧΙΑΣ ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΑΡΚΕΙΑΣ ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ 2.2. Διασύνδεση μορφολογικών και δομικών στοιχείων, με το θέμα και αξιοποίησή τους για προσδιορισμό νοήματος στην εικαστική τους εργασία. Τα παιδιά δημιουργούν τον χάρτη της περιοχής τους επιλέγοντας διαφορετικού τύπου χρώματα, σημεία και γραμμές για να δηλώσουν π.χ. τις διαδρομές που προτιμούν, τους χώρους που παίζουν, τα μέρη που φοβούνται, τις επικίνδυνες ή θορυβώδεις διαδρομές ( σύνδεση με Θ.Π. Χώρος- Τόπος). 3. Να εξοικειώνονται με κατάλληλες εικαστικές πρακτικές σε ό,τι αφορά: 3.1. τεχνικές 3.1.1 Ποιότητες των υλικών και η εξερεύνηση τους (σε σχέση και με το θέμα) όπως : - ομοιότητες και διαφορές σε ότι αφορά χαρακτηριστικά και ιδιότητες των υλικών: α) απτικές ιδιότητες: υγρό/στεγνό, κρύο/ζεστό, τραχύ/λείο, απορροφητικό, γλιστερό, εύκαμπτο/δύσκαμπτο β) οπτικές ιδιότητες: πολύχρωμο/μονόχρωμο, διαφανές/ αδιαφανές - προέλευση των υλικών Τα παιδιά μέσα από ένα παιχνίδι υφής, ανακαλούν εμπειρίες ( π.χ. αυτό είναι απαλό σαν κουβέρτα, θυμίσει περιτύλιγμα καραμέλας), επιλέγουν τα υλικά που σχετίζονται με τις εμπειρίες τους και φτιάχνουν ένα κολλάζ με διάφορες υφές ( σύνδεση με Θ.Π. Ταυτότητα). Με θέμα «τι έχω στη σχολική μου τσάντα ή στην κασετίνα μου» τα παιδιά τοποθετούν και παρατηρούν με διάφορους τρόπους αντικείμενα που έχουν μέσα σε αυτές. Τι μπορεί τα αντικείμενα αυτά να φανερώνουν για τον εαυτό τους; ( σύνδεση με Θ.Π. Ταυτότητα). Τα - Στο παιδιά εικαστικό σειροθετούν ημερολόγιο, χρονολογικά τα παιδιά συλλέγουν φωτογραφικό διάφορα υλικό είδη από χαρτιών τη συλλογή και τα που ταξινομούν έχουν μαζέψει ανάλογα με με εικόνες τις ιδιότητες του σχολείου τους (π.χ. τους χρώμα,, με σκοπό υφή). να Ο/Η φτιάξουν μια ψηφιακή εκπαιδευτικός αφήγηση προβληματίζει (σύνδεση με για Θ.Π. την προέλευση Χώρος Τόπος). του χαρτιού και τη χρήση του και για το ποιο είδος χαρτιού μπορούν να χρησιμοποιηθεί για τη δημιουργία Με τρισδιάστατης θέμα «τι έχω κατασκευής. στο κεφάλι μου;» τα παιδιά κόβουν το περίγραμμα μια φωτογραφίας τους (προφίλ) και αναγνωρίζουν το θετικό και αρνητικό χώρο. - Χρησιμοποιούν ένα ως από βάση τους για δύο το έργο χώρους τους για μαυρόασπρη να σχεδιάσουν ανατύπωση ή χάρτη δημιουργήσουν της Κύπρου και πάνω ένα κολλάζ σε αυτή με τις ζωγραφίζουν σκέψεις τους με ( χρωματιστούς σύνδεση με Θ.Π. μαρκαδόρους Ταυτότητα). για να δημιουργήσουν αντίθεση με το μαυρόασπρο φόντο. Ζωγραφίζουν αγαπημένες τους διαδρομές ανάλογα με τις τοποθεσίες που θέλουν να ταξιδέψουν. 10

ΑΝΑΛΥΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΕΙΚΑΣΤΙΚΩΝ ΤΕΧΝΩΝ ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΙΤΥΧΙΑΣ, ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΑΡΚΕΙΑΣ ΒΑΘΜΙΔΑ 2 3.1.2 Δυνατότητες χρήσης υλικών και Τα παιδιά με αναφορά την εικαστική καταγραφή του Chris Jordan ( ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΙΤΥΧΙΑΣ αξιοποίηση ΔΕΙΚΤΕΣ τους στην ΕΠΑΡΚΕΙΑΣ εικαστική http://www.chrisjordan.com/gallery/intolerable/#circuit%20boards%202%2044 ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ διαδικασία: x60) συλλέγουν (μετά από την ανακοίνωση μιας εικαστικής δράσης) και ομαδοποιούν ανακυκλώσιμα υλικά ή και αντικείμενα σε κατηγορίες, τα - Υλικά από το ανθρωπογενές και καταμετρούν, τα τοποθετούν και τα φωτογραφίζουν με σκοπό να μεταδώσουν φυσικό περιβάλλον και αναφορά στις το μήνυμα της μείωσης της χρήσης των συγκεκριμένων ανακυκλώσιμων επιδράσεις ή/και χρήσεις τους στη υλικών. Ο/Η εκπαιδευτικός προβληματίζει τα παιδιά για την προέλευση και σύγχρονη κοινωνία (μείωση, επιδράσεις π.χ. του αλουμινίου ή πλαστικού και για το πώς θα μπορούσαν να επαναχρησιμοποίηση, ανακύκλωση) επικοινωνήσουν το μήνυμα αυτό προς τους άλλους. - Επιλογή (από τον/την εκπαιδευτικό) σύμφωνα με τις ανάγκες της θεματικής και χρήση εξειδικευμένων υλικών ή και τεχνικών για δημιουργία έργων δύο και τριών διαστάσεων π.χ. τέλι, ξύλα, ψηφίδες, γύψο, άμμο, χαρτοπολτός. - Κατασκευή και αναπαραγωγή μοντέλων που χρειάζονται συγκεκριμένη διαδικασία κατασκευής π.χ. χαρτο διπλωτική (origami) -όπως βαρκούλες με χαρτί, ύφανση σε ξύλινη επιφάνεια. - Χρήση κεραμικής ή και του καλουπιού στην κατασκευή τρισδιάστατων αντικειμένων ( π.χ. ενός σπιτιού). - Τα παιδιά δημιουργούν γύψινα πιάτα και ζωγραφίζουν πάνω σε αυτά. -Τα παιδιά ζωγραφίζουν στο πάτωμα τις σκιές των δέντρων με κιμωλία. -Χρήση της κολλαγραφίας για τη δημιουργία μιας πόλης με σχήματα. -Επανάληψη και εξέλιξη τεχνικών όπως: ζωγραφική με ακρυλικά σε σκληρές επιφάνειες, πηλοπλαστική/κεραμική, κατασκευή φιγούρας, τεχνικές τυπώματος, σύνθεση κολλάζ με τη χρήση της επικάλυψης) Τα παιδιά παρατηρούν παιχνίδια και εντοπίζουν γεωμετρικά σχήματα ή και οργανικά σχήματα ( π.χ. έχει κυκλικούς τροχούς, τετράγωνες πόρτες, τα μάτια στο πρόσωπο είναι σαν φύλλα). Τα παιδιά συνδυάζουν οργανικά σχήματα για να φτιάξουν ένα έντομο: Το κεφάλι με το σώμα του μοιάζει σαν φιστίκι, τα φτερά του μοιάζουν με φύλλα, τα πόδια του με κλαράκια τριανταφυλλιάς. -Τεχνικές σχεδίασης όπως: α) Σχέδιο σε διαφορετικού σχήματος επιφάνειες (τριγωνικό, κυκλικό), β) συνδυασμός απλών σχημάτων για δημιουργία μορφών - αντικειμένων γ) σχέδιο μέσα από παρατήρηση μοντέλων ( ζώα, ανθρώπινες φιγούρες, αυτοκίνητα ) Τα παιδιά είτε πειραματίζονται ζωγραφίζοντας σε διαφορετικού σχήματος επιφάνεια, είτε εισάγονται στην προοπτική με ένα σημείο φυγής ζωγραφίζοντας πάνω σε μια χάρτινη επιφάνεια τριγωνικού σχήματος, τα αφήνουμε να ανακαλύψουν το γεγονός πως μια μορφή μικραίνει όσο πιο κοντά βρίσκεται στην άκρη του τριγώνου τους. Ο/Η εκπαιδευτικός φέρνει στην τάξη πλαστικά μοντέλα αλόγων ή/και άλλων ζώων, παροτρύνει τα παιδιά να τα παρατηρήσουν και να φτιάξουν το περίγραμμα τους. Τα παιδιά επισκέπτονται μια φάρμα με σκοπό να 11 παρατηρήσουν την κίνηση των αλόγων και να την καταγράψουν μέσα από απλά και γρήγορα σκίτσα. (πηγή Leonardo da Vinci)