Ενδεικτικές Απαντήσεις Πανελληνίων Θεµάτων 2009 Αρχές Οικονοµικής Θεωρίας ΟΜΑ Α Α Α1 Α2 Α3 Α4 Α5 Α6 Α7 ΣΩΣΤΟ ΛΑΘΟΣ ΣΩΣΤΟ ΛΑΘΟΣ ΣΩΣΤΟ Β ΟΜΑ Α Β Απάντηση από σελίδα 35-36 σχολικού βιβλίου Υπάρχουν αγαθά στα οποία η τιµή του ενός αγαθού επηρεάζει τη ζήτηση ενός άλλου αγαθού. Τα αγαθά αυτά τα διακρίνουµε σε δύο κατηγορίες: τα υποκατάστατα και τα συµπληρωµατικά. Υποκατάστατα είναι δύο (ή περισσότερα) αγαθά, όταν το ένα µπορεί να χρησιµοποιηθεί αντί του άλλου (ή άλλων), για να ικανοποιήσει την ίδια ανάγκη. ια παράδειγµα, το βούτυρο και η µαργαρίνη, το µοσχαρίσιο και το χοιρινό κρέας, τα σπίρτα και ο αναπτήρας. Η ζήτηση ενός αγαθού µεταβάλλεται προς την ίδια της τιµής του υποκατάστατου αγαθού κατεύθυνση µε τη µεταβολή. ια παράδειγµα, αν αυξηθεί η τιµή του µοσχαρίσιου κρέατος, οι καταναλωτές θα µειώσουν τη ζητούµενη ποσότητα µοσχαρίσιου κρέατος και θα το υποκαταστήσουν µε το σχετικά φθηνότερο χοιρινό, αυξάνοντας έτσι τη ζήτηση του χοιρινού. Η αύξηση της τιµής του µοσχαρίσιου κρέατος (ceteris paribus) από Ρ1 σε Ρ2 στο διάγραµµα (α) έχει ως αποτέλεσµα τη µετατόπιση της καµπύλης ζήτησης του χοιρινού κρέατος από D1 σε D2 στο διάγραµµα (β). - 1 -
ιαγράµµατα: Υποκατάστατα αγαθά D «ΜΟΣΧΑΡΙΣΙΟ» D 1 D 2 «ΧΟΙΡΙΝΟ» 2 1 B A 3 2 1 3 4 (α) (β) Συµπληρωµατικά είναι δύο (ή περισσότερα) αγαθά, όταν η κατανάλωση του ενός απαιτεί και την κατανάλωση του άλλου (ή άλλων), για την ικανοποίηση µιας ανάγκης. ια παράδειγµα ο καφές και η ζάχαρη, η φωτογραφική µηχανή και το φιλµ, το βίντεο και η βιντεοκασέτα. Η ζήτηση ενός αγαθού µεταβάλλεται προς την αντίθετη κατεύθυνση µε τη µεταβολή της τιµής ενός συµπληρωµατικού αγαθού (ceteris paribus). ια παράδειγµα, αν αυξηθεί η τιµή του καφέ, θα µειωθεί η ζητούµενη ποσότητα του καφέ (ceteris paribus), όπως στο διάγραµµα (α), µε αποτέλεσµα να µειώσουν και τη ζήτηση της ζάχαρης (την οποία χρησιµοποιούσαν ως συµπλήρωµα του καφέ), µετατοπίζοντας την καµπύλη ζήτησης από D1 σε D2 στο διάγραµµα (β). Βέβαια, τα παραπάνω θα συµβούν αν δεν υπάρξει µεταβολή στους λοιπούς προσδιοριστικούς παράγοντες της ζήτησης για τον καφέ και για ζάχαρη. - 2 -
ιαγράµµατα: Συµπληρωµατικά αγαθά D «ΚΑΦΕΣ» D 2 D 1 «ΖΑΧΑΡΗ» 2 B 1 A 2 1 4 3 (α) (β) ΟΜΑ Α.1 100 Α 80 Β 60 40 20 Ε Ζ 40 70 90 105 110 Παρατήρηση: Καλό θα ήταν να βρεθούν το Κ.Ε σε όλους τους συνδυασµούς - 3 -
Τεχνικά οι παραγωγικοί συντελεστές δεν είναι το ίδιο κατάλληλα εξειδικευµένοι για την παραγωγή και των 2 αγαθών..2. Συνδυασµοί Χ Ψ Παραγωγής Α 100 0 Β 80 40 60 70 40 90 Ε 20 105 Ζ 0 110 Χ Κ.Ε. Ψ(- ) = ( ) Ψ Υ Κ.Ε. Χ(Β-Α) = ( Β Α ) Χ 60 40 20 = = = 1 90 70 20 40 0 40 = = = 2 100 80 20.3 ια Χ=50 βρισκόµαστε µεταξύ των συνδυασµών παραγωγής και. Θεωρώ το Κ.Ε. Ψ(- ) =1 παραµένει σταθερό στο συνδυασµό - Σηµεία Χ Υ Κ.Ε. ψ 60 70 Ι 50 Ψ Ι 1 40 90 Χ 60 50 Κ.Ε. Ψ(-Ι) = Κ.Ε. Ψ(- ) ( 1) = 1 = 1 Ψ 1= 80 Ψ Ψ1 70.4 Η οικονοµία µπορεί να παράγει τον ανέφικτο συνδυασµό (Χ=20, Ψ=125) αν αυξηθούν οι ποσότητες των παραγωγικών συντελεστών ή αν βελτιωθεί η τεχνολογία παραγωγής ή αν υπάρξει ο συνδυασµός των ανωτέρω δύο υποθέσεων. Στις περιπτώσεις αυτές η καµπύλη παραγωγικών δυνατοτήτων της οικονοµίας ένας ανέφικτος συνδυασµός είναι δυνατόν να παραχθεί άρα να µετατραπεί σε εφικτό..5 Ο συνδυασµός (Χ=50, Υ=40<80) είναι εφικτός, βρίσκεται αριστερά της Κ.Π. και δηλώνει ότι οι συντελεστές παραγωγής υποαπασχολούνται. Άρα η οικονοµία δεν αξιοποιεί πλήρως και αποδοτικά όλους τους διαθέσιµους συντελεστές παραγωγής. ηλαδή, στην οικονοµία έχουµε ανενεργούς παραγωγικούς συντελεστές (π.χ. ακαλλιέργητες εκτάσεις γης, ανεργία, υποαπασχολούµενο κεφαλαιουχικό εξοπλισµό) - 4 -
ΟΜΑ Α 1. Μονάδες Εργασίας (L) Συνολικό Προϊόν () Μέσο Προϊόν (A) Οριακό Προϊόν (M) Μέσο Μεταβλητό Κόστος (AVC) Οριακό Κόστος (MC) 0 0 - - - - 1 20 20 20 75 75 2 50 25 30 60 50 3 90 30 40 50 37,5 4 120 30 30 50 50 5 145 29 25 51,72 60 A = = 2 25= 50 2 2 2 L2 50 20 2 1 M2 = = = 30 L L2 L1 2 1 4 90 M4 = 30= 4 = 120 L 4 3 120 4 A4 = = = 30 L4 4 Το µεταβλητό κόστος της επιχείρησης µε µοναδικό µεταβλητό συντελεστή παραγωγής την εργασία δίνεται από το παρακάτω τύπο: VC=W L VC 1 AVC= VC1 = AVC1 1 = 75 20= 1.500 1 VC = W L W = 1.500 1 1 VC = W L = 1.500 2= 3.000 2 2 VC = W L = 1.500 3= 4.500 3 3 VC VC VC 4.500 3.000 1.500 3 2 MC3 = = = = = 37,5 3 2 90 50 40 VC 4.500 3 AVC3 = = = 50 3 90-5 -
2. Μέχρι την προσθήκη του 3 ου εργάτη, το αυξάνεται µε αύξοντα ρυθµό. Με την προσθήκη του 4 ου εργάτη έως 5 ου εργάτη το αυξάνεται µε φθίνοντα ρυθµό. Ο ΝΦΑ αρχίζει να ισχύει, όταν το M αρχίζει και µειώνεται, δηλαδή µε την προσθήκη του 4 ου εργάτη. 3. Καµπύλη προσφοράς της επιχείρησης στη βραχυχρόνια περίοδο είναι το ανερχόµενο τµήµα της καµπύλης του οριακού κόστους πάνω από την καµπύλη του µέσου µεταβλητού κόστους. Άρα ισχύει η σχέση =MC ανερχόµενο AVC MIN O πίνακας προσφοράς της επιχείρησης είναι ο παρακάτω: s s αγοραία 50 120 120i 40=4.800 60 145 145i 40=5.800 4. Η αγοραία συνάρτηση προσφοράς είναι γραµµική µε αλγεβρική µορφή: 3 =γ+δi. Από τα δύο σηµεία του πίνακα προσφοράς προκύπτουν οι εξισώσεις: 4.800=γ+50iδ 5.800=γ+60iδ (-) -1.000= -10iδ δ-100 αντικαθιστώντας: 4.800=γ+50i100 γ= -200 συνεπώς η αγοραία συνάρτηση προσφοράς είναι s = -200+100i 5. Σηµεία s αγοραία Α 52 5.000 Β 55 5.300 A B A A 5.300 5.000 52 52 52 ES = i = i = = 100 = = 1,04 A B A B A A 55 52 5.000 5.000 50 δ δ= 100 Η προσφορα του αγαθού είναι ελαστική. - 6 -