Komm, wir lesen! Ein Ratgeber für Eltern mit Kindern in der ersten Klasse Ελα, διαβάζουμε! Συμβουλές για γονείς με παιδιά στην πρώτη τάξη Griechisch Ελληνικά
Prominente -Botschafterinnen und -Botschafter machen sich für das Vorlesen stark: Ranga Yogeshwar, Wissenschaftsjournalist und Buchautor:»Das Vorlesen ist die persönlichste Art der Wissensvermittlung, geprägt von Zuneigung und Offenheit. Wer seinen Kindern vorliest, weckt ihre Neugier und öffnet ihnen Türen ins Leben.«The BossHoss, Musiker:»Lesen ist für uns persönlich enorm wichtig und auch im Alltag unverzichtbar. Aber auch darüber hinaus sollten wir alle öfter ein Buch zur Hand nehmen und einfach mal abschalten. Daher unterstützen wir die Arbeit der Stiftung Lesen, damit kleine und große Cowboys beim Lesen fest im Sattel sitzen!«steffi Jones, Welt- und Europameisterin im Fußball:»Lesen fördert nicht nur die Sprache und die Rechtschreibung, es regt auch die Fantasie an. Was gibt es Schöneres, als ein spannendes oder lustiges Buch zu lesen und anschließend zu erzählen, welche Geschichten die Helden und Heldinnen in den Büchern erleben?«motsi Mabuse, Tänzerin:»Lesen ist für die eigene Bildung unglaublich wichtig! Ich komme aus Südafrika und weiß, wie wichtig, aber auch schwierig es ist, eine andere Sprache zu lernen. Lesen hat mir dabei sehr gut geholfen. Außerdem kann ich beim Lesen entspannen und bekomme meinen Kopf (nach einem stressigen Tag) wieder frei.«bilder: Herby Sachs, Olaf Heine, Universal Musik, fotoflexx, Olivier Favre
INHALT Vorwort... 2 Kinder wollen (lesen) lernen!... 4 Vorlesen für Grundschulkinder... 6 Leseförderung im Familienalltag... 8 Ran an die Bücher...10 Gemeinsam alle Medien entdecken... 13 Diesen Ratgeber gibt es in vielen weiteren Sprachen auf Griechisch Ελληνικά...14
Vorwort Liebe Eltern, endlich geht es los! Der Schulstart ist für Sie und Ihr Kind der Beginn einer neuen, aufregenden Lebensphase und zugleich auch eine besondere Herausforderung. Denn der Grundstein für den Erfolg in der Schule wird nicht zuletzt in der Familie gelegt. Vielleicht kennen Sie Lesestart bereits von Besuchen in Ihrer Kinderarztpraxis oder in Ihrer Bibliothek. Mit diesem aktuellen Ratgeber wollen wir Ihnen praktische Tipps und Anregungen rund um das das Thema (Vor-)Lesen geben. Von nun an wird Ihr Kind in der Schule jeden Tag mit Buchstaben und Lesen zu tun haben. Das alleine genügt aber nicht, um dauerhaft seine Freude am Lesen zu wecken. Dafür braucht es Ihre Unterstützung. Fördern Sie die Neugierde und den Forscherdrang Ihres Kindes im Alltag, indem Sie gemeinsam spannende Geschichten entdecken. Wenn Sie geduldig auf seine Fragen eingehen und sich über die vielen neuen Erlebnisse im Schulalltag unterhalten, zeigen Sie, dass Lesen und Lernen viel Spaß machen. 2 03Lestart_Rat_DE_2016_02Ansicht-Korr02.indd 2 21.04.16 16:26 ww
art Es ist gut, wenn das Vorlesen weiterhin einen festen Platz in Ihrem Familienalltag hat. Denn auch wenn Ihr Kind nun selbst lesen lernt, liebt es Ihr Kind, wenn Sie ihm weiterhin Geschichten vorlesen, gemeinsam in Zeitschriften blättern oder sich zusammen spielerisch mit anderen Medien beschäftigen. So unterstützen Sie Ihr Kind und helfen ihm, sich gut in der Schule zurechtzufinden. Wir wünschen Ihnen viel Freude mit den neuen Lesestart-Materialien und hoffen, dass Sie im Ratgeber viele Tipps finden, um zusammen mit Ihrem Kind in neue spannende Leseabenteuer einzutauchen. Gemeinsamer Lesespaß ist doppelter Lesespaß und eine wichtige Investition in die Zukunft Ihrer Kinder! Ihr Bundesministerium für Bildung und Forschung 03Lestart_Rat_DE_2016_02Ansicht-Korr02.indd 3 Ihr Lesestart-Team der Stiftung Lesen 3 21.04.16 16:26
Kinder wollen (lesen) lernen! Da stehen sie nun: die frischgebackenen Erstklässlerinnen und Erstklässler, aufgeregt und auch ein bisschen stolz! Schon auf den ersten Blick erkennt man viele Unterschiede: Manche Kinder sind groß, andere eher klein, die einen sehr selbstbewusst, die anderen eher ein bisschen schüchtern. Aber eines haben alle Kinder gemeinsam: Sie sind unendlich neugierig und wollen alles ganz genau wissen! Neugierde ist die beste Grundlage Kinder wollen ihre Welt entdecken und verstehen. Das sind die besten Voraussetzungen, um in der Schule u. a. selbst lesen zu lernen. Dabei können Sie Ihr Kind zuhause ganz leicht unterstützen, indem Sie zum Beispiel vorlesen. AKTIONSTIPP: Was passt dazu? Wenn Sie ein Buch über die Wüste lesen, sammeln Sie gemeinsam weitere Begriffe, die zum Thema Wüste passen (z. B. Kamel, Sand, heiß, Oase usw. ) 4 03Lestart_Rat_DE_2016_02Ansicht-Korr02.indd 4 Mit gutem Beispiel vorangehen Wenn Ihr Kind Sie selbst beim Lesen erlebt, steigert das seine Lust, lesen zu lernen. Das kann beim morgendlichen Zeitunglesen, dem Blättern in einer Zeitschrift, dem Schmökern in einem spannenden Krimi oder Roman sein. Die Rezeptsuche in einem Kochbuch, das Lesen am Computer oder in einem Fachbuch zählen genauso dazu. Ihr Kind orientiert sich stark an dem, was Sie tun. Es wird auch versuchen, Ihnen in Sachen Lesen nachzueifern. 21.04.16 16:26 ww
art In vielen Familien ist das Vorlesen Frauensache. Aber gerade Väter spielen hier eine besondere Rolle. Sie sind ein wichtiges (Lese-) Vorbild. Interesse zeigen Kinder lieben es, über das, was sie gelesen, gehört oder im Fernsehen gesehen haben, zu sprechen. Nehmen Sie sich Zeit und lassen Sie sich den Inhalt einer Geschichte, eines Hörbuchs oder eines Films erzählen. Auch der Familienalltag bietet viele Gesprächsanlässe. Lisa will alles über Pferde wissen, da kann sie gar nicht genug bekommen (Tom, Vater) Interesse wecken Ihr Kind hat ein besonderes Hobby oder interessiert sich für ein bestimmtes Thema, z. B. für Tiere oder das Wetter? Das ist ein guter Ausgangspunkt, um sein Interesse am Lesen zu steigern. 03Lestart_Rat_DE_2016_02Ansicht-Korr02.indd 5 AKTIONSTIPP: Was sagst du dazu? Fragen Sie, wie eine Geschichte ausgegangen ist, was Ihrem Kind gefallen hat oder welche Figur es besonders gerne mag. So erfahren Sie etwas über die Lesevorlieben Ihres Kindes und über das, was es beschäftigt. 5 21.04.16 16:26
Vorlesen für Grundschulkinder Vorlesen: Was? Die Geschichten, die ein Kind in der ersten Klasse eigenständig lesen kann, sind am Anfang einfach gehalten. Wenn Sie auch weiterhin vorlesen, können Sie die Leselust Ihres Kindes fördern. Aktuelle Studien zeigen, dass Kinder, denen regelmäßig vorgelesen wird, mehr Freude am Lesen haben, häufiger lesen und durchschnittlich besser in der Schule mitkommen. Besonders für die ersten Jahre in der Grundschule ist die Kombination von Vor- und Selberlesen ideal. 6 03Lestart_Rat_DE_2016_02Ansicht-Korr02.indd 6 Vorlesen: Wie? Ihr Kind hört gerne lustige oder spannende Geschichten. Lesen Sie lebendig, mit passender Betonung vor. Es macht ihm auch großen Spaß, sich beim Lesen mit Ihnen abzuwechseln und erste Wörter und später kleine Texte selbst zu lesen. AKTIONSTIPP: Du bist die und ich bin der Geben Sie den Figuren in der Geschichte unterschiedliche Stimmen. Wenn Ihr Kind die Geschichte kennt, kann es selbst eine Rolle übernehmen. So können Sie die Geschichte abwechselnd lesen. 21.04.16 16:26 ww
art Beim gemeinsamen (Vor-)Lesen und Erzählen motivieren Sie Ihr Kind zum Selberlesen, wenn Sie eine lockere, angenehme und gemütliche Atmosphäre schaffen, ihm Ihre ganze Aufmerksamkeit schenken, ihm zuhören, gemeinsam mit ihm den Lesestoff auswählen, die Textlänge und den Schwierigkeitsgrad ganz langsam steigern, abwechselnd lesen, Ihr Kind loben, mit Begeisterung bei der Sache sind. Nicht vergessen: Jedes Kind ist anders und hat unterschiedliche Wünsche und Bedürfnisse, die sich im Laufe der Zeit ändern. Sie wissen am besten, was Ihr Kind mag und was ihm guttut! 03Lestart_Rat_DE_2016_02Ansicht-Korr02.indd 7 7 21.04.16 16:27
Elyas ist ganz stolz, dass er seinen Geschwistern etwas vorlesen kann. (Nuran, Mutter) Leseförderung im Familienalltag Zuhören und sprechen Zuhören schafft einen Zugang zur Sprache an sich, zu ihrem Aufbau und zu ihren Feinheiten. Erzählen Sie von Ihren eigenen Erfahrungen in der Schule. Das ist wichtig, damit Ihr Kind nacherleben kann, wie es Ihnen AKTIONSTIPP: Aufgepasst und mitgemacht Zu wichtigen Wörtern aus der Geschichte kann Ihr Kind ein Geräusch oder ein Zeichen machen, wenn es dieses Wort hört (z. B. klatschen, wenn es den Namen der Hauptfigur hört). 8 03Lestart_Rat_DE_2016_02Ansicht-Korr02.indd 8 selbst in der ersten Klasse erging. Das hilft Ihrem Kind, sich in andere hineinzuversetzen. Indem Sie mit Ihrem Kind erzählen, gemeinsam mit ihm lesen oder sich etwas von ihm berichten lassen, schulen Sie sein Sprachgefühl und die Lust am Erzählen. Ein Kind, das gut zuhören kann, kann sich auch besser konzentrieren. Das ist auch in der Schule wichtig. 21.04.16 16:27 ww
art Viele Tipps für Bücher, Hörbücher, Apps in verschiedenen Sprachen finden Sie auch auf Ich lese und singe am liebsten auf Spanisch vor, da fühle ich mich am sichersten. (Daniel, Vater) Das gemeinsame Singen unterstützt das Sprachgefühl und das Sprachverständnis Ihres Kindes. Rituale schaffen Der Alltag und die Freizeit von Kindern sind heutzutage ganz schön turbulent. Umso besser ist es, wenn es im Alltag auch ruhige Phasen gibt, die sich sehr gut für gemeinsamen Leseund Vorlesespaß eignen. Am besten richten Sie feste Zeiten dafür ein. (Vor-)Lesen geht in jeder Sprache Lesen Sie Ihrem Kind in der Sprache vor, in der Sie auch sonst mit ihm reden. Beim bekannten Sprachklang fühlt Ihr Kind sich wohl, lernt neue Wörter kennen und stellt Zusammenhänge her. Vieles, was Ihr Kind beim gemeinsamen Lesen und und Erzählen lernt, ist nicht an eine bestimmte Sprache gebunden. 03Lestart_Rat_DE_2016_02Ansicht-Korr02.indd 9 Nach wie vor liebt Ihr Kind Rituale und braucht diese auch! Lesen Sie z. B. regelmäßig in der Woche eine Geschichte vor. Oft findet sich dafür abends eine gute Gelegenheit. Für die Schulanfänger kann das ruhig schon ein längeres Buch sein. Ein paar Minuten genügen das Kind weiß ja, dass die Fortsetzung folgt. Nutzen Sie z. B. auch den Sonntagnachmittag zum Geschichtenerzählen oder lesen Sie morgens gemeinsam den Comic in der Zeitung. 9 21.04.16 16:27
Ran an die Bücher Das Lesestart-Buch Erstlesereihen Haben Sie und Ihr Kind schon das Buch im Lesestart-Set entdeckt? Damit wollen wir Ihr Kind beim Lesenlernen unterstützen und gleichzeitig Ihre Freude am gemeinsamen Lesen im Familienalltag stärken. Viele Kinderbuchverlage bieten spezielle Reihen für Leseanfänger an. Als Orientierung geben viele Verlage an, für welche Lesestufe die Bücher geeignet sind. Zum Vorlesen können Sie auch schon nach Titeln für fortgeschrittene Leser greifen. Zum Selberlesen eignen sich für die Erstklässler Titel der ersten Lesestufe. In dem Buch, das extra für Lesestart entwickelt wurde, finden Sie Geschichten in unterschiedlichen Textarten: Mal ist es eine Geschichte zum Vorlesen, mal eine mit Bildern, die Ihr Kind benennt, oder eine mit kurzen Sätzen, die Ihr Kind nach einer Weile selbst lesen kann. 10 03Lestart_Rat_DE_2016_02Ansicht-Korr02.indd 10 21.04.16 16:27 ww
art Jungenbücher Mädchenbücher Jungen finden z. B. häufig Bücher über Technik und Dinosaurier gut. Mädchen mögen oft Geschichten mit Prinzessinnen oder Pferden. Es gibt aber auch viele Kinderbücher, die Jungen und Mädchen gleichermaßen begeistern. Zum Beispiel Geschichten über Tiere oder eine Kinderbande. Da findet jedes Kind seine Identifikationsfigur. Sachbücher Kinder-Sachbücher sind oft fantasievoll und informativ. Gerade für die Schulanfänger gibt es viele Titel und Reihen, die zum Entdecken, Staunen, Vorlesen und zum ersten eigenständigen Lesen einladen. Sie regen Kinder zum Fragen und Nachdenken an. Also ich finde, Jungs sind keine Lesemuffel. Unser Juri und sein Freund Max stöbern gerne in Sachbüchern. (Marek, Vater) Comics und Zeitschriften Viele Kinder lieben Comics und Zeitschriften. Die bunte Aufmachung, die vielen Bilder und die kurzen Texte sprechen gerade Leseanfänger an. Kinderzeitschriften verknüpfen Information mit Unterhaltung. Durch kleine Geschichten, Bastelanregungen, einfache Experimente, Rätsel und Spiele vermitteln sie Wissen zu vielen Themen. 03Lestart_Rat_DE_2016_02Ansicht-Korr02.indd 11 Anna findet es super, dass sie jetzt Wörter und Sätze aus ihren alten Bilderbüchern selbst lesen kann. (Maria, Mutter) 11 21.04.16 16:27
Wie findet man ein gutes Kinderbuch? Eines ist sicher: Das gute Buch gibt es nicht! Es gibt immer nur das Buch, das für ein bestimmtes Kind zu einem bestimmten Zeitpunkt genau das richtige ist. Und um dieses Buch zu finden, sollten Sie Ihr Kind immer mit einbeziehen. Gehen Sie gemeinsam in die Bibliothek oder Buchhandlung und lassen Sie Ihr Kind in Ruhe aussuchen. Auf und auf www.stiftunglesen.de können Sie sich regelmäßig über empfehlenswerte Neuerscheinungen auf dem Kinder- und Jugendmedienmarkt informieren. Gemeinsames Lesen schafft Nähe, hilft Ihrem Kind, seine Gefühle auszudrücken, stärkt das soziale Verhalten, hilft Ihrem Kind sich zu konzentrieren, regt die Fantasie an und gemeinsames Lesen macht einfach ganz viel Spaß! 12 03Lestart_Rat_DE_2016_02Ansicht-Korr02.indd 12 21.04.16 16:27 ww
art Gemeinsam alle Medien entdecken Meine Kinder könnten Stunden mit dem Tablet verbringen. Zum Glück gibt es tolle Buch-Apps, die Spielen und (Vor-)Lesen super verbinden. (Sara, Mutter) Bücher-Apps, TV, DVDs und Computerspiele sind aus dem Alltag von Kindern im Grundschulalter nicht mehr wegzudenken. Um den richtigen Umgang mit diesen Medien zu lernen, gibt es ein paar hilfreiche Regeln. Regeln sind wichtig: Legen Sie gemeinsam mit Ihrem Kind bestimmte Zeiten fest, zu denen es digitale Medien nutzen kann. Achten Sie darauf, dass die Inhalte der Medien dem Alter Ihres Kindes entsprechen. Wichtig ist, dass Sie sich als Eltern für die Medien, die Ihr Kind nutzt, interessieren. Lassen Sie sich z. B. einmal erklären, warum eine bestimmte Sendung oder ein Computerspiel so interessant ist, und schauen Sie sich diese Dinge gemeinsam an. Kinder können von allen Medien profitieren, wenn sie das Auswählen gelernt haben. 03Lestart_Rat_DE_2016_02Ansicht-Korr02.indd 13 13 21.04.16 16:27
Διάσημοι και διάσημες πρεσβευτές του υπέρμαχοι της απαγγελίας: είναι Ranga Yogeshwar, Δημοσιογράφος για τις επιστήμες και εκδότης βιβλίων: «Η απαγγελία είναι το προσωπικό είδος για διάδοση γνώσης που επισφραγίζεται με συμπάθεια και ειλικρίνεια. Αυτοί που απαγγέλουν κείμενα στα παιδιά, τους ξυπνούν τη φαντασία τους και τους ανοίγουν τις πόρτες για να αδράξουν τη ζωή τους.» The BossHoss, μουσικοί: «Το διάβασμα έχει πάρα πολύ μεγάλη σημασία για εμάς και είναι απαραίτητο ακόμα και στην καθημερινότητα. Ωστόσο, όλοι μας πρέπει να παίρνουμε στα χέρια μας ένα βιβλίο και απλά να το ξεφυλλίζουμε. Με τον τρόπο αυτό υποστηρίζουμε την εργασία του ιδρύματος για το διάβασμα και έτσι οι αρχάριοι αλλά και οι έμπειροι στο διάβασμα αποκτούν ακλόνητες βάσεις!» Steffi Jones, παγκόσμια πρωταθλήτρια και πρωταθλήτρια Ευρώπης στο ποδόσφαιρο: «Το διάβασμα δεν προωθεί απλά τη γλώσσα και την ορθογραφία, αλλά ενεργοποιεί και τη φαντασία. Τι πιο όμορφο υπάρχει από ένα συναρπαστικό ή αστείο βιβλίο που θα σας δώσει την ευκαιρία να διηγηθείτε τις ιστορίες των ηρώων και των ηρωίδων του;» Motsi Mabuse, χορεύτρια: «Το διάβασμα είναι άκρως απαραίτητο για τη μόρφωση του ατόμου! Κατάγομαι από τη Νότια Αφρική και ξέρω από πρώτο χέρι πόσο σημαντική και συνάμα δύσκολη είναι η εκμάθηση μιας ξένης γλώσσας. Το διάβασμα με βοήθησε σημαντικά σε αυτό. Εκτός αυτού, όταν διαβάζω χαλαρώνω και το μυαλό μου ηρεμεί (μετά από μία δύσκολη ημέρα.» Εικόνες: Herby Sachs, Olaf Heine, Universal Musik, fotoflexx, Olivier Favre 14
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Πρόλογος... 16 Τα παιδιά αγαπούν να μαθαίνουν (διαβάζουν)!... 18 Απαγγελία για παιδιά του δημοτικού... 20 Ενίσχυση του διαβάσματος στην οικογενειακή καθημερινότητα... 22 Ξεκίνημα με τα βιβλία... 24 Ανακαλύψτε μαζί όλα τα μέσα... 27 Αυτές οι συμβουλές έχουν μεταφραστεί και σε πολλές άλλες γλώσσες και μπορείτε να τις βρείτε στη διεύθυνση 15
Πρόλογος Αγαπητοί γονείς, Ήρθε επιτέλους η στιγμή! Η έναρξη του σχολείου σηματοδοτεί τόσο για εσάς όσο και για το παιδί σας μια νέα και συναρπαστική φάση της ζωής και ταυτόχρονα εγκυμονεί και ιδιαίτερες προκλήσεις. Διότι ο ακρογωνιαίος λίθος για την επιτυχία στο σχολείο μπαίνει από την οικογένεια. Ίσως να γνωρίζετε ήδη το Lesestart από τα ραντεβού σας στον παιδίατρο ή τη βιβλιοθήκη. Με αυτές τις επίκαιρες συμβουλές στοχεύουμε να σας δώσουμε πρακτικές συμβουλές και ερεθίσματα γύρω από το θέμα του διαβάσματος (απαγγελίας). Από εδώ και στο εξής το παιδί σας θα ασχολείται καθημερινά στο σχολείο με τα γράμματα και το διάβασμα. Ωστόσο αυτό από μόνο του δεν αρκεί για να ανακαλύψει το παιδί τη χαρά που μπορεί να του χαρίσει το διάβασμα. Το παιδί θα χρειαστεί τη δική σας υποστήριξη. Ενισχύστε την περιέργεια και την τάση για ανακαλύψεις του παιδιού σας στην καθημερινότητα, ανακαλύπτοντας μαζί του συναρπαστικές ιστορίες. Όταν απαντάτε υπομονετικά στις ερωτήσεις του παιδιού σας και όταν συζητάτε μαζί του για τις πολλές και νέες εμπειρίες που βιώνει στο σχολείο, του δείχνετε ότι το διάβασμα και η μάθηση μπορούν να είναι πραγματικά διασκεδαστικές εμπειρίες. 16
Σημασία έχει η απαγγελία να συνεχίζει να υπάρχει στην οικογενειακή σας καθημερινότητα. Διότι ακόμα και όταν το παιδί σας μάθει να διαβάζει μόνο του, λατρεύει να συνεχίζετε να του απαγγέλετε ιστορίες, να ξεφυλλίζετε μαζί του εφημερίδες ή να περνάτε μαζί του χρόνο παίζοντας με άλλα μέσα. Σας ευχόμαστε καλή διασκέδαση με τα υλικά Lesestart και ελπίζουμε να βρείτε πολλές συμβουλές που θα σας βοηθούν να ανακαλύψετε μαζί με το παιδί σας την ολοκαίνουργια περιπέτεια του διαβάσματος. Όταν το διάβασμα γίνεται ομαδικά χαρίζει διπλάσια ευχαρίστηση, ενώ αποτελεί μια σημαντική επένδυση στο μέλλον του παιδιού σας! Το ομοσπονδιακό υπουργείο παιδείας και έρευνας Ό ομάδα του Lesestart του ιδρύματος 17
Τα παιδιά αγαπούν να μαθαίνουν (διαβάζουν)! Δείτε τα: τα καινούργια πρωτάκια, γεμάτα ενέργεια και με ένα ίχνος περηφάνιας! Με την πρώτη μόλις ματιά μπορείτε να εντοπίσετε πολλές διαφορές: Όρισμένα παιδιά είναι ψηλά, άλλα πιο μικροσκοπικά, υπάρχουν εκείνα που έχουν αυτοπεποίθηση και εκείνα που είναι λίγο ντροπαλά. το παιδί να διαβάζει μόνο του στο σχολείο ή αλλού. Εχετε τη δυνατότητα να υποστηρίξετε σταθερά το παιδί σας στο σπίτι σε αυτή του την προσπάθεια, για παράδειγμα απαγγέλοντάς του. Όλα όμως τα παιδιά έχουν μια ομοιότητα: Τα κατακλύζει η απεριόριστη περιέργεια και η ακαταμάχητη επιθυμία να μάθουν τα πάντα με λεπτομέρεια! Η περιέργεια είναι η καλύτερη βάση Τα παιδιά θέλουν διακαώς να ανακαλύψουν και να κατανοήσουν τον κόσμο. Αυτές είναι άλλωστε οι καλύτερες προδιαγραφές για να μάθει Ενισχύστε την πρόοδο με καλά παραδείγματα ΣΥΜΒΟΥΛΗ ΔΡΑΣΗΣ: Τι ανήκει που; Οταν διαβάζετε ένα βιβλίο για την έρημο, συγκεντρώστε μαζί με το παιδί σας και άλλους σχετικούς όρους για το θέμα «Ερημος» (π.χ. καμήλα, άμμος, ζέστη, όαση ) Όταν το παιδί σας βλέπει να διαβάζετε, αυξάνεται η επιθυμία του να μάθει να διαβάζει και αυτό. Αυτό συμβαίνει όταν σας βλέπει να διαβάζετε την πρωινή σας εφημερίδα, να ξεφυλλίζετε ένα περιοδικό, όταν βυθίζεστε σε ένα συναρπαστικό 18
αστυνομικό βιβλίο ή ένα μυθιστόρημα. Δίνετε το καλό παράδειγμα ακόμα και όταν αναζητάτε μια συνταγή σε ένα βιβλίο μαγειρικής, όταν διαβάζετε στον υπολογιστή σας ή όταν ανατρέχετε σε ένα ειδικό βιβλίο. Σε πολλές οικογένειες, η απαγγελία είναι γυναικεία υπόθεση. Χωρίς αυτό να σημαίνει ότι και οι μπαμπάδες δεν παίζουν έναν εξίσου σημαντικό ρόλο. Μην ξεχνάτε ότι είστε ένα σημαντικό παράδειγμα (διαβάσματος). Ενεργοποίηση ενδιαφέροντος Το παιδί σας ενδιαφέρετε ιδιαίτερα για ένα συγκεκριμένο χόμπι ή για ένα συγκεκριμένο θέμα, π.χ. ζώα ή καιρός; Αυτό θα μπορούσε να αποτελέσει μια καλή αφετηρία ώστε να ενεργοποιήσετε το ενδιαφέρον του παιδιού σας στο διάβασμα. Ενδιαφερθείτε Τα παιδιά λατρεύουν να μιλάνε για αυτά που διάβασαν, άκουσαν ή είδαν στην τηλεόραση. Αφιερώστε χρόνο και δώστε τους την ευκαιρία να σας διηγηθούν μια ιστορία, ένα ακουστικό βιβλίο ή μια ταινία. Εναύσματα για συζητήσεις μπορούν να προκύψουν και κατά την οικογενειακή καθημερινότητα. ΣΥΜΒΟΥΛΗ ΔΡΑΣΗΣ: Τι νομίζεις εσύ για αυτό; Ρωτήστε το παιδί σας το τέλος μιας ιστορίας, τι άρεσε ιδιαίτερα στο παιδί σας ή ζητήστε του να σας πει για τον αγαπημένο του χαρακτήρα. «Η Ελένη θέλει να μάθει τα πάντα για τα άλογα, ποτέ δεν χορταίνει να ασχολείται με αυτό το θέμα» (Γιάννης, πατέρας) Έτσι θα μάθετε λίγα περισσότερα για τις προτιμήσεις και τις ασχολίες του παιδιού σας. 19
Απαγγελία για παιδιά του δημοτικού Απαγγελία: Τι; Όι ιστορίες, τις οποίες μπορεί να διαβάσει μόνο του το παιδί στις πρώτες τάξεις είναι απλές. Εάν συνεχίσετε να απαγγέλετε στο παιδί σας, θα καταφέρετε να του ενισχύσετε την επιθυμία για διάβασμα. Σύγχρονες μελέτες έχουν καταλήξει στο συμπέρασμα ότι τα παιδιά, στα οποία οι γονείς τους απήγγειλαν τακτικά, απολαμβάνουν περισσότερο το διάβασμα, είναι πιο τακτικοί αναγνώστες και κατά μέσο όρο έχουν καλύτερες σχολικές επιδόσεις. Απαγγελία: Πώς; Το παιδί σας προτιμά τις αστείες ή τις συναρπαστικές ιστορίες. Απαγγείλετε με ζωντάνια και κατάλληλο χρώμα στη φωνή. Διασκεδαστικό είναι επίσης για το παιδί σας να εναλλάσσεστε κατά την απαγγελία και έτσι να αρχίζει να διαβάζει μόνο του αρχικά τις πρώτες λέξεις και κατόπιν μικρά κειμενάκια. Ιδιαίτερα κατά τα πρώτα χρόνια του δημοτικού, ο συνδυασμός της απαγγελίας και του αυτόνομου διαβάσματος είναι ιδανικός. ΣΥΜΒΟΥΛΗ ΔΡΑΣΗΣ: Εσύ είσαι η και εγώ είμαι ο Δώστε διαφορετικές φωνές στους χαρακτήρες των ιστοριών. Οταν το παιδί σας ακούσει μια ιστορία που γνωρίζει, μπορεί να μπει στον αγα- πημένο του ρόλο. Ετσι μπορείτε να διαβάζετε εναλλάξ την ιστορία. 20
Οταν διαβάζετε (απαγγέλετε) μαζί με το παιδί σας μπορείτε να κινητοποιήσετε το παιδί σας να μάθει να διαβάζει μόνο του ως εξής δημιουργήστε μια χαλαρή, άνετη και ευχάριστη ατμόσφαιρα, δώστε όλη σας την προσοχή στο παιδί σας, ακούστε το προσεκτικά, επιλέξτε μαζί με το παιδί κάποιο βιβλίο, αυξήστε πολύ αργά το μήκος του κειμένου και το βαθμό δυσκολίας, διαβάστε εναλλάξ με το παιδί σας, επαινέστε ε το παιδί σας, δείξτε την ευχαρίστηση που σας προξενεί αυτή η ενασχόληση. Μην ξεχνάτε: Κάθε παιδί είναι ξεχωριστό και έχει διαφορετικές ανάγκες και επιθυμίες, οι οποίες αλλάζουν με την πάροδο του χρόνου. Εσείς γνωρίζετε καλύτερα από όλους τι είναι αυτό που αρέσει στο παιδί σας και τι του κάνει καλό! 21
«Ο Ηλίας είναι πολύ περήφανος που μπορεί να διαβάσει κάτι στα αδέλφια του.» (Νόρα, μητέρα) Ενίσχυση του διαβάσματος στην οικογενειακή καθημερινότητα Ακούστε προσεκτικά και συζητήστε Όταν οι γονείς ακούν προσεκτικά τα παιδιά, τους ανοίγουν την πρόσβαση στην ομιλία, στην εξέλιξή της και στην εκλέπτυνσή της. Διηγηθείτε στο παιδί σας τις δικές σας εμπειρίες από το σχολείο. ΣΥΜΒΟΥΛΗ ΔΡΑΣΗΣ: Με προσοχή και ομαδικότητα Οταν συναντάτε σημαντικές λέξεις για την πλοκή της ιστορίας, μπορεί το παιδί να κάνει έναν ήχο ή ένα σήμα (π.χ. παλαμάκια όταν ακούει το όνομα του κεντρικού χαρακτήρα). Αυτό είναι σημαντικό ώστε το παιδί σας να καταλάβει το πώς τα πηγαίνατε εσείς στην πρώτη τάξη. Ετσι το παιδί σας θα μπορεί να μπαίνει στη θέση του άλλου. Όταν διηγείστε κάτι στο παιδί σας, διαβάζετε μαζί του ή όταν το ακούτε να σας διηγείται κάτι, εκπαιδεύετε το γλωσσικό αίσθημα και το πάθος στην αφήγηση. Το παιδί που μπορεί να ακούσει προσεκτικά, μπορεί να συγκεντρωθεί καλύτερα. Αυτό είναι πολύ σημαντικό και στο σχολείο. 22
Μπορείτε να βρείτε πολλές συμβουλές για βιβλία, ακουστικά βιβλία, εφαρμογές σε διάφορες γλώσσες στη διεύθυνση Δημιουργία τελετουργικών «Διαβάζω και τραγουδάω καλύτερα στα ισπανικά, έτσι νοιώθω καλύτερα.» (Δανιήλ, πατέρας) Όταν τραγουδάτε μαζί με το παιδί σας ενισχύετε το γλωσσικό αίσθημα και την κατανόηση της γλώσσας. Το διάβασμα (απαγγελία) γίνεται σε όλες τις γλώσσες Απαγγείλετε στο παιδί σας στη γλώσσα, στην οποία συζητάτε μαζί του. Όταν το παιδί ακούει ήχο γλώσσας που του είναι γνώριμος, αισθάνεται άνετα, μαθαίνει καινούργιες λέξεις και συνθέτει περιεχόμενα. Πολλά από αυτά που μαθαίνει το παιδί σας όταν διαβάζετε μαζί του και του απαγγέλετε, δεν αφορούν σε μια συγκεκριμένη γλώσσα. Η καθημερινότητα και ο ελεύθερος χρόνος των παιδιών στη σύγχρονη εποχή έχει γίνει πολύ θυελλώδης. Αυτό καθιστά απαραίτητη την ύπαρξη ήρεμων διαλειμμάτων στην καθημερινότητα, τα οποία είναι ιδανικά για από κοινού διάβασμα και απαγγελία. Ιδανικά θα έπρεπε να προγραμματίσετε συγκεκριμένες ώρες για τα εν λόγω διαλείμματα. Όπως πάντα, το παιδί σας θα λατρέψει αυτό το τελετουργικό, άλλωστε του είναι απαραίτητο! Για παράδειγμα, διαβάζετε τακτικά κατά τη διάρκεια της εβδομάδας ένα παραμύθι. Τα απογεύματα είναι μια πολύ καλή ευκαιρία για κάτι τέτοιο. Για τα παιδιά στις πρώτες τάξεις, το βιβλίο θα μπορούσε άνετα να είναι λίγο μεγαλύτερο. Λίγα μόλις λεπτά αρκούν, τα παιδιά γνωρίζουν ότι δεν θα αργήσει η συνέχεια. Το απόγευμα της Κυριακής π.χ. είναι ιδανικό για να διαβάσετε ένα παραμύθι ή το πρωινό είναι μια κατάλληλη ευκαιρία για να διαβάσετε μαζί κόμικ στην εφημερίδα. 23
Ξεκίνημα με τα βιβλία Το βιβλίο Lesestart Έχετε ανακαλύψει μαζί με το παιδί σας το βιβλίο στο σετ Lesestart; Με το μέσο αυτό, επιθυμούμε να υποστηρίξουμε το παιδί σας στο διάβασμα ενώ παράλληλα στοχεύουμε να ενισχύσουμε την απόλαυση που μπορείτε να αποκομίσετε από το διάβασμα στην οικογενειακή καθημερινότητα. Στο βιβλίο που σχεδιάστηκε ειδικά για το Lesestart μπορείτε να βρείτε παραμύθια διαφορετικών ειδών κειμένου: Κάποια είναι παραμύθια για απαγγελία, άλλα έχουν εικόνες, τις οποίες κατονομάζει το παιδί σας και άλλα είναι γεμάτα με μικρές προτάσεις, τις οποίες μπορεί να διαβάσει μόνο του το παιδί σας. Σειρές πρώτου διαβάσματος Πολλοί εκδοτικοί οίκοι παιδικών βιβλίων προσφέρουν σειρές για τους αρχάριους στο διάβασμα. Για να σας προσανατολίσουν, οι εκδοτικοί οίκοι αναφέρουν τη βαθμίδα δυσκολίας των βιβλίων και τις ηλικίες για τις οποίες είναι κατάλληλη. Για την απαγγελία μπορείτε να επιλέξετε ακόμα και βιβλία για προχωρημένους. Για το αυτόνομο διάβασμα κατάλληλα είναι τα βιβλία με τη χαμηλότερη βαθμίδα δυσκολίας. 24
Βιβλία για αγόρια βιβλία για κορίτσια πειράματα, γρίφους και παιχνίδια χαρίζουν πληροφορίες για πολλά θέματα. Τα αγόρια συχνά προτιμούν π.χ. βιβλία για τεχνολογία και δεινόσαυρούς. Τα κορίτσια αρέσκονται συχνά σε παραμύθια με πριγκίπισσες ή άλογα. Υπάρχουν ωστόσο πολλά παιδικά βιβλία που απευθύνονται τόσο σε αγόρια όσο και σε κορίτσια. Για παράδειγμα, ιστορίες για ζώα ή παρέες παιδιών. Όλα τα παιδιά μπορούν να βρουν μια φιγούρα, με την οποία μπορούν να ταυτιστούν. Ειδικά βιβλία Τα ειδικά βιβλία για παιδιά πλημμυρίζουν από φαντασία και πληροφορίες. Για τα παιδιά στις πρώτες τάξεις υπάρχουν πολλά βιβλία και πολλές σειρές που τους προτρέπουν να ανακαλύψουν νέους κόσμους, τους προκαλούν έκπληξη ενώ τους ενισχύουν στην προσπάθεια να μάθουν να διαβάζουν μόνα τους. Προξενούν ερωτήματα στα παιδιά ενώ τους δίνουν τροφή για σκέψη. «Δεν πιστεύω ότι τα αγόρια απεχθάνονται το διάβασμα. Ο Βασίλης μας και ο φίλος του ο Ιάσονας δεν ξεκολλάνε από τα ειδικά βιβλία.» (Δημήτρης, πατέρας) Κόμικ και εφημερίδες Πολλά είναι τα παιδιά που αγαπούν τα κόμικ και τις εφημερίδες. Η παράξενη εμφάνιση, οι πολλές εικόνες και τα σύντομα κείμενα μιλούν ακριβώς στην καρδιά των αρχάριων αναγνωστών. Οι παιδικές εφημερίδες συνδυάζουν την πληροφόρηση με τη διασκέδαση. Με μικρές ιστορίες, χειροτεχνίες, απλά «Η Άννα είναι ενθουσιασμένη που πλέον μπορεί να διαβάζει μόνη της τις λέξεις και τις προτάσεις από τα παλιά της εικονογραφημένα βιβλία.» (Μαρία, μητέρα) 25
Πώς μπορείτε να εντοπίσετε ένα καλό παιδικό βιβλίο; Ενα είναι σίγουρο: Δεν υπάρχει «καλό» βιβλίο. Υπάρχει απλά το βιβλίο που για το συγκεκριμένο παιδί, στο συγκεκριμένο χρονικό σημείο είναι ακριβώς το κατάλληλο. Και για να βρείτε αυτό το βιβλίο θα πρέπει πάντα να το αναζητάτε μαζί με το παιδί σας. Πηγαίνετε μαζί στη βιβλιοθήκη ή στο βιβλιοπωλείο και δώστε χρόνο στο παιδί σας να επιλέξει ένα βιβλίο με ηρεμία. Όι διευθύνσεις και www.stiftunglesen.de σας κρατάνε ενημερωμένους σχετικά με τις αξιόλογες νέες κυκλοφορίες στην αγορά μέσων για παιδιά και νέους. Το από κοινού διάβασμα δημιουργεί οικειότητα, βοηθάει το παιδί σας να εκφράζει τα συναισθήματά του, υποστηρίζει την κοινωνική συμπεριφορά, βοηθάει το παιδί σας να συγκεντρωθεί, διεγείρει τη φαντασία άλλωστε το από κοινού διάβασμα είναι απλά πολύ απολαυστικό! 26
Ανακαλύψτε μαζί όλα τα μέσα «Τα παιδιά μου μπορούν να ξοδέψουν άπειρες ώρες στο Tablet. Ευτυχώς υπάρχουν υπέροχες εφαρμογές βιβλίων, τα οποία συνδυάζουν ιδανικά το παιχνίδι με το διάβασμα (απαγγελία).» (Σάρα, μητέρα) Όι εφαρμογές βιβλίων, η TV, τα DVD και τα παιχνίδια στον υπολογιστή έχουν βρει μια θέση στην καθημερινότητα των παιδιών ηλικίας δημοτικού. Για να μάθει το παιδί σας το σωστό τρόπο χειρισμού και χρήσης αυτών των μέσων, υπάρχουν ορισμένοι βοηθητικοί κανόνες. Οι κανόνες είναι σημαντικοί: Καθορίστε από κοινού με το παιδί σας συγκεκριμένες ώρες, κατά τις οποίες θα επιτρέπεται η χρήση ψηφιακών μέσων. Φροντίστε ώστε τα περιεχόμενα των μέσων να είναι κατάλληλα για την ηλικία του παιδιού σας. Σημασία έχει, εσείς σαν γονείς, να δείχνετε ενδιαφέρον για τα μέσα, τα οποία χρησιμοποιεί το παιδί σας. Αφήστε το παιδί σας να σας εξηγήσει γιατί είναι τόσο ενδιαφέρουσα μια συγκεκριμένη εκπομπή ή ένα παιχνίδι στον υπολογιστή και παρακολουθήστε τα μαζί του. Τα παιδιά μπορούν να επωφεληθούν από όλα τα μέσα, όταν μάθουν να τα επιλέγουν. 27
Ausführliche Infos im Internet: Kontaktadresse Stiftung Lesen Römerwall 40 55131 Mainz Kostenfreie Lesestart-Servicehotline: 0800 3103103 E-Mail: info@lesestart.de Komm, wir lesen! Ein Ratgeber für Eltern mit Kindern in der ersten Klasse Impressum Herausgeber und Verleger: Stiftung Lesen, Römerwall 40, 55131 Mainz Verantwortlich: Dr. Jörg F. Maas Programme u. Projekte: Sabine Uehlein Projektleitung: Sabine Bonewitz Redaktion: Ulrike Annick Weber Grafik/Illustration/Druckvorstufe: Hildegard Müller Übersetzungen: Engin GmbH, Frankfurt Fotos: Tamara Jung-König, außer S. 10/24/38/52: Oliver Rüther, S. 2: asife/fotolia.com Druck: pva, Druck und Medien-Dienstleistungen GmbH, Industriestraße 15, 76829 Landau in der Pfalz Auflage: 780.000 Stiftung Lesen 2016 www. Besuchen Sie Lesestart auf Facebook Επισκεφθείτε την «Lesestart«στο Facebook