ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ

ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ Εκπαίδευση Η εκπαίδευση µε την ευρεία έννοια περιλαµβάνει όλες τις δραστηριότητες που έχουν σκοπό την επίδραση µε συγκεκριµένο τρόπο στη σκέψη, στο χαρακτήρα και στη σωµατική αγωγή του ατόµου. Από τεχνικής πλευράς, µε τη διαδικασία της εκπαίδευσης αποκτώνται συγκεκριµένες γνώσεις, αναπτύσσονται δεξιότητες και ικανότητες και διαµορφώνονται αξίες. Η εκπαίδευση γίνεται µε βάση συγκεκριµένες µεθόδους (θεωρητική διδασκαλία, επίδειξη, ανάθεση εργασιών, πρακτική εξάσκηση, κτλ), σε ένα ειδικά σχεδιασµένο πρόγραµµα, µε συγκεκριµένους µαθησιακούς στόχους και είναι οριοθετηµένη χρονικά. Σκοποί της εκπαίδευσης Οι σκοποί της εκπαίδευσης διαφέρουν από χώρα σε χώρα και από εποχή σε εποχή. Η σύγχρονη εκπαίδευση δεν έχει ξεκαθαρισµένους σκοπούς λόγω της γρήγορης ανάπτυξης, παρόλα αυτά γίνονται γενικώς αποδεκτοί οι παρακάτω σκοποί: 1

o Ο σχηµατισµός του χαρακτήρα, που θα βοηθήσει τους νέους στις σχέσεις τους µε τους συνανθρώπους τους. o Η ανάπτυξη της ευφυΐας. o Η µετάδοση και ίσως η βελτίωση της εθνικής κουλτούρας. o Ο εφοδιασµός των νέων µε γνώσεις και δεξιότητες ανάλογα µε τις ικανότητές τους, ώστε να κερδίσουν τα απαραίτητα για τη ζωή και να συµβάλλουν στην περαιτέρω ανάπτυξη της εθνικής οικονοµίας. o Η προσπάθεια να γίνουν οι νέοι ικανοί να προσαρµόζονται στις µεταβαλλόµενες κοινωνικές και οικονοµικές συνθήκες. Αρχαία Ελλάδα Στην αρχαία Αθήνα η εκπαίδευση ήταν ιδιωτική. Παιδαγωγοί και παιδοτρίβες δίδασκαν στα παιδιά γραφή, ανάγνωση, αριθµητική, µουσική και γυµναστική. Δωδέκατος αιώνας Ο όρος εκπαίδευση πρωτοεµφανίστηκε το 12ο αιώνα, γύρω στο 1200 µ.χ., στη Β. Ιταλία, Αγγλία, Ισπανία, Γερµανία, Τσεχία για την αναβάθµιση του εργατικού δυναµικού, µιας και έχουµε και τη βιοµηχανική επανάσταση το 18ο αιώνα στην Αγγλία. Η παροχή δωρεάν στοιχειώδους εκπαίδευσης γινόταν από φιλανθρωπικές και θρησκευτικές οργανώσεις, των οποίων ο στόχος ήταν πρωταρχικά ηθικός και των οποίων η αντίληψη για το βαθµό 2

µόρφωσης που ήταν αναγκαίος για τον σκοπό αυτόν, ήταν πολύ περιορισµένος. Σύµφωνα µε τον Durkheim οι εκπαιδευτικοί µετασχηµατισµοί είναι πάντα αποτέλεσµα και ένδειξη των κοινωνικών µετασχηµατισµών και βάσει αυτών πρέπει να ερµηνεύονται. Με άλλα λόγια, η εκπαίδευση αλλάζει καθώς αλλάζει η κοινωνία. Αναγέννηση και Διαφωτισμός ιαφοροποιήσεις στη σηµασία του όρου εµφανίστηκαν στην εποχή της Αναγέννησης και του ευρωπαϊκού ιαφωτισµού, όπου η µελέτη της κλασσικής γραµµατείας αντικατέστησε την αυστηρή εκπαίδευση στη λογική που κατείχε κεντρική θέση στο σχολαστικισµό του Μεσαίωνα. Τώρα πια δινόταν έµφαση στην ελκυστικότητα της παρουσίασης, την κοµψότητα της µορφής και το εκλεπτυσµένο και επεξεργασµένο ύφος και όχι στην ανάπτυξη της δύναµης της λογικής. Εικοστός αιώνας εν είναι δυνατόν να µη σηµειώσει κανείς και δύο πολύ βασικούς σταθµούς στην ιστορία της εκπαίδευσης. Ο α που χρονολογείται στις αρχές του 20ού αιώνα και χαρακτηρίζει τη µετάβαση από το λεγόµενο «παλαιό» στο «νέο» σχολείο (σχολείο εργασίας) επιφέρει σηµαντικές αλλαγές στην εσωτερική µορφή και λειτουργία της εκπαίδευσης, δηλαδή στο περιεχόµενο και τη µεθόδευση της διδασκαλίας καθώς και στη σχέση εκπαιδευτικού και µαθητή. Ο β σταθµός καλύπτει την περίοδο µετά το Β Παγκόσµιο πόλεµο, όπου µεταδίδεται το εκάστοτε ισχύον σύστηµα γνώσεων και αξιών σε κάθε κοινωνική οµάδα, ασκείται κοινωνικός 3

έλεγχος, ενώ το παιδαγωγικό έργο γίνεται πλέον επάγγελµα και διαµορφώνεται ένα πλέγµα προσδοκιών και νορµών για το φορέα του επαγγελµατικού ρόλου. Βαθμίδες Οι θεσµοθετηµένες βαθµίδες εκπαίδευσης είναι: o Πρωτοβάθµια εκπαίδευση (Νηπιαγωγείο και ηµοτικό). o ευτεροβάθµια εκπαίδευση (Γυµνάσιο και Λύκειο). o Τριτοβάθµια (Ανώτερη και Ανώτατη) εκπαίδευση. o Η τριτοβάθµια εκπαίδευση διακρίνεται περαιτέρω σε τρεις κύκλους ( ιακήρυξη Μπολόνια): o πτυχιακός κύκλος σπουδών (Bachelor) o Master o ιδακτορικό (PhD) o Η Πρωτοβάθµια Εκπαίδευση παρέχεται από το Νηπιαγωγείο που συνιστά την προσχολική εκπαίδευση και το ηµοτικό που συνιστά τον πρώτο κύκλο της υποχρεωτικής εκπαίδευσης. 4

o Η ευτεροβάθµια Εκπαίδευση παρέχεται σε δύο κύκλους: Την υποχρεωτική ευτεροβάθµια Εκπαίδευση που προσφέρεται από το Γυµνάσιο και τη µεταυποχρεωτική ευτεροβάθµια Εκπαίδευση που προσφέρεται από το Ενιαίο Λύκειο και τα Τεχνικά Επαγγελµατικά Εκπαιδευτήρια (Τ.Ε.Ε.) o Στην Ελλάδα, µε βάση το Ν. 2916/2001, η Τριτοβάθµια Εκπαίδευση χωρίζεται σε Ανώτατη Πανεπιστηµιακή Εκπαίδευση, η οποία παρέχεται στα Πανεπιστήµια, και σε Ανώτατη Τεχνολογική Εκπαίδευση, η οποία παρέχεται στα Τεχνολογικά Εκπαιδευτικά Ιδρύµατα(Τ.Ε.Ι). Επιπλέον, από το ακαδηµαϊκό έτος 1997/98 θεσµοθετήθηκε το Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήµιο (Ε.Α.Π.). Η ΕΚΠΑΙ ΕΥΣΗ ΣΤΗΝ ΑΥΣΤΡΙΑ Στην Αυστρία η γενική υποχρεωτική εκπαίδευση απευθύνεται σε όλα τα παιδιά που διαµένουν µόνιµα στη χώρα, ανεξάρτητα από την εθνικότητά τους, και διαρκεί εννέα χρόνια. Υπάρχουν ιδιωτικά και δηµόσια σχολεία στα δηµόσια σχολεία η φοίτηση είναι δωρεάν. Το Αυστριακό εκπαιδευτικό σύστηµα παρέχει µια ποικιλία επιλογών εκπαίδευσης και κατάρτισης, που έχουν σχεδιαστεί κατά τρόπο ώστε να ανταποκρίνονται στις ανάγκες και τα ενδιαφέροντα των παιδιών και 5

των γονιών τους. Πρωτοβάθµια Εκπαίδευση Η υποχρεωτική εκπαίδευση ξεκινάει µε το τετραετές ηµοτικό σχολείο (Volksschule) [ISCED 1] (ή εναλλακτικά το σχολείο ειδικών αναγκών) την πρώτη Σεπτεµβρίου µετά τα έκτα γενέθλια του παιδιού. Τα παιδιά ηλικίας πέντε ετών µπορούν να παρακολουθήσουν προσχολικά τµήµατα, που δεν είναι ωστόσο υποχρεωτικά. Τα ηµοτικά Σχολεία προορίζονται να προσφέρουν σε όλους τους µαθητές την ίδια βασική εκπαίδευση. Η αποστολή τους είναι να παράσχουν ευρεία και ισόρροπη γενική εκπαίδευση που θα αναπτύσσει τις κοινωνικές, συναισθηµατικές, διανοητικές και σωµατικές δεξιότητες και ικανότητες του παιδιού. Τα Σχολεία ειδικών αναγκών (Sonderschulen) απευθύνονται σε παιδιά που µειονεκτούν διανοητικά ή σωµατικά και δεν µπορούν να παρακολουθήσουν τα µαθήµατα στα σχολεία πρωτοβάθµιας ή κατώτερης δευτεροβάθµιας εκπαίδευσης και τα προετοιµάζουν για την ένταξή τους στην αγορά εργασίας. Η υποχρεωτική εκπαίδευση ξεκινάει µε το τετραετές [ISCED 1] (ή εναλλακτικά το σχολείο ειδικών αναγκών) την πρώτη Σεπτεµβρίου µετά τα έκτα γενέθλια του παιδιού. Τα παιδιά ηλικίας πέντε ετών µπορούν να παρακολουθήσουν προσχολικά τµήµατα, που δεν είναι ωστόσο υποχρεωτικά. Τα ηµοτικά Σχολεία προορίζονται να προσφέρουν σε όλους τους µαθητές την ίδια βασική εκπαίδευση. Η αποστολή τους 6

είναι να παράσχουν ευρεία και ισόρροπη γενική εκπαίδευση που θα αναπτύσσει τις κοινωνικές, συναισθηµατικές, διανοητικές και σωµατικές δεξιότητες και ικανότητες του παιδιού. Τα απευθύνονται σε παιδιά που µειονεκτούν διανοητικά ή σωµατικά και δεν µπορούν να παρακολουθήσουν τα µαθήµατα στα σχολεία πρωτοβάθµιας ή κατώτερης δευτεροβάθµιας εκπαίδευσης και τα προετοιµάζουν για την ένταξή τους στην αγορά εργασίας. ευτεροβάθµια Εκπαίδευση Μετά την πρωτοβάθµια εκπαίδευση, οι µαθητές µπορούν να επιλέξουν µεταξύ δύο τύπων σχολείων, που το καθένα καλύπτει µια περίοδο τεσσάρων ετών: Μπορούν να φοιτήσουν σε σχολείο κατώτερης δευτεροβάθµιας εκπαίδευσης (Hauptschule) ή στον κατώτερο κύκλο ακαδηµαϊκής δευτεροβάθµιας εκπαίδευσης (allgemeinbildende höhere Schule or AHS) [ISCED 2]. Τα σχολεία κατώτερης δευτεροβάθµιας εκπαίδευσης παρέχουν στους µαθητές βασική γενική εκπαίδευση και παράλληλα µεταδίδουν γνώσεις και δεξιότητες που απαιτούνται για τη µετάβασή τους στην ανώτερη δευτεροβάθµια εκπαίδευση. Ο κατώτερος κύκλος της ακαδηµαϊκής δευτεροβάθµιας εκπαίδευσης αποσκοπεί στο να µεταδώσει ευρεία και προχωρηµένη δευτεροβάθµια γενική εκπαίδευση. Με την επιτυχή ολοκλήρωση αυτών των τύπων σχολείων, οι µαθητές µπορούν να επιλέξουν µεταξύ διαφορετικών κατευθύνσεων εκπαίδευσης και κατάρτισης, οι οποίες µπορεί να έχουν είτε τεχνικό και επαγγελµατικό είτε γενικό (AHS) χαρακτήρα. Τα 7

προγράµµατα επαγγελµατικής κατάρτισης παρέχονται µέσω του διττού συστήµατος µαθητείας (apprenticeship training) στα σχολεία Επαγγελµατικής Εκπαίδευσης και Κατάρτισης (VET schools - BMS) ή στα κολλέγια Επαγγελµατικής Εκπαίδευσης και Κατάρτισης (VET colleges - BHS). Μετά την πρωτοβάθµια εκπαίδευση, οι µαθητές µπορούν να επιλέξουν µεταξύ δύο τύπων σχολείων, που το καθένα καλύπτει µια περίοδο τεσσάρων ετών: Μπορούν να φοιτήσουν σε σχολείο κατώτερης δευτεροβάθµιας εκπαίδευσης ή στον κατώτερο κύκλο ακαδηµαϊκής δευτεροβάθµιας εκπαίδευσης [ISCED 2]. Τα σχολεία κατώτερης δευτεροβάθµιας εκπαίδευσης παρέχουν στους µαθητές βασική γενική εκπαίδευση και παράλληλα µεταδίδουν γνώσεις και δεξιότητες που απαιτούνται για τη µετάβασή τους στην ανώτερη δευτεροβάθµια εκπαίδευση. Ο κατώτερος κύκλος της ακαδηµαϊκής δευτεροβάθµιας εκπαίδευσης αποσκοπεί στο να µεταδώσει ευρεία και προχωρηµένη δευτεροβάθµια γενική εκπαίδευση. Με την επιτυχή ολοκλήρωση αυτών των τύπων σχολείων, οι µαθητές µπορούν να επιλέξουν µεταξύ διαφορετικών κατευθύνσεων εκπαίδευσης και κατάρτισης, οι οποίες µπορεί να έχουν είτε χαρακτήρα. Τα προγράµµατα επαγγελµατικής κατάρτισης παρέχονται µέσω του διττού συστήµατος µαθητείας (apprenticeship training) στα σχολεία Επαγγελµατικής Εκπαίδευσης και Κατάρτισης (VET schools - BMS) ή στα κολλέγια Επαγγελµατικής Εκπαίδευσης και Κατάρτισης (VET colleges - BHS). 8

Οι µαθητές που έχουν ολοκληρώσει την κατώτερη δευτεροβάθµια εκπαίδευση και θέλουν να παρακολουθήσουν ένα πρόγραµµα µαθητείας είναι υποχρεωµένοι να ολοκληρώσουν τον ένατο χρόνο υποχρεωτικής εκπαίδευσης φοιτώντας για ένα χρόνο σε προεπαγγελµατικό σχολείο(polytechnische Schule) [ISCED 3C], το οποίο τους παρέχει εξειδίκευση για µετάβαση στη µαθητεία. Το ένα πέµπτο περίπου των µαθητών ολοκληρώνει τον ένατο χρόνο της υποχρεωτικής εκπαίδευσης στο µονοετές προ-επαγγελµατικό σχολείο. Λόγω της ποικιλίας των αντικειµένων, των επισκέψεων σε επιχειρήσεις και της πρακτικής σε εργαστήρια κατάρτισης που παρέχονται στο προεπαγγελµατικό σχολείο, οι µαθητές έχουν την καθοδήγηση και την προετοιµασία για να επιλέξουν επαγγελµατική κατεύθυνση (IVET) και µελλοντική σταδιοδροµία. Η αρχική επαγγελµατική κατάρτιση σε ένα επάγγελµα µαθητείας αρχίζει µε την ολοκλήρωση των εννέα χρόνων υποχρεωτικής εκπαίδευσης και παρέχεται εν µέρει από µία επιχείρηση κατάρτισης και εν µέρει από έναεπαγγελµατικό σχολείο µαθητείας µερικού ωραρίου (Berufsschule) [ISCED 3B]. Αντικείµενο των επαγγελµατικών σχολείων είναι να προσφέρουν γενική εκπαίδευση και να συµπληρώσουν τις ειδικές - συναφείς προς το επάγγελµα γνώσεις και δεξιότητες που διδάσκονται οι καταρτιζόµενοι στις επιχειρήσεις πρακτικής. Ένα ποσοστό της τάξης του 49,1% των νέων επιλέγουν την κατάρτιση σε κάποια τέχνη και ακολουθούν αυτοί που επιλέγουν τα εµπορικά επαγγέλµατα (15.2%), τη βιοµηχανία (13%), τον τουρισµό και 9

ψυχαγωγία (11.5%). Αυτοί οι τέσσερις τοµείς επιλέγονται από τους περισσότερους καταρτιζόµενους και καλύπτουν το 88,8% των µαθητειών. Επίσης, κατάρτιση παρέχεται στους ακόλουθους τοµείς: πληροφόρηση και καθοδήγηση, µεταφορές και διακίνηση, οικονοµικά και ασφάλειες. Το 2005 υπήρχαν συνολικά 38.470 επιχειρήσεις κατάρτισης και 38.552 νέοι που επέλεξαν τη µαθητεία, οι οποίοι αποτελούν το 42,6% της ηλικιακής οµάδας. Το ίδιο έτος ο συνολικός αριθµός των νέων που παρακολουθούσαν κάποιο πρόγραµµα µαθητείας ήταν 122.378 σηµειώνοντας αύξηση κατά 2,8% σε σύγκριση µε το 2004 (πηγή: Austrian Federal Economic Chamber, 2005). Τα τελευταία χρόνια εισήχθησαν ή εκσυγχρονίσθηκαν περισσότερα από 100 επαγγέλµατα µαθητείας, πολλά από τα οποία στον τοµέα των Τεχνολογιών Πληροφορίας και Επικοινωνίας (ΤΠΕ), όπως µηχανικός συστηµάτων υπολογιστών, ηλεκτρονικός τεχνολογιών πληροφορικής ή ειδικός ηλεκτρονικών µέσων (µε εξειδίκευση στο σχεδιασµό ή στις τεχνολογίες πολυµέσων). Σήµερα στην Αυστρία υπάρχουν 283 επαγγέλµατα µαθητείας. Μερικά από αυτά µπορούν να ολοκληρωθούν µέσω των αποκαλούµενων διπλών προγραµµάτων κατάρτισης: αυτά αφορούν τη δυνατότητα συνδυασµού δύο επαγγελµατικών µαθητειών, όπως για παράδειγµα ειδικός µαγειρείου και εστιατορίου. Συνολικά υπάρχουν 361 10

κατευθύνσεις µαθητείας. Το 1997 καθιερώθηκε το επονοµαζόµενο Berufsreifeprüfung (εξετάσεις και πιστοποιητικό) για τους αποφοίτους των µαθητειών, των Επαγγελµατικών σχολών (BMS), των σχολών υγείας και νοσηλευτικής (Gesundheits- und Krankenpflegeschulen), των σχολών παραϊατρικής κατάρτισης (Schulen für den medizinisch-technischen Fachdienst) διάρκειας τουλάχιστον 30 µηνών και για τους αποφοίτους των σχολών γεωργίας και δασοπονίας (land- und forstwirtschaftliche Fachschulen). Με την επιτυχή ολοκλήρωσή του, το Berufsreifeprüfung παρέχει πρόσβαση στην ανώτερη εκπαίδευση στην Αυστρία: στα πανεπιστήµια, στα πανεπιστήµια εφαρµοσµένων επιστηµών (Fachhochschulen), µεταδευτεροβάθµιες επαγγελµατικές σπουδές (Kollegs) και µεταδευτεροβάθµια επαγγελµατικά κολλέγια (Akademien). Μετά την αποφοίτησή τους από τα σχολεία κατώτερης δευτεροβάθµιας εκπαίδευσης, οι µαθητές έχουν επίσης την επιλογή της παρακολούθησης του Σχολείου Επαγγελµατικής Εκπαίδευσης και Κατάρτισης(VET school (BMS) [ISCED 3B] το οποίο αρχίζει µετά το όγδοο έτος εκπαίδευσης και διαρκεί ένα έως τέσσερα έτη. Επίσης τα Κολλέγια Επαγγελµατικής Εκπαίδευσης και Κατάρτισης (VET colleges (BHS) [ISCED 3A/4A] ξεκινούν µετά το όγδοο έτος εκπαίδευσης µετά από πέντε χρόνια και απολυτήριες εξετάσεις, οι επιτυχόντες απόφοιτοι παίρνουν Πιστοποιητικό ευτεροβάθµιας Εκπαίδευσης και ίπλωµα 11

Επαγγελµατικής Κατάρτισης (Reifeprüfung Certificate ή Matura). Υπάρχουν διάφοροι τύπου Σχολείων και Κολλεγίων Επαγγελµατικής Εκπαίδευσης και Κατάρτισης: σχολεία διοίκησης επιχειρήσεων (Handelsschulen) και κολλέγια διοίκησης επιχειρήσεων (Handelsakademien) σχολεία κοινωνικών επαγγελµάτων (Schulen für Sozialberufe) σχολεία γεωργίας και δασοπονίας (land- und forstwirtschaftlichen Schulen) και µια ευρεία σειρά σχολείων και κολλεγίων για επαγγέλµατα στη µηχανολογία, διοίκηση επιχειρήσεων και στις τέχνες, όπως τα κολλέγια µηχανολογίας (Höhere technische Lehranstalten), κολλέγια διοίκησης και υπηρεσιών (Höhere Lehranstalten für wirtschaftliche Berufe), σχολεία και κολλέγια για τον τουρισµό (Tourismusschulen), ή σχολεία και κολλέγια για τη µόδα και την ένδυση (Schulen für Mode und Bekleidungstechnik). Η επιτυχής ολοκλήρωση µίας από αυτές τις σχολές δίνει το δικαίωµα στον απόφοιτο να εξασκήσει το σχετικό επάγγελµα. Ο κύριος στόχος των σχολείων που παρέχουν γενική εκπαίδευση είναι να εφοδιάσει τους µαθητές µε τα τυπικά προσόντα για την είσοδό τους στην πανεπιστηµιακή εκπαίδευση. Οι διάφοροι τύποι των σχολείων ακαδηµαϊκής δευτεροβάθµιας εκπαίδευσης ανώτερου επιπέδου (AHS) [ISCED 3A] προσφέρουν στους µαθητές µια σειρά επιλογών: το κλασσικό Γυµνάσιο (Gymnasium) που δίνει ιδιαίτερη έµφαση στις ξένες γλώσσες το Realgymnasium που δίνει έµφαση στα µαθηµατικά, στις επιστήµες ή/και σε τεχνικά αντικείµενα και το Wirtschaftskundliches Realgymnasium που δίνει έµφαση στα 12

οικονοµικά και τις κοινωνικές σπουδές. Στα πλαίσια της αυτονοµίας των σχολείων και των πιλοτικών έργων, κάθε σχολείο µπορεί να τροποποιήσει το πρόγραµµα µαθηµάτων και να αναπτύξει το δικό του προφίλ. Για να διασφαλιστεί η παροχή ευρείας και ανώτερης γενικής εκπαίδευσης, υπάρχει ένα κοινό πρόγραµµα µαθηµάτων που διδάσκεται στα σχολεία. Επιπρόσθετα σε αυτά τα υποχρεωτικά αντικείµενα, τα σχολεία µπορούν να παρέχουν ειδίκευση σε συγκεκριµένα αντικείµενα ανάλογα µε τα ενδιαφέροντα τους. Η εστίαση µπορεί να είναι στις κλασικές γλώσσες, τα µαθηµατικά και τις επιστήµες, τα οικονοµικά και τη διοίκηση επιχειρήσεων, τη µουσική ή τις καλές τέχνες. Με αυτόν τον τρόπο οι µαθητές µπορούν να ειδικευτούν σε συγκεκριµένα αντικείµενα ανάλογα µε την επαγγελµατική σταδιοδροµία που επιθυµούν. Τα προγράµµατα στο ανώτερο κύκλο της ακαδηµαϊκής δευτεροβάθµιας εκπαίδευσης διαρκούν τέσσερα χρόνια και ολοκληρώνονται µε τη διενέργεια εξετάσεων οι απόφοιτοι αποκτούν Πιστοποιητικό ευτεροβάθµιας Εκπαίδευσης που ονοµάζεται Reifeprüfung-Certificate ή Matura. Τριτοβάθµια Εκπαίδευση Οι απόφοιτοι των ακαδηµαϊκής δευτεροβάθµιας εκπαίδευσης ή των επαγγελµατικών κολλεγίων που έχουν αποκτήσει το Reifeprüfung- Certificate, καθώς και εκείνοι που έχουν αποκτήσει το Berufsreifeprüfung έχουν το δικαίωµα να φοιτήσουν στα µεταδευτεροβάθµια επαγγελµατικά κολλέγια (Akademien) [ISCED 5B], να 13

παρακολουθήσουν τα µετα-δευτεροβάθµια Επαγγελµατικά προγράµµατα (Kollegs) [ISCED 5B] και να έχουν πρόσβαση στα πανεπιστήµια εφαρµοσµένων επιστηµών (Fachhochschulen) [ISCED 5A] και στα πανεπιστήµια (universities) [ISCED 5A]. Από το φθινόπωρο του 2001, η παρακολούθηση στους δύο τύπους πανεπιστηµίων υπόκειται σε πληρωµές διδάκτρων. Η φοίτηση διαρκεί τρία χρόνια για Bachelor και ένα µε δύο χρόνια για Μεταπτυχιακό. Οι απόφοιτοι των προγραµµάτων πτυχίου ή µεταπτυχιακών έχουν τη δυνατότητα να γραφούν για διδακτορικές σπουδές στα πανεπιστήµια [ISCED 6]. Οι απόφοιτοι των ακαδηµαϊκής δευτεροβάθµιας εκπαίδευσης ή των επαγγελµατικών κολλεγίων που έχουν αποκτήσει το Reifeprüfung- Certificate, καθώς και εκείνοι που έχουν αποκτήσει το Berufsreifeprüfung έχουν το δικαίωµα να φοιτήσουν στα µεταδευτεροβάθµια επαγγελµατικά κολλέγια [ISCED 5B], να παρακολουθήσουν τα µετα-δευτεροβάθµια Επαγγελµατικά προγράµµατα [ISCED 5B] και να έχουν πρόσβαση στα πανεπιστήµια εφαρµοσµένων επιστηµών [ISCED 5A] και στα πανεπιστήµια[isced 5A]. Από το φθινόπωρο του 2001, η παρακολούθηση στους δύο τύπους πανεπιστηµίων υπόκειται σε πληρωµές διδάκτρων. Η φοίτηση διαρκεί τρία χρόνια για Bachelor και ένα µε δύο χρόνια για Μεταπτυχιακό. Οι απόφοιτοι των προγραµµάτων πτυχίου ή µεταπτυχιακών έχουν τη δυνατότητα να γραφούν για διδακτορικές σπουδές στα πανεπιστήµια [ISCED 6]. 14

Εκπαίδευση Ενηλίκων Η συνεχιζόµενη εκπαίδευση και κατάρτιση δε ρυθµίζεται από το νόµο, αλλά παρέχεται από ενδιαφερόµενους κοινωνικούς εταίρους και συµπληρώνεται από ιδιωτικούς φορείς. Ο τοµέας της εκπαίδευσης ενηλίκων δίνει τη δυνατότητα απόκτησης τίτλου σπουδών µε την εγγραφή σε µετα-δευτεροβάθµια επαγγελµατικά µαθήµατα (Kollegs), σχολεία για εργαζόµενους (Schulen für Berufstätige), µεταπτυχιακά προγράµµατα για τεχνίτες (Meisterschulen), κολλέγια µερικού ωραρίου για εργαζόµενους (Werkmeisterschulen), ειδικευµένα κολλέγια (Fachakademien) και πανεπιστήµια. Ακολουθώντας την αρχή της δια βίου µάθησης, η αυτό-εκπαίδευση διαδραµατίζει σηµαντικό ρόλο στην εκπαίδευση ενηλίκων τα συνεχιζόµενα προγράµµατα κατάρτισης συµπληρώνονται µε καινοτόµες τεχνολογίες, όπως η ηλεκτρονική εκπαίδευση. ΤΟ ΕΚΠΑ ΕΥΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΤΗΣ ΓΕΡΜΑΝΙΑΣ Προσχολική Εκπαίδευση Η προσχολική εκπαίδευση παρέχεται από διάφορα εκπαιδευτικά ιδρύµατα σε παιδιά ηλικίας από 3 ετών. Η φοίτηση είναι προαιρετική, αλλά όλα τα παιδιά έχουν το νόµιµο δικαίωµα για θέση στο 15

Νηπιαγωγείο. Στη Γερµανία, ο κύριος φορέας προσχολικής εκπαίδευσης είναι το Νηπιαγωγείο, το οποίο έχει ως αποστολή να ενισχύσει τα παιδιά να αναπτύξουν τις κοινωνικές και συναισθηµατικές ικανότητες και δεξιότητες. Το 95% περίπου των παιδιών φοιτεί κανονικά στο Νηπιαγωγείο. Πρωτοβάθµια Εκπαίδευση Από την ηλικία των έξι ετών όλα τα παιδιά πρέπει να φοιτήσουν στο ηµοτικό Σχολείο (Grundschule), το οποίο στις περισσότερες πολιτείες διαρκεί 4 χρόνια (µε εξαίρεση τις Berlin, Brandenburg όπου διαρκεί 6 χρόνια). Αποστολή του ηµοτικού Σχολείου είναι να προωθήσει ένα συστηµατικό τύπο µάθησης, να ενθαρρύνει τα παιδιά µε διαφορετικές µαθησιακές ανάγκες και να παρέχει τη βάση για συνεχιζόµενη εκπαίδευση και δια βίου µάθηση. Κεντρική θέση έχει η µάθηση των βασικών δεξιοτήτων όπως η ανάγνωση, γραφή και αριθµητική. Το εκπαιδευτικό περιεχόµενο, κεντρικό µέρος της εκπαιδευτικής διαδικασίας, συνήθως περιλαµβάνει βασικές γνώσεις για τα µαθήµατα των Γερµανικών, µαθηµατικών, Sachunterricht (µίξη βιολογίας, ιστορίας και γεωγραφίας), τεχνών, µουσικής και αθλοπαιδιών. Η µετάβαση στα δευτεροβάθµια σχολεία για την ολοκλήρωση της υποχρεωτικής εκπαίδευσης είναι διαφορετική στις πολιτείες. Οι γονείς έχουν τη δυνατότητα επιλογής του τύπου του σχολείου δευτεροβάθµιας εκπαίδευσης για το παιδί τους, αλλά η επιτυχής φοίτηση έχει σηµαντικό ρόλο για την επιλογή του είδους του σχολείου που µπορεί να παρακολουθήσει. Τα σχολεία υποστηρίζουν 16

τους γονείς µε υποδείξεις και συµβουλές κατά τη λήψη των αποφάσεων τους. ευτεροβάθµια Εκπαίδευση Η δευτεροβάθµια εκπαίδευση διακρίνεται σε δύο επίπεδα. Στο ευτεροβάθµιο Επίπεδο Ι, η Οµοσπονδιακή ηµοκρατία της Γερµανίας έχει σε µεγάλο βαθµό ένα γενικό τριστρωµατικό εκπαιδευτικό σύστηµα: Hauptschule, Realschule and Gymnasium. Το Gesamtschule, το οποίο καλύπτει και τους τρεις τύπους σχολείων υπό ενιαία στέγη και µε διαφορετική οργανωτική δοµή, είναι ένας ειδικός τύπος σχολείου. Σε διάφορες πολιτείες υπάρχουν επίσης ειδικά σχολεία όπως το Orientierungsstufen (Φάση Προσανατολισµού), Middle Schools, Regelschulen (Γενικά Σχολεία), ενιαίο Hauptschule και Realschule, Werkrealschulen (δευτεροβάθµια τεχνικά σχολεία) και άλλα. Η δευτεροβάθµια εκπαίδευση διακρίνεται σε δύο επίπεδα. Στο ευτεροβάθµιο Επίπεδο Ι, η Οµοσπονδιακή ηµοκρατία της Γερµανίας έχει σε µεγάλο βαθµό ένα γενικό τριστρωµατικό εκπαιδευτικό σύστηµα:. Το Gesamtschule, το οποίο καλύπτει και τους τρεις τύπους σχολείων υπό ενιαία στέγη και µε διαφορετική οργανωτική δοµή, είναι ένας ειδικός τύπος σχολείου. Σε διάφορες πολιτείες υπάρχουν επίσης ειδικά σχολεία όπως το Orientierungsstufen (Φάση Προσανατολισµού), Middle Schools, Regelschulen (Γενικά Σχολεία), ενιαίο Hauptschule και Realschule, Werkrealschulen (δευτεροβάθµια τεχνικά σχολεία) και άλλα. 17

Τριτοβάθµια Εκπαίδευση Με την αποφοίτηση από το σύστηµα γενικής εκπαίδευσης που δίνει το δικαίωµα στους µαθητές να εισαχθούν στα πανεπιστήµια (Fachhochschulreife, θεµατικό Hochschulreife, γενικό Hochschulreife), οι νέοι έχουν τη δυνατότητα να σπουδάσουν στα Γερµανικά κολέγια και πανεπιστήµια. Το Γερµανικό πανεπιστηµιακό σύστηµα βασικά αποτελείται από δύο τύπους ιδρυµάτων: τα κολέγια και τα πανεπιστήµια. Τα πανεπιστήµια είναι τα παραδοσιακά ιδρύµατα που παρέχουν µεταδευτεροβάθµια εκπαίδευση και καλύπτουν σχεδόν όλους τους γνωστούς τοµείς σπουδών. Περίπου τα τρία τέταρτα των µαθητών σπουδάζουν στα πανεπιστήµια και λαµβάνουν Magister degree, Diplom degree ή Staatsexamen. Εκτός από τη διδασκαλία, η οποία είναι έντονα προσανατολισµένη στην επιστήµη, τα πανεπιστήµια έχουν εκτενή ερευνητική δραστηριότητα που τα διακρίνει από τα κολέγια, ενώ ένα ακόµη προνόµιο τους είναι το δικαίωµα χορήγησης διδακτορικού τίτλου σπουδών. 18

Η ανώτατη εκπαίδευση στην Ιταλία είναι δοµηµένη σε ένα σύστηµα, το οποίο αποτελείται από δύο κύριους άξονες: α) την πανεπιστηµιακή εκπαίδευση, β) µη πανεπιστηµιακή εκπαίδευση. Η πανεπιστηµιακή εκπαίδευση παρέχεται από 83 πανεπιστηµιακά ιδρύµατα τα οποία υπάγονται σους ακόλουθους τύπους: 1. 58 Universities (Κρατικά Πανεπιστήµια), 2. 17 non-state Universities (µη Κρατικά Πανεπιστήµια), 3. 2 Universities for foreigners (Πανεπιστήµιο Ξένων Φοιτητών) 4. 3 higher schools specialized in postgraduate university studies (Ανώτατα Ιδρύµατα Μεταπτυχιακών Σπουδών) 5. 3 telematic universities (Ανοικτά Πανεπιστήµια). Η µη πανεπιστηµιακή εκπαίδευση περιλαµβάνει 4 διαφορετικές κατηγορίες σπουδών: I. Ανώτατες σχολές τεχνών - σχεδίου, II. Ανώτατη εκπαίδευση στη σχολή µεταφραστών (language mediators), III. Ανώτατη σχολή παιδαγωγικής εκπαίδευσης (σπουδές για την τεχνολογική εκπαίδευση) και σε αρκετούς ειδικευµένους τοµείς (βιβλιοθηκονοµία, διπλωµατία, συντήρηση - αναστήλωση, 19

στρατιωτικές σπουδές) όπου µαζί µε τα αντίστοιχα ινστιτούτα σπουδών συµµετέχουν και τα αντίστοιχα υπουργεία που εµπλέκονται στους τοµείς αυτούς εκτός του υπουργείου Παιδείας. Τα Κρατικά Πανεπιστήµια (Università statali) τα οποία προσφέρουν γνώσεις και επιστηµονική έρευνα και οργανώνουν κύκλο µεταπτυχιακών σπουδών µε παρακολούθηση µαθηµάτων - σεµιναρίων και έρευνας. Τα Μη Κρατικά Πανεπιστήµια (Università non statali) είναι αναγνωρισµένα από το κράτος και προσφέρουν αντίστοιχου επιπέδου σπουδές όπως τα κρατικά. Τα Tεχνολογικά Πανεπιστήµια (Politecnici) τα οποία επικεντρώνονται κυρίως στους τοµείς της Αρχιτεκτονικής και Μηχανικής και υιοθετούν το ίδιο εκπαιδευτικό σύστηµα όπως τα κρατικά πανεπιστήµια. Το Πανεπιστήµιο Ξένων Φοιτητών Foreigners (Università per Stranieri) είναι κρατικά ινστιτούτα που είναι ειδικευµένα στην διδασκαλία και έρευνα για την ανάπτυξη και διάδοση της ιταλικής γλώσσας, πολιτισµού και λογοτεχνίας. Τα Ανώτατα Ιδρύµατα (Scuole Superiori) είναι αναγνωρισµένα µε ειδική νοµοθετική ρύθµιση από το κράτος ως ινστιτούτα ειδικευµένα στην παροχή στους φοιτητές σπουδών και επιστηµονικής έρευνας. Προσφέρουν κυρίως διδακτορικές σπουδές. 20

Τα Ανοικτά Πανεπιστήµια (Università telematiche) είναι µη-κρατικά πανεπιστήµια ειδικευµένα στην εξ αποστάσεως εκπαίδευση τα οποία είναι αναγνωρισµ µένα από το κράτος. Πρωτοβάθµια εκπαίδευση o Scuola elementare (σχολείο πρωτοβάθµιας εκπαίδευσης) Έτος 1, ηλικία 6 έως 7 Έτος 2, ηλικία 7 έως 8 Έτος 3, ηλικία 8 έως 9 Έτος 4, ηλικία 9 έως 10 Έτος 5, ηλικία 10 έως 11 (δεν υπάρχει πλέον ένας διαγωνισµός σε αυτό το σηµείο) [ΣΥΝΟΛΟ: 5 έτη και ηλικίες 6-11] ευτεροβάθµια εκπαίδευση o Μέσα Scuola (δευτεροβάθµια εκπαίδευση) Έτος 1, ηλικία 11 έως 12 Έτος 2, ηλικία 12 έως 13 Έτος 3, ηλικία 13 έως 14 (Licenza Di [ΣΥΝΟΛΟ: 3 έτη και ηλικίες 11-14] Scuola µέσο) Scuola superiore (δευτεροβάθµια εκπαίδευση) Έτος 1, ηλικία 14 έως 15 Έτος 2, ηλικία 15 έως 16 Έτος 3, ηλικία 16 έως 17 21

Έτος 4, ηλικία 17 έως 18 Έτος 5, ηλικία 18 έως 19 (Licenza Di σθuολα superiore, προηγούµενο Maturitΰ) [ΣΥΝΟΛΟ: 5 έτη και ηλικίες 14-19] ΑΠΆΝΕΣ Τα κρατικά σχολεία έχουν αµοιβή βασισµένο στο εισόδηµα, αλλά χρηµατοδοτείται κατά ένα µεγάλο µέρος από το κράτος. Η αµοιβή ενός χαρακτηριστικού έτους για το γυµνάσιο είναι περίπου 300 ευρώ, και για το πανεπιστήµιο µπορέστε να φθάσετε σε 1400 ευρώ εάν ο σπουδαστής ζει ακόµα µε την οικογένειά του, αν και όλα τα επίπεδα εκπαίδευσης είναι ελεύθερα εάν η οικογένεια δεν κερδίζει ένα ορισµένο εισόδηµα. Ιδιωτικά σχολεία, Ι.ε. είναι σχολεία που διευθύνονται από τις θρησκευτικές οργανώσεις, έχει πολύ υψηλότερες αµοιβές, και δεν υπάρχει ένα σταθερό ανώτερο όριο. ---------------------------------------------------[Σήµερα, υπάρχουν δύο στάδια της εκπαίδευσης στην Ιταλία: πρωτοβάθµια και δευτεροβάθµια εκπαίδευση. Η δευτεροβάθµ µια εκπαίδευση (Scuole Medie) διαιρείται περαιτέρω σε δύο: "Medie Inferiori", που αντιστοιχεί στη δευτεροβάθµια εκπαίδευση, και "Mediee Superiori", που αντιστοιχεί στο σχολείο Secundary. 22

Το σχολείο πρωτοβάθµιας εκπαίδευσης µπορεί να προηγηθεί µέχρι 3 έτη παιδικού σταθµού, αν και η εργασία παιδικών σταθµών όπως στη Γερµανία δεν είναι υποχρεωτική. Το σχολείο πρωτοβάθµιας εκπαίδευσης διαρκεί 5 έτη, και δεν υπάρχει κανένας διαγωνισµός η χαµηλότερη σειρά "Scuole Medie" αντιστοιχεί στη δευτεροβάθµια εκπαίδευση, διαρκεί 3 έτη και έχει έναν διαγωνισµό στο τέλος του τρίτου έτους, και "Scuole Superiori" διαρκεί άλλο 5 έτος, µε έναν διαγωνισµό στο τέλος του περασµένου χρόνου. Έτσι, ένας χαρακτηριστικός ιταλικός σπουδαστής είναι 19 πότε µπορεί να κινηθεί προς το πανεπιστήµιο, ενώ στο UK και άλλες χώρες είναι 18. funded σχολείο, Η εκπαίδευση µέχρι τη δευτεροβάθµια εκπαίδευση είναι πολύ η ίδια για την καθεµία: αν και κάποιος µπορεί να πάει σε σε ένα ιδιωτικό ή state- το θέµα είναι το ίδιο, εκτός από το ειδικό σχολείο (Ι.ε. για τους τυφλούς, κουφοί, κ.λπ...) Όταν το secundary σχολείο, η κατάσταση είναι διαφορετική: υπάρχουν πολλά διαφορετικά σχολεία, διαφοροποιηµένος από τα θέµατα και τις δραστηριότητες. Το κύριο τµήµα είναι µεταξύ "Liceo", "Istituto tecnico" και "Istituto Professionale". Το "Liceo" έχει δηµιουργηθεί αρχικά από εθνικό µε το νόµ µο, και το 1923 έδειξε έναν συγκεκριµένο τύπο secundary σχολείου, αλλά τώρα δείχνει µάλλον µια κατηγορία secundary σχολείου που είναι πιό προσανατολισµένο προς τα ανθρωπιστικά θέµατα: το "Liceo Classico" χαρακτηρίζει λατινικός και ελληνικά ως σηµαντικότερα θέµατά του στα "Liceo Scientifico" λατινικά διδάσκεται, αλλά υπάρχουν επίσης µερικά επιστηµονικά θέµ µατα, σαν χηµεία ή φυσική. το "Liceo Linguistico" είναι 23

προσανατολισµένο προς τις σύγχρονες γλώσσες, και έτσι τα σηµαντικότερα θέµατα επιλέγονται συνήθως µεταξύ των αγγλικών, Γαλλικά, Ισπανικά και γερµανικά. Το τελευταίο σηµαντικό Liceo είναι το "Liceo Artistico", αυτός έβαλε µια πίεση επάνω στη µελέτη της τέχνης, και * κάνοντας * την τέχνη επίσης.] ΤΟ ΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΣΤΗΝ ΙΣΠΑΝΙΑ ΙΑΡΘΡΩΣΗ ΚΑΙ ΙΑΡΚΕΙΑ εδοµένου ότι σήµερα συνυπάρχουν δύο εκπαιδευτικά συστήµατα στην Ισπανία, µολονότι αυτό είναι προσωρινό, η υποχρεωτική εκπαίδευση διαθέτει δύο βασικά νοµικά θεµέλια: τον LGE (1970, Γενικός Νόµος Παιδείας) αφενός και τον LOGSE (1990, Οργανικός Νόµος Γενικής Ρύθµισης του Εκπαιδευτικού Συστήµατος), αφετέρου. Ο παλαιός νόµος θα συνεχίσει να είναι σε ισχύ µέχρις ότου η νέα δοµή που δηµιουργήθηκε µε τον LOGSE εγκαθιδρυθεί πλήρως.σύµφωνα µε τον LGE, η "Βασική Γενική Εκπαίδευση" ή "EGB" είναι υποχρεωτική από την ηλικία 6 ως 14 ετών και αντιστοιχεί στην πρωτοβάθµια εκπαίδευση (µεταξύ 6 και 12 ετών) και στην πρώτη βαθµίδα της δευτεροβάθµιας εκπαίδευσης, µεταξύ 12 και 14 ετών), αν και αµφότερα τα εκπαιδευτικά επίπεδα εντάσσονται σε ενιαία σχολική µονάδα. Η EGB αποτελείται από τρείς εκπαιδευτικούς κύκλους. Η εκπαιδευτική µεταρρύθµιση του 1990,µε τον LOGSE, επιµήκυνε την υποχρεωτική εκπαίδευση αυξάνοντας την ελάχιστη ηλικία αποφοίτησης από τα 14 στα 16 έτη και θέσπισε τη διάκριση µεταξύ της πρωτοβάθµιας εκπαίδευσης, η οποία 24

καλύπτει τις ηλικίες 6 έως 12 ετών και της "Υποχρεωτικής ευτεροβάθµιας Εκπαίδευσης" ή "ESO" που καλύπτει τις ηλικίες 12 έως 16 ετών. Η πρωτοβάθµια εκπαίδευση συντίθεται από τρεις κύκλους των δύο ετών και η δευτεροβάθµια εκπαίδευση από δύο κύκλους των δύο ετών. ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ Σε αµφότερα τα συστήµατα, το σχολικό έτος διαρκεί από το πρώτο δεκαπενθήµερο του Σεπτεµβρίου µέχρι τέλος Ιουνίου. Οι ακριβείς ηµεροµηνίες κυµαίνονται ανάλογα µε την κάθε Αυτόνοµη Κοινότητα. ΠΡΟΣΒΑΣΗ ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΙΣ ΕΙΣΑΓΩΓΗΣ EGB και πρωτοβάθµια εκπαίδευση: εισάγονται όλοι οι µαθητές που έχουν συµπληρώσει την απαιτούµενη ηλικία, χωρίς να υποχρεούνται να έχουν λάβει προσχολική εκπαίδευση. EGB (12-14 έτη) και ESO: η µετάβαση σ αυτή τη βαθµίδα είναι αυτόµατη µετά την περάτωση της πρωτοβάθµιας εκπαίδευσης, καθώς συνεχίζει να πρόκειται για υποχρεωτική εκπαίδευση. Σε αµφότερα τα επίπεδα, οι προϋποθέσεις εισαγωγής µπορούν να εφαρµοστούν µόνο όταν η ζήτηση θέσεων υπερβαίνει την προσφορά. Μεταξύ των κριτηρίων προτεραιότητας περιλαµβάνονται η απόσταση από την κατοικία, το ετήσιο οικογενειακό εισόδηµα και η παρουσία αδελφών στο σχολείο. Ι ΑΚΤΡΑ 25

Στα δηµόσια σχολεία όλα τα επίπεδα της υποχρεωτικής εκπαίδευσης είναι δωρεάν. Το ίδιο συµβαίνει και µε τα ιδιωτικά κέτρα που έχουν συνάψει συµφωνία µε την υπηρεσία εκπαίδευσης. ΓΛΩΣΣΕΣ * Πρωτοβάθµια εκπαίδευση Πριν από τη µεταρρύθµιση του LOGSE, η εκµάθηση ξένης γλώσσας άρχιζε στην ηλικία των 11 ετών. Με την προαναφερθείσα µεταρρύθµιση η εκµάθηση ξένης γλώσσας είναι υποχρεωτική από την ηλικία των 8 ετών. Οι Αυτόνοµες Κοινότητες µε δύο επίσηµες γλώσσες, τα ισπανικά και την τοπική τους γλώσσα, µπορούν να αφιερώσουν το 10% του συνολικού χρόνου που διατίθεται για την εκµάθηση γλωσσών στην διδασκαλία της τοπικής γλώσσας. ESO: είναι υποχρεωτική µία ξένη γλώσσα και µπορεί να διδαχθεί και µια δεύτερη, προαιρετικά, καθόλη τη διάρκεια αυτής της βαθµίδας της εκπαίδευσης. ΠΡΟΑΓΩΓΗ * Πρωτοβάθµια εκπαίδευση: EGB (πριν από τη µεταρρύθµιση): στο τέλος κάθε σχολικού έτους του ανωτέρω κύκλου, οι µαθητές που δεν έχουν λάβει προαγώγιµο συνολικό βαθµό οφείλουν να εξεταστούν στα µαθήµατα που δεν είχαν επιτυχία πριν προαχθούν στην επόµενη τάξη. Ένας µαθητής που δεν επιτυγχάνει προαγώγιµο βαθµό στο τέλος ενός έτους ενδέχεται 26

να υποχρεωθεί να εκτελέσει εργασίες βελτίωσης ή υποχρεούται σε επανάληψη του ίδιου έτους σπουδών. Πρωτοβάθµια εκπαίδευση (µετά τη µεταρρύθµιση): η µετάβαση από τη µία τάξη στην επόµενη γίνεται, καταρχήν, αυτόµατα και σύµφωνα µε µία διαρκή αξιολόγηση των αποτελεσµάτων του µαθητή κατά τη διάρκεια του κύκλου σπουδών. Οι µαθητές µπορούν να υποχρεωθούν σε επανάληψη της τάξης µόνο κάτω από ειδικές περιστάσεις και εάν τα αποτελέσµατά τους είναι υπερβολικά ανεπαρκή. Πάντως, ένας µαθητής µπορεί να υποχρεωθεί να επαναλάβει µια τάξη µόνο µία φορά κατά τη διάρκεια της πρωτοβάθµιας εκπαίδευσης. * Πρώτη βαθµίδα της δευτεροβάθµιας εκπαίδευσης: EGB (πριν από τη µεταρρύθµιση): βλέπε EGB παρακάτω. ESO (µετά τη µεταρρύθµιση): οι µαθητές προάγονται αυτόµατα στην επόµενη τάξη µέσω µιας συνεχούς αξιολόγησης. Σε εξαιρετικές περιπτώσεις, εκείνοι που δεν καταφέρνουν να επιτύχουν τους στόχους του κύκλου µπορούν να υποχρεωθούν να επαναλάβουν ένα έτος σπουδών, στο τέλος του πρώτου κύκλου ή µετά από οιαδήποτε τάξη του δευτέρου κύκλου. ΤΙΤΛΟΙ ΣΠΟΥ ΩΝ * Πρωτοβάθµια εκπαίδευση EGB (πριν από τη µεταρρύθµιση): µετά από 8 έτη υποχρεωτικής εκπαίδευσης, οι µαθητές που έχουν ολοκληρώσει τους τρεις κύκλους λαµβάνουν το πιστοποιητικό σχολικής αποφοίτησης (Certificado de Graduado Escolar), που τους επιτρέπει 27

να εισαχθούν στην δευτεροβάθµια εκπαίδευση. εν υπάρχουν εξετάσεις για τη λήψη αυτού του πιστοποιητικού. Οι υπόλοιποι µαθητές υποβάλλονται σε εξέταση καλούµενη "δοκιµασία ωριµότητας" στα µαθήµατα στα οποία είχαν χαµηλούς βαθµούς. Οι µαθητές ηλικίας 16 ετών,που παρόλα αυτά,δεν κατόρθωσαν να λάβουν το εν λόγω πιστοποιητικό λαµβάνουν ένα πιστοποιητικό φοίτησης (Certificado de Escolaridad) που τους επιτρέπει να παρακολουθήσουν µόνο επαγγελµατική κατάρτιση. Πρωτοβάθµια εκπαίδευση (πριν από τη µεταρρύθµιση): δεν υπάρχει πιστοποιητικό ολοκλήρωσης κύκλου ούτε τελικές εξετάσεις της πρωτοβάθµιας εκπαίδευσης δεδοµένου ότι κατά τη στιγµή αυτή οι µαθητές δεν έχουν ακόµη ολοκληρώσει την υποχρεωτική τους βασική εκπαίδευση. * Πρώτη βαθµίδα της δευτεροβάθµιας εκπαίδευσης: EGB (πριν από τη µεταρρύθµιση): βλέπε EGB παρακάτω. ESO (µετά τη µεταρρύθµιση): οι µαθητές που επιτυγχάνουν τους απαιτούµενους στόχους λαµβάνουν πιστοποιητικό αποφοίτησης δευτεροβάθµιας εκπαίδευσης (Certificado de Granduado en Education Secundaria). Ο τίτλος αυτός τους παρέχει πρόσβαση στο ακαδηµαϊκό απολυτήριο (bachillerato). Όλοι οι µαθητές, είτε επιτυγχάνουν είτε όχι τους καθορισθέντες στόχους, λαµβάνουν πιστοποιητικό παρακολούθησης από το σχολείο. Οι µαθητές που τελειώνουν την υποχρεωτική εκπαίδευση λαµβάνουν εµπιστευτικές και µη δεσµευτικές συµβουλές αναφορικά µε το ακαδηµαϊκό και επαγγελµατικό τους µέλλον. ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΣΥΝ ΡΟΜΗ 28

Παρέχεται οικονοµική συνδροµή για γεύµατα, µεταφορά και στέγαση ανάλογα µε το οικογενειακό εισόδηµα. Γενικά, οι οικογένειες καταβάλλουν τις δαπάνες του σπουδαστικού υλικού και των βιβλίων αλλά επίσης µπορούν να λάβουν δηµόσια βοήθεια για τις δαπάνες αυτές. ΜΗ ΥΠΟΧΡΕΩΤΙΚΗ ΕΚΠΑΙ ΕΥΣΗ: ΕΥΤΕΡΗ ΒΑΘΜΙ Α ΤΗΣ ΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΑΣ ΕΚΠΑΙ ΕΥΣΗΣ ΟΜΗ ΚΑΙ ΙΑΡΚΕΙΑ Στην Ισπανία συνυπάρχουν δύο συστήµατα δευτεροβάθµιας µη υποχρεωτικής εκπαίδευσης: η θεσπισθείσα µε τον LGE και η δηµιουργηθείσα µε τον LOGSE. Το πρώτο, καλούµενο "µέση εκπαίδευση", αποτελείται από το "Ενοποιηµένο και Πολυδύναµο ακαδηµαϊκό απολυτήριο" (Bachillerato Unificado y Polivalente) ή "BUP". Αυτό διαρκεί 3 έτη και γενικά προετοιµάζει τους µαθητές ηλικίας µεταξύ 14 και 17 ετών για την πρόσβασή τους στο πανεπιστήµιο. Βεβαίως, για να εισαχθούν στο πανεπιστήµιο πρέπει να παρακολουθήσουν τα µαθήµατα πανεπιστηµιακού προσανατολισµού (Curso de Orientaciσn Universitaria) ή "COU", διάρκειας ενός έτους. Το δεύτερο σύστηµα, που συνίσταται στο νέο ακαδηµαϊκό απολυτήριο (Bachillerato) διαρκεί δύο έτη (αντιστοιχεί σε ηλικίες µεταξύ 16 και 18 ετών) και προετοιµάζει τους µαθητές για την είσοδό 29

τους σε ανώτερα εκπαιδευτικά κέντρα. Σε αµφότερα τα συστήµατα η επαγγελµατική κατάρτιση παρέχεται επίσης ως µέρος της µη υποχρεωτικής εκπαίδευσης. ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ Το ακαδηµαϊκό έτος αρχίζει το δεύτερο ήµισυ του Σεπτεµβρίου και τελειώνει την τελευταία εβδοµάδα του Ιουνίου. ΠΡΟΣΒΑΣΗ ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΙΣ ΕΙΣΑΓΩΓΗΣ BUP: οι µαθητές οφείλουν να διαθέτουν το Certificado de Graduado Escolar. Για να εισαχθούν στο COU οφείλουν να έχουν ολοκληρώσει το BUP. Bachillerato: οι µαθητές πρέπει να διαθέτουν το Certificado de Granduado en Education Secundaria. Οι πολίτες άλλων κρατών της ΕΕ οφείλουν να διαθέτουν τίτλους σπουδών αναγνωρισµένους ως ισότιµους για να έχουν πρόσβαση στη µη υποχρεωτική δευτεροβάθµια εκπαίδευση. Ο διεθνής τίτλος σπουδών ακαδηµαϊκού απολυτηρίου αναγνωρίζεται ως ισοδύναµος µε την επιτυχή περάτωση του COU µετά από επικύρωση των βαθµών_ επίσης αναγνωρίζεται µόνο το πτυχίο και όχι οι επιµέρους σπουδές. εν υφίστανται προϋποθέσεις γλωσσικού χαρακτήρα. Ι ΑΚΤΡΑ 30

Η µη υποχρεωτική εκπαίδευση παρέχεται δωρεάν στα δηµόσια σχολεία, αν και οι γονείς οφείλουν να πληρώνουν τις συµπληρωµατικές υπηρεσίες, όπως εστίαση και µεταφορά. ΓΛΩΣΣΕΣ BUP και COU: η εκµάθηση ξένης γλώσσας είναι υποχρεωτική στο πρόγραµµα σπουδών. Η δεύτερη ξένη γλώσσα είναι προαιρετική. Bachillerato: η εκµάθηση ξένης γλώσσας και της γλώσσας της Αυτόνοµης Κοινότητας αποτελούν µέρος του προγράµµατος σπουδών. ΠΡΟΑΓΩΓΗ BUP και COU: οι µαθητές υπόκεινται σε διαρκή αξιολόγηση και στο τέλος του σχολικού έτους λαµβάνουν ένα συνολικό βαθµό, που προσδιορίζεται από κοινού από όλους τους καθηγητές τους. Υπάρχουν δύο ετήσιες εξεταστικές περίοδοι, τον Ιούνιο και τον Σεπτέµβριο. Οι σπουδαστές που αποτυγχάνουν σε ένα µάθηµα τον Ιούνιο µπορούν να προσέλθουν εκ νέου στις εξετάσεις τον Σεπτέµβριο. Εκείνοι που αποτυγχάνουν σε περισσότερα των δύο µαθηµάτων τον Σεπτέµβριο οφείλουν να επαναλάβουν το έτος. Η λειτουργία του COU είναι πρακτικά η ίδια αλλά οι µαθητές που αποτυγχάνουν δεν µπορούν να επανεγγραφούν περισσότερες από τρεις φορές. Bachillerato: για τη µετάβαση από το πρώτο στο δεύτερο έτος, οι µαθητές δεν µπορούν να αποτύχουν σε περισσότερα από δύο µαθήµατα. Εκείνοι που αποτυγχάνουν σε περισσότερα των τριών στις τελικές εξετάσεις του δευτέρου έτους οφείλουν να επαναλάβουν το έτος. Πάντως δεν 31

επιτρέπεται στους µαθητές να χρησιµοποιήσουν περισσότερα των τεσσάρων ετών για να ολοκληρώσουν τις σπουδές αυτές. ΤΙΤΛΟΙ ΣΠΟΥ ΩΝ BUP: οι µαθητές που ολοκληρώνουν επιτυχώς τα τρία έτη λαµβάνουν τον τίτλο σπουδών του Bachillerato. εν υπάρχουν τελικές εξετάσεις. Bachillerato: οι µαθητές που ολοκληρώνουν επιτυχώς τις σπουδές λαµβάνουν τον τίτλο του Bachillerato. εν υπάρχουν τελικές εξετάσεις. Η παροχή συµβουλών αποτελεί µέρος της εκπαιδευτικής πρακτικής και παρέχεται καθόλη τη διάρκεια των σπουδών και του Bachillerato. ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΣΥΝ ΡΟΜΗ Χορηγούνται υποτροφίες και ενισχύσεις για τη στήριξη των µαθητών των οποίων οι οικογένειες διαθέτουν χαµηλό εισόδηµα, για την κάλυψη των δαπανών µεταφοράς, σπουδαστικού υλικού, κτλ. ΤΟ ΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΤΟΥ ΛΟΥΞΕΜΒΟΥΡΓΟΥ ΥΠΟΧΡΕΩΤΙΚΗ ΕΚΠΑΙ ΕΥΣΗ: ΠΡΩΤΟΒΑΘΜΙΑ ΕΚΠΑΙ ΕΥΣΗ ΙΑΡΘΡΩΣΗ ΚΑΙ ΙΑΡΚΕΙΑ Στο Λουξεµβούργο, η υποχρεωτική εκπαίδευση διαρκεί 11 χρόνια, δηλαδή δύο χρόνια προσχολική, 6 χρόνια πρωτοβάθµια και 3 χρόνια 32

δευτεροβάθµια εκπαίδευση. Αρχίζει στα 4 χρόνια και σε γενικές γραµµές ολοκληρώνεται στα 15. Η πρωτοβάθµια εκπαίδευση διαρκεί 6 έτη και απευθύνεται σε παιδιά 6 έως 12 ετών. Περιλαµβάνει τρία διαφορετικά επίπεδα: 1) τον κατώτερο κύκλο (τα δύο πρώτα έτη), 2) τον ενδιάµεσο κύκλο (τρίτο και τέταρτο έτος) 3) και τον ανώτερο κύκλο (τα δύο τελευταία έτη). ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ Το σχολικό έτος διαρκεί από τις 15 Σεπτεµβρίου µέχρι τις 15 Ιουλίου και χωρίζεται σε τρία τρίµηνα. ΠΡΟΣΒΑΣΗ ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΙΣ ΕΙΣΑΓΩΓΗΣ Όλα τα παιδιά γίνονται δεκτά στο σχολείο της περιφέρειάς τους την 1η Σεπτεµβρίου του έτους που συµπληρώνουν τα 6 τους χρόνια. Ι ΑΚΤΡΑ Στα δηµόσια σχολεία πρωτοβάθµιας εκπαίδευσης δεν καταβάλλονται δίδακτρα. Ενδέχεται όµως να απαιτηθούν δίδακτρα από τους γονείς των µαθητών που κατοικούν σε δήµο άλλο από εκείνον όπου βρίσκεται το σχολείο. Τα απαραίτητα σχολικά είδη και βιβλία παρέχονται από τις τοπικές αρχές. ΓΛΩΣΣΕΣ Λόγω της γλωσσικής κατάστασης της χώρας, όπου συνυπάρχουν ισότιµα τρεις γλώσσες, τα µη γλωσσικά µαθήµατα διδάσκονται στα γερµανικά και στα γαλλικά. ΠΡΟΑΓΩΓΗ 33

Υπάρχει συνεχής αξιολόγηση των µαθητών από τον διδάσκοντα, ο οποίος αποφασίζει για την προαγωγή τους στην επόµενη τάξη. Στο τέλος κάθε σχολικού έτους οι µαθητές λαµβάνουν έναν έλεγχο όπου αναγράφεται αν γίνονται δεκτοί στην επόµενη τάξη ή αν πρέπει να επαναλάβουν τη χρονιά. Στους τρεις κύκλους της πρωτοβάθµιας εκπαίδευσης δεν διεξάγονται εξετάσεις. ΤΙΤΛΟΙ ΣΠΟΥ ΩΝ Στο τέλος της έκτης τάξης οι µαθητές υποβάλλονται σε εξετάσεις προκειµένου να καθοριστεί αν πρέπει να στραφούν προς τη γενική ή την τεχνική δευτεροβάθµια εκπαίδευση. Το απολυτήρια πρωτοβάθµιας εκπαίδευσης χορηγείται στο τέλος της υποχρεωτικής φοίτησης, δηλαδή ύστερα από 9 έτη σπουδών. ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΣΥΝ ΡΟΜΗ Εκτός από τα σχολικά βιβλία και τα σχολικά είδη και µία υπηρεσία µεταφοράς, τα οποία παρέχονται δωρεάν, στην αρχή της χρονιάς χορηγείται σε κάθε µαθητή ένα επίδοµα, το ποσό του οποίου εξαρτάται από τον αριθµό των παιδιών που έχει η οικογένεια και τον αριθµό των παιδιών που φοιτούν στο σχολείο. Είναι δυνατό να χορηγηθούν συµπληρωµατικά βοηθήµατα αναλόγως των επιδόσεων του µαθητή ή του εισοδήµατος των γονέων. ΥΠΟΧΡΕΩΤΙΚΗ ΚΑΙ ΠΡΟΑΙΡΕΤΙΚΗ ΕΚΠΑΙ ΕΥΣΗ: ΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΑ ΕΚΠΑΙ ΕΥΣΗ 34

ΙΑΡΘΡΩΣΗ ΚΑΙ ΙΑΡΚΕΙΑ Η πλήρης φοίτηση σε έναν από τους τύπους δευτεροβάθµιας εκπαίδευσης είναι υποχρεωτική για τους µαθητές επί τρία τουλάχιστον έτη µετά τα έξι έτη της πρωτοβάθµιας εκπαίδευσης, δηλαδή από τα 12 έως τα 15. Υπάρχουν δύο είδη δευτεροβάθµιας εκπαίδευσης: γενική και τεχνική. Η γενική δευτεροβάθµια εκπαίδευση παρέχεται στα λύκεια, η φοίτηση διαρκεί επτά έτη (από τα 12 έως τα 19) που χωρίζονται σε δύο κύκλους (κατώτερο και ανώτερο). Ο κατώτερος κύκλος διαρκεί τρία έτη και µε αυτόν ολοκληρώνεται η υποχρεωτική εκπαίδευση. Η γενική δευτεροβάθµια εκπαίδευση περιλαµβάνει τρία επίπεδα: 1) τον κατώτερο κύκλο (7η, 6η και 5η τάξη) 2) το γενικό µέρος του ανώτερου κύκλου (4η και 3η τάξη) 3) το τµήµα "ειδίκευσης" του ανώτερου κύκλου (2η και 1η τάξη). Στην έκτη τάξη, οι µαθητές πρέπει να επιλέξουν µεταξύ κλασικής και σύγχρονης εκπαίδευσης, και στην πέµπτη τάξη µεταξύ του καλλιτεχνικού και επιστηµονικού κλάδου στη δευτέρα τάξη επιλέγουν ένα ειδικό τµήµα. Η τεχνική δευτεροβάθµια εκπαίδευση παρέχεται στα τεχνικά λύκεια σε µαθητές από 12 έως 19 ετών. Με τον κατώτερο κύκλο ολοκληρώνεται επίσης η υποχρεωτική εκπαίδευση. Η τεχνική εκπαίδευση περιλαµβάνει τρεις κύκλους: 1) τον κατώτερο κύκλο, διάρκειας τριών ετών (7η, 8η και 9η τάξη) 35

2) τον ενδιάµεσο κύκλο, που περιλαµβάνει επαγγελµατική εκπαίδευση (3 έτη), εκπαίδευση στο επάγγελµα του τεχνικού (2 έτη) και τεχνική εκπαίδευση (2 έτη) 3) τον ανώτερο κύκλο, όπου οι µαθητές µπορούν να ακολουθήσουν την εκπαίδευση τεχνικού ή την τεχνική εκπαίδευση (2 έτη η κάθε µία). ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ Το σχολικό έτος περιλαµβάνει τρία τρίµηνα και διαρκεί από τα µέσα Σεπτεµβρίου µέχρι τα µέσα Ιουλίου. ΠΡΟΣΒΑΣΗ ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΙΣ ΕΙΣΑΓΩΓΗΣ Οι µαθητές εισάγονται στο πρώτο έτος της δευτεροβάθµιας εκπαίδευσης, εφόσον επιτύχουν στις γενικές εισιτήριες εξετάσεις που περιλαµβάνουν δοκιµασίες στα γαλλικά, τα γερµανικά και την αριθµητική. Οι εξετάσεις διεξάγονται χωριστά για τη γενική και την τεχνική δευτεροβάθµια εκπαίδευση οι µαθητές µπορούν να λάβουν µέρος και στις δύο δοκιµασίες. Αν ο αριθµός των αιτήσεων υπερβαίνει τον αριθµό των διαθέσιµων θέσεων, οι θέσεις ανακατανέµονται µεταξύ των διαφόρων εκπαιδευτικών ιδρυµάτων. Ι ΑΚΤΡΑ Στο Λουξεµβούργο, η δευτεροβάθµια εκπαίδευση παρέχεται δωρεάν. ΓΛΩΣΣΕΣ Στην έβδοµη τάξη της γενικής δευτεροβάθµιας εκπαίδευσης, τα 36

µαθήµατα γίνονται στα γερµανικά και τα γαλλικά, ενώ στη διάρκεια του υπόλοιπου πρώτου κύκλου κοινή γλώσσα επικοινωνίας είναι τα γερµανικά και στη διάρκεια του δεύτερου κύκλου τα γαλλικά. Οι µαθητές της κλασικής και σύγχρονης εκπαίδευσης διδάσκονται αγγλικά και µία τέταρτη ξένη γλώσσα. ΠΡΟΑΓΩΓΗ * Γενική δευτεροβάθµια εκπαίδευση: οι µαθητές υπόκεινται σε γενική αξιολόγηση και στο τέλος του έτους λαµβάνουν ένα σχ ολικό έλεχγο όπου αναγράφεται αν έχουν προβιβαστεί και αν γίνονται δεκτοί στην επόµενη τάξη. εν υπάρχουν τελικές εξετάσεις. * Τεχνική δευτεροβάθµια εκπαίδευση: οι µαθητές εξετάζονται από τους καθηγητές τους σε τακτά χρονικά διαστήµατα και σε περίπτωση επιτυχούς ολοκλήρωσης του κατώτερου κύκλου (3 έτη), γίνονται δεκτοί στον ενδιάµεσο κύκλο της κατεύθυνσης που µπορούν να ακολουθήσουν. Αν ένας µαθητής αποτύχει στο τρίτο έτος (9η τάξη), µπορεί είτε να επαναλάβει την τάξη, είτε να στραφεί σε κάποιο είδος επαγγελµατικής εκπαίδευσης. ΤΙΤΛΟΙ ΣΠΟΥ ΩΝ Στο τέλος του κατώτερου κύκλου της γενικής και τεχνικής δευτεροβάθµιας εκπαίδευσης, οι µαθητές που έχουν ολοκληρώσει µε 37

επιτυχία τα εννέα έτη της υποχρεωτικής εκπαίδευσης λαµβάνουν ένα αποδεικτικό σπουδών. * Ανώτερος κύκλος της γενικής δευτεροβάθµιας εκπαίδευσης: στο τέλος του δεύτερου έτους της δευτεροβάθµιας εκπαίδευσης, οι µαθητές λαµβάνουν µέρος στις εξετάσεις ολοκλήρωσης των σπουδών δευτεροβάθµιας εκπαίδευσης προκειµένου να λάβουν το πτυχίο ολοκλήρωσης των σπουδών δευτεροβάθµιας εκπαίδευσης. * Tεχνική δευτεροβάθµια εκπαίδευση: 1) οι µαθητές που έχουν επιλέξει την επαγγελµατική εκπαίδευση στο τέλος του ενδιάµεσου κύκλου συµµετέχουν στην εξέταση του τέλους της µαθητείας για τη λήψη του πιστοποιητικού τεχνικής και επαγγελµατικής ικανότητας. 2) στο τέλος του ανώτερου κύκλου της εκπαίδευσης του τεχνικού, οι µαθητές υποβάλλονται σε γενικές εξετάσεις για τη λήψη του διπλώµατος τεχνικού σε ορισµένους τοµείς ειδικότητας. 3) ο ανώτερος κύκλος της τεχνικής κατεύθυνσης κλείνει επίσης µε γενικές εξετάσεις, οι οποίες οδηγούν στη λήψη του διπλώµατος ολοκλήρωσης τεχνικών σπουδών δευτεροβάθµιας εκπαίδευσης, όπου αναφέρεται η συγκεκριµένη ειδικότητα. ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΣΥΝ ΡΟΜΗ Βοηθήµατα σπουδών χορηγούνται ανάλογα µε τις επιδόσεις των µαθητών ή το εισόδηµα της οικογένειάς τους. ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΗ ΚΑΙ ΜΗ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΗ ΤΡΙΤΟΒΑΘΜΙΑ 38

ΕΚΠΑΙ ΕΥΣΗ ΙΑΡΘΡΩΣΗ ΚΑΙ ΙΑΡΚΕΙΑ Η τριτοβάθµια εκπαίδευση στο Λουξεµβούργο παρουσιάζει αρκετές ιδιορρυθµίες, εφόσον, αφορά µόνο ορισµένους τοµείς και εκπαιδευτικά ιδρύµατα. Στο πανεπιστηµιακό κέντρο του Λουξεµβούργου παρέχεται µόνο το πρώτο έτος πανεπιστηµιακής εκπαίδευσης σε διάφορα αντικείµενα σπουδών. Οι σπουδαστές που επιθυµούν να ακολουθήσουν ανώτατες σπουδές πρέπει να εγγραφούν σε ένα ξένο εκπαιδευτικό ίδρυµα είτε µετά το εν λόγω πρώτο έτος, είτε από την αρχή των σπουδών για τα µαθήµατα που δεν διδάσκονται στη χώρα τους. Η µη πανεπιστηµιακή εκπαίδευση παρέχεται από διάφορα εκπαιδευτικά ιδρύµατα αφορά την τεχνολογία, τη διδασκαλία, τη διοίκηση επιχειρήσεων και τους τεχνικούς κλάδους. ΑΚΑ ΗΜΑΪΚΟ ΕΤΟΣ Το ακαδηµαϊκό έτος αρχίζει την πρώτη εβδοµάδα του Οκτωβρίου και τελειώνει στα µέσα Ιουλίου χωρίζεται σε δύο εξάµηνα. ΠΡΟΣΒΑΣΗ ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΙΣ ΕΙΣΑΓΩΓΗΣ Τίτλοι σπουδών: τα απολυτήρια γενικής και τεχνικής δευτεροβάθµιας εκπαίδευσης επιτρέπουν την εισαγωγή στην ανώτατη εκπαίδευση. Το δίπλωµα τεχνικού επιτρέπει την εισαγωγή στην ανώτερη τεχνική εκπαίδευση. Οι πολίτες της Ευρωπαϊκής Ένωσης πρέπει να έχουν λάβει στη χώρα καταγωγής τους δίπλωµα ικανότητας για την ανώτατη 39

εκπαίδευση ισοδύναµο µε το απολυτήριο του Λουξεµβούργου. Ι ΑΚΤΡΑ Οι σπουδαστές δεν καταβάλλουν δίδακτρα. ΤΙΤΛΟΙ ΣΠΟΥ ΩΝ Οι σπουδαστές που έχουν ολοκληρώσει επιτυχώς το πρώτο έτος πανεπιστηµιακής εκπαίδευσης λαµβάνουν ένα πιστοποιητικό σε έναν από τους ακόλουθους τοµείς: 1) νοµικά και οικονοµία 2) λογοτεχνία και ανθρωπιστικές επιστήµες 3) θετικές επιστήµες. ΧΡΗΜΑΤΟ ΟΤΗΣΗ Υποτροφίες: υπάρχει η δυνατότητα χορήγησης οικονοµικής ενίσχυσης για σπουδές στο εξωτερικό, η ενίσχυση αυτή συνίσταται σε υποτροφίες και δάνεια µε τόκους. Χορηγείται για την επίσηµη διάρκεια των σπουδών συν ένα έτος επίσης είναι δυνατό να χορηγηθεί βοήθηµα για την κάλυψη των διδάκτρων. Επιλεξιµότητα: το ποσό κάθε υποτροφίας εξαρτάται από το εισόδηµα των γονέων και τα παιδιά που αριθµεί η οικογένεια. Οι πολίτες της Ευρωπαϊκής Ένωσης οι οποίοι διαµένουν στο Λουξεµβούργο και κατέχουν απολυτήριο δευτεροβάθµιας εκπαίδευσης της χώρας αυτής, 40

λαµβάνουν την ίδια οικονοµική ενίσχυση µε τους λουξεµβούργιους σπουδαστές. Εκπαίδευση Η θεµελιώδης αρχή της µη εισαγωγής διακρίσεων λόγω ιθαγένειας εφαρµόζεται σε όλες τις περιπτώσεις εισαγωγής σε ένα εκπαιδευτικό ίδρυµα, συµπεριλαµβανοµένων των διδάκτρων ή των όρων χορήγησης συνδροµής για την κάλυψη των διδάκτρων αυτών. Στο θέµα αυτό, όλοι οι πολίτες της Κοινότητας πρέπει να αντιµετωπίζονται µε τον ίδιο τρόπο όπως και οι πολίτες του εκάστοτε κράτους µέλους. Εάν δεν πρόκειται περί εισαγωγής σε κάποιο εκπαιδευτικό ίδρυµα, ο ενδιαφερόµενος µπορεί να επικαλεσθεί τον κανόνα αυτό (της µη διάκρισης) µόνο εφόσον είναι διακινούµενος εργαζόµενος ή µέλος της οικογενείας διακινούµενου εργαζόµενου. Π.χ. στην περίπτωση που το κράτος µέλος υποδοχής χορηγεί κάποιο επίδοµα "επιβίωσης". Πιο συγκεκριµένα, το γεγονός αυτό δεν εµποδίζει τα κράτη µέλη να ενεργούν µε δική τους πρωτοβουλία για την παροχή επιδοµάτων και βοηθηµάτων του είδους αυτού σε αλλοδαπούς πολίτες που κατοικούν στο έδαφός τους. Εξάλλου, ορισµένα επιδόµατα και/ή βοηθήµατα από το κράτος µέλος καταγωγής µπορούν να διατηρηθούν κατά τη διάρκεια διαµονής στο κράτος µέλος υποδοχής. Στην Πορτογαλία, η υποχρεωτική εκπαίδευση διαρκεί εννέα χρόνια (από την ηλικία των 6 µέχρι την ηλικία των 15 ετών) η βασική υποχρεωτική εκπαίδευση χωρίζεται σε τρεις κύκλους: 41

- πρώτος κύκλος, διάρκειας τεσσάρων ετών (από την ηλικία των 6 ετών µέχρι την ηλικία των 10 ετών), - δεύτερος κύκλος, διάρκειας δύο ετών (από την ηλικία των 10 ετών µέχρι την ηλικία των 12 ετών), - τρίτος κύκλος, διάρκειας τριών ετών (από την ηλικία των 12 ετών µέχρι την ηλικία των 15 ετών). Το σχολικό έτος διαρκεί συνήθως από το δεύτερο 15θήµερο του Σεπτεµβρίου µέχρι τα τέλη Ιουνίου, οι δε συγκεκριµένες ηµεροµηνίες καθορίζονται χωριστά από κάθε σχολείο. Η βασική υποχρεωτική εκπαίδευση παρέχεται δωρεάν. εν απαιτούνται κανενός είδους δίδακτρα ή πληρωµή για την σχολική φοίτηση, τους ελέγχους απόδοσης, τη σχολική ασφάλιση ή το συµπληρωµατικό βοήθηµα για σχολικές δραστηριότητες. Ο έλεγχος της σχολικής απόδοσης είναι συνεχής και έχει ως στόχο τη διαπίστωση του κατά πόσο πληρούνται οι στόχοι που τίθενται γενικά για κάθε έναν από τους δύο κύκλους καθώς και οι ειδικοί στόχοι για το κάθε µάθηµα. Στη βασική εκπαίδευση, οι µαθητές υποβάλλονται σε έλεγχο απόδοσης, διαρκή, τελικό και δειγµατοληπτικό. Ο έλεγχος απόδοσης έχει ως στόχο την ενηµέρωση των µαθητών, των υπεύθυνων σπουδών και των διδασκόντων σχετικά µε τον βαθµό επίτευξης από µέρους του µαθητή των στόχων που θέτει το σχολικό πρόγραµµα. Με τον τελικό έλεγχο αξιολογείται η γενική απόδοση του 42

µαθητή σε σχέση µε τους στόχους του σχολικού προγράµµατος. Ο έλεγχος αυτός πραγµατοποιείται συνήθως στο τέλος κάθε σχολικού έτους ή στο τέλος κάθε κύκλου σπουδών. Στον πρώτο κύκλο, η αξιολόγηση πραγµατοποιείται βάσει παρατηρήσεων, ενώ στο δεύτερο και τρίτο κύκλο προβλέπεται βαθµολογία και διατύπωση παρατηρήσεων. Για την προαγωγή από το ένα έτος στο επόµενο, ο γενικός έλεγχος της απόδοσης πραγµατοποιείται στο τέλος κάθε έτους και εκφράζεται ως προαγωγή ή απόρριψη. Στην τελευταία αυτή περίπτωση, ο µαθητής υποχρεούται να επαναλάβει το έτος. Οι µαθητές µπορούν να παρακολουθήσουν ολόκληρο το έτος ή ένα φροντιστηριακό πρόγραµµα στήριξης και συµπλήρωσης γνώσεων. Οι µαθητές που κατά την τελική γενική αξιολόγηση του τρίτου κύκλου θα κριθούν ότι είχαν επαρκή απόδοση λαµβάνουν απολυτήριο βασικής εκπαίδευσης που εκδίδει η διοικητική υπηρεσία του σχολείου όπου εφοίτησαν, χωρίς να απαιτούνται κανενός είδους τελικές εξετάσεις. Οικονοµική συνδροµή για σπουδές (προγράµµατα σχολικού συσσίτιου, µεταφοράς και στέγασης) παρέχεται κατά προτεραιότητα στους µαθητές µε την µεγαλύτερη ανάγκη. Βιβλία και σχολικό υλικό, καθώς και άµεση οικονοµική συνδροµή, παρέχονται κατ' αποκλειστικότητα στους µαθητές µε τις λιγότερες οικονοµικές δυνατότητες. Ανάλογα µε την κοινωνικοοικονοµική κατάσταση της οικογένειας του µαθητή η συνδροµή αυτή παρέχεται δωρεάν ή υπόκειται σε συνεισφορά της οικογένειας. 43