ΕΘΝΙΚΟ ΜΕΤΣΟΒΙΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ ΣΧΟΛΗ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΜΕΤΑΛΛΕΙΩΝ ΜΕΤΑΛΛΟΥΡΓΩΝ ΤΟΜΕΑΣ ΓΕΩΛΟΓΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΗΡΩΩΝ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟΥ 9 15780 ΖΩΓΡΑΦΟΥ ΑΘΗΝΑ Εισαγωγή Επίκ. Καθηγητής ΕΜΠ 1
Τεχνική Γεωλογία Τεχνική Γεωλογία: Ηεπιστήμηπουασχολείταιμετηνέρευνα, μελέτη και επίλυση των μηχανικών καθώς και περιβαλλοντικών προβλημάτων που προκύπτουν από την αλληλεπίδραση των κατασκευών, ή των δραστηριοτήτων του ανθρώπου γενικότερα, με το γεωλογικό περιβάλλον. Επίσης, ηεπιστήμηπουασχολείται μετηνπρόβλεψη, την αντιμετώπιση και την αποκατάσταση φυσικών καταστροφών, σχετιζόμενων με το γεωπεριβάλλον (IAEG statutes, 1992). Επιμέρους αντικείμενα της Τεχνικής Γεωλογίας Τεχνικογεωλογική γεωτεχνική έρευνα πεδίου Τεχνικογεωλογικέςχ γ γ ςχαρτογραφήσεις Γεωτρητικές εργασίες Προσδιορισμός των φυσικομηχανικών χαρακτηριστικών εδαφικών γεωλογικών σχηματισμών Εργαστηριακές δοκιμές Επιτόπου δοκιμές Προσδιορισμός των φυσικομηχανικών χαρακτηριστικών βραχωδών γεωλογικών σχηματισμών Εργαστηριακές δοκιμές Επιτόπου δοκιμές Προσδιορισμός της συμβολής των υπόγειων υδάτων στην τεχνικογεωλογική συμπεριφορά των γεωλογικών σχηματισμών Επίκ. Καθηγητής ΕΜΠ 2
Μεθόδους βελτίωσης γεωτεχνικής συμπεριφοράς γεωλογικών σχηματισμών Έρευνα αντιμετώπιση φυσικών καταστροφικών φαινομένων Κατολισθήσεις Εδαφικές υποχωρήσεις Ρευστοποιήσεις Αδρανή υλικά Συμβολή στη σχεδίαση ταμιευτήρων νερού φραγμάτων Συμβολή στη σχεδίαση γραμμικών έργων (οδικά έργα, αγωγοί κ.α.) ) Συμβολή στη σχεδίαση υπόγειων έργων Συμβολή στον αστικό και περιφερειακό σχεδιασμό Περιβαλλοντική ένταξη τεχνικών έργων Συναφή μαθήματα του προγράμματος σπουδών των ΜΜΜ Τεχνική Γεωλογία Ι Εδαφομηχανική και στοιχεία Θεμελιώσεων Βελτίωση γεωτεχνικής συμπεριφοράς γεωλογικών σχηματισμών Μηχανική πετρωμάτων Επίσης σχετικά υψηλή συνάφεια υπάρχει με τα περισσότερα μαθήματα των κατευθύνσεων Γεωτεχνολογίας και Μεταλλευτικής Τεχνολογίας. Επίκ. Καθηγητής ΕΜΠ 3
Γεωλογικές Γεωτεχνικές εργασίες στο πλαίσιο των μελετών τεχνικών έργων Αντικείμενο της Διάλεξης Αντικείμενο της διάλεξης είναι η παρουσίαση των επιμέρους Γεωλογικών Γεωτεχνικών εργασιών που πραγματοποιούνται στο πλαίσιο των επιμέρους σταδίων των μελετών τεχνικών έργων. Επίκ. Καθηγητής ΕΜΠ 4
Στόχος της γεωλογικής γεωτεχνικής έρευνας Στόχος τηςγεωλογικής γεωτεχνικήςέρευναςείναιησυλλογή, επεξεργασία και αξιολόγηση όλων των απαραίτητων γεωλογικών, τεχνικογεωλογικών, υδρογεωλογικών και γεωτεχνικών δεδομένων, βιβλιογραφικών και πεδίου, που αφορούν την όποια περιοχή ενδιαφέροντος. Ειδικότερα, οι κύριοι στόχοι επιδιωκόμενα της έρευνας πεδίου για το σχεδιασμό των τεχνικών έργων, είναι: Η εξέταση της καταλληλότητας της θέσης κατασκευής, Ο ασφαλής και οικονομικός σχεδιασμός του έργου, Η πρόβλεψη και αντιμετώπιση γεωτεχνικών προβλημάτων κατά τη διάρκεια κατασκευής αλλά και τη λειτουργία του έργου. Φάσεις έρευνας D. D. G. Price (1981) Report of the IAEG Commission on Site Investigations Bulletin of the International Association of Engineering Geology, December 1981, Volume 24, Issue 1, pp 185 226 Επίκ. Καθηγητής ΕΜΠ 5
Στάδια επιμέρους μελέτες ερευνητικών εργασιών Οι γεωλογικές γεωτεχνικές ερευνητικές εργασίες κατανέμονται σε διάφορα στάδια όπου και εκτελούνται οι ακόλουθες μελέτες: Αναγνωριστική ή προκαταρκτική μελέτη Προμελέτη Οριστική μελέτη Μελέτες κατά το στάδιο παρακολουθήσεως της κατασκευής ή/και της ενδεχόμενης αναθεωρήσεως της οριστικής μελέτης. Η βαρύτητα και ο προγραμματισμός των εργασιών κάθε σταδίου διαφοροποιούνται ανάλογα με το είδος του τεχνικού έργου και τις ιδιαίτερες γεωλογικές συνθήκες που επικρατούν στη θέση κατασκευής τους. Επίσης στο σημείο αυτό μπορούν να αναφερθούν και οι μελέτες που αφορούν τη λειτουργία του έργου στο μετα κατασκευαστικό στάδιο. Αναγνωριστικές Μελέτες Περιλαμβάνουν τη συλλογή και πρόδρομη αξιολόγηση κάθε είδους πληροφοριών για τη στενή αλλά και την ευρύτερη περιοχή ενδιαφέροντος. φρ Πηγές πληροφοριών είναι: Η βιβλιογραφία και τα αρχεία μετρήσεων και δεδομένων (γεωλογικών, υδρογεωλογικών, γεωτεχνικών και γεωφυσικών), δημοσίων και ιδιωτικών φορέων. Οι διάφοροι χάρτες (τοπογραφικοί, γεωλογικοί, γεωτεχνικοί). Οι αεροφωτογραφίες φ καιοιδορυφορικές ρ εικόνες. Όλες οι πληροφορίες που συγκεντρώνονται, επαληθεύονται και συμπληρώνονται με επί τόπου επισκέψεις πρωτίστως στη στενή αλλά και στην ευρύτερη περιοχή ενδιαφέροντος. Επίκ. Καθηγητής ΕΜΠ 6
Προμελέτες Περιλαμβάνουν σειρά ερευνητικών εργασιών, τα στοιχεία των οποίων θα βοηθήσουν στη λήψη αποφάσεων για: Την αποδοχή ή απόρριψη ή και αλλαγή της περιοχής που αρχικά είχε επιλεγεί για την κατασκευή του μελετώμενου έργου. Την επιβεβαίωση ββ ή δό διόρθωση του αρχικού σχεδιασμού του έργου. Τον σχεδιασμό των περεταίρω ερευνητικών εργασιών. Οι γεωλογικές γεωτεχνικές εργασίες που εκτελούνται στη φάση αυτή είναι: Η σύνταξηγεωλογικών τεχνικογεωλογικών υδρογεωλογικών χαρτών. Η λεπτομέρεια, ακρίβεια και κλίμακα των χαρτών είναι συνάρτηση του είδους του έργου που μελετάται και των συνθηκών της περιοχής έρευνας. Η διερεύνηση η του υπεδάφους με την εκτέλεση γεωτρήσεων,, γεωφυσικών διασκοπήσεων, εργαστηριακών δοκιμών εδαφομηχανικής βραχομηχανικής, δοκιμαστικών αντλήσεων κ.α. Ο αριθμός των γεωτρήσεων και των επιτόπου μετρήσεων είναι αρχικά περιορισμένος. Το στάδιο αυτό είναι δυνατό να επαρκέσει σαν πλήρης εργασία γεωλογικής έρευνας, εάν αφορά μικρές κατασκευές. Οριστικές μελέτες Στο στάδιο της οριστικής μελέτης έχει πλέον οριστικοποιηθεί η ακριβής θέση και το είδος του τεχνικού έργου και στόχος των μελετών αυτών είναι: Η μελέτη σε λεπτομερέστερες κλίμακες των γεωλογικών τεχνικογεωλογικών κ.α. συνθηκών της περιοχής του έργου και του περιβάλλοντος που τυχόν θα επηρεαστεί από αυτό. Η μελέτη με μεγάλη ακρίβεια των περιοχών με ιδιαίτερα προβλήματα. Οι περιοχές αυτές έχουν εντοπισθεί από τα προηγούμενα στάδια. Οι εργασίες του σταδίου αυτού είναι οι ακόλουθες: Γεωλογικές εργασίες υπαίθρου (συμπλήρωση χαρτών, σύνταξη χαρτών ειδικών χρήσεων (γεωτεχνικών, τεκτονικών κ.α.), λήψη δειγμάτων για εργαστηριακούς προσδιορισμούς, επιτόπου δοκιμές, κ.α.) ) Εργασίες διερεύνησης υπεδάφους (ορύγματα, φρέατα, στοές, γεωτρήσεις, λήψη δειγμάτων, επιτόπου δοκιμές, γεωφυσικές διασκοπήσεις, υδρογεωλογικές ερευνητικές εργασίες κ.α.) Υδρογεωλογική έρευνα (υδρογεωτρήσεις, δοκιμαστικές αντλήσεις υδρογεωτρήσεων, δειγματοληψίες, χημικές αναλύσεις κ.α.) (όπου απαιτείται) Επίκ. Καθηγητής ΕΜΠ 7
Μελέτες κατά το στάδιο της κατασκευής Κατά τη διάρκεια της κατασκευής των έργων υπάρχει δυνατότητα εκπόνησης δύο διαφορετικών ειδών μελετών. Αυτές μπορεί να είναι: Μελέτες εκθέσεις παρουσίασης των δεδομένων που συγκεντρώνονται κατά τη διάρκεια της κατασκευής. Εκτός από την καταγραφή των δεδομένων της κατασκευής όπως αυτά διαμορφώθηκαν στην πράξη (as built) σε πολλά από τα μεγάλα έργα ακολουθείται πρόγραμμα παρακολούθησης και καταγραφής μεταβαλλόμενων παραμέτρων ή και γεωμετρικών χαρακτηριστικών, π.χ. εγκατάσταση κλισιομέτρων ή πραγματοποίηση τοπογραφικών μετρήσεων για την καταγραφή παραμορφώσεων. Το σύνολο των δεδομένων αυτών αποτυπώνονταισε μελέτες ή εκθέσεις. Αναθεωρητικές μελέτες ειδικού σκοπού. Σε πολλά έργα τα νέα δεδομένα που προκύπτουν κατά τη διάρκεια της κατασκευήςεξαναγκάζουντηντροποποίησητωνοριστικώνμελετώνμετην εκπόνηση αναθεωρητικών μελετών. Οι μελέτες αυτές είναι συνήθως ειδικού σκοπού. Περιεχόμενο εργασιών υπαίθρου Οι εργασίες υπαίθρου περιλαμβάνουν : Γεωλογική γεωτεχνική χαρτογράφηση. Κατά τη διάρκεια της χαρτογράφησης γίνεται : Επιβεβαίωση δεδομένων φωτοερμηνείας, αναγνώριση σχηματισμών, σύνταξη γεωλογικού γεωτεχνικού χάρτη, συγκέντρωση τεκτονικών στοιχείων, λήψη δειγμάτων για εργαστηριακές δοκιμές, λήψη φωτογραφιών κ.α. Τοποθέτηση γεωτρήσεων και άλλων ερευνητικών έργων (φρεάτων, στοών). Επίτόπουεπίβλεψητηςανόρυξηςτωνερευνητικώνέργων, περιγραφή των σχηματισμών δειγμάτων και επίβλεψη των επιτόπου δοκιμών. Συγκέντρωση υδρογεωλογικών στοιχείων. Για τη συγκέντρωση υδρογεωλογικώνδεδομένωνπραγματοποιείται: Για τη συγκέντρωση υδρογεωλογικώνδεδομένωνπραγματοποιείται: Απογραφή σημείων ύδατος, μετρήσεις στάθμης νερού, δοκιμαστικές αντλήσεις, μέτρηση παροχής ρεμάτων, επιτόπου μέτρηση φυσικοχημικών παραμέτρων, λήψη δειγμάτων για εργαστηριακές αναλύσεις κ.α. Χάραξη, σε συνεργασία με γεωφυσικό, των προφίλ για τις γεωφυσικές διασκοπήσεις. Επίκ. Καθηγητής ΕΜΠ 8
Περιεχόμενο εργασιών εργαστηρίου Οι εργασίες εργαστηρίου περιλαμβάνουν : Πετρογραφική έρευνα (Μικροσκοπικές εξετάσεις, ακτινοδιαγράμματα, διαφορικές θερμικές αναλύσεις, αναλύσεις με ηλεκτρονικό μικροσκόπιο και μικροαναλυτή). Παλαιοντολογικές εξετάσεις (αναγνώριση απολιθωμάτων, ραδιοχρονολογήσεις) Εργαστηριακές δοκιμές Εδαφομηχανικής Βραχομηχανικής (Δοκιμές για την αναγνώριση φυσικών, μηχανικών και υδραυλικών χαρακτηριστικών εδαφικών και βραχωδών υλικών) Αναλύσειςς δειγμάτων νερού Περιεχόμενο εργασιών γραφείου Οι εργασίες γραφείου περιλαμβάνουν : Φωτοερμηνεία αεροφωτογραφιών και επεξεργασία δορυφορικών εικόνων (κυρίωςστοστάδιοτηςαναγνωριστικήςμελέτης). Σύνθεση υπαίθριων και εργαστηριακών δεδομένων και οριστική σύνταξη και σχεδίαση των γεωλογικών, γεωτεχνικών χαρτών και τομών. Σύνταξη τεκτονικών διαγραμμάτων, εκτέλεση τεκτονικών αναλύσεων και κινηματικών αναλύσεων ευστάθειας. Εκτέλεση γεωτεχνικών αναλύσεων (αναλύσεις ευστάθειας πρανών, αναλύσεις υπολογισμού συγκλίσεων και τασικού πεδίου σε υπόγεια έργα, κ.α.) Σύνθεση των υδρογεωλογικών στοιχείων και σύνταξη σχεδίαση των υδρογεωλογικών χαρτών. Συγκέντρωση και αξιολόγηση των στοιχείων για τη σεισμικότητα της περιοχής του έργου. Επίκ. Καθηγητής ΕΜΠ 9
Περιεχόμενο οριστικών μελετών Τα τεύχη των οριστικών Γεωλογικών Γεωτεχνικών ερευνών πρέπει να περιλαμβάνουν τα εξής: Την ανάλυση των μορφολογικών χαρακτήρων της περιοχής. Τη γεωλογική δομή των σχηματισμών που χαρτογραφήθηκαν και τα ιδιαίτερα φυσικά και μηχανικά χαρακτηριστικά αυτών (π.χ. βαθμός αποσαθρώσεως, διαρρήξεως κ.λ.π.). Τις υδρογεωλογικές συνθήκες. Την τεκτονική ανάλυση (μακρο και μικροτεκτονική). Τη σεισμικότητα της περιοχής. Τις τεχνικογεωλογικές γεωτεχνικές συνθήκες, ανάλογα με τις απαιτήσεις του έργου. Συμπεράσματα στα παραπάνω στοιχεία, για τις γεωλογικές υδρογεωλογικές τεχνικογεωλογικές γεωτεχνικέςσυνθήκεςτηςπεριοχής κατασκευής του έργου, προτάσεις για την αντιμετώπιση των ποικίλων προβλημάτων. Προτάσεις για τα περεταίρω αιτούμενα προγράμματα ερευνών. Ειδικά θέματα περιεχομένου μελετών Φωτοερμηνεία αεροφωτογραφιών φ Ερμηνεία δορυφορικών εικόνων Γεωλογική Τεχνικογεωλογική χαρτογράφηση Επίκ. Καθηγητής ΕΜΠ 10
Φωτοερμηνεία αεροφωτοργαφιών Ερμηνεία δορυφορικών εικόνων ΗΑναγνωριστικήήΠροκαταρκτική έρευνα γραφείου, περιλαμβάνει πριν απ όλατηνκατανόησητουχώρουμετηναξιολόγησητωνσχετικώνχαρτώνκαι αεροφωτογραφιών φ, καθώς και των διαθεσίμων δορυφορικώνεικόνων. ρ Οι αεροφωτογραφίες αποτελούν πολύ χρήσιμο εργαλείο καθώς πέρα από την απλή μονοεικονική παρατήρηση, επιτρέπουν και την στεροσκοπική παρατήρηση της περιοχής. Επιπλέον με την εξέταση εικόνων από διαφορετικές χρονικές περιόδους επιτρέπουν έρευνα της διαχρονικής εξέλιξης της περιοχής έρευνας. Αντίστοιχα, οι δορυφορικές εικόνες ανάλογα με τον τρόπο λήψης τους πέρα από την ανάλυση του ανάγλυφου μπορούν να προσφέρουν πληθώρα θεματικών πληροφοριών. Για παράδειγμα οι λήψεις υπέρυθρων εικόνων παρέχουν τη δυνατότητα διάκρισης διαφόρων ειδών βλάστησης και χρήσεων γης γενικότερα ενώ οι εικόνες ραντάρ παρέχουν τη δυνατότητα παρακολούθησης μετακινήσεων, π.χ. αστοχιών πρανών, καθιζήσεων, εδαφικών υποχωρήσεων κλπ. Αεροφωτογραφίες Τιςαεροφωτογραφίεςτιςπαράγεικαιτιςδιαθέτει ηγυσ, σε διάφορες κλίμακες, που συνήθως κυμαίνονται από 1:8.000 έως 1:33.000, και είναι προϊόντα κατακόρυφων λήψεων. Οι αεροφωτογραφίες έχουν σχήμα τετράγωνο ή ορθογώνιο παραλληλόγραμμο και μπορούν να είναι είτε ασπρόμαυρες είτε έγχρωμες. Κάστρο Καλαμάτας Μήλεσι Επίκ. Καθηγητής ΕΜΠ 11
Ηδιαδικασίαπροβολής (κωνική προβολή) είναι διαφορετική από αυτήν του χάρτη (ορθή προβολή). Το αποτέλεσμα της διαφοράς αυτής είναι στα περιθώρια των φωτογραφιών οι απεικονίσεις να παρουσιάζουν μεγάλες παραμορφώσεις. Τα χαρακτηριστικά στοιχεία μιας αεροφωτογραφίας είναι: 1. Ο αύξων αριθμός. Βρίσκεται σε μία από τις πλευρές της αεροφωτογραφίας και καθορίζεται κατά τη λήψη της. Κάθε πτήση του αεροπλάνου με τα κατάλληλαόργανα έχειτουςδικούςτηςαύξοντεςαριθμούς, που τυπώνονται πάνω στην αεροφωτογραφία και διευκολύνουν στην τοποθέτησή τους σε σωστή σειρά κατά την παρατήρηση. 2. Η ημερομηνία λήψης. Είναι η ημερομηνία λήψης της αεροφωτογραφίας και δείχνει: α) το έτος λήψης για την παρακολούθηση της διαχρονικής εξέλιξης μεταβολώνπουενδιαφέρουντηνέρευνα (π.χ. έλεγχος κατολίσθησης), β) το μήνα λήψης, που συνδέεται με το μέγεθος της βλάστησης κ.λ.π. γ) την ημέρα λήψης, που διευκολύνει τη συσχέτιση κάποιου συμβάντος (π.χ. μέγεθος βροχόπτωσης) με κάποιο γεγονός που ερευνάται (π.χ. αστοχία πρανούς). 3. Η ώρα λήψης. Η ώρα αυτή βοηθά στην κατανόηση του είδους και μεγέθους της σκιάς στα αντικείμενα παρατήρησης. Επίκ. Καθηγητής ΕΜΠ 12
4. Το ύψος πτήσης. Το ύψος του αεροπλάνου την ώρα της λήψης. Η παράμετρος αυτή βοηθά στον υπολογισμό της κλίμακας της αεροφωτογραφίας. 5. Ηεστιακήαπόσταση. Η απόσταση των φακών της κάμερας. Χρησιμεύει επίσης στον υπολογισμό της κλίμακας. 6. Το ύψος λήψης. Το μέσο υψόμετρο της περιοχής που καλύπτει η αεροφωτογραφία. 7. Η γραμμή πτήσης. Η διεύθυνση του αεροπλάνου κατά την πτήση του. 8. Η πορεία πτήσης. Η φορά που ακολούθησε το αεροπλάνο κατά την πτήση του στη συγκεκριμένη διεύθυνση. Πολλές φορές λόγω καιρικών συνθηκών, π.χ. ισχυροί άνεμοι, σημειώνεται παρέκκλιση στην πορεία του αεροπλάνου και συνεπώς η πτήση αλλοιώνεται. Στην περίπτωση αυτή η επικάλυψηείναι έκκεντρη. 9. Η ζώνη αεροφωτογραφιών. Οι εκάστοτε δύο γειτονικές σειρές αεροφωτογραφιών που είναι παράλληλες μεταξύ τους και εντάσσονται στο πλήθος των α/φιών που καλύπτουν όλη την περιοχή μελέτης. 10. Η επικάλυψη κατά μήκος. Κάθε αεροφωτογραφία παρουσιάζει επικάλυψημετηνπροηγούμενηκαιτηνεπόμενηκατά 60%. 11. Η επικάλυψη κατά πλάτος. Όταν για την κάλυψη μιας περιοχής χρειάζονται πολλές ζώνες αεροφωτογραφιών τότε, οι α/φίες κάθε ζώνης παρουσιάζουν μία επικάλυψη κατά 20 25% με την πάνω ή και την κάτω ζώνη. 12. Η κλίμακα. Η κλίμακα μιας αεροφωτογραφίας δίνεται από τον τύπο: 1/K = f/(h. h) όπου, f = η εστιακή απόσταση των φακών, H = το ύψος πτήσης και h= το υψόμετρο της επιφάνειας που φωτογραφίζεται. Επίκ. Καθηγητής ΕΜΠ 13
Στερεοσκοπική θέαση των αεροφωτογραφιών Η επικάλυψη που παρουσιάζουν οι αεροφωτογραφίες είναι η βάση για τη στερεοσκοπική (τρισδιάστατη) παρατήρηση της περιοχής μελέτης. Η στερεοσκοπική παρατήρηση γίνεται με τη χρήση του στερεοσκοπίου, είτε κατοπτρικού είτε απλού (τσέπης). Το κατοπτρικό στερεοσκόπιο, αποτελείται από δύο προσοφθάλμιους φακούς, δύο κάτοπτρα (καθρέπτες) και δύο πρίσματα σε διάταξη τέτοια που να επιτρέπεται η παρατήρηση δύο αεροφωτογραφιών συγχρόνως. Το απλό στερεοσκόπιο έχει απλά δύο προσοφθάλμιους φακούς, για τον ίδιο σκοπό. Στη λειτουργία του ανθρώπινου εγκεφάλου η στερεοσκοπική παρατήρηση επιτυγχάνεται με την διόφθαλμη όραση και οφείλεται στο γεγονός ότι κάθε μάτι μας βλέπει ελαφρά διαφορετική όψη του ίδιου αντικειμένου (παράλλαξη). Οι δύο αυτές ελαφρά διαφορετικές όψεις συγχωνεύονται στον εγκέφαλο σε μια τρισδιάστατη εικόνα του παρατηρούμενου αντικειμένου. Για να καταστεί δυνατή η στερεοσκοπική παρατήρηση των αεροφωτογραφιών, η παράλλαξη επιτυγχάνεται με τη λήψη επικαλυπτόμενων φωτογραφιών τόσο κατά μήκος, όσο και κατά πλάτος. Επομένως κατά την παρατήρηση των φωτογραφιών στον εγκέφαλο του παρατηρητή φθάνουν δύο ελαφρά παραλλαγμένες εικόνες, από τη σύνθεση των οποίων προκύπτει η τρισδιάστατη εικόνα. Επίκ. Καθηγητής ΕΜΠ 14
Τουρκοβούνια Δορυφορικές εικόνες Οι δορυφορικές εικόνες λαμβάνονται με κατάλληλους παθητικούς (γιατί αξιοποιούν το φως του ηλίου) και ψηφιακούς τηλεπισκοπικούς δέκτες, καθώς και με ενεργητικά τηλεπισκοπικά συστήματα τα οποία χρησιμοποιούν τεχνητή ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία (radar). Οι τηλεπισκοπικές αυτές απεικονίσεις καταγράφουν τις φυσικές, χημικές και βιολογικές ιδιότητες της γήινης επιφάνειας με βάση την ανακλαστικότητα, τη θερμική εκπομπή και την επιστρέφουσα τεχνητή ακτινοβολία των στοιχείων, αντικειμένων και εμφανίσεωνπου τη συγκροτούν. Οι δορυφορικές εικόνες έχουν πολλές εφαρμογές σε πολλούς τομείς του δημόσιου αλλά και ιδιωτικού τομέα (π.χ. περιβάλλον, πολεοδομία, χωροταξία, δασολογία, γεωργία, γεωλογία, χαρτογραφία). Οι δορυφορικές εικόνες χωρίζονται ανάλογα με τη διακριτική τους ικανότητα (μέγεθος pixel) σε: Εικόνεςπολύυψηλήςανάλυσης(Quickbird, Ikonos, Eros, Spot5) 5m Εικόνες υψηλής ανάλυσης (Spot3 4,) από 5.1m < 20m Εικόνες μέσηςανάλυσης (Landsat, IRS) από 20m 30m Εικόνεςχαμηλής ανάλυσης (NOOA, Meteosat) πάνω από 30m Επίκ. Καθηγητής ΕΜΠ 15
Σημειώσεις Διαλέξεων Μαθήματος Έγχρωμο σύνθετο 5,4,1(R,G,B) της τηλεπισκοπικής απεικόνισης Landsat TM της περιοχής της τεκτονικής τάφρου Σητείας Συμβολομετρία σταθερών σκεδαστών (Persistent Scatterer Interferometry PSI) ¾Η τεχνική PSI χρησιμοποιεί σειρά από δορυφορικές εικόνες (περισσότερες από 20). ¾Αναλύει το ηλεκτρομαγνητικό σήμα που ανακλάται σε στόχους υψηλής αναγνωσιμότητας προκειμένου ροκειμένου να προβεί ροβεί στις ις απαραίτητες α αραί η ες διορθώσεις. ¾Η στατιστική επεξεργασία των διαδοχικών λήψεων επιτρέπει τον υπολογισμό των μετακινήσεων. ¾Η σχετική μετακίνηση κατά μήκος της γραμμής θέασης μπορεί να υπολογιστεί με μεγάλη ακρίβεια, μερικά mm/year. 35 days Επίκ. Καθηγητής ΕΜΠ 16
Αντικείμενα επιφάνειες που εξασφαλίζουν τη σκέδαση της ΗΜ ακτινοβολίας Αντικείμενα επιφάνειες που δεν σκεδάζουν την ΗΜ ακτινοβολία Επίκ. Καθηγητής ΕΜΠ 17
Σημειώσεις Διαλέξεων Μαθήματος Εφαρμογές της συμβολομετρίας σταθερών σκεδαστών Αργές κατολισθητικές κινήσεις Εδαφικές υποχωρήσεις Ηφαιστειακή δραστηριότητα Μετακινήσεις κατασκευών Τεκτονικές σεισμικές μετακινήσεις Ευστάθεια αναχωμάτων ESA GMES Terrafirma project Wide area product (WAP) Wide area product (WAP) PSI mapping από την German Space p Agency g y (DLR) ( ) Στο πλαίσιο του ESA GMES Terrafirma project (GMES Global Monitoring for Environment and Security) Επίκ. Καθηγητής ΕΜΠ 18
Δεδομένα PSI: Track 7_3 από τους ERS, κατερχόμενης φοράς (descending) SAR δεδομένα: ERS1 ERS2 Περίοδος: 02.05.199205 30.12.2003 Εικόνα αναφοράς: 31.12.1996 Αριθμός λήψεων: 63 Έκταση: 6.733 km 2 PS σημεία: 49.286 Πυκνότητα: 7,3 PS/km 2 Παράδειγμα απεικόνισης κατανομής δεδομένων PSI απότηνευρύτερη περιοχή της Θεσσαλονίκης. Παρέχονται πληροφορίες για τη μέση τιμή του ρυθμού παραμόρφωσης κατά μήκος της γραμμής θέασης. Επίκ. Καθηγητής ΕΜΠ 19
Παράδειγμα αξιολόγησης δορυφορικών δεδομένων ραντάρ PSI από την ευρύτερη περιοχή του Καλοχωρίου Θεσσαλονίκης. Οι LOS εδαφικές displacement υποχωρήσεις time series and είναι yearly velocities of PS A, B, C, D and E ευδιάκριτες κατά μήκος της παράκτιας ζώνης. Οι υψηλότερες τιμές ρυθμού μετακινήσεων κυμαίνονται μεταξύ 15 και 25 mm/yr για το χρονικό διάστημα από 1992 2003, με μέγιστες τιμές μετακινήσεων 40 mm/yr καταγεγραμμένη στα ΝΔ του χωριού. Γεωλογική Τεχνικογεωλογική χαρτογράφηση Για τη σύνταξη γεωλογικών τεχνικογεωλογικών χαρτών απαιτείται η πραγματοποίηση των ακόλουθων εργασιών πεδίου: Επιβεβαίωση δεδομένων φωτοερμηνείας. Από την εξέταση αεροφωτογραφιών και δορυφορικών εικόνων εντοπίζονται δομές (ρήγματα, επωθήσεις, γεωλογικά όρια, κατολισθήσεις, καταβόθρες, κ.α.) ) οι οποίες απαιτείται να επιβεβαιωθούν με επιτόπου επίσκεψη. Επιτόπου αναγνώριση σχηματισμών, χάραξη ορίων, χαρτογράφηση τεκτονικών γραμμών. Συγκέντρωση τεκτονικών στοιχείων με λήψη μετρήσεων. Τα στοιχεία αυτά αφορούν τεκτονικές δομές που απαιτείται να χαρτογραφηθούν (επιφάνειες στρώσεων, ρήγματα, άξονες πτυχώσεων κ.α.) αλλά και μετρήσεις σε συστήματα ασυνεχειών που εντοπίζονται σε πρανή που πρέπει να αναλυθούν, κυρίως κινηματικά, για την ευστάθειά τους. Λήψη δειγμάτων για εργαστηριακές δοκιμές. Οι εργαστηριακές δοκιμές βοηθούν στη συγκέντρωση πληροφοριών για την πληρέστερη περιγραφή τους στα υπομνήματα των χαρτών. Το σύνολο των στοιχείων αυτών οδηγούν στην τελική σύνταξη του γεωλογικού, του τεχνικογεωλογικού ή του γεωτεχνικού χάρτη. Επίκ. Καθηγητής ΕΜΠ 20
Μεθοδολογία εκπόνησης τεχνικογεωλογικών χαρτών Μέχρι σήμερα δεν υπάρχει ολοκληρωμένη λ διεθνής πρακτική για τον τρόπο σύνταξης τεχνικογεωλογικών χαρτών στις διάφορες κλίμακες. Σε διεθνές επίπεδο, η πλέον ολοκληρωμένη προσπάθεια παρουσίασης των γενικών αρχών των τεχνικογεωλογικών χαρτογραφήσεων έγινε το 1976 με τον οδηγό σύνταξης τεχνικογεωλογικών χαρτών που συνέταξε η Επιτροπή τεχνικογεωλογικών χαρτογραφήσεων της Ι.Α.Ε.G. και εξέδωσε η UNESCO. Κατάταξη τεχνικογεωλογικών χαρτών Με βάση τον οδηγό της UNESCO/ I.A.E.G. (1976) οι διάφοροι τεχνικογεωλογικοί χάρτες κατατάσσονται σε κατηγορίες σύμφωνα με : τον σκοπό για τον οποίο συντάσσονται, το περιεχόμενοκαι την κλίμακα. Σύμφωνα με το σκοπό σύνταξης, μπορεί να υπάρχουν : Ειδικού σκοπού. Περιέχουν πληροφορίες σε ειδικό αντικείμενο της τεχνικής γεωλογίας ή για ένα συγκεκριμένο ειδικό σκοπό. Π.χ. χάρτες που περιγράφουν μια συγκεκριμένη παράμετρο των σχηματισμών ή αφορούν το σχεδιασμό ενός συγκεκριμένου έργου, π.χ. φράγμα, δρόμο, σήραγγα κ.λ.π. Πολλαπλού σκοπού. Περιέχουν πληροφορίες οι οποίες καλύπτουν πολλά αντικείμενα της τεχνικής γεωλογίας ή παρέχουν πληροφορίες για μια ποικιλία έργων και τεχνικών σκοπών. Π.χ. χάρτες των τεχνικογεωλογικών συνθηκών στο πλαίσιο μελετών οικιστικής καταλληλότητας. Επίκ. Καθηγητής ΕΜΠ 21
Σύμφωνα με το περιεχόμενο, διακρίνονται τέσσερις τύποι τεχνικογεωλογικών χαρτών : Αναλυτικοί χάρτες, που δίνουν λεπτομερή στοιχεία για συγκεκριμένο παράγοντα του γεωλογικού περιβάλλοντος. Π.χ. χάρτες βαθμού αποσάθρωσης, διάρρηξης ή χάρτες κατολισθήσεων, σεισμικής επικινδυνότητας κ.λ.π. Συγκεντρωτικοί χάρτες, που συγκεντρώνουν και παραθέτουν το σύνολο των τεχνικογεωλογικών γεωτεχνικών στοιχείων ή που ομαδοποιούν σε ενότητες τους σχηματισμούς σύμφωνα με την ομοιομορφία των χαρακτηριστικών τους. Βοηθητικοί χάρτες, που περιλαμβάνουν συγκεκριμένα στοχευμένα δεδομένα. Π.χ. χάρτες ισοβαθών ορισμένου ορίζοντα (π.χ. υποβάθρου), χάρτες κύριων τεκτονικών διαρρήξεων κ.λ.π. Συμπληρωματικοί χάρτες, όπως γεωλογικοί, γεωμορφολογικοί, γεωφυσικοί, υδρογεωλογικοί κ.λ.π., δηλαδή χάρτες με βασικά στοιχεία που συνοδεύουν τους τεχνικογεωλογικούς χάρτες όπου απαιτείται. Σύμφωνα με την κλίμακα, οι τεχνικογεωλογικοί χάρτες διαχωρίζονται σε: Μεγάληςκλίμακας, 1:10.000 και μεγαλύτερης. Μεσαίας κλίμακας, 1:10.000 έως 1:100.000. Μικρής κλίμακας, 1:100.000 και μικρότερη. ΣύμφωναμετηνεπιτροπήγιατηνέρευναπεδίουτηςIAEG (Price D., 1981) ηχρήσητων χαρτών ανάλογα με την κλίμακά τους διαμορφώνεται ως εξής: Κλίμακα 1:10.000 έως 1:50.000. Χρησιμεύουν στη σχεδίαση έργων μεγάλης κλίμακας π.χ. χάραξη δρόμων, για την περιφερειακή ανάπτυξη, για τον αστικό σχεδιασμό, για το σχεδιασμό ταμιευτήρων νερού. Αποτελούν τους βασικούς χάρτες κατά το στάδιο της αναγνωριστικής μελέτης. Κλίμακα 1:1.000 έως 1:10.000. Χρησιμεύουν στη μελέτη σχετικά μικρών εκτάσεων, όπως για παράδειγμα περιοχές θεμελίωσης γεφυρών, φραγμάτων, κ.α. Οι χάρτες χρησιμεύουνστηνεπιλογήτωνθέσεωνθεμελίωσηςτωνέργωνκαιστονπερεταίρω προγραμματισμό των επόμενων ερευνητικών εργασιών πεδίου. Κλίμακα 1:100 έως 1:5.000. Χρησιμεύουν στη λεπτομερή μελέτη συνθηκών ευστάθειας πρανών, συνθηκών θεμελίωσης, ανοικτών εκσκαφών. Οι χάρτες αυτοί χρησιμεύουνστηνεπιλογήτωνθέσεωνθεμελίωσης, των μέτρων ευστάθειας και αποτελούν τη βάση για τον περεταίρω σχεδιασμό των έργων. Κλίμακα 1:50 έως 1:1.000. Χρησιμεύουν στην καταγραφή των δεδομένων που συγκεντρώνονται κατά τη διάρκεια της κατασκευής. Τα δεδομένα αυτά χρησιμεύουν στηνπαρακολούθησητουγεω περιβάλλοντοςκατάτηδιάρκειατηςκατασκευήςκαι για την ενδεχόμενη αναθεώρηση των οριστικών μελετών. Επίκ. Καθηγητής ΕΜΠ 22
Price D. (1981) Report of the IAEG Commission on Site Investigations, Bulletin of the International Association of Engineering Geology, December 1981, Volume 24, Issue 1, pp 185 226 Ενοποίηση των γεωλογικών σχηματισμών για τις απαιτήσεις της τεχνικογεωλογικής χαρτογράφησης Καθώς η λεπτομέρεια αποτύπωσης των σχηματισμών διαφοροποιείται ανάλογα με την κλίμακα των χαρτών, σε πολλές κατηγορίες χαρτών κρίνεται επιτακτική η ενοποίηση των σχηματισμών σύμφωνα με τη λιθολογία και την προέλευσή τους προκειμένου να καταστεί δυνατή η αποτύπωσή τους. Σύμφωνα με την ομάδα εργασίας της I.A.E.G. διακρίνονται οι ακόλουθες κατηγορίες ενοποίησης σχηματισμών. Τεχνικογεωλογικός τύπος (ΕΤ), για χάρτες μεγάλης κλίμακας (<1:5.000). Οτύπος αυτός παρουσιάζει τον υψηλότερο βαθμό φυσικής ομοιογένειας. Περιλαμβάνει υλικά με ενιαίο λιθολογικό χαρακτήρα (π.χ. ψαμμίτης) τα οποία βρίσκονται στην ίδια φυσική κατάσταση (π.χ. υγιής). Στους τύπους αυτούς μπορεί να δοθούν στατιστικά προσδιορισμένες τιμές κύριων φυσικών και μηχανικών παραμέτρων. Λιθολογικός τύπος (LT), για χάρτες μεγάλης έως μεσαίας κλίμακας (1:5.000 έως 1:10.000). Περιλαμβάνει υλικά με ομοιογένεια σε σύσταση, δομή και υφή, αλλά με διαφορές στη φυσική κατάσταση (π.χ. ψαμμίτης ανεξαρτήτως βαθμού αποσάθρωσης και κατακερματισμού). Γιατουςλιθολογικούςτύπουςμπορείναδοθείέναεύρος τιμών για τα μηχανικά χαρακτηριστικά τους και όχι στατιστικά προσδιορισμένες τιμές. Επίκ. Καθηγητής ΕΜΠ 23
Λιθολογική ενότητα (LC), για χάρτες μεσαίας έως μικρής κλίμακας (1:10.000 έως 1:200.000). Η ενότητα αυτή περιλαμβάνει μία σειρά από λιθολογικούς τύπους (LT) που δημιουργήθηκαν κάτω από συγκεκριμένες παλαιογεωγραφικές και γεωτεχνικές συνθήκες. Στις ενότητες είναι δυνατόν να καθοριστούν οι φυσικές και οι μηχανικές ιδιότητες των επιμέρους λιθολογικών τύπων και μόνο ενδείξεις της γενικής τεχνικογεωλογικής συμπεριφοράς της όλης ενότητας. Λιθολογική ακολουθία (LS), για χάρτες μικρής κλίμακας (<1:200.000). Σύνολο λιθολογικών ενοτήτων που έχουν δημιουργηθεί κάτω από ευρύτερα παρόμοιες γεωτεκτονικές και παλαιογεωγραφικές συνθήκες. Συνεπώς, μόνο πολύ γενικά τεχνικογεωλογικά χαρακτηριστικά είναι δυνατόν να δοθούν στην περίπτωση αυτή. Υδρολιθολογικός χάρτης: συμπληρωματικός χάρτης στον οποίο ενοποιούνται οι γεωλογικοί σχηματισμοί ανάλογα με τα υδρολιθολογικά τους χαρακτηριστικά. Επίκ. Καθηγητής ΕΜΠ 24
Τεχνικογεωλογικός χάρτης: συγκεντρωτικός χάρτης μεσαίας κλίμακας στον οποίο αποτυπώνονται Λιθολογικές ενότητες. Τεχνικογεωλογικός χάρτης: συγκεντρωτικός χάρτης μεγάλης κλίμακας στον οποίο αποτυπώνονται λιθολογικοί τύποι. Επίκ. Καθηγητής ΕΜΠ 25
Χρωματική κωδικοποίηση & Συντομογραφίες γεωλογικών σχηματισμών σύμφωνα με την ηλικία τους ΚΑΙΝΟΖΩΪΚΟΣ (Cz) ΜΕΣΟΖΩΪΚΟΣ (Mz) ΠΑΛΑΙΟΖΩΪΚΟΣ (Pz) Ma ΠΕΡΙΟ ΟΣ ΕΠΟΧΗ ΒΑΘΜΙ Α ΕΠΙΣΗΜΕΙΩΣΗ ΠΑΡΑΛΛΑΓΕΣ Ma ΠΕΡΙΟ ΟΣ ΕΠΟΧΗ ΒΑΘΜΙ Α ΕΠΙΣΗΜΕΙΩΣΗ ΠΑΡΑΛΛΑΓΕΣ Ma ΠΕΡΙΟ ΟΣ ΕΠΟΧΗ ΒΑΘΜΙ Α ΕΠΙΣΗΜΕΙΩΣΗ 0,07 2 5,05 23 65 ΠΑ ΑΛΑΙΟΓΕΝΕΣ ΝΕΟΓΕΝΕΣ ΤΕΤΑΡΤΟΓΕΝ ΝΕΣ ΟΛΟΚΑΙΝΟ Q 2 Ho ΒΕΡΣΙΛΛΙΟ ΤΥΡΡΗΝΙΟ ΜΙΛΑΤΣΙΟ Q 1 ΠΛΕΙΣΤΟΚΑΙΝΟ ΣΙΚΕΛΙΟ ΚΑΛΑΒΡΙΟ ΠΛΑΚΕΝΤΙΟ ΠΛΕΙΟΚΑΙΝΟ N ΖΑΓΚΛΙΟ 2 ΜΕΣΣΗΝΙΟ ΤΟ ΡΤΟΝΙΟ ΣΕΡΡΑΒΑΛΙΟ ΜΕΙΟΚΑΙΝΟ N ΛΑΓΓΙΟ 1 ΒΟΥΡ ΙΓΑΛΙΟ ΑΚΟΥΙΤΑΝΙΟ ΣΑΤΤΙΟ ΟΛΙΓΟΚΑΙΝΟ Ε ΡΟΥΠΕΛΙΟ 3 ΜΠΑΡΤΟΝΙΟ ΗΩΚΑΙΝΟ ΛΟΥΤΗΣΙΟ Ε 2 ΥΠΡΕΣΙΟ ΘΑΝΕΤΙΟ ΠΑΛΑΙΟΚΑΙΝΟ Ε ΑΝΙΟ/ΜΟΝΤΙΟ 1 Pst Pl Mi Ol e p 100 141 195 230 ΙΟ ΟΥΡΑΣΙΚΟ ΚΡΗΤΙ ΙΚΟ ΜΑΙΣΤΡΙΧΤΙΟ ΚΑΜΠΑΝΙΟ ΣΑΝΤΟΝΙΟ ΑΝΩΤΕΡΟ Κ 2 ΚΟΝΙΑΣΙΟ ΤΟΥΡΩΝΙΟ ΚΕΝΟΜΑΝΙΟ ΑΛΒΙΟ ΑΠΤΙΟ ΒΑΡΡΕΜΙΟ ΚΑΤΩΤΕΡΟ Κ 1 ΩΤΕΡΙΒΙΟ ΒΑΛΑΝΖΙΝΙΟ ΒΕΡΡΙΑΣΙΟ ΠΟΡΤΛΑΝ ΙΟ ΚΙΜΜΕΡΙ ΙΟ ΜΑΛΜΙΟ ΛΟΥΖΙΤΑΝΙΟ J 3 ΟΞΦΟΡ ΙΟ ΚΑΛΛΟΒΙΟ ΒΑΘΩΝΙΟ ΟΓΓΕΡΙΟ ΒΑΓΙΩΣΙΟ J 2 ΑΑΛΕΝΙΟ Ks K7-12 Ki Js Jm ΤΟΑΡΣΙΟ ΣΑΡΜΟΥΤΙΟ ΛΙΑΣΙΟ J 1 Ji ΣΙΝΕΜΟΥΡΙΟ ΕΤΤΑΝΣΙΟ ΡΑΙΤΙΟ ΝΩΡΙΟ ΑΝΩΤΕΡΟ T 3 Ts ΚΑΡΝΙΟ ΛΑ ΙΝΙΟ ΜΕΣΟ T ΑΝΙΣΙΟ 2 Tm ΣΚΥΘΙΟ Τ 1 Ti K1-6 280 345 395 435 500 600 ΟΡ ΟΒΙΣΙΟ ΚΑΜΒΡΙΟ ΣΙΛΟΥΡΙΟ Ο ΕΒΟΝΙΟ ΛΙΘΑΝΘΡΑΚΟΦ. ΠΕΡΜ ΜΙΟ ΑΝΩΤΕΡΟ ΘΟΥΡΙΓΓΙΟ P 3 ΜΕΣΟ ΣΑΞΩΝΙΟ P 2 ΚΑΤΩΤΕΡΟ ΩΤΟΥΝΙΟ P 1 ΣΤΕΦΑΝΙΟ ΑΝΩΤΕΡΟ C 2 ΒΕΣΤΦΑΛ ΙΟ ΝΑΜΟΥΡΙΟ ΚΑΤΩΤΕΡΟ ΒΙΖΑΙΟ C 1 ΤΟΥΡΝΑΙΣΙΟ ΦΕΜΕΝΝΙΟ ΑΝΩΤΕΡΟ D 3 ΦΡΑΣΝΙΟ ΖΙΒΕΤΙΟ ΜΕΣΟ D 2 ΚΟΥΒΙΝΙΟ ΕΜΣΙΟ ΚΑΤΩΤΕΡΟ ΣΙΓΕΝΙΟ D 1 ΓΕ ΙΝΝΙΟ ΠΡΙ ΟΛΙΟ S 4 ΛΟΥ ΛΩΪΟ ΛΟΥ ΛΩΙΟ S 3 ΒΕΝΛΟΚΙΟ ΒΕΝΛΟΚΙΟ S 2 ΛΑΝ ΟΒΕΡΙΟ S 1 ΑΝΩΤΕΡΟ ΜΕΣΟ ΑΝΩΤΕΡΟ ΜΕΣΟ ΚΑΤΩΤΕΡΟ ΠΟΤΣ ΑΜΙΟ ΑΚΑ ΙΟ ΓΕΩΡΓΙΟ ΠΡΟΚΑΜΒΡΙΟ (P ) O 3 O 2 O 1 3 2 1 Επίκ. Καθηγητής ΕΜΠ 26
Χρωματική κωδικοποίηση & Συντομογραφίες γεωλογικών σχηματισμών σύμφωνα με τον λιθολογικό τύπο Χρωματικός κώδικας Αποχρώσεις του καφέ για τον φλύσχη ή τους σχιστολίθους, Το μπλε, πράσινο ή και πορτοκαλί τους ασβεστόλιθους, από τους παλαιότερους στους νεότερους και Αποχρώσεις του ερυθρού τα εκρηξιγενή πετρώματα. Συντομογραφίες k: ασβεστόλιθοι d: δολομίτες mr: μάρμαρα sch: σχιστόλιθοι f: φλύσχης ch:κερατόλιθοι, κλπ m: μάργες st: ψαμμίτες c: κροκαλοπαγή al: αλλούβια br: λατυποπαγή cs, sc: κορήματα o: οφιόλιθοι π: περιδοτίτες σ: σερπεντινίτες δ: διαβάσες Παραδείγματα J 3 K 1 k,d: Κάτω Ιουρασικοί Κάτω Κρητιδικοί ασβεστόλιθοι δολομίτες Pl m: Πλειοκαινικές Μάργες Συμβολισμοί επαφών Στοιχεία στρωμάτων Οριζόντια στρώματα Γεωλογικό όριο / στρωματογραφική επαφή 40 Παράταξη και κλίση κεκλιμμένων στρωμάτων Ρήγμα ή Κανονικό ρήγμα (οδόντωση στην πλευρά του κατερχόμενου τεμάχους) Κανονικό ρήγμα (συμβολισμός στην πλευρά του κατερχόμενου τεμάχους) ή ή Κατακόρυφα στρώματα Παράταξη και κλίση ανεστραμμένων στρωμάτων Ανάστροφο ρήγμα (οδόντωση στην πλευρά του ανερχόμενου τεμάχους) Ρήγμα οριζόντιας ολίσθησης (αριστερόστροφο) Τεκτονικά στοιχεία Άξονας συγκλίνου ή συμμορφής Ρήγμα οριζόντιας ολίσθησης (δεξιόστροφο) Άξονας αντικλίνου ή αντιμορφής Επώθηση φορά βύθισης άξονα Άξονας βυθιζόμενου συγκλίνου Άξονας βυθιζόμενου αντικλίνου Άξονας ανεστραμμένου αντικλίνου Άξονας ανεστραμμένου συγκλίνου Επίκ. Καθηγητής ΕΜΠ 27
Συμβολισμοί γεωδυναμικών στοιχείων Συμβολισμοί υδρογεωλογικών χαρακτήρων Συμβολισμοί γεωμορφολογικών χαρακτήρων Επίκ. Καθηγητής ΕΜΠ 28
ΓΕΩΛΟΓΙΚΕΣ ΚΑΙ ΓΕΩΤΕΧΝΙΚΕΣ ΜΕΛΕΤΕΣ ΚΑΙ ΑΝΤΙΣΤΟΙΧΕΣ ΕΡΕΥΝΕΣ ΣΕ ΣΥΣΧΕΤΙΣΜΟ ΜΕ ΤΑ ΣΤΑΔΙΑ ΜΕΛΕΤΩΝ ΕΡΓΩΝ ΟΔΟΠΟΙΙΑΣ (ΟΜΟΕ Τ.11) Η γεωλογική μελέτη συντάσσεται στα εξής τρία στάδια: α) Αναγνωριστική μελέτη β)προμελέτη γ) Οριστική μελέτη Η μελέτη γεωτεχνικών έργων συντάσσεται στα εξής δύο στάδια : α) Προμελέτη β) Οριστική μελέτη Η μελέτη οδοποιίας συντάσσεται στα εξής τρία στάδια: α) Αναγνωριστική μελέτη οδοποιίας β)προμελέτη οδοποιίας γ) Οριστική μελέτη οδοποιίας Η μελέτη τεχνικών έργων (πλην σηράγγων) συντάσσεται στα εξής τρία στάδια: α) Προκαταρκτική επεξεργασία β) Προμελέτη γ) Οριστική μελέτη Η μελέτη σηράγγων συντάσσεται στα εξής δύο στάδια: α) Προκαταρκτική μελέτη β) Οριστική μελέτη Βιβλιογραφία Υ.ΠΕ.ΧΩ.Δ.Ε. (2003) ΟΜΟΕ τεύχος 11: Γεωλογικές και Γεωτεχνικές Έρευνες και Μελέτες, σελ. 133. Price D. (1981) Report of the IAEG Commission on Site Investigations, Bulletin of the International Association of Engineering Geology, December1981,Volume24,Issue1,pp185 226 Ρόζος Δ. (2007) Σημειώσεις του μαθήματος Τεχνική Γεωλογία ΙΙ, ΕΜΠ, σελ. 247. Ρόζος Δ. (2012) Διαφάνειες παρουσιάσεων του μαθήματος Τεχνική Γεωλογία ΙΙ,, ΕΜΠ. Επίκ. Καθηγητής ΕΜΠ 29