ΜΕΡΟΣ 1 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ. 1. Γεωλογείν περί Σεισμών Λιθοσφαιρικές πλάκες στον Ελληνικό χώρο Κλάδοι της Γεωλογίας των σεισμών...

Transcript

1 ΜΕΡΟΣ 1 1. Γεωλογείν περί Σεισμών Σεισμοί και Γεωλογία Γιατί μελετάμε τους σεισμούς Λιθοσφαιρικές πλάκες στον Ελληνικό χώρο Σεισμοί και λιθοσφαιρικές πλάκες Λιθοσφαιρικές πλάκες στον Ελληνικό χώρο Η σεισμικότητα της Ελληνικής χερσονήσου το Ελληνικό τόξο Μορφοτεκτονικά και γεωφυσικά χαρακτηριστικά του Ελληνικού τόξου Σεισμοτεκτονικά στοιχεία στο Ελληνικό τόξο Τεκτονική επαρχία Ι ΒΔ Ελλάδα Τεκτονική επαρχία ΙΙ - Κεντρική Ελλάδα Τεκτονική επαρχία ΙΙΙ ΝΔ Ελλάδα Τεκτονική επαρχία IV Κεντρικό Αιγαίο Τεκτονική επαρχία V ΝΑ-Αιγαίο Τεκτονική επαρχία VI Βόρειο Αιγαίο Συμπεράσματα για την παραμόρφωση κατά μήκος του Ελληνικού τόξου Κλάδοι της Γεωλογίας των σεισμών Η Νεοτεκτονική, η Σεισμοτεκτονική, η Παλαιοσεισμολογία και η Αρχαιοσεισμολογία ως κλάδοι των επιστημών της Γης Νεοτεκτονική-Σεισμοτεκτονική Παλαιοσεισμολογία Αρχαιοσεισμολογία Η γεωλογική συμβολή στην ερμηνεία των σεισμών Η ιδιαιτερότητα της γεωλογίας των σεισμών Ο σεισμός ως σύνθετο φυσικό φαινόμενο Η εφήμερη φύση των στοιχείων του σεισμού Το γεωλογικό επίπεδο παρατήρησης _CONTENTS_GEOLOGIA.indd ix

2 x ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 4. Τεχνικές Ανάλυσης Ενεργών Δομών Γεωδαιτικές παρατηρήσεις -τεκτονική γεωδαισία Μικρής κλίμακας γεωδαισία Μεγάλης κλίμακας γεωδαισία Μεγάλης κλίμακας γεωδαισία -Η παραμόρφωση στο Βόρειο Αιγαίο Γεωγραφικά Συστήματα Πληροφοριών Συμβολομετρία ραντάρ συνθετικού ανοίγματος κεραίας (InSAR) Βασικές αρχές της μεθόδου InSAR Η χρήση της συμβολομετρίας InSAR στη γεωλογία των σεισμών Τηλεπισκόπηση με χρήση ακτίνων laser (LIDAR) Η θεωρία των μορφοκλασματικών συνόλων ή φράκταλς Η αρχή της αυτοομοιότητας στις γεωεπιστήμες Μορφοκλασματικά σύνολα (φράκταλς) Ορισμός κλασματικής κατανομής ΜΕΡΟΣ 2 5. Βασικές Έννοιες Τεκτονικής & Ρήγματα Ορισμοί Δύναμη, Τάση και Παραμόρφωση Δύναμη και Τάση Παραμόρφωση Τάση: αίτιο ή αποτέλεσμα της παραμόρφωσης; Διακλάσεις & Ρήγματα Ασυνέχειες Τεκτονικές διακλάσεις Χαρακτηριστικά των επιφανειών διάκλασης Ρήγματα βασικές έννοιες Ταξινόμηση ρηγμάτων Κινηματική των ρηγμάτων Ο προσδιορισμός του πεδίου τάσης με χρήση γραμμώσεων ολίσθησης επί των επιπέδων των ρηγμάτων Βασικές θεωρητικές αρχές Μέθοδοι ανάλυσης πεδίου τάσεων Παράμετροι που καθορίζουν το πεδίο τάσεων _CONTENTS_GEOLOGIA.indd x

3 xi 6.8. Τύποι πεδίων τάσης Προβλήματα προσδιορισμού του πεδίου των τάσεων από γεωλογικά δεδομένα Παραμόρφωση και Ρήγματα Ανάπτυξη και διεύρυνση των ρηγμάτων Πετρώματα Ρηξιγενών ζωνών Χαρακτηριστικά ζωνών διάρρηξης Σχηματισμός πετρωμάτων ζωνών διάρρηξης Πετρώματα ζωνών διάρρηξης σε ενεργά ρήγματα Σεισμοί και Ρήγματα Ο κύκλος του σεισμού Σεισμοί και ρήγματα με ελαστική επαναφορά Σεισμοί και εναλλακτικά μοντέλα δραστηριότητας ρηγμάτων Η σεισμική διάρρηξη στο εσωτερικό της Γης: Φραγμοί και Εμπόδια Φραγμοί και Εμπόδια Μοντέλα συμπεριφοράς ενεργών ρηγμάτων ΜΕΡΟΣ 3 9. Γεωμορφολογική έκφραση ρηγμάτων Γεωμορφολογία ενεργών ρηγμάτων Γεωμορφές κατά μήκος ρηγμάτων οριζόντιας μετατόπισης Γεωμορφές κατά μήκος κανονικών ρηγμάτων Γεωμορφές που προέρχονται από δομές συμπίεσης Παλαιοσεισμολογική έκφραση ρηγμάτων Βασικές αρχές της παλαιοσεισμολογίας Στόχοι και σκοποί της παλαιοσεισμολογίας Πιστοποίηση παλαιοσεισμών σε εκσκαφές Παλαιοσεισμολογική έρευνα στους διάφορους τύπους ρηγμάτων Παλαιοσεισμολογία ρηγμάτων οριζόντιας μετατόπισης Παλαιοσεισμολογία κανονικών ρηγμάτων Παλαιοσεισμολογία ανάστροφων ρηγμάτων Ανάπτυξη των εδαφών και παλαιοσεισμολογία _CONTENTS_GEOLOGIA.indd xi

4 xii ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 11. Tεκτονική Γεωμορφολογία Τεκτονική Γεωμορφολογία Ενεργός τεκτονική Γεωμορφολογικές Αρχές Η εξέλιξη του ανάγλυφου Οι διαδικασίες εξέλιξης του ανάγλυφου Περιθώρια λεκανών και λεκάνες δεύτερης τάξης Εξέλιξη και διεργασίες σε μικρής κλίμακας ρηξιγενή πρανή Εξέλιξη και διεργασίες σε μεγάλης κλίμακας ρηξιγενή πρανή Η επίπτωση της ενεργού τεκτονικής στα ποτάμια συστήματα Γεωμορφές που δείχνουν επίπτωση της τεκτονικής στα ποτάμια Αλλαγές στο δίκτυο απορροής των ποταμών Τύπος καναλιών σε λεκάνες κατάκλυσης και ενεργά ρήγματα Ποτάμια απορροή και ενεργός τεκτονική Ποτάμιες αναβαθμίδες Ποσοτική Γεωμορφολογία Μορφοτεκτονική Μαθηματική θεώρηση της γεωμορφολογίας Αποτύπωση της ενεργού τεκτονικής στην ποτάμια απορροή Μέθοδοι ποσοτικής γεωμορφολογίας Γραμμικοί μορφομετρικοί δείκτες Δείκτης Μέγιστης Υψομετρικής Διαφοράς Λεκάνης Δείκτης Βαθμού Ανάγλυφου Δείκτης Διακλάδωσης Δείκτης Λόγου Μηκών Δείκτης Κλασματικής Διάστασης Δείκτης Καμπυλότητας Υδατορεύματος Χωρικοί μορφομετρικοί δείκτες Δείκτης Πυκνότητας Απορροής Δείκτης Συχνότητας Διακλάδωσης Δείκτης Αριθμού Τραχύτητας Ανάγλυφου Δείκτης Σχήματος Λεκάνης Απορροής Δείκτης Επιμήκυνσης και Κυκλικότητας Λεκάνης Τεκτονικοί μορφομετρικοί δείκτες Δείκτης Ασυμμετρίας Λεκάνης Απορροής Δείκτης εγκάρσιας τοπογραφικής συμμετρίας Δείκτης Μήκους - Κλίσης Ρέματος Δείκτης Δαντέλωσης Ορεογραφικού Μετώπου _CONTENTS_GEOLOGIA.indd xii

5 xiii Δείκτης Λόγου Πλάτους προς Ύψος Κοιλάδας Δείκτης Υψομετρικού Ολοκληρώματος Δείκτης Τριγωνικών Γεωμορφών Σύγκριση των μορφομετρικών δεικτών ΜΕΡΟΣ Δευτερογενείς Επιπτώσεις των Σεισμών Ρευστοποιήσεις-Ορισμοί Γεωγραφική κατανομή ρευστοποιήσεων στην Ελλάδα Γεωλογικές συνθήκες για την εκδήλωση ρευστοποιήσεων Αναγνώριση συν-σεισμικών ρευστοποιήσεων Κατολισθήσεις Κατολισθήσεις - ορισμοί και ταξινομήσεις Ταξινόμηση των κατολισθήσεων Κατολισθήσεις στη διάρκεια σεισμών Ενεργά ρήγματα και κατολισθήσεις Τσουνάμι Σεισμική επικινδυνότητα και Γεωλογία Σεισμών Βασικές έννοιες - ορισμοί Χαρακτηρισμός σεισμικών μεγεθών Χαρακτηριστικός σεισμός Μέγιστος σεισμός ή πιθανολογούμενος σεισμός Μέγιστος αξιόπιστος σεισμός Tυχαίος σεισμός Κλίμακες μέτρησης του σεισμικού μεγέθους Τοπικό μέγεθος (M L ) Επιφανειακό μέγεθος (M S ) Μέγεθος κυμάτων χώρου (m b, B ) Μέγεθος σεισμικής ροπής (Mw ή M) Κλιμακωτές σχέσεις Μέθοδος προσδιορισμού μέγιστου αναμενόμενου σεισμού Μέθοδος συσχέτισης μεγέθους σεισμού μήκους συν-σεισμικής διάρρηξης Μέθοδος συσχέτισης μετατόπισης και μήκους διάρρηξης _CONTENTS_GEOLOGIA.indd xiii

6 xiv ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Μέθοδος συσχέτισης μεγέθους σεισμού και της απόστασης εδαφικών αστοχιών από την πηγή Υπολογισμός του μεγέθους του σεισμού από την επιφάνεια διάρρηξης Μέθοδος της σεισμικής ροπής Μέθοδος του ρυθμού παραμόρφωσης Φάσματα απόκρισης της σεισμικής κίνησης Τρόποι προσέγγισης μεγεθών σεισμών και επικινδυνότητας Προσέγγιση με βάση τον χαρακτηρισμό της πηγής Γενική προσέγγιση Συγκριτική προσέγγιση Προσέγγιση με βάση δενδροδιαγράμματα Χρόνος επανάληψης σεισμών Ρυθμός ολίσθησης ρηγμάτων Υπολογισμός του ρυθμού ολίσθησης με βάση τη στρωματογραφία Υπολογισμός του ρυθμού ολίσθησης με βάση παλαιοσεισμολογικά δεδομένα Υπολογισμός του ρυθμού ολίσθησης με βάση την ιστορική σεισμικότητα Υπολογισμός του ρυθμού ολίσθησης με βάση τη γεωδαισία Μέθοδοι εκτίμησης σεισμικής επικινδυνότητας Μέθοδος αιτιοκρατικής εκτίμησης της σεισμικής επικινδυνότητας Μέθοδος πιθανολογικής εκτίμησης της σεισμικής επικινδυνότητας Εκτίμηση και διαχείριση σεισμικού κινδύνου Χαρτογραφικές έννοιες Χαρτογραφικές προβολές Συστήματα αναφοράς Τοπογραφικοί χάρτες Γεωλογικοί χάρτες Εισαγωγή Σύνθεση γεωλογικών χαρτών Η σημασία και οι χρήσεις των γεωλογικών χαρτών Γεωλογική χαρτογράφηση Τεχνικές γεωλογικής χαρτογράφησης Κύριες δομές που αναγνωρίζονται στο ύπαιθρο Στρώση _CONTENTS_GEOLOGIA.indd xiv

7 xv Διακλάσεις Αναγνώριση και χαρτογράφηση ενεργών ρηγμάτων Αποτύπωση ρηγμάτων στο γεωλογικό χάρτη Αποτύπωση ρηγμάτων οριζόντιας μετατόπισης Αποτύπωση κανονικών ρηγμάτων Αποτύπωση ανάστροφων ρηγμάτων Βιβλιογραφικές Αναφορές Ελληνικές Βιβλιογραφικές αναφορές Ευρετήριο όρων και εννοιών _CONTENTS_GEOLOGIA.indd xv