Ανάπτυξη Ενεργειακών Σχεδίων Δράσης

Ανάπτυξη Ενεργειακών Σχεδίων Δράσης Ανθή Χαραλάμπους Διευθύντρια Ενεργειακού Γραφείου Κυπρίων Πολιτών Δομή υποστήριξης του «Συμφώνου των Δημάρχων» στην Κύπρο Λεμεσός 19/10/2011 Cyprus Energy Agency 1

Ενεργειακό Γραφείο Κυπρίων Πολιτών Ημερομηνία επίσημης έναρξης δραστηριοτήτων: 9/2/2009 Συγχρηματοδότηση: 75% από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή μέσω του προγράμματος Intelligent Energy for Europe 25% από την Ένωση Κοινοτήτων Κύπρου

Ενεργειακό Γραφείο Κυπρίων Πολιτών Ειδικοί στόχοι: Προώθηση των ΑΠΕ Προώθηση της ενεργειακής απόδοσης Προώθηση των βιώσιμων μέσων μεταφοράς

Ενεργειακό Γραφείο Κυπρίων Πολιτών Έδρα: Λευκωσία Οδός Λεύκωνος 20 2064, Στρόβολος Info@cea.org.cy www.cea.org.cy

Ενεργειακό Γραφείο Κυπρίων Πολιτών The CEA team: Anthi Charalambous Director Anthi.Charalambous@cea.org.cy Savvas Vlachos Energy Specialist Savvas.Vlachos@cea.org.cy Maria Ioannidou Energy Education Maria.Ioannidou@cea.org.cy Harris Kordatos Environmental Protection Harris.Kordatos@cea.org.cy Orestis Kyriakou Energy Management Orestis.Kyriakou@cea.org.cy

380 τοπικά/ περιφερειακά Ενεργειακά Γραφεία στην Ευρώπη http://ec.europa.eu/energy/intelligent/ Cyprus Energy Agency

Περιεχόμενα 1. Το Σύμφωνο των Δημάρχων στην Κύπρο 2. Δομές υποστήριξης 3. Ο ρόλος των τοπικών Ενεργειακών Γραφείων 4. Βήματα του Συμφώνου των Δημάρχων Cyprus Energy Agency 7

2991 Μέχρι σήμερα 131,175,374 πολίτες 8 Cyprus Energy Cyprus Agency Energy Agency 8

1. Το Σύμφωνο των Δημάρχων στην Κύπρο 187,600 πολίτες 6 από τα 7 Ενεργειακά Σχέδια Δράσης έχουν ετοιμαστεί από το. -5 υποβλήθηκαν στη Γραμματεία του Συμφώνου -1 αναμένεται η έγκριση από Δημοτικό Συμβούλιο Cyprus Energy Agency 9

Pact of Island signing ceremony, Cyprus, 20 January 2011 Pact of Island signing ceremony, Brussels, 12 April 2011

2. Δομές Υποστήριξης Εάν μια τοπική αρχή δεν έχει την τεχνική δυνατότητα ή τους πόρους για να ετοιμάσει το σχέδιο δράσης του δήμου, πρέπει να λάβει υποστήριξη από οργανισμούς που έχουν τέτοιες δυνατότητας π.χ. τις Δομές Υποστήριξης. Κατάλογος των Δομών Υποστήριξης υπάρχει στο διαδικτυακό τόπο του Συμφώνου των Δημάρχων. Δομές υποστήριξης του Συμφώνου των Δημάρχων στην Κύπρο είναι η Ένωση Κοινοτήτων και η Ένωση Δήμων Κύπρου, οι οποίες έχουν διορίσει το Ενεργειακό Γραφείο Κυπρίων Πολιτών ως τον εκτελεστικό οργανισμό για την προώθηση του Συμφώνου στην Κύπρο. Cyprus Energy Agency 11

3. Ρόλος των τοπικών Ενεργειακών Γραφείων Παροχή τεχνικής βοήθειας στην προετοιμασία των Ενεργειακών Σχεδίων Δράσης Διοργάνωση των ημερίδων ενημέρωσης /πληροφόρησης των δημοτών Βοήθεια στην υλοποίηση Βοήθεια στην προετοιμασία προτάσεων για επιχορήγηση από Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων (European Ιnvestment Βank, EIB) Cyprus Energy Agency 12

4. Βήματα του Συμφώνου των Δημάρχων Cyprus Energy Agency 13

Το Ενεργειακό Σχέδιο Δράσης πρέπει πάντα να καταρτίζεται σε συνεργασία με τους τοπικούς κοινωνικούς εταίρους και θεσμικούς παράγοντες της αγοράς Cyprus Energy Agency 14

Cyprus Energy Agency 15

Βήμα 1 ο : ΥπογραφήτουΣυμφώνουτων Δημάρχων Cyprus Energy Agency 16

Βήμα 2 ο : Δημιουργία της κατάλληλης διοικητικής δομής Προκειμένου το Σύμφωνο των Δημάρχων να επιτύχει στο πλαίσιο της τοπικής αρχής σας, είναι αναγκαία η προσαρμογή και η βελτιστοποίηση των εσωτερικών διοικητικών δομών σας. Πρέπει να δοθούν κατάλληλες αρμοδιότητες σε συγκεκριμένα τμήματα και να αφιερωθούν επαρκείς οικονομικοί και ανθρώπινοι πόροι στην εφαρμογή των δεσμεύσεων του Συμφώνου των Δημάρχων. Cyprus Energy Agency 17

Βήμα 2 ο : Δημιουργία της κατάλληλης διοικητικής δομής Η χάραξη μιας πολιτικής για τη βιώσιμη ενέργεια είναι μια χρονοβόρα διαδικασία που βρίθει προκλήσεων και η οποία πρέπει να αποτελέσει αντικείμενο συστηματικού σχεδιασμού και συνεχούς διαχείρισης. Απαιτείται συνεργασία και συντονισμός μεταξύ των διαφόρων τμημάτων της τοπικής αυτοδιοίκησης, όπως των τμημάτων για την προστασία του περιβάλλοντος, τη χρήση γης και το χωροταξικό σχεδιασμό, τις οικονομικές και κοινωνικές υποθέσεις, τη διαχείριση κτιρίων και υποδομών, τις μετακινήσεις και τις μεταφορές, τον προϋπολογισμό και τα οικονομικά, τις προμήθειες, κ.τ.λ. Cyprus Energy Agency 18

Βήμα 2 ο : Δημιουργία της κατάλληλης διοικητικής δομής Η ενσωμάτωση της διαχείρισης της βιώσιμης ενέργειας στις άλλες δράσεις και πρωτοβουλίες των αρμόδιων τμημάτων του δήμου σας είναι κρίσιμης σημασίας, ενώ πρέπει να διασφαλιστεί ότι θα αποτελέσει μέρος του συνολικότερου σχεδιασμού της τοπικής αρχής σας. Cyprus Energy Agency 19

Βήμα 2 ο : Δημιουργία της κατάλληλης διοικητικής δομής ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΗ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΗ ΔΟΜΗ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΔΗΜΟΥΣ ΤΗΣ ΚΥΠΡΟΥ: Ενεργειακή Ομάδα Επικεφαλής Θέση στο Δήμο Δήμαρχος ή/και Δημοτικός Γραμματέας Καθήκοντα Επίβλεψη και Λήψη Αποφάσεων Υπεύθυνος Λειτουργός Συντονισμό, εφαρμογή, παρακολούθηση και επικοινωνία Μέλος 1 Λειτουργός Υποστήριξη Μέλος 2 Τεχνικός Υποστήριξη σε τεχνικά θέματα Μέλος 3 Δημοτικός Σύμβουλος Εκπροσώπηση Δημ. Συμβουλίου. Συμμετοχή σε συναντήσεις. Μέλος 4 Δημότης Εκπρόσωπος Δημοτών. Συμμετοχήσε συναντήσεις Cyprus Energy Agency 20

Βήμα 2 ο : Δημιουργία της κατάλληλης διοικητικής δομής ή/και Προσωπικό του Δήμου Αιρετοί Πολίτης Cyprus Energy Agency 21

Βήμα 2 ο : Δημιουργία της κατάλληλης διοικητικής δομής Δήμαρχος ή/και Δημοτικός Γραμματέας Στελεχώνει την Ενεργειακή Ομάδα Αναθέτει στα κατάλληλα άτομα τα ανάλογα καθήκοντα Επίβλεψη της προόδου των εργασιών Αναθέτει νέα καθήκοντα στα μέλη της ενεργειακής ομάδας Συμμετέχει στις περισσότερες συναντήσεις της ενεργειακής ομάδας και σε συναντήσεις με τρίτα πρόσωπα. Καθοδηγεί τις εργασίες ανάλογα με τους διαθέσιμους οικονομικούς πόρους και τιε δυνατότητες του Δήμου Εγκρίνει εισηγήσεις της ενεργειακής ομάδας και τρίτων και τα προωθεί προς τελική έγκριση στο Δημοτικό Συμβούλιο Cyprus Energy Agency 22

Βήμα 2 ο : Δημιουργία της κατάλληλης διοικητικής δομής Υπεύθυνος Λειτουργός Εκτελεί τις εντολές του Δημάρχου ή/και Δημοτικού Γραμματέα Συντονίζει τις εργασίες της ενεργειακής ομάδας Αναθέτει στα μέλη της ομάδας επιμέρους εργασίες Συλλέγει από την ενεργειακή ομάδα τις επιμέρους πληροφορίες και εργασίες Επικοινωνεί με τους ενεργειακούς συμβούλους Συμμετέχει και οργανώνει τις συναντήσει της ενεργειακής ομάδας Ενημερώνει το Δήμαρχο/Δημοτικό Γραμματέα Είναι υπεύθυνος για την αλληλογραφία μεταξύ Δήμου και της Γραμματείας του Συμφώνου των Δημάρχων Παρακολούθηση προόδου εργασιών Απαιτούμενα προσόντα: Συντονιστικές ικανότητες Δραστήριος Συνεπής Cyprus Energy Agency 23

Βήμα 2 ο : Δημιουργία της κατάλληλης διοικητικής δομής Λειτουργός 1 Εκτελεί τις εργασίες που του ανατίθενται από το Δημάρχου/Δημοτικό Γραμματέα και τον Υπεύθυνο Λειτουργό Υποστηρίζει το έργο της Ενεργειακής ομάδας παρέχοντας εξειδικευμένη γνώση Αναλαμβάνει τις εργασίες που σχετίζονται με τις ικανότητες του Συμμετέχει στις Συναντήσεις της Ενεργειακής Ομάδας Επικοινωνεί με τους ενεργειακούς συμβούλους όπου απαιτείται Συμμετοχή στην ετοιμασία εκθέσεων, έντυπα προσφορών κλπ Απαιτούμενα προσόντα: Γνώσεις σε θέματα συναφή με το περιβάλλον και την ενέργεια Δραστήριος Συνεπής Cyprus Energy Agency 24

Βήμα 2 ο : Δημιουργία της κατάλληλης διοικητικής δομής Τεχνικός Εκτελεί τις εργασίες που του ανατίθενται από το Δημάρχου/Δημοτικό Γραμματέα και τον Υπεύθυνο Λειτουργό Υποστηρίζει το έργο της Ενεργειακής ομάδας παρέχοντας γνώση σε τεχνικά θέματα Ενημερώνει την ενεργειακή ομάδα για την υφιστάμενη κατάσταση τεχνικών έργων του Δήμου Εντοπίζει αδυναμίες και δυνατότητες τεχνικών λύσεων Συλλέγει τεχνικές πληροφορίες που αφορούν το Δήμο Συμμετέχει στις Συναντήσεις της Ενεργειακής Ομάδας Επικοινωνεί με τους ενεργειακούς συμβούλους όπου απαιτείται Απαιτούμενα προσόντα: Τεχνικές γνώσεις Δραστήριος Συνεπής Cyprus Energy Agency 25

Βήμα 2 ο : Δημιουργία της κατάλληλης διοικητικής δομής Προσωπικό Υποστήριξης Εκτελεί τις εργασίες που του ανατίθενται από το Δημάρχου/Δημοτικό Γραμματέα και τον Υπεύθυνο Λειτουργό Υποστηρίζει το έργο της Ενεργειακής ομάδας βοηθώντας στην ετοιμασία συναντήσεων, εκδηλώσεων κλπ Βοηθά στη συλλογή στοιχείων από διάφορα τμήματα του Δήμου πχ. λογιστήριο Συμμετέχει στις Συναντήσεις της Ενεργειακής Ομάδας Επικοινωνεί με τους ενεργειακούς συμβούλους όπου απαιτείται Απαιτούμενα προσόντα: Οργανωτικές δυνατότητες Κοινωνικός Δραστήριος Συνεπής Cyprus Energy Agency 26

Βήμα 2 ο : Δημιουργία της κατάλληλης διοικητικής δομής Δημοτικός Σύμβουλος Εκπροσωπεί το Δημοτικό Συμβούλιο στην Ενεργειακή Ομάδα Συμμετέχει στις Συναντήσεις της Ενεργειακής Ομάδας Μεταφέρει της απόψεις του στην Ενεργειακή Ομάδα Προετοιμάζει το Δημοτικό Συμβούλιο για τη λήψη αποφάσεων Υποστηρίζει της εισηγήσεις της Ενεργειακής Ομάδας στο Δημοτικό Συμβούλιο Συμμετέχει στις εκδηλώσεις που διοργανώνει η Ενεργειακή Ομάδα Απαιτούμενα προσόντα: Εκλεγμένος Δημοτικός Σύμβουλος Συμμετοχή σε επιτροπή σχετική με το περιβάλλον /ενέργεια Θετικός Cyprus Energy Agency 27

Βήμα 2 ο : Δημιουργία της κατάλληλης διοικητικής δομής Δημότης Εκπροσωπεί τους Δημότες στην Ενεργειακή Ομάδα Συμμετέχει στις Συναντήσεις της Ενεργειακής Ομάδας Μεταφέρει της απόψεις του στην Ενεργειακή Ομάδα Ενημερώνεται για τις εξελίξεις των Ενεργειακών Σχεδιασμών Υποστηρίζει τις δράσεις της Ενεργειακής Ομάδας Συμμετέχει στις εκδηλώσεις που διοργανώνει η Ενεργειακή Ομάδα Απαιτούμενα προσόντα: Δραστήριος Κοινωνικός Θετικός Cyprus Energy Agency 28

Βήμα 3 ο : Συλλογή στοιχείων και δημιουργία του έτους αναφοράς Πως γίνεται η συλλογή στοιχείων; Πραγματικά στοιχεία κατανάλωσης ηλεκτρισμού στον οικιακό, εμπορικό και βιομηχανικό τομέα από την ΑΗΚ σε επίπεδο τοπικής αρχής. Πραγματικά στοιχεία κατανάλωσης πετρελαίου θέρμανσης από τιςεταιρίεςεισαγωγήςπετρελαιοειδών Από το Υπουργείο Συγκοινωνιών και Έργων Από τη Στατιστική Υπηρεσία Από το Τμήμα Περιβάλλοντος Από τη Δημοτική Υπηρεσία Cyprus Energy Agency 29

Βήμα 3 ο : Συλλογή στοιχείων και δημιουργία του έτους αναφοράς Κατανάλωση ενέργειας Δημόσια κτίρια (πετρέλαιο+ηλεκτρισμός) Κατανάλωση καυσίμων στόλος Δήμου Οδικός φωτισμός (κατανάλωση σε kwh) Άδειες Οικοδομής Αριθμόςνοικοκυριών Στοιχεία οδικής κυκλοφορίας Στοιχεία για απορρίμματα και ανακύκλωση Κατανάλωση νερού στο Δήμο Στοιχεία για προγραμματιζόμενα έργα Στοιχεία για παλαιότερες μελέτες Στοιχεία κατανάλωσης στα νοικοκυριά Στοιχεία κατανάλωσης στη βιομηχανία Στοιχεία για υπηρεσίες (ξενοδοχεία, καταστήματα,..) Cyprus Energy Agency 30

31 Cyprus Energy Agency

Βήμα 3 ο : Συλλογή στοιχείων και δημιουργία του έτους αναφοράς Cyprus Energy Agency 32

Βήμα 3 ο : Συλλογή στοιχείων και δημιουργία του έτους αναφοράς Cyprus Energy Agency 33

Βήμα 3 ο : Συλλογή στοιχείων και δημιουργία του έτους αναφοράς Τομέας Καταναλωτή Ενέργεια (MWh) Εκπομπές (τον. CO2) Οικιακός 81.797 48.360 Πρωτογενής (Γεωργία κλπ) 681 230 Δευτερογενής (Βιομηχανία κλπ) 5.367 2.934 Τριτογενής (Υπηρεσίες, καταστήματα κλπ) 100.486 55.371 Οδικός Φωτισμός 1.977 1.728 Μεταφορές (ιδιωτικά οχήματα κλπ) 273.813 69.734 Cyprus Energy Agency 34

Βήμα 3 ο : Συλλογή στοιχείων και δημιουργία του έτους αναφοράς Cyprus Energy Agency 35

Βήμα 4 ο : Καταρτισμός του Ενεργειακού Σχεδίου Δράσης και καθορισμός του στόχου Ετοιμασία σεναρίων 2011 2020 186.993 178.357 B.A.U 5% 20% SEAP 142.685 Cyprus Energy Agency 36

Βήμα 4 ο : Καταρτισμός του Ενεργειακού Σχεδίου Δράσης και καθορισμός του στόχου Κατηγορίες Μέτρων για την επίτευξη των στόχων του 2020: 1.Κτίρια και οχήματα του Δήμου 2.Οδικός Φωτισμός 3.Επενδύσεις του Δήμου σε ΑΠΕ 4.Εκστρατείες ενημέρωσης Οικιακό τομέα Βιομηχανικό τομέα Τριτογενή τομέα Μεταφορές Cyprus Energy Agency 37

Βήμα 4 ο : Καταρτισμός του Ενεργειακού Σχεδίου Δράσης και καθορισμός του στόχου Συμπλήρωση του Ειδικού Template Cyprus Energy Agency 38

Βήμα 4 ο : Καταρτισμός του Ενεργειακού Σχεδίου Δράσης και καθορισμός του στόχου Κατηγορίες Μέτρων για την επίτευξη των στόχων του 2020: 1.Κτίρια και οχήματα του Δήμου 2.Οδικός Φωτισμός 3.Επενδύσεις του Δήμου σε ΑΠΕ 4.Εκστρατείες ενημέρωσης Οικιακό τομέα Βιομηχανικό τομέα Τριτογενή τομέα Μεταφορές Cyprus Energy Agency 39

40

41 Cyprus Energy Agency

42

Εμπλοκή Κοινωνικών Εταίρων Step 1 Step 2 Step 3

Η συμμετοχική διαδικασία Βήμα 1. Οι συμμετέχοντες Προσδιορισμός των τύπων των ενδιαφερομένων Προσδιορισμός των εθνικών εμπειρογνωμόνων που μπορούν να συμμετάσχουν στη διαδικασία Η συμμετοχή ειδικών από ακαδημαϊκά ιδρύματα (κυβερνητικοί φορείς, ερευνητικούς οργανισμούς, πανεπιστήμια κλπ) Εγκαθίδρυση τοπικής ομάδας εργασίας

Η συμμετοχική διαδικασία Βήμα 1. Οι συμμετέχοντες Υπουργείο Γεωργίας, Φυσικών Πόρων και Περιβάλλοντος Τμήμα Περιβάλλοντος Κυπριακός Σύνδεσμος Εταιριών Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας Κυπριακός Σύνδεσμος Επενδυτών Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας Κυπριακό Εμπορικό και Βιομηχανικό Επιμελητήριο (ΚΕΒΕ) Επιστημονικό και Τεχνικό Επιμελητήριο Κύπρου (ΕΤΕΚ) Κυπριακός Σύνδεσμος Τραπεζών Ομοσπονδία Περιβαλλοντικών και Οικολογικών Οργανώσεων Κύπρου Κυπριακός Οργανισμός για την προώθηση επενδύσεων (CIPA) Επίτροπος Περιβάλλοντος Terra Cypria Ένωση Δήμων Κύπρου Ένωση Κοινοτήτων Κύπρου Αρχή Ηλεκτρισμού Κύπρου Frederick University Πανεπιστήμιο Λευκωσίας Πανεπιστήμιο Κύπρου

Η συμμετοχική διαδικασία Βήμα 2. Διάλογος Διοργάνωση συζητήσεων με την τοπική ομάδα εργασίας Ανταλλαγή απόψεων

Η συμμετοχική διαδικασία Βήμα 2. Site Visits

Η συμμετοχική διαδικασία Βήμα 3. Επικοινωνία Δημιουργία επικοινωνιακής στρατηγικής Όταν είναι απαραίτητο, μη προγραμματισμένες συνεδριάσεις της ΤοπικήςΟμάδαςΕργασίαςλαμβάνουν χώρα Συναντήσεις με ορισμένα από τα μέλη της Τα μέλη της Τοπικής Ομάδας Εργασίας επίσης επικοινωνούν ηλεκτρονικά και τηλεφωνικά

Communication Working with citizens and stakeholders Kids Drawing Competitions Climate Action

Working with citizens and stakeholders Energy Days and events

Working with citizens and stakeholders Energy Days and Competitions

Working with citizens and stakeholders Green Days and Competitions

Working with citizens and stakeholders Energy Days and Competitions

Presentations at Schools So far: The Cyprus Energy Agency have visited more than 150 schools of all educational levels which informed more than 18.115 students and 1.570 teachers.

2. Educational Activities

Working with citizens and stakeholders Raising Public Awareness Discussions with citizens

Working with citizens Raising Public Awareness

Communications Working with citizens and stakeholders Distribution of materials Climate Change Learn how you can help

Communication Working with citizens and stakeholders Poster with save energy tips: Poster for offices with save energy tips:

Βήμα 5 ο : Έγκριση Ενεργειακού Σχεδίου από Δημοτικό Συμβούλιου Παρουσίαση του Ενεργειακού Σχεδίου Δράσης στην ολομέλεια του Δημοτικού Συμβουλίου σε προγραμματισμένη συνεδρίαση. Έγκριση του Ενεργειακού Σχεδίου Δράσης Cyprus Energy Agency 62

Βήμα 6 ο : Υποβολή Ενεργειακού Σχεδίου στη Γραμματεία του Συμφώνου των Δημάρχων για έγκριση Ηλεκτρονική υποβολή του Εγκριμένου Ενεργειακού Σχεδίου Δράσης στη γραμματεία του Συμφώνου των Δημάρχων για αξιολόγηση και έγκριση. Cyprus Energy Agency 63

Βήμα 6 ο : Υποβολή Ενεργειακού Σχεδίου στη Γραμματεία του Συμφώνου των Δημάρχων για έγκριση Cyprus Energy Agency 64

Βήμα 6 ο : Υποβολή Ενεργειακού Σχεδίου στη Γραμματεία του Συμφώνου των Δημάρχων για έγκριση Cyprus Energy Agency 65

Βήμα 6 ο : Υποβολή Ενεργειακού Σχεδίου στη Γραμματεία του Συμφώνου των Δημάρχων για έγκριση Cyprus Energy Agency 66

Βήμα 7 ο : Προϋπολογισμός δράσεων και έναρξη υλοποίησης του Σχεδίου Ετήσιος προϋπολογισμός δράσεων του Ενεργειακού Σχεδίου και ένταξη τους στους προϋπολογισμούς του Δήμου. Cyprus Energy Agency 67

Βήμα 7 ο : Προϋπολογισμός δράσεων και έναρξη υλοποίησης του Σχεδίου Συνυπολογισμός εξοικονόμησης ενέργειας/χρημάτων και εσόδων απόταμέτραπουθαληφθούν Cyprus Energy Agency 68

Βήμα 8 ο : Παρακολούθηση προόδου του Σχεδίου, ετοιμασία εκθέσεων, και αναθεώρηση Cyprus Energy Agency 69

THANK YOU FOR YOUR ATTENTION! Cyprus Energy Agency Tel. 22667716 22667726 Fax: 22667736 info@cea.org.cy www.cea.org.cy