RATIO & ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΟ ΚΑΘΕΣΤΩΣ ΤΟΥ ΠΕΡΙΟΡΙΣΜΟΥ ΤΗΣ ΕΥΘΥΝΗΣ (Δ.Σ. ΛΟΝΔΙΝΟΥ 1976)

RATIO & ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΟ ΚΑΘΕΣΤΩΣ ΤΟΥ ΠΕΡΙΟΡΙΣΜΟΥ ΤΗΣ ΕΥΘΥΝΗΣ (Δ.Σ. ΛΟΝΔΙΝΟΥ 1976) Ευδοκία Πουλακίδα Ελένη Οικονόμου Ειρηάννα Σκλαβουνάκη 12/1/2010 1

ΚΟΙΝΟ ΔΙΚΑΙΟ VS ΝΑΥΤΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ ΚΟΙΝΟ ΔΙΚΑΙΟ ΝΑΥΤΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ του. Απεριόριστη ευθύνη Ο ναυτικός οφειλέτης του οφειλέτη. Οοφειλέτης απολαμβάνειτο ευθύνεται με όλη την ευεργέτημα του περιουσία του. περιορισμού της ευθύνης 12/1/2010 2

Ιστορική ανασκόπηση Σύμβαση commenda (Μεσαίωνας-13 ος αιώνας) 2 συμβαλλόμενοι : commendator - tractator. O commendator είναι ο κεφαλαιούχος, που μετέχει στην επιχείρηση ενός άλλου που ασκεί κατά κανόνα ναυτική εμπορία (tractator), εισφέροντας χρήματα, εμπορεύματα ή ακόμα και το πλοίο. Ο commendator εκθέτει στον επιχειρηματικό κίνδυνο μόνο το τμήμα της περιουσίας που εμπιστεύθηκε στον tractator. Η συνεργασία είναι αφανής. Καλλιεργείται η ιδέα της αυτόνομης περιουσιακής ενότητας. Όλο αυτό έγινε εξ αιτίας του κινδύνου της θαλάσσιας αποστολής. Επιχείρηση ιδιαίτερου κινδύνου. 12/1/2010 3

Συστήματα περιορισμού της ευθύνης 1.Αυτούσια παραχώρηση πλοίου προς ικανοποίηση απαιτήσεων των δανειστών από οποιαδήποτε αιτία. 2.Προσφορά χρηματικού ποσού που είναι ίσο με την αξία του πλοίου. 3.Προσφορά χρηματικού ποσού υπολογιζόμενο με βάση την κατά τόνο ολική χωρητικότητα του πλοίου. 4.Εναλλακτικά : είτε παραχώρηση πλοίου είτε προσφορά ορισμένου χρηματικού ποσού. 5.Σύστημα πραγματοπαγούς ευθύνης του πλοιοκτήτη Γερμανία (1861) α) Δεν ευθύνεται για τη ζημία ο κύριος του πράγματος αλλά το ίδιο το πράγμα. β) Ο πλοιοκτήτης δεν ευθύνεται προσωπικά αλλά μόνο με το πλοίο και το ναύλο. γ) Η περιουσιακή αυτονόμηση αφορούσε κάθε πλοίο ξεχωριστά. δ)δογματικά ήταν η πιο συνεπής με την αρχή του περιορισμού της ευθύνης. Αν και οι Δ.Σ. προτιμούν την περιορισμένη προσωπική 12/1/2010 ευθύνη του πλοιοκτήτη. 4

Κ.Ι.Ν.Δ. (5 ος τίτλος «περί ευθύνης του πλοιοκτήτη» αρ.84-106») Αρ.84 : γενικός κανόνας για ευθύνη του πλοιοκτήτη Αρ.85 : παραχώρηση πλοίου, από την εκμετάλλευση του οποίου προέκυψε η υποχρέωση για την οποία ζητείται ο περιορισμός. Παραχωρείται και ο μικτός ναύλος, που αφορά στο ταξίδι, στο οποίο συνέβη η ζημία. Παραχωρούνται και οι τυχόν αξιώσεις πλοιοκτήτη εναντίον τρίτων προσώπων για ζημίες που αυτά προκάλεσαν στο πλοίο του. Δεν παραχωρείται το ασφάλισμα, εκτός όμως για απαιτήσεις από ατυχήματα σε πρόσωπα. Αρ.86: προσφορά χρηματικού ποσού ίσο με 3/10 αξίας του πλοίου κατά την αρχή του ταξιδιού. Κι εδώ παραχωρείται ο μικτός ναύλος. Σε περίπτωση ατυχήματος σε πρόσωπα προσφέρονται και άλλα 3/10 Αρ. 105 παρ.4 : Δικαίωμα περιορισμού ευθύνης έχει και ο πλοιοκτήτης και ο εφοπλιστής. Παράδοξο: ο εφοπλιστής μπορεί να περιορίσει την ευθύνη του ακόμα και με παραχώρηση του πλοίου που δεν του ανήκει. 12/1/2010 5

Αρ.106 παρ.3 : δικαίωμα πλοιοκτήτη να παρέμβει και να αντικαταστήσει την παραχώρηση του πλοίου του, προσφέροντας τα ποσά που προβλέπονται στο αρ.86 Αρ.87 : αποκλεισμός περιορισμού ευθύνης για α. δικαιοπραξίες ή αδικοπραξίες του ίδιου του θαλάσσιου επιχειρηματία, β. συμβάσεις που καταρτίζει ο πλοίαρχος με έγκριση ή συναίνεση θαλάσσιου επιχειρηματία, γ. συμβάσεις ναυτολογήσεως πλοιάρχου ή μελών πληρώματος. 12/1/2010 6

Πρόδρομοι Δ.Σ. Λονδίνου Δ.Σ. Βρυξελλών 1924 Έγινε αποδεκτή από 15 κράτη Τέθηκε σε ισχύ το 1931 Δεν είχε κυρωθεί από σημαντικές ναυτικές και εμπορικές δυνάμεις, όπως Η.Π.Α., Μ. Βρετανία. Προβλέπει περιορισμό της ευθύνης είτε με α. χρηματικό ποσό ίσο με αξία πλοίου και ναύλου είτε β. χρηματικό ποσό κατά τόνο ολικής χωρητικότητας του πλοίου. Προβλέπει διάκριση δανειστών ανάλογα με τη φύση της απαίτησής τους και αντίστοιχα δημιουργία ξεχωριστού κεφαλαίου για ικανοποίηση αξιώσεων από απώλεια ζωής και σωματικές βλάβες. 12/1/2010 7

Πρόδρομοι Δ.Σ. Λονδίνου Δ.Σ. Βρυξελλών 1957 Καταβολή χρηματικού ποσού κατά τόνο ολικής χωρητικότητας του πλοίου Επικράτηση ποσοτικού περιορισμού της ευθύνης Ουσιώδης διεύρυνση του πεδίου εφαρμογής του περιορισμού Μέτρο υπολογισμού για καθαρή χωρητικότητα πλοίου ήταν το φράγκο poincarè, που αντικαταστάθηκε από Ε.Τ.Δ. του Δ.Ν.Τ. Τίθεται νέα βάση για το κάθε πότε ανανεώνεται η ευθύνη του πλοιοκτήτη. Από το «συντομευμένο ταξίδι» (1924) τώρα επιλέγεται ως κριτήριο το «ίδιο περιστατικό» Καλύπτει περισσότερες απαιτήσεις Καλύπτει ζημιές και επί πλοίου και εκτός πλοίου Γνώρισε μεγαλύτερη επιτυχία. Κυρώθηκε από πολλά κράτη. Όχι όμως από Ελλάδα 12/1/2010 8

Δ.Σ.ΛΟΝΔΙΝΟΥ 1976 H.N.S.: Διεθνής Σύμβαση για τη θαλάσσια μεταφορά επικίνδυνων και επιβλαβών ουσιών 12/1/2010 9

Διεθνής Σύμβαση του Λονδίνου Δικαιολογητική βάση υπάρξεως του θεσμού του περιορισμού της ευθύνης. Αποδεκτό είναι πλέον το επιχείρημα της ασφαλισιμότητας (δυνατότητα ασφάλισης της αστικής ευθύνης του εκμεταλλευόμενου του πλοίου). Πλέον ο πλοιοκτήτης ευθύνεται ως το όριο που είναι δεκτικό ασφάλισης με εύλογο ασφάλιστρο. 12/1/2010 10

Χαρακτηριστικά της Δ.Σ. Λονδίνου 1.Κυρώθηκε με το νόμο 1923/1991 2. Μετατοπίζει το κέντρο βάρους από το πρόσωπο του πλοιοκτήτη σχετικά με την ευθύνη του στις ναυτικές απαιτήσεις 3. Αυξάνεται ο αριθμός των απαιτήσεων που υπόκεινται σε περιορισμό 4. Διευρύνεται ο κύκλος των προσώπων που δικαιούνται να περιορίσουν την ευθύνη τους 5. Αναγνωρίζεται δικαίωμα περιορισμού ευθύνης θαλάσσιου επιχειρηματία και για ζημίες από δική του υπαιτιότητα εκτός του αρ.4 6. Δικαίωμα περιορισμού αναγνωρίζεται και σε πρόσωπα για τα οποία ευθύνεται ο πλοιοκτήτης ή ο θαλάσσιος αρωγός 7. Αλλαγή θεωρητικής βάσης περιορισμού της ευθύνης : Έννοια της θαλάσσιας περιουσίας Θεωρία των κινδύνων 12/1/2010 11

Πεδίο εφαρμογής Δ.Σ. Λονδίνου Θετική διατύπωση : αρ.15 1,εδ.α Αρνητική διατύπωση : αρ.15 5 Αρ.15 : Δυνατότητα ειδικού περιορισμού της Σύμβασης από τα κράτη - μέλη Αρ.15 1,εδ.β. : Η Ελλάδα δεν έκανε χρήση αυτής της δυνατότητας επιφυλάσσει την ίδια μεταχείριση σε κάθε οφειλέτη. Αρ.15 3 : δυνατότητα κρατών μελών να καθιερώσουν διαφορετικό σύστημα περιορισμού της ευθύνης για απαιτήσεις από εθνικές σχέσεις. Η Ελλάδα δεν έκανε χρήση αυτής της δυνατότητας. Και στις εθνικές σχέσεις ισχύει η Δ.Σ.Λονδίνου. 12/1/2010 12

Συμπληρωματική εφαρμογή Κ.Ι.Ν.Δ. στη Δ.Σ. ΛΟΝΔΙΝΟΥ Αρ.28 Συντάγματος : Δ.Σ.Λ. : αναπόσπαστο τμήμα εσωτερικού δικαίου. Έτσι αχρηστεύονται διατάξεις του Κ.Ι.Ν.Δ. Ισχύουν όμως ακόμα διατάξεις του εθνικού δικαίου συμπληρώνοντας τη Σύμβαση, όπως: Α. νόμιμος λόγος ευθύνης προσώπων που δικαιούνται να περιορίσουν την ευθύνη τους (αρ.84 και 106 2 Κ.Ι.Ν.Δ.) Β. Στις περιπτώσεις του αρ.15,παρ.5, που δεν καλύπτονται από Σύμβαση (αερόστρωμνα σκάφη -5 ος τίτλος του Κ.Ι.Ν.Δ., πλωτές εξέδρες ούτε Δ.Σ.Λ. ούτε Κ.Ι.Ν.Δ.) Ορισμένες διατάξεις της Συμβάσεως παραπέμπουν ευθέως σε εθνικό δίκαιο, όπως : Α. αρ.10 3 Δ.Σ.Λ.: κανόνες διαδικασίας για περιορισμό ευθύνης χωρίς σύσταση κεφαλαίου εφαρμόζεται η εθνική νομοθεσία κράτους μέλους στο οποίο έχει εγερθεί η αγωγή (Ελλάδα : αρ.90 επόμ. Κ.Ι.Ν.Δ.) Β. αρ.14 Δ.Σ.Λ.: κανόνες διαδικασίας με σύσταση κεφαλαίου, διανομή κεφαλαίου εφαρμόζεται η εθνική νομοθεσία κράτους-μέλους στο οποίο έχει συσταθεί το κεφάλαιο (Ελλάδα : αρ.90 επόμ. Κ.Ι.Ν.Δ.) 12/1/2010 13

Γενικά: Διεύρυνση του κύκλου των προσώπων που δικαιούνται να επικαλεσθούν περιορισμό της ευθύνης τους Νέα φιλοσοφία Σύμβασης : επέκταση του δικαιώματος του περιορισμού της ευθύνης σε όλα τα πρόσωπα που αντιμετωπίζουν από κοινού τους θαλάσσιους κινδύνους ΚΙΝΔ : παρέχει δικαίωμα περιορισμού ευθύνης μόνο στον πλοιοκτήτη (άρ.85) και στον εφοπλιστή (άρ.105 τελ. ) 12/1/2010 14

ΣΥΝΟΠΤΙΚΑ, βάσει του αρ.1, τα πρόσωπα που δικαιούνται σύμφωνα με τη Σύμβαση του Λονδίνου του 1976 να περιορίσουν την ευθύνη τους, είναι : 1) Ο πλοιοκτήτης θαλασσοπλοούντος πλοίου (αρ.1 1 προσδιορισμός του όρου σε άρ.1 2 ) 2) Πρόσωπα που παρέχουν υπηρεσίες επιθαλάσσιας αρωγής (άρ.1 1 προσδιορισμός του όρου σε άρ.1 3 συνδ. με άρ.2 1 περ. δ,ε,στ) 3) Οποιαδήποτε πρόσωπα για πράξεις, παραλείψεις και πταίσματα γενικώς, για τα οποία ευθύνεται ο πλοιοκτήτης ή ο θαλάσσιος αρωγός (άρ.1 4) 4) Ο ασφαλιστής ευθύνης για απαιτήσεις που υπόκεινται σε περιορισμό σύμφωνα με τους κανόνες της Σύμβασης αυτής στην ίδια έκταση με τον ασφαλισμένο (άρ.1 6 ) ΚαινοτομίαΣύμβασης! 12/1/2010 15

ΑΝΑΛΥΤΙΚΟΤΕΡΑ: 1. «Ο πλοιοκτήτης» :Προσδιορισμός του περιεχομένου του όρου στο άρ.1 2 i) Ο πλοιοκτήτης με την έννοια που του αποδίδεται κατά το ελληνικό δίκαιο ii) Ο ιδιοκτήτης θαλασσοπλοούντος πλοίου ο κύριος του πλοίου (Η ευθύνη του κυρίου του πλοίου θεμελιώνεται στο άρ.106 2 ΚΙΝΔ) iii) Ο ναυλωτής θαλασσοπλοούντος πλοίου αφορά σε κάθε μορφή ναύλωσης (κατά ταξίδι, χρονοναύλωση κλπ.) Ως προς τη μερική ναύλωση ; Οι προτιμήσεις κλίνουν στο να επιτρέπεται ΚΑΙ ΣΤΟ ΜΕΡΙΚΟ ΝΑΥΛΩΤΗ να περιορίσει την ευθύνη του σα να επρόκειτο για ολική ναύλωση Διατηρείται έτσι η δυνατότητα περιορισμού της ευθύνης μεγαλύτερη ανταπόκριση και προς το σκοπό της Σύμβασης iv) Ο εφοπλιστής θαλασσοπλοούντος πλοίου v) Ο διαχειριστής θαλασσοπλοούντος πλοίου 12/1/2010 16

2. Πρόσωπα που παρέχουν υπηρεσίες επιθαλάσσιας αρωγής : Προσδιορισμός του περιεχομένου του όρου στο άρ.1 3 : Το πρόσωπο εκείνο που παρέχει υπηρεσίες που συνδέονται άμεσα με «επιχειρήσεις» θαλάσσιας αρωγής. Μεταξύ αυτών, περιλαμβάνονται και οι επιχειρήσεις που αναφέρονται στο άρ.2 1 περ. δ,ε,στ Ο όρος«επιχειρήσεις» εδώ σημαίνει εργασίες αρωγής ή διασώσεως από κάθε πρόσωπο και όχι τις επιχειρήσεις φορείς που παρέχουν τις υπηρεσίες αυτές. Βάσει των διατάξεων του άρ.2 1 περ. δ,ε,στ, πρόκειται για επιχειρήσεις που μεριμνούν για απομάκρυνση ναυαγίων και φορτίου και για εξουδετέρωση επιβλαβών συνεπειών του πλοίου και του φορτίου, για επιχειρήσεις δηλ. ναυαγιαιρέσεως, καθώς επίσης και για τα μέτρα προς αποτροπή ή μείωση της ζημίας τα οποία λήφθηκαν όχι από τον ίδιο το θαλάσσιο αρωγό αλλά από πρόσωπα για τα οποία ο κύριος υπεύθυνος θα μπορούσε να περιορίσει την ευθύνη του. 3. Αρ.1 4 - Οποιοδήποτε πρόσωπο για πράξεις, παραλείψεις και πταίσματα γενικώς, των οποίων ευθύνεται ο πλοιοκτήτης ή ο θαλάσσιος αρωγός 12/1/2010 17

Προϋποθέσεις του δικαιώματος του περιορισμού της ευθύνης για τα πρόσωπα αυτά : i) Σχέση παροχής εξαρτημένης εργασίας (π.χ. πλοίαρχος, μέλη πληρώματος πλοίου, εργάτες που προσφέρουν τις υπηρεσίες τους στην ξηρά κλπ.) ή ανεξάρτητων υπηρεσιών μεταξύ, αφενός του πλοιοκτήτη ή του θαλάσσιου αρωγού και, αφετέρου, των προσώπων που αυτοί χρησιμοποιούν. ii) Ευθύνη του πλοιοκτήτη ή του θαλάσσιου αρωγού για τις υπαίτιες πράξεις ή παραλείψεις των προσώπων που αυτοί χρησιμοποιούν 4. Άρ.1 6 Ο ασφαλιστής ευθύνης για απαιτήσεις που υπόκεινται σε περιορισμό σύμφωνα με τους κανόνες της Σύμβασης αυτής. Δικαίωμα περιορισμού της ευθύνης του ασφαλιστή στην ίδια έκταση με τον ασφαλισμένο Προϋπόθεση : Η εθνική νομοθεσία του κράτους - μέλους όπου εφαρμόζεται η Σύμβαση πρέπει να αναγνωρίζει ευθεία αγωγή του ζημιωθέντος κατά του ασφαλιστή της αστικής ευθύνης, πράγμα το οποίο συμβαίνει επί υποχρεωτικής ασφαλίσεως της αστικής ευθύνης. 12/1/2010 18

Συμπεριφορά που αποκλείει το δικαίωμα του περιορισμού της ευθύνης Άρ. 4 Επαναφέρει τον περιορισμό της ευθύνης ως κανόνα και τον αποκλεισμό της ως εξαίρεση Προϋποθέσεις αποκλεισμού του δικαιώματος α) Απώλεια β) Ως αποτέλεσμα πράξης ή παράλειψης προσώπου που υπέχει ευθύνη γ) i) Με πρόθεση πρόκλησης (άμεσος δόλος) της απώλειας ή ii) επίδειξη αδιαφορίας με γνώση ότι θα επακολουθήσει πιθανά η απώλεια αυτή (ενσυνείδητη αμέλεια) Το βάρος της επικλήσεως και αποδείξεως τηςυπαίτιαςσυμπεριφοράς του άρ.4 ο ζημιωθείς ενάγων Κανόνας : ο περιορισμός της ευθύνης (δυσχερής η διαπίστωση και απόδειξη της συνδρομής του πταίσματος από τον ζημιωθέντα) Φιλοσοφία του νέου συστήματος περιορισμού της ευθύνης όρια περιορισμού σχεδόν αδιάσπαστα εύνοια θαλάσσιου επιχειρηματία 12/1/2010 19

Απαιτήσεις που υπόκεινται σε περιορισμό (Αρ. 2) Γενικά: Μετάθεση του κέντρου βάρους πλέον από τα πρόσωπα σε απαιτήσεις Αντικείμενο περιορισμού της ευθύνης : Οι απαιτήσεις Απαιτήσεις που προέρχονται από οποιαδήποτε βάση ευθύνης Δίκαιο της Συμβάσεως για τον περιορισμό της ευθύνης ΕΝΔΟΤΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ Δυνατότητα παραίτησης του υπεύθυνου οφειλέτη από το δικαίωμα περιορισμού της ευθύνης του ΠΡΟΣΟΧΗ! : Απαγόρευση επέκτασης του δικαιώματος του περιορισμού με συμφωνία των μερών σε άλλες περιπτώσεις εκτός από τις προβλεπόμενες στο άρ.2 Περιορισμός μόνο με διάταξη νόμου Προστασία δανειστών 12/1/2010 20

Οι κατ ιδίαν απαιτήσεις που υπόκεινται σε περιορισμό 1) Αρ. 2 1 περ.α Απαιτήσεις για απώλεια ζωής ή σωματικές βλάβες και απαιτήσεις για περιουσιακές ζημίες α. Απαιτήσεις για προσωπικές ζημίες (απώλεια ζωής ή σωματικές βλάβες) π.χ. επιβάτες πλοίου, φορτωτές, στοιβαστές κλπ. ΕΞΑΙΡΟΥΝΤΑΙ : Άρ.3 περ. α, β β. Απαιτήσεις για περιουσιακές ζημίες (απώλεια ή ζημία σε πράγματα) γ. Απαιτήσεις για κάθε άλλη απώλεια που προήλθε ως συνέπεια των προηγούμενων περιπτώσεων Απαιτήσεις για περαιτέρω ζημίες που είναι επακόλουθο ζημιών σε πρόσωπα (π.χ. ο θάνατος επακολουθεί τραυματισμό, οι περιουσιακές ζημίες που ακολουθούν το θάνατο ή έναν τραυματισμό), καθώς και περιουσιακών ζημιών (π.χ. οι απαιτήσεις για αποκατάσταση διαφυγόντος κέρδους κλπ.) 12/1/2010 21

Προϋποθέσεις : (απαιτούνται διαζευκτικώς) i)η ζημία από την οποία γεννήθηκε η απαίτηση να συνέβη ΕΠΙ του πλοίου ή ii)η ζημία να τελεί σε άμεση σχέση με την εκμετάλλευση τουπλοίουήμετις επιχειρήσεις θαλάσσιας αρωγής 2) Αρ. 2 1 περ.β Απαιτήσεις για ζημίες από καθυστέρηση επί θαλάσσιας μεταφοράς φορτίου, επιβατών ή των αποσκευών τους Η νομικήβάσητης ευθύνης θαλάσσιου μεταφορέα για ζημιές από καθυστέρηση, προσδιορίζεται στο ελληνικό δίκαιο ανάλογα με το είδος της μεταφοράς : Α. Μεταφορά πραγμάτων δια θαλάσσης πραγματοποιείται με : i) Σύμβαση ναύλωσης : άρ. 134 4 ΚΙΝΔ - Ευθύνη του εκναυλωτή για κάθε ζημία από «υπαίτια χρονοτριβή» που πραγματοποιείται «κατά τον απόπλουν, διαρκούντος του πλου είτε κατά την εκφόρτωση» Υπάρχει επομένως πεδίο για περιορισμό της ευθύνης ii) Σύμβαση μεταφοράς πραγμάτων : Κανόνες Χάγης-Βίσμπυ - Δεν προβλέπουν ευθύνη του θαλάσσιου μεταφορέα για ζημία από καθυστέρηση Δεν υπάρχει πεδίο για περιορισμό της ευθύνης 12/1/2010 22

Β. Σύμβαση μεταφοράς επιβατών i) Εθνική : άρ.180 ΚΙΝΔ προβλέπει ορισμένα δικαιώματα του επιβάτη σε περίπτωση επιβραδύνσεως του πλου αλλά και δικαίωμα προς αποζημίωση για παρατεινόμενη επιβράδυνση Υπάρχει πεδίο για περιορισμό ευθύνης ii) Διεθνής : Δ.Σ. Αθηνών δεν προβλέπει ευθύνη του μεταφορέα για ζημία από καθυστέρηση δεν υπάρχει πεδίο για περιορισμό της ευθύνης από καθυστέρηση 3. Άρ.2 1 περ.γ Οι απαιτήσεις να παράγονται από παράβαση δικαιωμάτων που δεν έχουν συμβατική βάση Στο ελληνικό δίκαιο : Θεμελίωση ευθύνης σε 914 Α.Κ. Πεδίογια περιορισμό ευθύνης Μέχρι σήμερα δεν έχει εμφανισθεί περίπτωση εφαρμογής του 12/1/2010 23

4. Άρ. 2 1 περ.δ οποιαδήποτε πράγματα ακόμα και πράγματα που περιλαμβάνονται στο φορτίο 5. Άρ.2 1 περ.ε περ.ε ( περ.δ) : Εδώ καλύπτονται απαιτήσεις από ενέργειες -που αφορούν ΑΥΤΟΤΕΛΩΣ το φορτίο - όταν το πλοίο ΔΕΝ αντιμετώπισε κίνδυνο Σύμφωνα με το ελληνικό δίκαιο, από τις ενέργειες των περ. δ καιε παράγεται ευθύνη από το ν. 2881/2001 για «Ρύθμιση θεμάτων ανέλκυσης ναυαγίων και άλλες διατάξεις» από τα αρ. 197 και 198 3 ΚΔΝΔ Τίθεται πεδίο για περιορισμό της ευθύνης 12/1/2010 24

6. Άρ.2 1 περ.στ Περιορισμένο πεδίο εφαρμογής Στο ελληνικό δίκαιο η ευθύνη εδώ θεμελιώνεται στους θεσμούς της διοίκησης αλλοτρίων (730 επόμ. Α.Κ.) και του αδικαιολόγητου πλουτισμού (904 επόμ. Α.Κ.) Άρ.2 2 εδ.α - Αναγωγή και υποκατάσταση Άρ.5 Συμψηφισμός αντίθετων απαιτήσεων 12/1/2010 25

Απαιτήσεις που εξαιρούνται από τον περιορισμό (Άρ.3) 1. Απαιτήσεις του άρ.2 2 εδ.β («βάσει σύμβασης») σε συνδυασμό με άρ.2 1 περ.δ,ε,στ («βάσει σύμβασης») 2. Άρ. 3 περ.α Απαιτήσεις για επιθαλάσσια αρωγή (π.χ. η αμοιβήτουαρωγού) Απαιτήσεις για συνεισφορά σε γενική αβαρία Αβαρία: Ζημία ή έκτακτη δαπάνη του φορτίου, του πλοίου ή και των δύο που προκαλείται με πράξη του πλοιάρχου ή κατ εντολή του με σκοπό και αποτέλεσμα να διασωθεί το πλοίο και το υπόλοιπο φορτίο από θαλάσσιο κίνδυνο που τα απειλεί ήδη (βλ. και 219 Κ.Ι.Ν.Δ.) 3. Άρ.3 περ.β Απαιτήσεις για ζημίες από πετρελαϊκή ρύπανση εξαιρούνται γιατί υπόκεινται σε περιορισμό της ευθύνης με βάση την ειδική Σύμβαση του 1969 «για την αστική ευθύνη για ζημία από ρύπανση πετρελαίου» 12/1/2010 26

4. Άρ. 3 περ. γ και δ Απαιτήσεις για ζημίες από πυρηνική ενέργεια Η Ελλάδα δεν έχει κυρώσει τη Δ.Σ. του 1971 για τη μεταφορά πυρηνικού υλικού και δεν διαθέτει ειδικές σχετικές εθνικές διατάξεις επικρατεί η άποψη ότι δεν χωρεί περιορισμός της ευθύνης (η μεταφορά πυρηνικού υλικού συνεπάγεται σοβαρότατους κινδύνους) 5. Άρ.3 περ.ε Προϋποθέσεις (απαιτούνται διαζευκτικώς) : α) Η νομοθεσία, η οποία διέπει τη σύμβαση παροχής υπηρεσιών μεταξύ πλοιοκτήτη ή θαλάσσιου αρωγού και των υπαλλήλων τους να μην επιτρέπει τον περιορισμό της ευθύνης του εργοδότη σχετικά με τις απαιτήσεις αυτές ή β) Η νομοθεσία να επιτρέπει να περιορίσουν την ευθύνη τους αλλά με υψηλότεραόριαπεριορισμούαπό αυτά που προβλέπει το άρ. 6 της Σύμβασης OΧΙ για απαιτήσεις ανεξάρτητων επαγγελματιών Συναφής διάταξη του ελληνικού δικαίου : άρ. 87 2 ΚΙΝΔ 12/1/2010 27

Καθορισμός των ορίων της ευθύνης Βάση του υπολογισμού : Η ολική χωρητικότητα του πλοίου (σε αντίθεση με την πραγματική αξία του πλοίου των προηγούμενων ΔΣ) Ο αριθμός των μονάδων ολικής χωρητικότητας πολλαπλασιάζεται με ορισμένο αριθμό νομισματικών μονάδων έναν αριθμό που ποικίλλει ανάλογα με τις μονάδες χωρητικότητας του πλοίου και την κατηγορία των απαιτήσεων. Παλαιότερα μονάδα υπολογισμού : το χρυσό φράγκo (poincaré) Για όσα κράτη μέλη συμμετέχουν στο ΔΝΤ -η Ελλάδα συμμετέχει- το χρυσό φράγκο έχει αντικατασταθεί με το Ειδικό Τραβηκτικό Δικαίωμα (SDR) το οποίο μετατρέπεται στο εκάστοτε εθνικό νόμισμα την ημερομηνία που καθορίζεται στη Σύμβαση.(αρ.8 παρ.1) 12/1/2010 28

Η έκταση του περιορισμού της ευθύνης Τα όρια της ευθύνης ΓΕΝΙΚΑ ΟΡΙΑ (αρ.6 1) Καθορίζονται με βάση: α)την ολική χωρητικότητα του πλοίου β)το είδος της περιοριζόμενης απαίτησης Απαιτήσεις από απώλεια ζωής και από σωματικές βλάβες προσώπων που βρίσκονται στο πλοίο εκτός επιβατών. -333.000 ΕΤΔ για πλοία ολικής χωρητικότητας μέχρι 500 κόρους -501 ΕΤΔ επιπλέον για κάθε κόρο από 501 έως 3.000 κόρους -333 ΕΤΔ επιπλέον για κάθε κόρο από 3.001 έως 30.0000 κόρους -250 ΕΤΔ επιπλέον για κάθε κόρο από 30.001 έως 70.000 κόρους -167 ΕΤΔ επιπλέον για κάθε κόρο πάνω από 70.000 κόρους 12/1/2010 29

Απαιτήσεις από οποιαδήποτε άλλη ζημία -167.000 ΕΤΔ για πλοία ολικής χωρητικότητας μέχρι 500 κόρους -167 ΕΤΔ επιπλέον για κάθε κόρο από 501 έως 30.000 κόρους -125 ΕΤΔ επιπλέον για κάθε κόρο από 30.001 έως 70.000 κόρους -83 ΕΤΔ επιπλέον για κάθε κόρο πάνω από 70.000 κόρους Απαιτήσεις που στρέφονται κατά του θαλάσσιου αρωγού εφόσον τις υπηρεσίες : α)δεν τις παρέχει από πλοίο πχ. ομάδα διασώσεως που διαθέτει ελικόπτερα β)τις παρέχει αποκλειστικά πάνω στο πλοίο για το οποίο ή σε σχέση με το οποίο προσήλθε να τις παράσχει Τα όρια του περιορισμού της ευθύνης ορίζονται με βάση μια σταθερή, πλασματική χωρητικότητα αυτή των 1500 κόρων (αρ.6 παρ. 4). 12/1/2010 30

ΕΙΔΙΚΑ ΟΡΙΑ (αρ.7) Καθορίζονται με βάση τον αριθμό των επιβατών που επιτρέπεται να μεταφέρει το πλοίο σύμφωνα με το πιστοποιητικό του. Απαιτήσεις από απώλεια ζωής και σωματικές βλάβες επιβατών (έννοια επιβάτη αρ.7 2) - Το όριο ευθύνης είναι 46.666 ΕΤΔ επί τον αριθμό των επιβατών που επιτρέπεται να μεταφέρει το πλοίο. Σε καμία περίπτωση το ποσό αυτό δεν μπορεί να υπερβαίνει τα 25.000.000 ΕΤΔ. Πρωτόκολλο 1996 (σε ισχύ από Μάιο 2004) Η Ελλάδα δεν το έχει κυρώσει. Αυξάνονται τα προβλεπόμενα στην ΔΣ του 1976 ποσά. Προβλέπεται αναπροσαρμογή των ορίων μέσω μιας διαδικασίας «σιωπηρής αποδοχής» από τα συμβαλλόμενα κράτη. 12/1/2010 31

Καινοτομία της Συμβάσεως η ομαδοποίηση των απαιτήσεων κατά συγκεκριμένο περιστατικό(αρ.9) Τα όρια του περιορισμού ισχύουν για τις απαιτήσεις που γεννώνται από το ίδιο περιστατικό. Στη διάρκεια ενός ταξιδιού μπορούν να συμβούν περισσότερα περιστατικά και η ευθύνη ανανεώνεται αντίστοιχα κάθε φορά. Αντιμετωπίζεται αυτοτελώς για κάθε περιστατικό. Σε αντίθεση με το παλαιότερο σύστημα όπου ο περιορισμός της ευθύνης λειτουργούσε κατά ταξίδι. 12/1/2010 32

ΤΡΟΠΟΙ ΠΕΡΙΟΡΙΣΜΟΥ ΧΩΡΙΣ ΣΥΣΤΑΣΗ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ Αρ.10 και 12 ΔΣ 1976,αρ.90-104 ΚΙΝΔ Απλούστερος τρόπος περιορισμού της ευθύνης Προτιμάται για μια απαίτηση ή για περισσότερες με μέγεθος γνωστό και αναμφισβήτητο Διατίθεται στους δανειστές όλη η περιουσία μέχρι το ανώτατο όριο περιορισμού της ευθύνης ΜΕ ΣΥΣΤΑΣΗ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ Αρ.11-14 ΔΣ 1976, αρ.90 επ. ΚΙΝΔ, π.δ. 666/1982 για «ίδρυση, διαχείριση και κατανομή κεφαλαίου περιορισμού της αστικής ευθύνης του πλοιοκτήτη για ζημίες από ρύπανση από πετρέλαιο» Πολύπλοκη, δαπανηρή, χρονοβόρα διαδικασία Προτιμάται για περισσότερες απαιτήσεις Συστήνεται κεφάλαιο περιορισμού στο ύψος του συνολικού ποσού των απαιτήσεων που συνιστά αυτοτελές τμήμα της περιουσίας του οφειλέτη στο οποίο συγκεντρώνεται η οφειλή (πραγματοπαγής περιορισμός της ευθύνης) 12/1/2010 33

ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ: ΧΩΡΙΣ ΣΥΣΤΑΣΗ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ ΜΕ ΣΥΣΤΑΣΗ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ Δήλωση περιορισμού της ευθύνης (90 Κ.Ι.Ν.Δ) Γραμ. Μονομ. Πρωτοδ. του τόπου εγέρσεως της αγωγής Σύνταξη εκθέσεως Διορίζεται εισηγητής δικαστής και εκκαθαριστής (92 Κ.Ι.Ν.Δ.) Σύσταση κεφαλαίου (άρ.11) με δημόσια κατάθεση του χρηματικού ποσού με παροχή ασφάλειας που κατατίθεται δημοσίως και για την επάρκειά της αποφασίζει το Μονομ. Πρωτοδ. Εισηγητής δικαστής ελέγχει τη νόμιμη σύσταση του κεφαλαίου (αρ.8 π.δ. 666/1982) Εκκαθαριστής καλεί τους δανειστές να αναγγείλουν τις απαιτήσεις τους σε ορισμένη προθεσμία (93 Κ.Ι.Ν.Δ.) προβαίνει σε επαλήθευση των απαιτήσεων που αναγγέλθηκαν (96-99 Κ.Ι.Ν.Δ.) Εισηγητής δικαστής : καταρτίζει πίνακα κατατάξεως Περάτωση διαδικασίας με διαπίστωση του παθητικού, του σχετικού με το περιστατικό που παρήγαγε την ευθύνη Δε γίνεται διανομή αφού δεν υπάρχουν κατατεθειμένα χρήματα Εισηγητής δικαστής : καταρτίζει πίνακα διανομής Δημιουργία 3 κατηγοριών απαιτήσεων με διαφορετική μεταχείριση βάσει άρ.6 1,7 Διανομή κεφαλαίου με καταβολή του ποσού που αναλογεί σε κάθε δανειστή απόσβεση της σχετικής απαίτησης (άρ.26 π.δ.666/1982) Δικαίωμα υποκατάστασης (αρ.12 2-4) 12/1/2010 34

ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ ΧΩΡΙΣ ΣΥΣΤΑΣΗ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ Συλλογική διαδικασία επαληθεύσεως των απαιτήσεων Ημιτελής αφού δεν επέρχεται ικανοποίηση Μη αναστολή των ατομικών διώξεων του δανειστή απόκτηση ξεχωριστού εκτελεστού τίτλου Κάθε δανειστής επιδιώκει ατομικώς την ικανοποίηση της απαίτησής του ΜΕ ΣΥΣΤΑΣΗ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ Συλλογική διαδικασία που καταλήγει στην απόσβεση της απαίτησης κάθε δανειστή Απαγόρευση ή αρση των ατομικών διώξεων του οφειλέτη (άρ.13) Αποκλειστικό δικαίωμα των δανειστών για συμμετοχή στην εκκαθάριση του κεφαλαίου επί ίσοις όροις Αποδέσμευση κάθε πλοίου ή περιουσιακού στοιχείου που είχε κατασχεθεί ή ασφάλειας που είχε παρασχεθεί (άρ. 13 2) 12/1/2010 35

Δ.Σ.ΛΟΝΔΙΝΟΥ 1976 ΣΥΝΟΛΙΚΟΣ ΠΕΡΙΟΡΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΕΥΘΥΝΗΣ Δ.Σ.ΑΘΗΝΩΝ - ΚΑΝΟΝΕΣ ΧΑΓΗΣ- ΒΙΣΜΠΥ ΑΤΟΜΙΚΟΣ ΠΕΡΙΟΡΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΕΥΘΥΝΗΣ ΤΟΥ ΜΕΤΑΦΟΡΕΑ 1) Θεσμός χρονικά προγενέστερος 1) Θεσμός που εμφανίσθηκε με την ανάπτυξη της τακτικής θαλάσσιας μεταφοράς 2) Προνόμιο κάθε προσώπου που σχετίζεται με την εκμετάλλευση του πλοίου 3) Αφορά στις σχέσεις του υπεύθυνου προσώπου με οποιοδήποτε πρόσωπο για απαιτήσεις από ζημία που συνδέονται με την εκμετάλλευση του πλοίου ανεξάρτητα από τη βάση της ευθύνης 4) Αφορά τη ζημία που πηγάζει από το ίδιο περιστατικό 5)Ενεργοποιείται σε δεύτερο επίπεδο και επικουρικώς, ιδίως όταν λαμβάνει χώρα ναυτικό ατύχημα 2) Προνόμιο ΜΟΝΟ του μεταφορέα 3) Αφορά στις σχέσεις του μεταφορέα με κάθε αντισυμβαλλόμενό του επιβάτη ή φορτωτή ΞΕΧΩΡΙΣΤΑ 4) Αφορά μόνο τη ζημία που προκαλείται κατά την εκτέλεση της σύμβασης μεταφοράς 5) Ενεργοποιείται για μεμονωμένες αξιώσεις ή περιορισμένο αριθμό αξιώσεων 6) Καλύπτει μόνο ναυτικές απαιτήσεις 6) Απαντάται στα περισσότερα είδη μεταφοράς (π.χ. και σε αεροπορική μεταφ.επιβατών/εμπορευμ., σιδηροδρομική, οδική) Παρατήρηση : Το ποσό του συνολικού περιορισμού μπορεί να είναι τελικά μικρότερο από το άθροισμα των ποσών που προκύπτουν από τα ατομικά όρια αποζημίωσης - Συμφέρον του υπεύθυνου προσώπου να επιλέξει το συνολικό περιορισμό. 12/1/2010 36

12/1/2010 37

Βιβλιογραφία 1) Α. Κιάντου - Παμπούκη : Ναυτικό Δίκαιο Τόμος Β Ο περιορισμός της ευθύνης για ναυτικές απαιτήσεις- Έκδοση 2005 2) Λία Ι. Αθανασίου : Η προβληματική του συνολικού περιορισμού της ευθύνης για ναυτικές απαιτήσεις - Έκδοση 2005 3) Κ.Ι.Ν.Δ. 12/1/2010 38