1.5 Xαρακτηριστικά γνωρίσματα της πρακτικής εργασίας Στην παράγραφο αυτή θα παρουσιάσουμε τον χάρτη της πρακτικής εργασίας των Millar et al. (1998, 1999, 2002) Το εργαλείο αυτό μας επιτρέπει να περιγράψουμε το σύνολο των χαρακτηριστικών μιας πρακτικής εργασίας. Αυτό μας επιτρέπει να συζητήσουμε θέματα που σχετίζονται με την αποτελεσματικότητα της πρακτικής εργασίας, για παράδειγμα, αν μια πρακτική εργασία δεν είναι τόσο αποτελεσματική όσο θα θέλαμε μεταβάλλουμε κάποιο από τα χαρακτηριστικά της γνωρίσματα, μετράμε την νέα αποτελεσματικότητα και αποφασίζουμε κατάλληλα. Ο χάρτης της πρακτικής εργασίας βασίζεται στην αντίληψη ότι ο θεμελιώδης σκοπός της πρακτικής εργασίας είναι να συνδέσει τον κόσμο των πραγματικών αντικειμένων και παρατηρησίμων πραγμάτων με τον κόσμο των ιδεών. Το εργαλείο αυτό διαφοροποιείται σε αυτό το σημείο από άλλες ταξινομήσεις της πρακτικής εργασίας που συναντώνται στη βιβλιογραφία. Αυτός, εξάλλου, ήταν και ο λόγος επιλογής του για τις ανάγκες της παρούσης έρευνας. Το προφίλ της πρακτικής εργασίας περιλαμβάνει: A. Τους στόχους της B. Τα χαρακτηριστικά του σχεδίου της Οι στόχοι μια πρακτικής εργασίας διακρίνονται σε στόχους περιεχομένου και στόχους διαδικασιών. Οι στόχοι αυτοί διακρίνονται παραπέρα σε πολλούς ειδικούς στόχους όπως φαίνεται στον Πίνακα 4.
Πίνακας 1 Σκοποί της πρακτικής εργασίας Να βοηθήσει τους μαθητές να (επιλέξατε ένα ή περισσότερα κουτιά) περιεχόμενο Να αναγνωρίσουν αντικείμενα και φαινόμενα και να εξοικειωθούν με αυτά. Να μάθουν ένα γεγονός (ή γεγονότα) Να μάθουν μια έννοια Να μάθουν μια σχέση Διαδικασίες Να μάθουν μια θεωρία/ένα μοντέλο Να μάθουν να χειρίζονται ένα στάνταρ εργαστηριακό όργανο ή συσκευή Να μάθουν πως να εκτελούν μια στάνταρ διαδικασία Να μάθουν πώς να σχεδιάσουν μια έρευνα για να απαντήσουν σε ένα συγκεκριμένο ερώτημα ή να λύσουν ένα πρόβλημα Να μάθουν πώς να επεξεργάζονται πειραματικά δεδομένα Να μάθουν πώς να χρησιμοποιούν δεδομένα για να υποστηρίξουν ένα συμπέρασμα Να μάθουν πώς να δημοσιεύουν τα αποτελέσματα της πρακτικής εργασίας Στο Πίνακα 4 παρουσιάζεται μια κωδικοποίηση των σκοπών της πρακτικής εργασίας Τα χαρακτηριστικά του σχεδίου της πρακτικής εργασίας, περιλαμβάνουν: 1) Τη λογική δομή της πρακτικής εργασίας 2) Το επίπεδο και τη φύση της εμπλοκής των μαθητών 3) Το πλαίσιο της πρακτικής εργασίας
Η λογική δομή της πρακτικής εργασίας περιλαμβάνει: 1) Τι αναμένεται να κάνουν οι μαθητές με τα αντικείμενα και τα παρατηρήσιμα 2) Τι αναμένεται να κάνουν οι μαθητές με τις ιδέες 3) Η πρακτική εργασία κατευθύνεται από τα αντικείμενα ή τις ιδέες; Η κατηγορία τι αναμένεται να κάνουν οι μαθητές με τα αντικείμενα και τα παρατηρήσιμα περιλαμβάνει πολλούς ειδικούς στόχους όπως φαίνεται στον Πίνακα 5. Πίνακας 2 Τι αναμένεται να κάνουν οι μαθητές με τα αντικείμενα και τα παρατηρήσιμα Τι αναμένεται να κάνουν οι μαθητές με τα αντικείμενα και τα παρατηρήσιμα (επιλέξατε ένα ή περισσότερα κουτιά) Να χρησιμοποιήσουν ένα όργανο παρατήρησης ή μέτρησης.. ένα μηχάνημα ή διάταξη του εργαστηρίου Να εκτελέσουν μια εργαστηριακή διαδικασία Να παρουσιάσουν ή να εκθέσουν ένα αντικείμενο Να κατασκευάσουν ένα αντικείμενο ένα υλικό Να προκαλέσουν Να παρατηρήσουν ένα φαινόμενο ένα αντικείμενο ένα υλικό ένα γεγονός μια φυσική ποσότητα (μια μεταβλητή)
Στον πίνακα 5 αναγράφεται μια κωδικοποίηση του τι αναμένεται να κάνουν οι μαθητές με τα αντικείμενα και τα παρατηρήσιμα. Η κατηγορία τι αναμένεται να κάνουν οι μαθητές με τις ιδέες περιλαμβάνει πολλούς ειδικούς στόχους όπως φαίνεται στον Πίνακα 6.
Πίνακας 3 Τι αναμένεται να κάνουν οι μαθητές με τις ιδέες Τι αναμένεται να κάνουν οι μαθητές με τις ιδέες (επιλέξατε ένα ή περισσότερα κουτιά) Να παρουσιάσουν παρατηρήσεις. Να αναγνωρίσουν κανονικότητες Να διερευνήσουν σχέσεις μεταξύ αντικειμένων φυσικών ποσοτήτων (μεταβλητών) αντικειμένων και φυσικών ποσοτήτων (μεταβλητές) Να εφεύρουν (ή να ανακαλύψουν) μια νέα έννοια (μια φυσική ποσότητα, ή μια οντότητα) Να καθορίσουν την τιμή μιας φυσικής ποσότητας η οποία δεν είναι κατευθείαν μετρήσιμη Να ελέγξουν μια πρόβλεψη προερχόμενη από εικασία προερχόμενη από νόμο προερχόμενη από θεωρία (ή μοντέλο βασιζόμενο σε ένα θεωρητικό πλαίσιο) Να εξηγήσουν παρατηρήσεις σε σχέση με μια εικασία σε σχέση με ένα νόμο σε σχέση με μια δεδομένη θεωρία (ή μοντέλο) Να επιλέξουν μεταξύ δύο (ή περισσοτέρων) δεδομένων εξηγήσεων Στον Πίνακα 6 αναγράφεται μια κωδικοποίηση του τι αναμένεται να κάνουν οι μαθητές με τις ιδέες.
Η κατηγορία η πρακτική εργασία κατευθύνεται από τα αντικείμενα ή τις ιδέες περιλαμβάνει τις υποκατηγορίες που φαίνονται στον Πίνακα 7: Πίνακας 4 Η πρακτική εργασία κατευθύνεται από τα αντικείμενα ή τις ιδέες; Κατευθύνουν τα αντικείμενα- ή οι ιδέες; (επιλέξατε ένα ή περισσότερα κουτιά) Αυτό που οι μαθητές αναμένεται να κάνουν με τις ιδέες προκύπτει από αυτό που πρέπει να κάνουν με τα αντικείμενα.. Αυτό που οι μαθητές αναμένεται να κάνουν με τα αντικείμενα προκύπτει από αυτό που πρέπει να κάνουν με τις ιδέες Δεν υπάρχει καθαρή σχέση ανάμεσα σε αυτό που οι μαθητές αναμένεται να κάνουν με τα αντικείμενα και με τις ιδέες Στον Πίνακα 7 αναγράφεται μια κωδικοποίηση της κατηγορίας η πρακτική εργασία κατευθύνεται από τα αντικείμενα ή τις ιδέες; Η κατηγορία το επίπεδο και η φύση της εμπλοκής των μαθητών περιλαμβάνει τις υποκατηγορίες που φαίνονται στον Πίνακα 8.
Πίνακας 5 Το επίπεδο και η φύση της εμπλοκής των μαθητών Βαθμός ανοικτότητας/κλειστότητας σειρά Επιλέξατε ένα κουτί στην κάθε Όψη της πρακτικής εργασίας αποφασιζόμενη από το διδάσκοντα αποφασιζόμενη με συζήτηση αποφασιζόμενη από τους μαθητές Το ερώτημα που θα απαντηθεί Ο εξοπλισμός που θα χρησιμοποιηθεί Η διαδικασία που θα ακολουθηθεί Οι μέθοδοι χειρισμού των δεδομένων που θα συλλεχθούν Η ερμηνεία των αποτελεσμάτων Η φύση της εμπλοκής των μαθητών κουτί Επιλέξατε ένα Επιδεικνύεται από το διδάσκοντα οι μαθητές παρατηρούν Επιδεικνύεται από το διδάσκοντα Οι μαθητές παρατηρούν και βοηθούν σύμφωνα με τις οδηγίες Εκτελείται από τους μαθητές σε μικρές ομάδες Εκτελείται από τον κάθε μαθητή Στον Πίνακα 8 αναγράφεται μια κωδικοποίηση της κατηγορίας το επίπεδο και η φύση της εμπλοκής των μαθητών. Η κατηγορία το πλαίσιο της πρακτικής εργασίας περιλαμβάνει τις υποκατηγορίες: 1) Διάρκεια της πρακτικής εργασίας
2) Άνθρωποι με τους οποίους ο μαθητής αλληλεπιδρά 3) Πηγές πληροφοριών διαθέσιμες στο μαθητή 4) Τύπος των συσκευών που εμπλέκονται 5) Πηγή δεδομένων 6) Διαθέσιμα εργαλεία για την επεξεργασία των δεδομένων Οι υποκατηγορίες αυτές διαιρούνται σε άλλες υποκατηγορίες όπως φαίνεται στον Πίνακα 9. Πίνακας 6 Το πλαίσιο της πρακτικής εργασίας Διάρκεια της πρακτικής εργασίας κουτί) Πολύ σύντομη ( μικρότερη από 20 λεπτά) (επιλέξατε ένα Σύντομη (ένα μάθημα, μέχρι 80 λεπτά) Μέση (2-3 μαθήματα) Μακριά (δύο εβδομάδες ή περισσότερο) Άνθρωποι με τους οποίους ο μαθητής αλληλεπιδρά κουτί) (επιλέξατε ένα Άλλοι μαθητές που εκτελούν την ίδια πρακτική εργασία Άλλοι μαθητές που έχουν ήδη κάνει την πρακτική εργασία Το διδάσκοντα Περισσότερο προχωρημένους φοιτητές (βοηθούς - παρασκευαστές
πειράματος, κλπ.) Άλλους (τεχνικούς, υαλουργούς, κλπ.) Πηγές πληροφοριών διαθέσιμες συνεχίζεται στο μαθητή (επιλέξατε ένα κουτί) Φύλλα εργασίας Σχολικό(α) βιβλίο(α) Οδηγοί ( συσκευών), βιβλία δεδομένων κλπ. Ψηφιακές βάσεις δεδομένων Άλλες Τύπος των συσκευών που εμπλέκονται κουτί) (επιλέξατε ένα Στάνταρ εργαστηριακός εξοπλισμός Στάνταρ εργαστηριακός εξοπλισμός + διασύνδεση σε υπολογιστή Καθημερινός εξοπλισμός (ζυγαριές κουζίνας, οικιακά υλικά ) Πηγές δεδομένων κουτί) (επιλέξατε ένα Πραγματικός κόσμος: εντός του εργαστηρίου Πραγματικός κόσμος: εκτός εργαστηρίου Προσομοιώσεις σε υπολογιστή ή CD - ROM Εγγραφή βίντεο Κείμενο Διαθέσιμα εργαλεία για την επεξεργασία των δεδομένων κουτί) (επιλέξατε ένα Υπολογισμός με το χέρι
Υπολογιστής χεριού Υπολογιστής Στον Πίνακα 9 φαίνεται μια κωδικοποίηση του πλαισίου της πρακτικής εργασίας.