Εισαγωγή στην κοινωνική έρευνα. Earl Babbie. Κεφάλαιο 2. Έρευνα και θεωρία 2-1

Transcript

1 Εισαγωγή στην κοινωνική έρευνα Earl Babbie Κεφάλαιο 2 Έρευνα και θεωρία 2-1

2 Σύνοψη κεφαλαίου Μερικά παραδείγματα της κοινωνικής επιστήμης Επιστροφή σε δύο συστήματα λογικής Παραγωγική συγκρότηση θεωρίας Επαγωγική συγκρότηση θεωρίας Οι δεσμοί θεωρίας και έρευνας Η σημασία της θεωρίας για τον «πραγματικό κόσμο» Ερευνητική δεοντολογία και θεωρία Κουίζ 2-2

3 Εισαγωγή Παράδειγμα: Μοντέλο ή πλαίσιο παρατήρησης και κατανόησης, το οποίο διαμορφώνει τόσο το τι βλέπουμε όσο και το πώς το κατανοούμε «Συμβαίνουν και τέτοια μοτίβα» Οι θεωρίες προσπαθούν να προσφέρουν λογικές ερμηνείες Οι θεωρίες μάς εμποδίζουν να παρασυρθούμε από τυχαία περιστατικά Οι θεωρίες εξηγούν παρατηρημένα μοτίβα Οι θεωρίες διαμορφώνουν και κατευθύνουν τα ερευνητικά εγχειρήματα 2-3

4 Μερικά παραδείγματα της κοινωνικής επιστήμης (I) Το να αναγνωρίσουμε ότι λειτουργούμε μέσα σε ένα παράδειγμα έχει δύο οφέλη 1. Μπορούμε καλύτερα να καταλάβουμε τις φαινομενικά παράξενες απόψεις και πράξεις άλλων, οι οποίοι τυχαίνει να λειτουργούν μέσα σε διαφορετικό παράδειγμα 2. Μπορεί κάποτε να είναι ωφέλιμο να βγούμε λίγο από το παράδειγμά μας 2-4

5 Μερικά παραδείγματα της κοινωνικής επιστήμης (II) Τα παραδείγματα παίζουν θεμελιώδη ρόλο στην επιστήμη Τα παραδείγματα δεν είναι ούτε σωστά ούτε λάθος 2-5

6 Μερικά παραδείγματα της κοινωνικής επιστήμης (III) Μακροθεωρία Θεωρία που σκοπό έχει να συλλάβει τη «γενική εικόνα» θεσμών, καθώς και ολόκληρων κοινωνιών και τις αλληλεπιδράσεις μεταξύ τους Παραδείγματα: πάλη των τάξεων, διεθνείς σχέσεις, και διασυνδέσεις μεταξύ κοινωνικών θεσμών Μικροθεωρία Θεωρία που σκοπό έχει να κατανοήσει την κοινωνική ζωή στο επίπεδο των ατόμων και των αλληλεπιδράσεών τους. Παραδείγματα: ερωτικές σχέσεις, διαβουλεύσεις ενόρκων, αλληλεπίδραση καθηγητών-φοιτητών 2-6

7 Μερικά παραδείγματα της κοινωνικής επιστήμης (IV) Μεσοθεωρία Ενδιάμεσο επίπεδο ανάμεσα στη μακρο- και τη μικροθεωρία: αφορά τη μελέτη οργανώσεων, κοινοτήτων και κοινωνικών κατηγοριών 2-7

8 Μερικά παραδείγματα της κοινωνικής επιστήμης (V) Πρώιμος θετικισμός Comte: η κοινωνία είναι ένα φαινόμενο που μπορεί να μελετηθεί με επιστημονικό τρόπο «Θετική φιλοσοφία» Θεολογικό στάδιο Μεταφυσικό στάδιο Θετικιστικό στάδιο 2-8

9 Μερικά παραδείγματα της κοινωνικής επιστήμης (VΙ) Συγκρουσιακό παράδειγμα Marx: η κοινωνική συμπεριφορά γίνεται καλύτερα αντιληπτή ως διαδικασία σύγκρουσης: ως απόπειρα κυριαρχίας στους άλλους και προσπάθεια να αποφύγουμε αυτή την κυριαρχία Simmel: εστίαση στη σύγκρουση μικρής κλίμακας Chossudovsky (1997): διεθνής και παγκόσμιος ανταγωνισμός 2-9

10 Μερικά παραδείγματα της κοινωνικής επιστήμης (VΙΙ) Συμβολική αλληλεπίδραση Simmel: ενδιαφερόταν περισσότερο για τους τρόπους με τους οποίους τα άτομα αλληλεπιδρούν το ένα με το άλλο (μια μικροθεωρητική προσέγγιση) Mead: «να μπαίνουμε στη θέση του άλλου» Cooley: «καθρεπτιζόμενος εαυτός», πρωτογενείς ομάδες 2-10

11 Μερικά παραδείγματα της κοινωνικής επιστήμης (VΙΙΙ) Εθνομεθοδολογία Garfinkel: οι άνθρωποι δημιουργούν διαρκώς κοινωνική δομή διαμέσου των πράξεών και αλληλεπιδράσεών τους δημιουργούν τη δική τους πραγματικότητα Εθνομεθοδολογία Μεθοδολογία των λαών και των εθνών 2-11

12 Μερικά παραδείγματα της κοινωνικής επιστήμης (ΙΧ) Δομικός λειτουργισμός (θεωρία των κοινωνικών συστημάτων) Μια κοινωνική οντότητα μπορεί να ιδωθεί ως οργανισμός. Ένα κοινωνικό σύστημα απαρτίζεται από μέρη, κάθε ένα από τα οποία συνεισφέρει στη λειτουργία του συνόλου 2-12

13 Μερικά παραδείγματα της κοινωνικής επιστήμης (Χ) Φεμινιστικά παραδείγματα Οι φεμινίστριες επισημαίνουν πτυχές της κοινωνικής ζωής που τα άλλα παραδείγματα δεν αποκαλύπτουν Ασχολούνται με τη μεταχείριση των γυναικών και την εμπειρία της καταπίεσης 2-13

14 Μερικά παραδείγματα της κοινωνικής επιστήμης (ΧΙ) Γυναικείοι τρόποι γνώσης Σιωπή Προσληφθείσα γνώση Υποκειμενική γνώση Διαδικασιακή γνώση Κατασκευασμένη γνώση 2-14

15 Μερικά παραδείγματα της κοινωνικής επιστήμης (ΧΙΙ) Θεωρία της φεμινιστικής σκοπιάς Οι γυναίκες διαθέτουν μια γνώση της θέσης τους και της εμπειρίας τους που δεν είναι διαθέσιμη στους άνδρες 2-15

16 Μερικά παραδείγματα της κοινωνικής επιστήμης (ΧΙΙΙ) Κριτική φυλετική θεωρία W.E.B. DuBois: ρίζες στο κίνημα των πολιτικών δικαιωμάτων Οι Αφροαμερικανοί ζούσαν τη ζωή τους βασιζόμενοι σε μια «διπλή συνείδηση»: τη συνείδηση του Αμερικανού και τη συνείδηση του μαύρου Bell (1980) Σύγκλισης συμφερόντων Η θέση σύμφωνα με την οποία η πλειοψηφία θα υποστηρίξει τα συμφέροντα της μειοψηφίας μόνο όταν κάτι τέτοιο συνάδει με τα συμφέροντά της 2-16

17 Μερικά παραδείγματα της κοινωνικής επιστήμης (ΧΙV) Ορθολογική αντικειμενικότητα Comte: η κοινωνία μπορεί να μελετηθεί ορθολογικά και αντικειμενικά 2-17

18 Μερικά παραδείγματα της κοινωνικής επιστήμης (ΧV) Πείραμα του Asch (1958) Σε μια ομάδα υποκειμένων δίνεται μια εικόνα που απεικονίζει μια σειρά γραμμών και τους ζητείται να αναγνωρίσουν τις δύο ίσου μήκους γραμμές Τα άλλα μέλη της ομάδας επιλέγουν ως σωστή απάντηση την Α ή τη Γ, ενώ εσείς ξέρετε ότι η σωστή απάντηση είναι η Β 2-18

19 Επιστροφή σε δύο συστήματα λογικής (Ι) Το παραδοσιακό μοντέλο της επιστήμης Θεωρία Λειτουργικοποίηση Η διαδικασία διατύπωσης λειτουργικών ορισμών ή ο ακριβής καθορισμός των λειτουργιών που εμπλέκονται στη μέτρηση μιας μεταβλητής Λειτουργικός Ορισμός Ο σαφής και συγκεκριμένος ορισμός κάποιου πράγματος βάσει των λειτουργιών μέσω των οποίων κατηγοριοποιούνται οι παρατηρήσεις Παρατήρηση Ο ακριβής καθορισμός των λειτουργιών που εμπλέκονται στη μέτρηση μιας μεταβλητής 2-19

20 Σχήμα

21 Επιστροφή σε δύο συστήματα λογικής (ΙΙ) Παραγωγική και επαγωγική λογική Παραγωγική λογική = παραδοσιακό μοντέλο της επιστήμης Παράδειγμα έρευνας (Glock, Ringer και Babbie, 1967) Υπόθεση παρηγοριάς 2-21

22 Σχήμα

23 Παραγωγική συγκρότηση θεωρίας 1. Καθορίστε το θέμα 2. Καθορίστε το εύρος των φαινομένων που εξετάζει η θεωρία σας 3. Διακρίνετε και καθορίστε τις σημαντικότερες έννοιες και μεταβλητές 4. Μάθετε τι είναι γνωστό για τις σχέσεις ανάμεσα σ αυτές τις μεταβλητές 5. Επιχειρηματολογήστε λογικά ξεκινώντας από αυτές τις προτάσεις προς το συγκεκριμένο ζήτημα που εξετάζετε 2-23

24 Επαγωγική συγκρότηση θεωρίας Η παρατήρηση πτυχών της κοινωνικής ζωής και η προσπάθεια ανακάλυψης μοτίβων που πιθανόν να υποδεικνύουν σχετικά καθολικές αρχές Εμπειρικά θεμελιωμένη θεωρία Έρευνα πεδίου 2-24

25 Οι δεσμοί θεωρίας και έρευνας Παραγωγικό Μοντέλο Η έρευνα χρησιμοποιείται για να ελεγχθούν οι θεωρίες Επαγωγικό Μοντέλο Οι θεωρίες συγκροτούνται από την ανάλυση των ερευνητικών δεδομένων 2-25

26 Η σημασία της θεωρίας για τον «πραγματικό κόσμο» «Όπως ακριβώς η καθαρή κοινωνιολογία έχει σκοπό να απαντήσει στα ερωτήματα του τι, του πώς και του γιατί, έτσι και η εφαρμοσμένη κοινωνιολογία επιδιώκει να απαντήσει στο ερώτημα για ποιο λόγο;. Η πρώτη ασχολείται με δεδομένα, αίτια και αρχές, ενώ η δεύτερη με το αντικείμενο, το σκοπό και το στόχο» (Lester Ward, 1906) 2-26

27 Κουίζ Κουίζ 2-27

28 1. Τα τρία κύρια στοιχεία του παραδοσιακού μοντέλου της επιστήμης είναι α) η θεωρία, η λειτουργικοποίηση και η παρατήρηση β) η λειτουργικοποίηση, ο έλεγχος υποθέσεων και η θεωρία γ) η παρατήρηση, ο πειραματισμός και η λειτουργικοποίηση δ) η θεωρία, η παρατήρηση και ο έλεγχος υποθέσεων ε) ο πειραματισμός, ο έλεγχος υποθέσεων και η θεωρία 2-28

29 Απάντηση: α) Τα τρία κύρια στοιχεία του παραδοσιακού μοντέλου της επιστήμης είναι η θεωρία, η λειτουργικοποίηση και η παρατήρηση 2-29

30 2. Το παράδειγμα που περιγράφει τον αντίκτυπο των οικονομικών συνθηκών στις οικογενειακές δομές είναι α) η συμβολική αλληλεπίδραση β) ο δομικός λειτουργισμός γ) ο θετικισμός δ) το συγκρουσιακό παράδειγμα ε) το ανταλλακτικό παράδειγμα 2-30

31 Απάντηση: β) Το παράδειγμα που περιγράφει τον αντίκτυπο των οικονομικών συνθηκών στις οικογενειακές δομές είναι ο δομικός λειτουργισμός 2-31

32 3. Ποιο από τα παρακάτω δεν είναι ένα βήμα της παραγωγικής συγκρότησης θεωρίας; α) Καθορισμός του θέματος β) Διάκριση των κύριων εννοιών και μεταβλητών γ) Διάκριση προτάσεων που αφορούν τις σχέσεις μεταξύ αυτών των μεταβλητών δ) Λογική επιχειρηματολογία από αυτές τις προτάσεις προς το συγκεκριμένο υπό εξέταση ζήτημα 2-32

33 Απάντηση: β) Η διάκριση των κύριων εννοιών και μεταβλητών δεν είναι ένα βήμα της παραγωγικής συγκρότησης θεωρίας 2-33

34 Απαγορεύεται η αναδημοσίευση ή αναπαραγωγή του παρόντος έργου με οποιονδήποτε τρόπο χωρίς γραπτή άδεια του εκδότη, σύμφωνα με το Ν. 2121/1993 και τη Διεθνή Σύμβαση της Βέρνης (που έχει κυρωθεί με τον Ν. 100/1975) 2-34