E1K207. ΩΚΕΑΝΟΓΡΑΦΙΚΕΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ ΣΤΗ ΛΙΜΝΟΘΑΛΑΣΣΑ ΤΟΥ ΚΟΤΥΧΙΟΥ (Β /κή ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟ)

ΩΚΕΑΝΟΓΡΑΦΙΚΕΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ ΣΤΗ ΛΙΜΝΟΘΑΛΑΣΣΑ ΤΟΥ ΚΟΤΥΧΙΟΥ (Β /κή ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟ) ιονύσιος Μπούζος 1 & Νικόλαος Κοντόπουλος 1 1 Πανεπιστήµιο Πατρών, Τµήµα Γεωλογίας, Εργαστήριο Ιζηµατολογίας, 265 04 Ρίο Πάτρα Περίληψη Η λιµνοθάλασσα του Κοτυχίου στη βορειοδυτική ακτή της Πελοποννήσου είναι µια υφάλµυρη λιµνοθάλασσα µε µια φάση χαµηλών τιµών αλατότητας που αντιστοιχεί σε µια ψυχρή περίοδο και µια φάση υψηλών τιµών αλατότητας που αντιστοιχεί σε µια θερµή περίοδο κατά τη διάρκεια του έτους. Η οριζόντια κατανοµή της θερµοκρασίας και της αλατότητας παράγει χαρακτηριστικές ζωνώσεις και ίχνη συστηµατικής µεταβολής των παραµέτρων αυτών στη διάρκεια των προαναφερθέντων περιόδων και φάσεων αντίστοιχα. Οι τιµές του ρη είναι ευνοϊκές για την υδρόβια ζωή. Οι συγκεντρώσεις των θρεπτικών αλάτων δείχνει ότι στη λιµνοθάλασσα επικρατούν ευτροφικές συνθήκες και είναι αποδέκτης υπολοίπων από τη χρήση λιπασµάτων µέσα στη λεκάνη απορροής της. Στο τέλος του θέρους στο νότιο τµήµα της λιµνοθάλασσας δηµιουργούνται συνθήκες αφιλόξενες για αερόβιους οργανισµούς. OCEANOGRAPHIC OBSERVATIONS IN THE LAGOON OF KOTIHI (NW PELOPONNESE) Dionisios Bouzos 1 & Nikolaos Kontopoulos 1 1 University of Patras, Department of Geology, Laboratory of Sedimentary Geology, 265 04 Rίο Abstract The Kotihi lagoon is a brackish lagoon in northwestern Peloponnese with low salinity that corresponds in a wet period and with high values of salinity that corresponds in a dry period at the duration of year. The horizontal distribution of temperature and salinity produces characteristic zones and traces of a systematic change of these parameters during the mentioned periods. The ph values fluctuated in the normal levels for aquatic animals. The amount of nutrients shows that in the lagoon prevails eutrophic conditions and it is a reservoir of rests from fertilizers. In the end of summer in the southern part of the lagoon are created anoxic conditions for aerobic organisms. Λέξεις κλειδιά: Κοτύχι, λιµνοθάλασσα, ωκεανογραφία, ευτροφισµός, Β /κή Πελοπόννησος Key words: Kotihi, lagoon, oceanography, eutrophication, NW Peloponnese 1. Εισαγωγή Η λιµνοθάλασσα του Κοτυχίου θεωρείται ότι είναι ένα οικοσύστηµα µεγάλης οικολογικής αξίας στη βορειοδυτική ακτή της Πελοποννήσου που όµως παρουσιάζει σοβαρά προβλήµατα από ανθρωπογενείς παρεµβάσεις. Εν τούτοις µέχρι το 2003 η βιβλιογραφία γενικότερα στο αντικείµενο της Υδρογραφίας και ειδικότερα στο αντικείµενο της Ωκεανογραφίας στη µορφή δηµοσιευµένου έργου για τη λιµνοθάλασσα αυτή απουσιάζει. Υπάρχει µια αδηµοσίευτη έκθεση (Epsilon International Ltd, 1987) η οποία για πρώτη φορά επιχειρεί να περιγράψει την υφιστάµενη περιβαλλοντική κατάσταση της λιµνοθάλασσας και να δώσει λύσεις για την αποκατάστασή της. Το 2003 η ανακοίνωση του E. Doukakis και η εργασία του E. Kalivas, et.al αφορούν, η µεν ανακοίνωση τις συνέπειες των κλιµατικών αλλαγών στην λιµνοθάλασσα, ενώ η εργασία περιγράφει τις χωρικές και χρονικές αλλαγές που υπέστη ως γεωµορφή η λιµνοθάλασσα αυτή από το 1945 µέχρι το 1993 σε σχέση µε τη φυσική και ανθρωπογενή παρέµβαση. Η παρούσα εργασία επιχειρεί να καλύψει τη βιβλιογραφική αυτή απουσία, µελετώντας τις φυσικοχηµικές παραµέτρους του νερού στη λιµνοθάλασσα του Κοτυχίου για να συµβάλλει έτσι στην περιβαλλοντική αποκατάστασή της. 2. Μεθοδολογία Σε ένα δίκτυο 62 σταθµών δειγµατοληψίας οι θέσεις των οποίων προσδιορίστηκε µε φορητό GPS έγινε δειγµατοληψία νερού και συγχρόνως έγιναν απευθείας µετρήσεις του οξυγόνου, της θερµοκρασίας, του ph και της αλατότητας στα επιφανειακά λιµνοθαλάσσια ύδατα µε τη χρήση κατάλληλων φορητών οργάνων. Οι συγκεντρώσεις των θρεπτικών αλάτων (νιτρικά, νιτρώδη, αµµωνιακά και φωσφορικά) προσδιορίστηκαν µε τη χρήση φορητού φασµατοφωτοµέτρου τύπου Hack 2000 στο εργαστήριο. Η περίοδος δειγµατοληψίας

καλύπτει το χρονικό διάστηµα 1994-1995 και ειδικά τέλος Οκτωβρίου\αρχές Νοεµβρίου 1994 (10-11/94), αρχές Μαρτίου 1995 (3/95), αρχές Μαΐου 1995 (5/95) και τέλος Αυγούστου/αρχές Σεπτεµβρίου 1995 (8-9/95). 3. Αποτελέσµατα 3.1 Θερµοκρασία Σύµφωνα µε τον Πίνακα 1: α. Η θερµοκρασία του νερού την περίοδο 10/94 έχει µέση τιµή 21,57 0 C και κυµαίνεται από 18,6 0 C µέχρι 24,8 0 C, την περίοδο 3/95 έχει µέση τιµή 16,64 0 C και κυµαίνεται από 9,6 0 C µέχρι 20,3 0 C, την περίοδο 5/95 έχει µέση τιµή 24,36 0 C και κυµαίνεται από 17,8 o C µέχρι 30,6 o C και την περίοδο 8-9/95 έχει µέση τιµή 23,59 0 C και κυµαίνεται από 20 0 C µέχρι 27,5 0 C. β. ιαπιστώνεται η παρουσία δύο θερµοκρασιακών φάσεων. Μια φάση µε µείωση της θερµοκρασίας από την περίοδο 10/94 µέχρι την περίοδο 3/95 και µια φάση υψηλότερων θερµοκρασιών σε σχέση προς την προηγούµενη φάση που αρχίζει µετά την περίοδο 3/95 και φθάνει µέχρι την περίοδο 8-9/95 χωρίς όµως σηµαντικές θερµοκρασιακές αλλαγές µέσα σε αυτήν. Σχήµα 1. Βαθυµετρικός-Γεωλογικός χάρτης της λιµνοθάλασσας του Κοτυχίου µε τις θέσεις (62 σταθµοί) δειγµατοληψίας. Πίνακας 1. Η διακύµανση των φυσικοχηµικών παραµέτρων στις τέσσερις περιόδους δειγµατοληψίας στα επιφανειακά ύδατα της λιµνοθάλασσας του Κοτυχίου. Περίοδος δειγµ/ψίας - NO - 3 NO - 2 PO + 4 NH 4 O 2 ph S (mg/l) (mg/l) (mg/l) (mg/l) (mg/l) 0 C 0,40 0,020 0,75 1,50 19,50-31,70 24,80 10-11/94 0,03 0,001 0,01 0,04 3,90-20,60 18,60 Αριθµητικός µέσος 0,14 0,007 0,13 0,50 10,69-28,60 21,57 - - - - 17,80 8,60 17,40 20,30 3/95 - - - - 8,10 7,90 0,70 9,60 Αριθµητικός µέσος - - - - 10,23 8,16 7,75 16,64 0,35 0,004 0,40 2,00 18,70 8,70 32,10 30,60 5/95 0,08 0,001 0,15 0,25 7,50 7,60 10,30 17,80

Αριθµητικός µέσος 0,26 0,002 0,27 0,75 11,33 8,12 26,03 24,36 0,25 0,007 0,40 2,25 17,90 9,28 37,20 27,50 8-9/95 0,06 0,001 0,02 0,20 4,40 8,25 10,20 20,00 Αριθµητικός µέσος 0,13 0,003 0,23 1,00 9,09 8,60 25,65 23,59 Με βάση τον Πίνακα 2 και τους τέσσερις χάρτες της οριζόντιας κατανοµής των θερµοκρασιών (Σχήµα 2) παράγονται χαρακτηριστικές ζώνες. Οι θερµοκρασίες στις περιόδους 3/95 και 5/95 µειώνονται βαθµιαία από το ανατολικό περιθώριο της λιµνοθάλασσας µέχρι τα εσωτερικά κράσπεδα της αµµολουρίδας (φραγµατικό νησί) σε ζώνες παράλληλες προς το µεγάλο άξονα της λιµνοθάλασσας. Στην περίοδο 8-9/95 οι θερµοκρασίες µειώνονται βαθµιαία από το βόρειο προς το νότιο περιθώριο της λιµνοθάλασσας σε ζώνες παράλληλες προς το µικρό άξονα της λιµνοθάλασσας παράγοντας µια εικόνα κατανοµής στην οποία οι ζώνες έχουν περιστραφεί κατά 90 ο σε σχέση προς τις ζώνες των δύο προηγούµενων περιόδων. Στην περίοδο 10-11/94 οι παραγόµενες ζώνες κατανοµής θερµοκρασιών είναι ασαφής µε στοιχεία που προσοµοιάζουν περισσότερο µε τις ζώνες των περιόδων 3/95 και 5/95. Σχήµα 2. Χωρική κατανοµή της θερµοκρασίας στις τέσσερις περιόδους δειγµατοληψίας

Σχήµα 3. Χωρική κατανοµή της αλατότητας στις τέσσερις περιόδους δειγµατοληψίας.

3.2 Αλατότητα Σύµφωνα µε τον Πινάκα 1: α. Η αλατότητα την περίοδο 10-11/94 έχει µέση τιµή 28,6 και κυµαίνεται από 20,6 µέχρι 31,7, την περίοδο 3/95 έχει µέση τιµή 7,75 και κυµαίνεται από 0,7 µέχρι 17,4, την περίοδο 5/95 έχει µέση τιµή 26,03 και κυµαίνεται από 10,3 µέχρι 32,1 και την περίοδο 8-9/95 έχει µέση τιµή 25,65 και κυµαίνεται από 10,2 µέχρι 37,20. β. Η λιµνοθάλασσα σε όλη τη διάρκεια του έτους είναι υφάλµυρη. Εξαίρεση αποτελεί µια στενή ζώνη πίσω ακριβώς από την αµµολουρίδα και στο βόρειο τµήµα της όπου την περίοδο 8-9/95, η ζώνη αυτή έχει χαρακτήρα κανονικής θαλάσσιας αλατότητας (Σχήµα 3). Σύµφωνα µε τον Πίνακα 2 και τους τέσσερις χάρτες της οριζόντιας κατανοµής της αλατότητας (Σχήµα 3) η οριζόντια κατανοµή της αλατότητας είναι χαρακτηριστική για κάθε περίοδο δειγµατοληψίας. Στην περίοδο 8-9/95 οι τιµές της αλατότητας αυξάνονται βαθµιαία από το ανατολικό περιθώριο της λιµνοθάλασσας µέχρι τα εσωτερικά κράσπεδα της σε ζώνες περισσότερο ή λιγότερο παράλληλες προς το µεγάλο άξονα της λιµνοθάλασσας. Στην περίοδο 3/95 οι τιµές αλατότητας αυξάνονται βαθµιαία από το βόρειο περιθώριο της λιµνοθάλασσας µέχρι το νότιο περιθώριο της σε ζώνες περισσότερο ή λιγότερο παράλληλες προς τον µικρό άξονα της λιµνοθάλασσας. Έτσι παράγονται ζώνες οριζόντιας κατανοµής της αλατότητας στραµµένες κατά 90 ο σε σχέση προς τις ζώνες οριζόντιας κατανοµής της αλατότητας της προηγούµενης περιόδου. Στην περίοδο 5/95 υπάρχει ένα γενικό ίχνος αύξησης της αλατότητας από το νότιο περιθώριο της λιµνοθάλασσας µέχρι το βόρειο περιθώριο της δίνοντας µια εικόνα οριζόντιας κατανοµής ακριβώς αντίθετη µε αυτή της περιόδου 3/95. Όµως στην ίδια αυτή περίοδο παρατηρείται και ένα γενικό ίχνος αύξησης της αλατότητας από το ανατολικό περιθώριο µέχρι την αµµολουρίδα που µοιάζει µε αυτό της περιόδου 8-9/95. Την περίοδο 10-11/94 οι τιµές αυξάνονται ταυτόχρονα από το νότιο και βόρειο περιθώριο της λιµνοθάλασσας µέχρι το κέντρο της σε ζώνες παράλληλες προς το µικρό άξονα της λιµνοθάλασσας όπως αυτό συµβαίνει µε τις ζώνες της οριζόντιας κατανοµής της αλατότητας της περιόδου 3/95. 3.3 ph Σύµφωνα µε τον Πινάκα 1 προκύπτουν τα εξής: Στην περίοδο 3/95 οι τιµές ph κυµαίνονται από 7,9 µέχρι 8,6 και έχουν µέση τιµή 8,16, στην περίοδο 5/95 οι τιµές ph κυµαίνονται από 7,6 µέχρι 8,7 και έχουν µέση τιµή 8,12 και την περίοδο 8-9/95 οι τιµές ph κυµαίνονται από 8,25 µέχρι 9,28 και έχουν µέση τιµή 8,6. 3.4 ιαλυµένο Οξυγόνο Σύµφωνα µε τον Πίνακα 1 στην περίοδο 10-11/94 οι τιµές του διαλυµένου οξυγόνου κυµαίνονται από 3,90 mg/l µέχρι 19,50 mg/l και έχουν µέση τιµή 10,69 mg/l, στην περίοδο 3/95 οι τιµές αυτές κυµαίνονται από 8,10 mg/l µέχρι 17,80 mg/l και έχουν µέση τιµή 10,23 mg/l, στην περίοδο 5/95 οι τιµές αυτές κυµαίνονται από 7,5 mg/l µέχρι 18,7 mg/l και έχουν µέση τιµή 11,33 mg/l και στην περίοδο 8-9/95 οι τιµές αυτές κυµαίνονται από 4,40 mg/l µέχρι 17,90 mg/l και έχει µέση τιµή 9,09 mg/l. Σύµφωνα µε τον Πίνακα 2 σε ένα σηµαντικό αριθµό σταθµών δειγµατοληψίας στην περίοδο 8-9/95 στο νότιο τµήµα της λιµνοθάλασσας παρατηρούνται τιµές µικρότερες από 7 mg/l. Οµοίως και στην περίοδο 10-11/94 παρατηρούνται τιµές µικρότερες από 7 mg/l σε ελάχιστες όµως θέσεις δειγµατοληψίας (4,5,7,26,53,68,27). 3.5 Θρεπτικά Άλατα Οι συγκεντρώσεις των φωσφορικών αλάτων είναι σε υψηλά επίπεδα ( 0,1 mg\l) (Πίνακας 1 και 2). Εξαίρεση αποτελούν οι σταθµοί δειγµατοληψίας 1,37,39,44,46,62,66 που ορίζουν µια ζώνη στο κεντρικό τµήµα της λιµνοθάλασσας και παράλληλα προς τον µικρό άξονα της όπου οι τιµές των συγκεντρώσεων των φωσφορικών αλάτων κυµαίνονται από 0,1 mg/l µέχρι 0,09 mg\lτην περίοδο 10-11/94. Οι τιµές των νιτρωδών αλάτων είναι σε κανονικά επίπεδα (0,001 mg/l-0,009 mg/l) (Πίνακας 1 και 2). Οι συγκεντρώσεις των νιτρικών αλάτων χαρακτηρίζονται από χαµηλές (0-0,1 mg/l) µέχρι υψηλές (>0,10 mg/l) και κυµαίνονται από 0,03 mg/l µέχρι 0,40 mg/l (Πίνακας 1). Σε όλη την έκταση της λιµνοθάλασσας στην περίοδο 5/95, απαντούν υψηλές συγκεντρώσεις νιτρικών αλάτων ενώ στις άλλες περιόδους δειγµατοληψίας οι τιµές αυτές περιορίζονται στο βόρειο και νότιο τµήµα της (Πίνακας 2). Οι συγκεντρώσεις της αµµωνίας κυµαίνονται από 0,04 mg/l µέχρι 2,25 mg/l. Αν εξαιρεθεί η τιµή 0,04 mg/l που παρατηρήθηκε την περίοδο 10-11/94 στο εσωτερικό άκρο του διαύλου οι συγκεντρώσεις της αµµωνίας θα πρέπει να θεωρηθούν υψηλές για όλες τις περιόδους δειγµατοληψίας (Πίνακας 2).

Πίνακας 2. Μετρήσεις αβιοτικών παραµέτρων και θρεπτικών αλάτων ανά σταθµό και περίοδο δειγµατοληψίας. Περ. δειγ/ψίας 10-11/1994 3/1995 5/1995 8-9/1995 είγµα Βάθος ΝΟ-3 ΝΟ-2 ΡΟ-4 ΝΗ+ Ο2(ppm) ρη S 0 C Ο2(ppm) ρη S 0 C ΝΟ-3 ΝΟ-2 ΡΟ-4 ΝΗ+ Ο2(ppm) ρη S 0 C ΝΟ-3 ΝΟ-2 ΡΟ-4 ΝΗ+ Ο2(ppm) ρη S 0 C 79 0,40 - - - - 9,9-24,40 22,60 9,50 8,6 7,2 16,5 0,25 0,001 0,40 1,80 9,7 8,1 32,1 21,5 0,18 0,01 0,32 2,25 8,2 8,9 22,0 21,2 78 0,35 0,25 0,007 0,16 0,60 8,7-24,50 22,60 - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - 77 0,30 - - - - 4,5-26,00 23,00 - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - 76 0,35 0,30 0,001 0,75 1,10 17,8-27,40 23,20 13,50 8,4 13,1 19,5 0,20 0,003 0,45 0,60 9,2 8,0 26,0 28,2 0,18 0,01 0,34 2,15 7,8 8,8 22,6 23,4 75 0,25 - - - - 14,5-28,00 23,20 11,60 8,3 10,8 19,2 - - - - 8,9 8,0 25,8 28,0 - - - - 7,3 8,6 24,0 24,0 74 0,45 0,15 0,009 0,40 0,80 12,8-27,40 22,40 9,20 8,3 11,8 17,2 0,18 0,002 0,38 0,85 13,1 8,2 25,5 26,1 0,12 0 0,40 1,80 6,8 8,5 22,3 23,0 73 0,45 - - - - 9,6-28,10 21,30 8,20 8,2 9,5 16,8 - - - - 8,3 8,1 24,5 25,0 - - - - 6,1 8,4 21,5 22,5 72 0,40 - - - - 16,3-26,40 21,10 - - - - - - - - 7,6 8,2 24,0 24,5 - - - - - - - - 71 0,40 - - - - 10,9-27,20 22,00 - - - - - - - - 8,6 8,1 21,0 24,8 - - - - - - - - 70 0,35 0,08 0,020 0,25 1,85 7,8-24,50 22,20 11,10 8,2 17,4 16,4 0,12 0,001 0,25 1,60 9,6 8,2 25,5 23,2 0,16 0 0,35 2,00 4,5 8,8 23,5 22,0 69 0,35 - - - - 8,3-23,30 21,10 10,60 8,1 15,1 16,4 - - - - 10,0 8,1 24,0 21,5 - - - - 4,4 8,6 22,6 21,0 68 0,40 0,05 0,015 0,02 0,50 4,7-28,60 20,60 10,30 8,2 14,2 14,9 0,18 0,004 0,15 0,36 11,1 8,1 31,0 20,8 0,15 0 0,12 0,50 6,6 8,4 28,0 20,7 67 0,55 - - - - 8,9-28,30 20,40 11,50 8,2 6,6 16,7 - - - - 8,9 8,1 26,0 21,0 - - - - 7,2 8,3 27,9 22,0 66 0,50 0,08 0,010 0,04 0,15 11,4-29,50 23,20 8,70 8,2 12,2 15,6 0,25 0,004 0,20 0,40 11,2 8,2 26,8 26,5 0,12 0,040 0,06 0,35 6,2 8,3 28,2 22,5 65 0,45 - - - - 15,1-29,70 23,50 9,50 8,2 9,8 20,1 - - - - 13,4 8,2 25,4 28,1 - - - - 4,8 8,7 27,4 23,5 64 0,45 - - - - 15,2-30,00 22,30 11,60 8,3 9,3 17,2 - - - - 13,1 8,2 23,6 29,9 - - - - 4,6 8,6 26,0 23,0 63 0,30 - - - - 12,6-28,50 22,30 16,10 8,4 9,8 20,1 - - - - 13,2 8,3 20,6 30,6 - - - - 4,5 8,5 22,5 23,2 62 0,20 0,25 0,015 0,09 1,10 9,9-30,10 22,10 - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - 61 0,35 - - - - 11,6-30,00 20,60 10,70 8,2 6,7 20,3 - - - - 13,0 8,7 20,4 29,7 - - - - 7,5 9,0 21,8 21,4 60 0,25 - - - - 14,4-28,40 24,80 - - - - - - - - - - - - - - - - - - 14,0 20,0 59 0,40 0,17 0,001 0,17 1,50 15,9-27,20 21,40 11,50 8,5 3,0 18,9 0,08 0,003 0,19 2,00 14,3 8,6 10,3 28,9 0,08 0 0,02 0,28 10,6 9,0 10,2 25,5 53 0,30 0,03 0,010 0,11 0,65 6,0-20,60 22,80 - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - 52 0,35 - - - - 16,0-26,30 21,20 - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - 51 0,45 - - - - 14,1-28,50 20,80 9,70 8,2 3,5 17,9 - - - - 11,2 8,0 27,9 26,0 - - - - 13,8 9,3 18,5 25,6 50 0,45 - - - - 19,3-31,00 23,50 10,20 8,2 4,8 19,8 - - - - 18,6 8,3 24,5 27,2 - - - - 8,9 9,2 17,8 25,0 49 0,40 0,07 0,010 0,15 0,85 14,5-30,30 20,80 10,30 8,4 4,8 18,9 0,30 0,001 0,34 0,26 12,8 8,6 19,2 29,4 0,08 0 0,21 0,22 4,9 9,0 18,2 21,6 48 0,50 - - - - 13,7-30,80 20,50 11,00 8,1 6,3 18,6 - - - - 9,3 8,0 26,4 27,8 - - - - 7,8 9,1 21,0 22,4 47 0,40 - - - - 13,4-30,30 23,50 9,50 8,1 8,3 18,5 - - - - 7,5 8,2 22,2 27,8 - - - - 4,7 8,6 23,5 21,6 46 0,50 0,06 0,005 0,01 0,28 13,1-30,60 23,40 9,00 8,2 7,5 17,9 0,26 0,002 0,28 0,34 15,3 8,6 21,5 27,5 0,06 0 0,21 1,40 5,0 8,6 26,3 21,9 45 0,50 - - - - 14,2-30,20 23,40 17,80 8,2 16,8 9,6 - - - - 15,0 8,4 25,6 27,5 - - - - 4,8 8,4 28,9 21,7 44 0,65 0,07 0,003 0,09 0,54 7,8-30,40 20,40 10,10 8,1 15,6 11,0 0,30 0,003 0,25 0,25 16,8 8,3 27,4 25,7 0,18 0 0,22 1,02 6,6 8,3 29,1 22,1 43 0,65 - - - - 9,1-28,70 19,90 10,60 8,2 9,8 14,5 - - - - 8,0 8,0 28,0 20,0 - - - - 7,2 8,3 30,3 22,2 42 0,50 - - - - 9,1-28,50 20,00 11,30 8,2 9,1 15,6 - - - - 8,4 8,0 28,5 19,8 - - - - 7,9 8,3 32,0 22,0 41 0,65 0,07 0,005 0,11 0,43 8,8-29,00 19,60 10,60 8,2 9,0 13,9 0,35 0,002 0,30 0,40 7,7 8,0 27,0 19,5 0,18 0 0,18 0,65 8,5 8,4 31,8 21,8 40 0,65 - - - - 8,2-29,80 19,70 12,10 8,2 14,9 14,9 - - - - 11,5 8,3 27,3 26,6 - - - - 6,9 8,4 32,0 23,0 39 0,70 0,12 0,003 0,08 0,24 8,6-30,70 20,60 10,40 8,2 7,3 17,0 - - - - 18,7 8,4 26,5 25,3 - - - - 8,8 8,5 31,0 24,0 38 0,55 - - - - 9,0-31,00 20,40 10,20 8,2 7,1 17,8 - - - - 16,8 8,4 25,5 26,5 - - - - 5,4 8,5 26,2 22,2 37 0,50 0,05 0,009 0,03 0,15 11,3-30,90 20,30 9,20 8,0 6,9 18,2 - - - - 10,6 8,0 24,0 26,5 - - - - 4,7 8,7 23,2 22,0 36 0,45 0,07 0,001 0,13 1,00 16,8-31,70 23,20 10,30 8,1 5,2 18,7 0,35 0,001 0,29 0,80 12,3 8,0 28,7 25,8 0,10 0 0,25 0,25 12,0 8,9 22,0 24,0 35 0,50 - - - - 13,9-29,30 20,70 8,90 8,0 4,8 17,4 - - - - 13,0 8,0 28,1 25,9 - - - - 13,5 8,8 24,0 25,6 34 0,50 0,17 0,003 0,14 0,35 19,5-29,90 21,10 10,50 8,0 1,8 17,2 0,30 0,001 0,36 1,10 10,0 8,0 28,1 26,0 0,08 0 0,10 0,90 12,1 8,9 17,0 26,4 33 0,30 - - - - 9,6-23,40 22,30 - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - 29 0,15 - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - 28 0,20 - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -

Περ. δειγ/ψίας 10-11/1994 3/1995 5/1995 8-9/1995 είγµα Βάθος ΝΟ-3 ΝΟ-2 ΡΟ-4 ΝΗ+ Ο2(ppm) ρη S 0 C Ο2(ppm) ρη S 0 C ΝΟ-3 ΝΟ-2 ΡΟ-4 ΝΗ+ Ο2(ppm) ρη S 0 C ΝΟ-3 ΝΟ-2 ΡΟ-4 ΝΗ+ Ο2(ppm) ρη S 0 C 26 0,25 0,30 0,008 0,25 0,45 4,3-25,30 21,90 - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - 25 0,50 0,40 0,002 0,10 0,40 9,7-26,90 20,50 10,20 7,9 0,7 16,4 0,18 0,001 0,19 0,30 10,9 8,0 30,3 23,1 0,05 0 0,12 1,25 16,2 9,3 22,0 27,0 24 0,50 - - - - 8,2-28,90 19,80 9,80 8,0 2,8 16,9 - - - - 11,5 8,0 27,0 23,4 - - - - 17,2 9,2 26,1 26,0 23 0,45 0,05 0,004 0,12 0,46 11,7-31,70 23,10 8,20 8,1 4,5 14,3 - - - - 14,7 8,0 27,2 25,6 - - - - 12,5 8,7 26,8 26,3 22 0,50 - - - - 13,4-31,20 23,30 9,90 8,1 6,7 18,2 - - - - 13,6 8,0 28,7 25,7 - - - - 8,9 8,7 24,0 23,8 21 0,60 0,12 0,003 0,14 0,70 10,8-31,20 22,80 10,00 8,2 6,7 17,8 0,30 0,003 0,25 0,36 13,0 8,0 27,6 24,5 0,12 0 0,70 0,28 7,2 8,5 27,0 23,8 20 0,65 - - - - 10,1-31,00 22,30 8,90 8,1 6,8 16,8 - - - - 8,4 7,6 28,0 17,8 - - - - 7,2 8,4 30,0 23,0 19 0,55 - - - - 12,2-31,40 22,70 8,10 8,0 5,8 13,6 - - - - 8,9 7,8 26,9 18,5 - - - - 12,5 8,6 28,8 25,8 18 0,55 - - - - 8,5-29,20 19,40 8,60 8,0 4,2 14,8 - - - - 10,1 7,9 28,3 18,7 - - - - 17,2 8,7 31,0 27,5 17 0,55 - - - - 7,7-25,90 19,70 9,10 8,0 2,9 15,5 - - - - 12,0 8,1 29,7 19,8 - - - - 15,3 8,9 28,8 26,5 16 0,40 - - - - 8,8-29,70 22,70 9,80 8,1 1,1 16,9 - - - - - - - - - - - - - - - - 7 0,30 0,25 0,004 0,18 0,30 3,9-26,40 20,60 - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - 6 0,30 - - - - 9,5-29,00 20,50 - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - 5 0,25 0,07 0,015 0,10 0,26 5,9-31,00 18,90 8,80 8,0 4,6 17,0 0,30 0,001 0,25 0,56 10,5 8,0 30,4 21,4 0,15 0 0,10 1,05 17,9 9,2 28,1 27,1 4 0,75 - - - - 6,6-27,50 18,70 8,30 8,0 4,0 16,0 - - - - 8,9 8,0 29,5 20,2 - - - - 13,5 8,3 37,2 26,5 3 0,55 0,25 0,005 0,13 0,08 7,9-28,40 18,60 8,90 8,0 4,2 15,0 0,32 0,001 0,24 0,60 9,2 8,0 29,0 18,8 0,25 0 0,10 0,86 15,6 8,4 35,0 27,0 2 0,60 - - - - 9,1-31,30 22,50 8,40 8,1 6,0 13,5 - - - - 8,1 7,8 27,2 18,4 - - - - 16,5 8,5 34,0 26,2 1 2,15 0,08 0,009 0,04 0,04 10,2-30,80 22,00 8,50 8,1 10,8 12,6 0,35 0,001 0,27 0,76 8,5 7,7 27,0 18,4 0,08 0 0,14 0,20 7,8 8,4 35,0 22,0

4. Συµπεράσµατα Η παρούσα ερεύνα µας επιτρέπει να οδηγηθούµε στα ακόλουθα συµπεράσµατα: α. Όπως αναµένεται οι θερµοκρασιακές αλλαγές στα νερά της λιµνοθάλασσας από περίοδο σε περίοδο δειγµατοληψίας ορίζουν µια υγρή και µία ξηρή περίοδο. β. Η µεταβολή της αλατότητας στα νερά της λιµνοθάλασσας από περίοδο σε περίοδο δειγµατοληψίας ορίζει µια φάση χαµηλών τιµών αλατότητας που αντιστοιχεί στην υγρή περίοδο και µια φάση υψηλών τιµών αλατότητας που αντιστοιχεί στην θερµή περίοδο. γ. Σε όλη την διάρκεια του έτους η λιµνοθάλασσα παραµένει υφάλµυρη. δ. Η οριζόντια κατανοµή των θερµοκρασιών δείχνει την παρουσία ζωνών παράλληλων προς το µεγάλο άξονα της λιµνοθάλασσας στις περιόδους 3/95 και 5/95 ενώ στην περίοδο 8-9/95 οι ζώνες είναι στραµµένες κατά 90 ο και έχουν καταστεί παράλληλες προς το µικρό άξονα της λιµνοθάλασσας. Στην περίοδο 10-11/94 ο τρόπος οριζόντιας κατανοµής των θερµοκρασιών είναι ασαφής και τείνει να προσοµοιάσει µε αυτή των περιόδων 3/95 και 5/95. ε. Η µεταβολή της αλατότητας στα νερά της λιµνοθάλασσας στις περιόδους 10-11/94 και 3/95 δίνει ζώνες παράλληλες προς το µικρό άξονα της λιµνοθάλασσας ενώ στην περίοδο 8-9/95 οι ζώνες είναι στραµµένες κατά 90 ο και έχουν καταστεί παράλληλες προς το µεγάλο άξονα της λιµνοθάλασσας. Στην περίοδο 5/95 οι ζώνες ακολουθούν εν µέρει τις απεικονίσεις της περιόδου 3/95 και εν µέρει τις απεικόνισεις της περιόδου 8-9/95. στ. Οι τιµές ph σε όλη τη διάρκεια του έτους είναι ευνοϊκές για την υδρόβια ζωή. ζ. Οι ζώνες της οριζόντιας κατανοµής της θερµοκρασίας και της αλατότητας συνδέονται µε τα αναπτυσσόµενα ανεµογενή ρεύµατα µε την επίδραση Β /κών και Ν /κών ανέµων και τα οποία ρεύµατα κινούνται παράλληλα προς τα κράσπεδα της λιµνοθάλασσας (Μπούζος και Κοντόπουλος., 1998), µε την διαφορική εισροή γλυκού νερού από το υπάρχων αποστραγγιστικό δίκτυο κατά τις περιόδους δειγµατοληψίας και από την δράση της παλίρροιας. η. Το διαλυµένο οξυγόνο δηλώνει συνθήκες κορεσµού µε εξαίρεση την περίοδο 8-9/95 όπου σε τρεις µικρές περιοχές στο νότιο µισό της λιµνοθάλασσας η απουσία οξυγόνου είναι απαγορευτική για την επιβίωση ψαριών και των άλλων αερόβιων οργανισµών. Οι τιµές υπερκορεσµού σε οξυγόνο αποδίδονται σε έντονη φωτοσυνθετική δραστηριότητα και έχουν παρατηρηθεί επίσης και στη λιµνοθάλασσα του Αιτωλικού (Hotos & Avramidou, 1997). Η απουσία του οξυγόνου θα πρέπει να σχετίζεται µε συνθήκες ευτροφισµού. θ. Οι συγκεντρώσεις των φωσφορικών και αµµωνιακών αλάτων είναι υψηλές σε όλες τις περιόδους δειγµατοληψίας (Hotos & Avramidou, 1997). Οι συγκεντρώσεις των νιτρικών αλάτων είναι επίσης υψηλές (Hotos & Avramidou, 1997) την περίοδο 8-9/95 ενώ στις άλλες περιόδους οι τιµές αυτές εντοπίζονται στο βόρειο και νότιο τµήµα της λιµνοθάλασσας. Οι συγκεντρώσεις των νιτρωδών αλάτων κυµαίνονται σε κανονικά επίπεδα σε όλες τις περιόδους δειγµατοληψίας. ι. Η λιµνοθάλασσα του Κοτυχίου χαρακτηρίζεται ως ευτροφική εξαιτίας των υψηλών συγκεντρώσεων θρεπτικών αλάτων που οφείλονται στην εισροή σε αυτήν µεγάλη ποσοτήτων αγροχηµικών στραγγισµάτων (Kalivas et al., 2003). Η εισροή αυτή θα πρέπει να ξεπερνά τις ανάγκες της φωτοσύνθεσης. Επιπλέον οι ευτροφικές συνθήκες σε συνδυασµό µε την απουσία οξυγόνου κατά θέσεις στο νότιο µισό της λιµνοθάλασσας στην περίοδο 8-9/95 δηµιουργεί αναερόβιο περιβάλλον και θανάτωση των ψαριών. Βιβλιογραφία Μπούζος. και Ν. Κοντόπουλος, 1998: Σύγχρονη ιζηµατογένεση στις λιµνοθάλασσες της υτικής Ελλάδος, Παράδειγµα η λιµνοθάλασσα του Κοτυχίου, Πρακτικά 8 ου ιεθνούς Συνεδρίου Ελληνικής Γεωλογικής Εταιρείας, Πάτρα, xxxii/2, 237-245. Doukakis, E., 2003: The potential consequences of climate change on Kotychi lagoon. Proccedings of the 8 th International Conference on Environmental Science and Technology, Lemnos Island Greece, A, 170-175. Epsilon International Ltd.,1987: Environmental Protection and Intergrated Development of Sea-Lagoon Kotychi, Country of Lexena, Prefecture of Ilia, Greece. Hotos, G. N. and D.E. Avramidou, 1997: A one year water monitoring study of Klisova lagoon (Mesolonghi, W. Greece). Geojournal, 41, 15-23. Kalivas, D.P., Kollias, V.J and G. Karantounias, 2003: A GIS for the Assessment of the Spatio-Temporal changes of the Kotychi Lagoon, W. Peloponnese, Greece. Water Resources Management, 17, 19-36.