ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΙΔΡΥΜΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΑΣΦΑΛΙΣΕΩΝ Αθήνα, 19 Μαρτίου 1988 ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΑΣΦΑΛΙΣΗΣ Αριθ. Πρωτ. ΤΜΗΜΑ Γεν. Ασφ. Μισθωτών Α2Ι/Φ.Τ.296 Ταχ. Δ/νση: Αγ. Κων/νου 8,10241 ΑΘΗΝΑ ΑΡΙΘΜΟΣ: 35 Πληροφορίες : Φρειδ. Παπαδάκη ΠΡΟΣ Τηλέφωνο: 5221245 Τους Αποδέκτες του πίνακα Α' ΘΕΜΑ: "Ασφάλιση των ραπτεργατών και όλων γενικά που απασχολούνται και αμείβονται με το κομμάτι (φασόν) - Διευκρινίσεις". ΣΧΕΤ. : Εγκύκλιοι ΙΚΑ 63/1986 και 3/1987. Σε συνέχεια των παραπάνω σχετικών εγκυκλίων, με τις οποίες σας κοινοποιήθηκαν οι σχετικές διατάξεις αναφορικά με το αντικείμενο του θέματος και ύστερα από ερωτήματα που έχουν υποβληθεί, σας πληροφορούμε τα παρακάτω: Κατά τη διενέργεια ελέγχων από τα αρμόδια όργανα του Ιδρύματος, με σκοπό την υλοποίηση της ασφάλισης των ραπτεργατών και των προσώπων γενικά που απασχολούνται και αμείβονται κατά μονάδα παραγομένου προϊόντος (φασόν), διαπιστώθηκαν ορισμένα προβλήματα η λύση των οποίων απαιτεί ενιαία αντιμετώπιση. Τα βασικότερα από αυτά είναι: Α. Σύσταση εταιρειών με διάφορες νομικές μορφές, κύρια_ με_ προσωπικό χαρακτήρα. Επ' αυτού έχουμε να παρατηρήσουμε τα εξής: Α.1)Για τη δημιουργία της εργασιακής σχέσης και κατ' επέκταση και της ασφαλιστικής απαιτούνται δύο πρόσωπα, ο μισθωτός και ο εργοδότης. Ως μισθωτός θεωρείται αυτός που παρέχει την εργασία του στον εργοδότη ή στον οριζόμενο από αυτόν τρίτο για ορισμένο ή αόριστο χρόνο αντί μισθού, που υπολογίζεται είτε κατά τη χρονική διάρκεια είτε κατά μονάδα είτε κατά αποκοπή είτε κατά ποσοστό και ως εργοδό-της θεωρείται αυτός που χρησιμοποιεί την εργασία του μισθωτού. Στη σχέση αυτή ο μισθωτός υποχρεώνεται να παρέχει την εργασία του αυτοπροσώπως, δηλαδή δεν μπορεί να υποκατασταθεί από άλλον προς εκπλήρωση της υποχρεώσεώς του αυτής σε περίπτωση που ο ίδιος κωλύεται.. /...
- 2 - Ο μισθωτός είναι κατά κανόνα φυσικό και όχι νομικό πρόσωπο, γιατί η έννοια της νομικής ή προσωπικής εξάρτησης είναι ασυμβίβαστη προς το νομικό πρόσωπο, η τυχόν δε συναφθείσα σύμβαση με νομικό πρόσωπο ως μισθωτό έχει την έννοια της σύμβασης προμήθειας εργασίας από αυτό στα μέλη του. Ο εργοδότης μπορεί να είναι φυσικό ή νομικό πρόσωπο ιδιωτικού ή δημοσίου Δικαίου ή και το Δημόσιο. Κατ' ακολουθία των παραπάνω ο ασφ/νος μπορεί να είναι μόνο φυσικό πρόσωπο που υποχρεούται να παρέχει την εργασία του αυτός ο ίδιος χωρίς να μπορεί να υποκατασταθεί από τρίτον και αυτήν την έννοια έχει η λέξη "αυτοπροσώπως" που τέθηκε στη διάταξη του εδαφ. α' του άρθρου 6 του ν.1539/1985 που σας κοινοποιήθηκε. Α.2. Μετά από αυτά και παρά το γεγονός της ύπαρξης κάποιας εταιρείας εάν τα πρόσωπα που είναι μέλη της συμβάλλονται προσωπικά (όχι ως νόμιμοι εκπρόσωποι αυτής) και για δικό τους λογαριασμό με κάποιους εργοδότες, πρέπει να υπαχθούν στην ασφάλιση του ΙΚΑ εφόσον βέβαια συντρέχουν και οι υπόλοιπες προϋποθέσεις του νόμου. Α.3. Διαφορετικό είναι το θέμα της υπαγωγής ή όχι στην ασφάλιση του Ιδρύματος των μελών των προσωπικών εταιρειών που παρέχουν και εργασία προς την εταιρεία. Δεν αποκλείεται, σαυτή την περίπτωση, παράλληλα προς την εταιρική σχέση και η σύναψη εξαρτημένης εργασίας μεταξύ των εταίρων και του νομικού προσώπου της εταιρείας της οποίας αυτοί είναι μέλη γιατί πρόκειται για δύο ξεχωριστές συμβατικές σχέσεις,δηλαδή για σχέση εταιρική και για σχέση εξαρτημένης εργασίας, που διέπονται από τις οικείες αρχές και διατάξεις. Σαυτή την περίπτωση, προκειμένου να αντιμετωπιστεί θέμα ασφάλισης των εταίρων στο ΙΚΑ για την παρεχόμενη προς την εταιρεία εργασία, ανεξάρτητα από την ασφάλιση ή όχι αυτών για την ιδιότητα τους ως εταίρων σε άλλο Οργανισμό κύριας ασφάλισης (ΤΑΕ κλπ), πρέπει να ερευνάται κάθε περίπτωση χωριστά. Εάν το μέλος της προσωπικής εταιρείας παρέχει την εργασία του από υποχρέωση καταστατική χωρίς να λαμβάνει για την εργασία αυτή αντίστοιχη αμοιβή, πρόκειται για εταιρική εισφορά ή διαχείριση των κοινών υποθέσεων και όχι για παροχή εξαρτημένης εργασίας ασφαλιστέας στο ΙΚΑ. Εάν το μέλος της προσωπικής εταιρείας παρέχει έναντι αμοιβής την εργασία του, όχι από υποχρέωση καταστατική, αλλά από άλλη συμβατική σχέση που έχει συναφθεί ειδικά και προσωπικά, τότε πρόκειται για παροχή εξαρτημένης εργασίας, για την οποία υπάρχει και υποχρέωση ασφάλισης στο ΙΚΑ με εργοδότη βέβαια την ίδια την εταιρεία.. /...
Προκείμενου λοιπόν να κρίνουμε υπέρ της υπαγωγής ή όχι στην ασφάλιση των μελών των προσωπικών εταιρειών πρέπει να ελέγχεται επισταμένα η φύση της παρεχόμενης εργασίας, το περιεχόμενο του καταστικού, η ειδική σύμβαση εργασίας και αν τα εισοδήματα από την εργασία αυτή είναι εισοδήματα από μισθωτές υπηρεσίες. Β. Απασχόληση σε περισσότερους από τρεις εργοδότες. Μη χρησιμοποίηση βοηθητικών προσώπων. Β.Ι.Οι διατάξεις που σας κοινοποιήθηκαν με τις σχετικές εγκυκλίους ορίζουν ότι "Στην ασφάλιση του ΙΚΑ υπάγονται οι ραπτεργάτες που παρέχουν αυτοπροσώπως και κατά κύρια απασχόληση εργασία σε μία ή περισσότερες επιχειρήσεις, έστω και αν απασχολούνται μακράν του τόπου λειτουργίας των επιχειρήσεων ακόμη και αν διαθέτουν δικά τους εργαλεία". Με βάση τα παραπάνω γίνεται κατανοητό ότι, οι απαραίτητες προϋποθέσεις που ασκούν ουσιώδη επιρροή στην κρίση για την υποχρεωτική υπαγωγή των προσώπων αυτών στην ασφάλιση του ΙΚΑ είναι: α) Να μετέχουν προσωπικά στην εκτέλεση της εργασίας που αναλαμβάνουν και μάλιστα σε τέτοια έκταση ώστε η απασχόληση τους αυτή να είναι η κύρια απασχόληση. Η κύρια απασχόληση έχει την έννοια ότι γιαυτήν αφιερώνεται ο περισσότερος χρόνος της δραστηριότητας τους και από αυτήν βασικά πορίζονται τα μέσα για τη συντήρηση τους. Προϋποθέτει δε την ύπαρξη και άλλης επαγγελματικής απασχόλησης σε σύγκριση προς την οποία θα κριθεί αν η κυρία είναι ή όχι αυτή του απασχολουμένου με το σύστημα "φασόν". Οι παραπάνω με μειωμένη απασχόληση, εάν δεν έχουν άλλη κύρια πηγή βιοπορισμού δηλαδή δεν έχουν οποιοδήποτε άλλο δικό τους εισόδημα, το οποίο αυτοτελώς θα κρινόταν επαρκές, κατά την κοινή πείρα, για την κάλυψη των βιοποριστικών τους αναγκών υπάγονται στην ασφάλιση του ΙΚΑ. β) Για μην απασχολούν βοηθητικά πρόσωπα για την εκτέλεση της εργασίας τους αυτής. Αντίθετα ο τόπος απασχόλησής τους (μέσα ή έξω από τις εγκαταστάσεις των επιχειρήσεων), η χρήση από αυτούς δικών τους εργαλείων και ο αριθμός των επιχειρήσεων προς τις οποίες παρέχουν την εργασία τους, είναι στοιχεία που δεν ασκούν επιρροή ως προς την κρίση για την υπαγωγή τους στην ασφάλιση του ΙΚΑ. Επομένως έχουμε υπαγωγή στην ασφάλιση του ΙΚΑ και στην περίπτωση απασχόλησης σε περισσότερες από τρεις επιχειρήσεις../...
- 4 - Β.2) Όσον αφορά στη χρήση βοηθητικών προσώπων η διάταξη είναι σαφής. Απαιτεί αυτοπρόσωπη απασχόληση η οποία λείπει με τη χρησιμοποίηση έστω και ενός βοηθητικού προσώπου ανεξάρτητα από ειδικότητα. Εάν απασχολούνται συγγενείς ως βοηθητικά πρόσωπα, κατά την άποψή μας, πρέπει να ερευνούμε εάν τα πρόσωπα αυτά απασχολούνται σε καθημερινή βάση ή εντελώς ευκαιριακά. Στην πρώτη περίπτωση θεωρούνται βοηθητικά πρόσωπα και οι ραπτεργάτες κλπ (φασόν) που τα χρησιμοποιούν δεν υπάγονται στην ασφάλιση του ΙΚΑ. Γ. Ημέρες εργασίας. Τρόπος εξεύρεσής τους. Γ.Ι. Οι διατάξεις του άρθρου 49 του ν.1539/1985, αυτές της Φ2Ι/ΙΙ/38ΙΙ/9.Ι.Ι986 απόφασης του Υπουργού Υγείας, Πρόνοιας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων (που εκδόθηκε κατ' εξουσιοδότηση των πιό πάνω διατάξεων) και αυτές του άρθρου 41 του ν.1654/1986, ενώ αναφέρουν σε ποιες αποδοχές θα υπολογίζονται οι ασφαλιστικές εισφορές, πώς αυτές θα καταβάλλονται, ποιος είναι ο υπόχρεος για την καταβολή τους εργοδότης και ποια θεωρείται μισθολογική περίοδος, δεν κάνουν καμία αναφορά στον τρόπο εξεύρεσης των ημερών εργασίας. Γεννήθηκε έτσι ένα πρόβλημα κατά την πρακτική εφαρμογή αυτών των διατάξεων. Γ.2.Όπως είναι γνωστό, βασική αρχή της Κοινωνικής Ασφ/σης είναι ότι, ως χρόνος ασφάλισης των μισθωτών θεωρείται ο χρόνος κατά τον οποίο παρέχουν ασφαλιστέα εργασία και δικαιούνται αμοιβής. Νομοθετικά η παραπάνω αρχή, όσον αφορά στο ΙΚΑ, θεσπίζεται ρητά από τα άρθρα 2 και 8 παρ.2 του αν.ν.1846/51. Κατά τις διατάξεις δε του άρθρου 25 παρ. 5-9 του ίδιου νόμου και του άρθρου 18 του Καν. Ασφ/σης που εκδόθηκε κατ' εξουσιοδότηση αυτών, ως βάση υπολογισμού του χρόνου ασφάλισης για το ΙΚΑ λαμβάνεται πάντοτε η ημέρα εργασίας. Με βάση αυτές τις διατάξεις στους ασφαλισμένους του Ιδρύματος αναγνωρίζονται κατ' αρχήν κατά μήνα τόσες ημέρες ασφάλισης όσες πραγματικά απασχολούνται και μόνο όπου ρητά ο νόμος το ορίζει (όπως π. χ. στην παρ. 3 του άρθρου 18 του Καν. Ασφ/σης) γίνεται ο υπολογισμός των ημερών ασφάλισης κατά παρέκκλιση της αρχής αυτής. Γ.3.Στην περίπτωση των απασχολουμένων με το σύστημα φασόν ο μισθός καταβάλλεται κατά μονάδα παραγομένου προϊόντος, είναι δηλαδή ανάλογος προς το αποτέλεσμα της εργασίας, η μονάδα της οποίας χρησιμεύει και ως μονάδα μέτρησης του μισθού. Ο μισθός όμως αυτός διαφέρει από το χρονικό μισθό που υπολογίζεται κατά ορισμένα χρονικά διαστήματα (μήνας, εβδομάδα, ημέρα κλπ), η δε νομοθεσία, πιο συγκεκριμένα το άρθρο 18 Καν. Ασφ/σης ΙΚΑ και οι μέχρι τώρα εγκύκλιοι για τον υπολογισμό των ημερών ασφάλισης, δεν καλύπτουν το υπαρκτό κενό της νομοθεσίας των ραπτεργατών, με συνέπεια να μη μπορούμε να κάνουμε αναλογική εφαρμογή τους.. /...
- 5 - Για το λόγο αυτό, προς ενιαία αντιμετώπιση του προβλήματος, για τον υπολογισμό των ημερών απασχόλησης των ραπτεργατών στην υποχρεωτική ασφάλιση του ΙΚΑ, ορίζονται τα εξής: Όπου μπορούν να προσδιοριστούν από τα πραγματικά στοιχεία οι ημέρες ασφάλισης(π.χ. παρέλαβε την χ ημέρα και παρέδωσε την ψ' ημέρα) να αναγνωρίζονται τόσες ημέρες όσες πραγματοποιούνται, εφόσον όμως ο ημερήσιος μισθός που προκύπτει είναι τουλάχιστον ίσος με το ημερομίσθιο του ανειδίκευτου εργάτη. Σε περίπτωση που ο ημερήσιος μισθός θα είναι μικρότερος από το ημερομίσθιο του ανειδίκευτου εργάτη θα αναγνωρίζονται τόσες ημέρες όσο το πηλίκο της διαίρεσης της αμοιβής δια τους ημερομισθίου του ανειδίκευτου εργάτη. Στην περίπτωση που δεν μπορούν να προσδιοριστούν οι ημέρες ασφάλισης κάθε μηνός από τα πραγματικά στοιχεία, θα διαιρούνται οι αποδοχές του μηνός με το ημερομίσθιο του ανειδίκευτου εργάτη και το πηλίκο θα αποτελεί τον αριθμό των ημερών ασφάλισης οι οποίες δεν θα μπορούν να υπερβούν τις 25 για κάθε μήνα. Συνεπώς είναι επιβεβλημένο να προσκομίζονται δικαιολογητικά αμοιβής (τιμολόγια, δελτία παροχής υπηρεσιών κλπ) για κάθε μήνα απασχόλησης. Είναι αυτονόητο ότι δεν θα βεβαιώνονται εισφορές για τις πέραν της ανωτάτης ασφαλιστικής κλάσεως αμοιβές κάθε μήνα. Κρίναμε σκόπιμη τη διαίρεση με το ημερομίσθιο του ανειδίκευτου εργάτη γιατί αποτελεί ημερομίσθιο ασφαλείας και δεν ανατρέπει το σύστημα των ανάλογων εισφορών, το σύστημα δηλαδή κατά το οποίο το μέγεθος των παροχών (συντάξεων κλπ) τελεί σε αναλογία προς το μέγεθος των εισφορών (εξίσωση παροχών). Από το σύνολο των αμοιβών του τιμολογίου για τον υπολογισμό των εισφορών δεν θα λαμβάνεται υπόψει το ποσό που αντιστοιχεί στο φόρο προστιθέμενης αξίας (Φ.Π.Α.). Επίσης σημειώνουμε ότι οι ραπτεργάτες και γενικά όσοι απασχολούνται και αμείβονται με το σύστημα του φασόν δεν δικαιούνται δώρα εορτών και επίδομα άδειας και επομένως δεν θα έχουμε και αντίστοιχο υπολογισμό εισφορών. Δ. Διαδικασία χορήγησης βεβαιώσεων προς έκδοση Δελτίων Παροχής Υπηρεσιών. Δ.Ι. Όπως είναι γνωστό, τα πρόσωπα που απασχολούνται και αμείβονται με το σύστημα του φασόν, προκειμένου να εισπράξουν τις αμοιβές τους, εκδίδουν Δελτία Παροχής Υπηρεσιών, τα οποία πρέπει να είναι θεωρημένα από την αρμόδια Οικονομική Εφορία. Η τελευταία προκείμενου να προβεί σαυτή τη θεώρηση ζητά από τον ενδιαφερόμενο βεβαίωση του αρμόδιου ασφαλιστικού φορέα.
Στη συγκεκριμένη περίπτωση, επειδή με βάση τις διατάξεις του άρθρου 49 του ν.1539/1985 και αυτές του άρθρου 41 του ν.1654/1986, τα πρόσωπα αυτά υπάγονται στην ασφάλιση του ΙΚΑ, αρμόδιος φορέας για τη χορήγησή της είναι το ΙΚΑ. Δ.2. Για τη χορήγηση της ανωτέρω βεβαιώσεως κρίναμε ότι πρέπει να ακολουθηθεί η πιό κάτω διαδικασία: Αρχικά ο ενδιαφερόμενος να υποβάλει αίτηση στο Υποκ/μα του τοπου κατοικίας τους, που θα συνοδεύεται με δήλωσή του, από την οποία θα προκύπτει ο εργοδότης στον οποίο πρόκειται να απασχοληθεί. Με βάση τη δήλωση αυτή και τις κείμενες διατάξεις του νόμου θα χορηγείται η σχετική βεβαίωση για την Οικονομική Εφορία. Η δήλωση μαζί με αντίγραφο της βεβαίωσης θα δίνονται στον αρμόδιο τομεάρχη ή θα διαβιβάζονται στο αρμόδιο υποκατάστημα αν ο εργοδότης ανήκει στην ασφαλιστική περιοχή άλλου Υποκαταστήματος. Μετά δε την παρέλευση 2-3 μηνών θα διενεργείται έλεγχος αν πράγματι έχει χωρήσει η ασφάλιση. Στην περίπτωση που αυτή δεν έχει χωρήσει θα καλείται ο ενδιαφερόμενος να προσκομήσει το Δελτίο Παροχής Υπηρεσιών για να διαπιστωθεί σε ποιους εργοδότες απασχολήθηκε και τι αμοιβές έχει λάβει. Δ.3. Η βεβαίωση που θα χορηγείται θα έχει τον τύπο του συνημμένου υποδείγματος.