Βασίλειος Μαχαιράς Πολιτικός Μηχανικός Ph.D. Εσωτερικές εγκαταστάσεις Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας Πολυτεχνική Σχολή ΤμήμαΠολιτικών Μηχανικών Διάλεξη 6 η /2016
Εσωτερικές εγκαταστάσεις κτιρίων Τα ηλεκτρολογικά και μηχανολογικά συστήματα ενός κτιρίου αποσκοπούν να παρέχουν στους ενοίκους τις απαραίτητες συνθήκες για άνεση, υγεία και ασφάλεια. Τα συστήματα θέρμανσης, κλιματισμού και εξαερισμού παρέχουν συνθήκες περιβαλλοντικής άνεσης. Η παροχή πόσιμου νερού είναι απαραίτητη για σκοπούς κατανάλωσης και υγιεινής. Η απομάκρυνση των υγρών και οργανικών αποβλήτων είναι απαραίτητη για την υγιεινή του κτιρίου και του περιβάλλοντος χώρου. Τα ηλεκτρολογικά συστήματα παρέχουν φωτισμό και ενέργεια, ώστε να λειτουργεί ο εξοπλισμός των ενοίκων.
Χωροθέτηση Τα Η/Μ συστήματα κτιρίων χρειάζονται σημαντικό χώρο. Τυπικά είναι κρυμμένα από τους ενοίκους και ενσωματωμένα στα δομικά στοιχεία. Η χωροθέτηση αυτών των συστημάτων πρέπει να υλοποιηθεί προσεκτικά, ώστε να μην δημιουργούνται προβλήματα μεταξύ αυτών και μεταξύ των δομικών στοιχείων του κτιρίου.
Δίκτυα εξυπηρέτησης 1. Υποδομές 2. Εσωτερικές εγκαταστάσεις Υποδομές (παρέχονται από την πόλη) Εσωτερικές εγκαταστάσεις (ιδιοκτησία)
Ύδρευση Αποχέτευση Διαχείριση στερεών αποβλήτων 1.Υποδομές Καύσιμα αέρια Ηλεκτρικό Επικοινωνίες
1.1. Υποδομή ύδρευσης 1. Δίκτυα ύδρευσης Παρέχονται (τυπικά από οργανισμούς τοπικής αυτοδιοίκησης ΟΤΑ) σωληνώσεις οργανωμένου δικτύου ύδρευσης σε επίπεδο οικισμού ή πόλης. Το νερό πρέπει να είναι πόσιμο με συγκεκριμένες προδιαγραφές για την ποιότητά του: π.χ. άχρωμο, άοσμο, σε θερμοκρασία 9-12 ο C, με μια σχετική σκληρότητα και να μην περιέχει οργανικές ουσίες περισσότερες από 50mg ανά λίτρο. 2. Αυτόνομη υδροδότηση (αυτοΰδρευση) Η παροχή γίνεται από αυτόνομες πηγές, όπως α) φυσικές πηγές και β) τεχνικές μεθόδους εξόρυξης, επεξεργασίας, αποθήκευσης κλπ., δηλαδή γεωτρήσεις, αφαλατώσεις, φραγματοφρεάτια, στέρνες δεξαμενές κ.α. Συνήθως η αυτοΰδρευσηαπαιτεί εξασφάλιση αποστάσεων από μολυσματικούς παράγοντες, άντληση του νερού, επεξεργασία και αποθήκευση.
1.2. Υποδομή αποχέτευσης 1. Δίκτυα αποχέτευσης 2. Αυτόνομη αποχέτευση 3. Επεξεργασία υγρών αποβλήτων
1.2.1. Δίκτυο αποχέτευσης Παρέχεται σε επίπεδο πόλης ή οικισμού Ανάλογα με το δίκτυο τα λύματα που συλλέγονται μπορεί να είναι: α) οικιακά ή αλλιώς αστικά β) βιομηχανικά γ) όμβρια (βρόχινα) Το δίκτυο μπορεί να είναι: α) «παντοροϊκό» (ή μεικτό) και να συλλέγει όλα τα λύματα (βρόχινα και οικιακά) β) διαχωριστικό, οπότε υπάρχει διαφορετικός αγωγός για τα όμβρια και διαφορετικός για τα αστικά λύματα. Τα λύματα οδηγούνται στον τελικό αποδέκτη (υπέδαφος, λίμνη, θάλασσα, ποτάμι) κατόπιν επεξεργασίας για τη μείωση του ρυπαντικού φορτίου (βιολογικός καθαρισμός).
1.2.2. Αυτόνομη αποχέτευση Υλοποιείται όταν δεν υπάρχει οργανωμένο δίκτυο αποχέτευσης. Τα λύματα συλλέγονται με δίκτυο αγωγών και οδηγούνται: α) σε στεγανή δεξαμενή, όταν απαγορεύεται η διάθεση στο έδαφος (λόγω υδροφόρου ορίζοντα, αποστάσεων από πηγές κ.α.). Η συλλογή γίνεται από «βοθροφόρα» οχήματα, τα οποία αποθέτουν τα υγρά λύματα σε εγκαταστάσεις επεξεργασίας λυμάτων. Επομένως εκτιμάται ο ημερήσιος όγκος αποβλήτων και η επιλογή του όγκου της στεγανής δεξαμενής καθορίζει το πόσο συχνά απαιτείται η εκκένωσή της. β) στο υπέδαφος κατόπιν επεξεργασίας για τη μείωση του ρυπαντικού φορτίου.
1.2.3. Επεξεργασία υγρών αποβλήτων Υλοποιείται: Σε επίπεδο οικισμών ή πόλεων με συστήματα μηχανικού και βιολογικού καθαρισμού. Έπειτα τα λύματα οδηγούνται στον τελικό αποδέκτη. Τα παράγωγα της επεξεργασίας μπορούν να χρησιμοποιηθούν για άλλους λόγους (λίπανση εδαφών, βιοαέριο κ.α.). Σε επίπεδο ιδιοκτησίας για την πρωτογενή επεξεργασία προτού τη διάθεση στο υπέδαφος. Όταν τα λύματα είναι βιομηχανικά θα πρέπει να προηγηθεί επεξεργασία για τη μείωση του ρυπαντικού φορτίου ή την απομάκρυνση χημικών παραγόντων. Έπειτα, εφόσον τα λύματα αποκτήσουν κατάλληλη σύνθεση μπορούν να οδηγηθούν στα δίκτυα αστικών λυμάτων.
Εγκαταστάσεις επεξεργασίας λυμάτων Χρησιμοποιούνται είτε όταν δεν υπάρχει οργανωμένο δίκτυο αποχέτευσης είτε τα όταν λύματα πρέπει να αποκτήσουν κατάλληλη σύνθεση πριν τη διάθεση σε αγωγό αστικών λυμάτων. Τυπικά αποτελούνται από σύστημα σηπτικής δεξαμενής και απορροφητικού βόθρου ή από βιομηχανοποιημένες λύσεις «βιολογικού καθαρισμού». Η σηπτική δεξαμενή έχει ικανό όγκο και διαμερίσματα, ώστε να υλοποιείται καθίζηση των στερεών και τα υγρά να υπερχειλίζουν στην έξοδο με μικρότερο ρυπαντικό φορτίο. Ο απορροφητικός βόθρος δέχεται τα επεξεργασμένα υγρά απόβλητα και τα διοχετεύει στο υπέδαφος είτε με σύστημα διάτρητων οριζόντιων αγωγών είτε με διάτρητα τοιχώματα δεξαμενής. Ο ημερήσιος εκτιμώμενος όγκος των αποβλήτων και η απορροφητικότητα του υπεδάφους καθορίζει το εμβαδό των τοιχωμάτων του βόθρου.
1.3. Διαχείριση στερεών αποβλήτων Η διαχείριση των στερεών αποβλήτων αφορά στη συλλογή, μεταφορά και διάθεση των απορριμμάτων. Τα απόβλητα διαχωρίζονται σε α) οικιακά, β) ειδικά (π.χ. νοσοκομειακά, σφαγείων κλπ.) και γ) βιομηχανικά (π.χ. τοξικά και επικίνδυνα). Οι μέθοδοι διάθεσης είναι: α) ελεγχόμενη απόθεση (υγειονομική ταφή), β) καύση (θερμική επεξεργασία), γ) μηχανική διαλογή και βιοσταθεροποίηση. Στη μηχανική διαλογή γίνεται τεμαχισμός, συμπίεση, κοσκίνισμα και διαχωρισμός. Η βιοσταθεροποίησητων οργανικών μερών παράγει βελτιωτικό εδάφους (humus). Χαρτί, γυαλί, αλουμίνιο, πετρελαιοειδή κατάλοιπα, λάδια, μπαταρίες, ελαστικά κ.α. μπορούν να ανακυκλωθούν χωρίς ιδιαίτερη επεξεργασία.
1.4. Υποδομή καύσιμου αερίου Τα καύσιμα αέρια λαμβάνονται από φυσικές πηγές, αλλά μπορούν παραχθούν και από μια κεντρική πηγή ή μια μονάδα παραγωγής βιοαερίου. Χρησιμοποιούνται ως ενεργειακή πηγή κυρίως για θέρμανση και για μαγείρεμα. Μπορούν όμως να χρησιμοποιηθούν για συμπαραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας. Παλαιότερα χρησιμοποιούνταν και για φωτισμό. Τα καύσιμα αέρια διανέμονται: α) είτε με κατάλληλα οχήματα, οπότε απαιτούνται δεξαμενές αποθήκευσης β) είτε από τα δίκτυα διανομής καύσιμων αερίων, τα οποία παρέχουν αγωγούς σύνδεσης.
1.5. Ηλεκτρικό Τα ηλεκτρικά δίκτυα διανομής αφορούν στην παροχή ηλεκτρικού ρεύματος. Τα δίκτυα χωρίζονται σε υψηλής, μέσης και χαμηλής τάσης. Οι κατοικίες συνδέονται με το δίκτυο χαμηλής τάσης, αλλιώς απαιτείται μετασχηματιστής τάσης. Στις εσωτερικές εγκαταστάσεις τα δίκτυα χωρίζονται περαιτέρω σε «ισχυρά» και «ασθενή» ρεύματα. Σε ειδικά κτίρια (π.χ. βιομηχανίες, νοσοκομεία κλπ.) ανάλογα με τη μέγιστη ισχύ των μηχανημάτων πιθανόν να απαιτείται η ύπαρξη τοπικού υποσταθμού για την εξυπηρέτηση των αναγκών σε ηλεκτρική ενέργεια. Το ηλεκτρικό τυπικά παράγεται σε εργοστάσια, αλλά μπορεί να παραχθεί επί τόπου στο κτίριο από π.χ. φωτοβολταϊκά, ανεμογεννήτριες και μονάδες συμπαραγωγής θερμότητας ηλεκτρικής ενέργειας. Τα κτίρια τότε μπορούν να είναι είτε διασυνδεδεμένα με το δίκτυο είτε αυτόνομα (οπότε απαιτούνται και μονάδες αποθήκευσης ηλ. ενέργειας).
1.6. Επικοινωνίες Τα δίκτυα τηλεπικοινωνιών μπορούν να είναι είτε ενσύρματα είτε ασύρματα. Μπορούν να χαρακτηριστούν ως δίκτυα υποδομής «ασθενών» ρευμάτων. Είναι σκόπιμο όμως να διαχωρίζονται από το ηλεκτρικό δίκτυο, διότι τα τελευταία έτη υλοποιούνται από δίκτυα οπτικών ινών. Τα ενσύρματα μπορούν να είναι είτε εναέρια είτε υπόγεια είτε υποβρύχια. Παραδείγματα δικτύων τηλεπικοινωνιών είναι: η τηλεφωνία, το διαδίκτυο και η ψηφιακή ασύρματη καλωδιακή δορυφορική τηλεόραση.
2. Εσωτερικές εγκαταστάσεις 1. Υδραυλικά 2. Καύσιμα αέρια 3. Ηλεκτρολογικές εγκαταστάσεις 4. Μηχανολογικές εγκαταστάσεις
Εσωτερικά δίκτυα Συνδυασμός του πλέγματος των εσωτερικών εγκαταστάσεων με το πλέγμα του φέροντος οργανισμού. Συγκέντρωση ομοειδών ή ειδικών χώρων. Δυνατότητα εξυπηρέτησης τουλάχιστον 2 ομοειδών χώρων ανά όροφο από κάθε κατακόρυφη ομάδα αγωγών. Πρόβλεψη οριζόντιας και κατακόρυφης διέλευσης αγωγών.
2.1. Υδραυλικά 1. Ύδρευση 1.1. Υδροδότηση κτιρίου με πόσιμο νερό 1.2. Παροχή ζεστού νερού 1.3. Ύδρευση περιβάλλοντος χώρου 2. Αποχέτευση 2.1. Υγρών λυμάτων αποβλήτων 2.2. Ομβρίων υδάτων 2.3. Αποστράγγιση
Υδραυλικοί υποδοχείς Είδη υγιεινής, σκεύη, συσκευές ή μηχανισμοί, στα οποία καταλήγουν συστήματα υδροδότησης μέσω διακοπτώνκρουνών και από εκεί αρχίζουν τα δίκτυα αποχέτευσης. Κυριότεροι υποδοχείς: 1) λεκάνες αποχωρητηρίων και ουρητηρίων, 2) υδατοδεξαμενέςαποθήκευσης (ντεπόζιτα) και απόπλυσης (καζανάκια), 3) Λεκάνες πλύσης (μπιντέ), 4) νιπτήρες, 5)νεροχύτες μεγειρείων, πλυντηρίων ή σφουγγαρίσματος, 6) λουτήρες και ντουζιέρες, 7) συσκευές πλυντηρίων (ρούχων πιάτων), 8) θερμοσίφωνες (ιδιαίτερος υποδοχέας, διότι ξεκινάει νέο δίκτυο). Υπάρχουν βιβλιοθήκες με τυπικές διαστάσεις και χωροθέτηση.
2.1.1.1. Υδροδότηση πόσιμου νερού Δίκτυο υπό μόνιμη πίεση. Η ροή γίνεται με την πίεση του δικτύου ή με φυσική ροή ή με τη βοήθεια αντλίας (πιεστικό). Κατά περίπτωση μπορεί να χρησιμοποιείται δεξαμενή αποθήκευσης νερού, της οποία ο όγκος θα είναι συμβιβασμός μεταξύ του πόσο συχνά πρέπει να ανανεώνεται το νερό και τι ανάγκες πρέπει να ικανοποιηθούν. Εκπονείται μελέτη απωλειών, ροών και πιέσεων, ώστε να καθοριστούν οι διατομές και τα υλικά. Ιδιαίτερες προδιαγραφές για τις σωληνώσεις. Η μελέτη κτιρίου ξεκινάει από το σημείο κεντρικής παροχής μέχρι τα σημεία χρήσης. Δηλαδή από το υδρόμετρο, στο οποίο εκατέρωθεν τοποθετούνται διακόπτες.
2.1.1.1. Υδροδότηση πόσιμου νερού Διακόπτες τοποθετούνται πριν την είσοδο σε υδροδοτούμενο χώρο, πριν από διακλάδωση, για τμήματα του υδροδοτούμενου χώρου και πριν από κάθε «υποδοχέα». Τοποθέτηση εξαέρωσης στο ψηλότερο και εκκένωση στο χαμηλότερο, ώστε να αποφεύγεται η δημιουργία εστιών για θύλακες αέρα. Προφύλαξη από παγετό. Απαγόρευση διέλευσης από φέροντα οργανισμό, καμινάδες, φρέατα ή φρεάτια, κάτω από θεμελιώσεις ή βαριά οικοδομικά μέρη.
2.1.1.2. Ζεστό νερό χρήσης Κατά κανόνα υπάρχει ένα δοχείο αποθήκευσης του θερμού νερού, το οποίο δοχείο είναι θερμομονωμένο. Η θέση της τοποθέτησής του επηρεάζει την ενεργειακή του απόδοση (εσωτερικά ή εξωτερικά του κτιρίου και απόσταση από τους υποδοχείς ανάμιξης). Το νερό θερμαίνεται συνήθως: 1) με ηλεκτρική ενέργεια μέσω ενσωματωμένης ηλεκτρικής αντίστασης, 2) με ηλιακή ενέργεια μέσω συλλεκτών (ηλιακοί θερμοσίφωνες), 3) με λέβητα θέρμανσης μέσω εσωτερικού εναλλάκτηθερμότητας (σερπαντίνα), 4) συνδυασμό των παραπάνω.
2.1.1.3. Ύδρευση περιβάλλοντος χώρου Η ύδρευση του περιβάλλοντος χώρου αφορά στην παροχή νερού στους κήπους, στους κοινόχρηστους χώρους οικοδομής κλπ. Όταν πρόκειται για κοινόχρηστους χώρους οικιστικού συγκροτήματος τότε είναι ξεχωριστό δίκτυο με δικό του μετρητή κατανάλωσης Η ύδρευση του περιβάλλοντος χώρου αφορά συχνά στην άρδευση των χώρων. Σε τέτοια περίπτωση μπορεί να χρησιμοποιείται νερό, το οποίο δεν είναι πόσιμο και έχει προέλθει από όμβρια ύδατα. Τότε απαιτείται δεξαμενή συλλογής των ομβρίωνυδάτων και αν αυτή δεν βρίσκεται σε ικανό ύψος χρειάζεται πιεστικό για τη διανομή του. Η πισίνα ως υδραυλικός υποδοχέας
2.1.2.1. Αποχέτευση υγρών λυμάτων Ξεκινάει από τους υδραυλικούς υποδοχείς και καταλήγει στην υποδομή του δημόσιου δίκτυουλυμάτων ή στην εγκατάσταση επεξεργασίας λυμάτων. Φυσική ροή, επομένως έλεγχος ελάχιστων κλίσεων. Μελέτη αποχέτευσης, στην οποία εξετάζονται τα υλικά, οι απώλειες, οι κλίσεις και οι διατομές, ώστε να απορρέουν. Λουτρά: οι λεκάνες αποχωρητηρίου και τα ουρητήρια αποχετεύονται απ ευθείας στον κεντρικό αγωγό. Λουτήρες, νιπτήρες, μπιντέ (με τις υπερχειλίσεις), πλυντήρια καταλήγουν έμμεσα μέσω οσμοπαγίδες δαπέδου (σιφώνια).
2.1.2.1. Αποχέτευση υγρών λυμάτων Στα μαγειρειά: οι νεροχύτες καλό είναι να έχουν ανεξάρτητη αποχέτευση, λόγω της μεγάλης περιεκτικότητας λιπαρών ουσιών (έχουν μεγαλύτερες οσμοπαγίδες/λιποσυλλέκτες). Απαιτείται αερισμός του αγωγού αποχέτευσης για την ισορροπία του νερού στα σιφώνια. Βαλβίδες ασφάλειας κατά την επιστροφή των λυμάτων τοποθετούνται όταν υπάρχει αντίστοιχος κίνδυνος. Ηχομόνωση των κεντρικών σωλήνων με ηχομονωτικό υλικό (π.χ. πετροβάμβακα) όταν είναι κοντά σε υπνοδωμάτια. Στις εξωτερικές συνδέσεις να μπαίνουν φρεάτια. Αποφυγή κατά το δυνατόν χρήσης αντλίας ακαθάρτων. Πριν τον αποδέκτη συγκεντρώνονται οι σωλήνες σε μία και τοποθετείται μηχανοσίφωνας.
2.1.2.2. Αποχέτευση ομβρίωνυδάτων Αντίστοιχο με αυτό των λυμάτων δίκτυο φυσικής ροής. Είναι διαφορετικό όμως δίκτυο, διότι υποδέχεται τα όμβρια από τα δώματα και τις στέγες και τα οδηγεί σε διαφορετικό αποδέκτη (περιβάλλον χώρο). Ανάλογα με το αναμενόμενο μέγιστο ύψος βροχής και την αποχετευόμενηεπιφάνεια προκύπτουν οι αντίστοιχες διατομές και κλίσεις των αγωγών. Όταν υπάρχει δίκτυο υπονόμων δεν πρέπει τα όμβρια ύδατα να εμπλέκονται με τα οικιακά. Εξασφάλιση της απορροής στα δώματα με κλίσεις 1-2% και στις στέγες με λούκια απορροής.
2.1.2.3. Αποστράγγιση Η αποστράγγιση υλοποιείται με υπεδάφιασυστήματα αποχετευτικών αγωγών ομβρίων. Οι αγωγοί είναι συνήθως διάτρητοι με επικάλυψη γεωυφασμάτων, ώστε να μην αποφράσσονται. Η επίχωσηείναι συνήθως από υλικά που επιτρέπεται η εύκολη αποστραγγιση υδάτων (π.χ. κροκάλα). Τοποθετούνται για την απορροή υδάτων σε θεμέλια, γήπεδα, τοίχους αντιστήριξης κ.α.
2.2. Καύσιμα αέρια Τα εσωτερικά δίκτυα παροχής καυσίμων αερίων είναι ως προς την κατασκευαστική αρχή ίδια με εκείνα της ύδρευσης με μεταλλικές σωλήνες. Δεν επιτρέπεται να εντοιχίζονται και απαγορεύεται η τοποθέτησή τους σε φρεάτια ανελκυστήρων, καπναγωγούς ή καπνοδόχους. Σε κάθε καταναλωτική μονάδα τοποθετείται μετρητής και αυτοί τοποθετούνται σε κοινόχρηστο χώρο, όσο το δυνατόν κοντά στην είσοδο. Όταν υπάρχει δεξαμενή καύσιμου αερίου πρέπει να τοποθετείται σε αποστάσεις ασφαλείας από τα κτίρια. Όταν δεν ικανοποιούνται οι αποστάσεις κατασκευάζεται κατάλληλο τοιχίο ή τοποθετούνται υπόγεια.
2.3. Ηλεκτρολογικές εγκαταστάσεις 1. Ισχυρών ρευμάτων 2. Ασθενών ρευμάτων & επικοινωνιών Τυπικά το δίκτυο αποτελείται από γραμμή παροχής (καλώδια), η οποία περικλείεται από ένα εξωτερικό περίβλημα (κατά κανόνα πλαστική σωλήνα).
2.3.1. Ισχυρά ρεύματα Στο ηλεκτρικό ρεύμα βασικό ρόλο παίζουν τα υλικά, η διατομή και το μήκος των αγωγών. Ανάλογα με την απαιτούμενη ισχύ ανά ρευματολήπτη τοποθετούνται η κατάλληλη καλωδίωση. Η πηγή της ηλεκτρικής ενέργειας μπορεί να βρίσκεται τοπικά ή να προέρχεται από το δημόσιο δίκτυο διανομής. Στη γραμμή τροφοδότησης υφίσταται μετρητής και έπειτα κάποιος κεντρικός πίνακας με την κεντρική και τις επιμέρους ασφάλειες. Οι καλωδιώσεις τοποθετούνται κατά προτίμηση εντοιχισμένες, μέσα σε ειδικές σωληνώσεις και τυποποιημένα ύψη. Προσοχή στη γείωση! Όλοι οι ρευματοδότες πρέπει να διαθέτουν πόλο γείωσης. Σε νέα κτίρια πρέπει να προβλέπεται η εγκατάσταση κατάλληλης γείωσης στη θεμελίωση.
2.3.2. Ασθενή ρεύματα και επικοινωνίες Ως ασθενή ρεύματα ονομάζονται κατά κανόνα τα ρεύματα με μικρότερη τάση από 12V. Ανάλογα με τις ανάγκες υφίστανται πολλά δίκτυα: Τηλεφωνική εγκατάσταση Εγκατάσταση κουδουνιού, θυροτηλεφώνου, θυροτηλεόρασης, ηλεκτρικής κλειδαριάς Ηχητικές εγκαταστάσεις Κεραία δορυφορικής ή μη τηλεόρασης Εγκατάσταση καλωδιακής τηλεόρασης Εγκατάσταση συναγερμού κ.α. συστήματα ασφάλειας Εγκατάσταση δικτύου δεδομένων (π.χ. οπτική ίνα) Εγκατάσταση «έξυπνου δικτύου»
2.3.3. Εγκατάσταση φωτισμού Η εγκατάσταση φωτισμού συμπεριλαμβάνεται στην ηλεκτρολογική εγκατάσταση. Είναι σκόπιμο όμως να μελετάται ξεχωριστά, ανάλογα με τις απαιτήσεις του κτιρίου. Θα πρέπει να επιδιώκεται φυσικός φωτισμός χώρου. Ανάλογα με τη χρήση του κτιρίου υπάρχουν διαφορετικές ανάγκες στο επίπεδο φωτισμού. Ανάλογα με τις θέσεις εργασίας τοποθετούνται τα φωτιστικά σώματα για να παρέχουν τα κατάλληλα επίπεδα φωτισμού. Ανάλογα με το φωτιστικό σώμα, τα χρώματα και την υφή των υλικών του δωματίου αλλάζει η κατανομή και η ένταση του φωτισμού. Ανάλογα με τον λαμπτήρα αλλάζουν τα επίπεδα φωτισμού, το χρώμα και η ενεργειακή κατανάλωση.
2.4. Μηχανολογικές εγκαταστάσεις 1. Θέρμανση 2. Ψύξη 3. Μηχανικός αερισμός 4. Μηχανές οριζόντιας και κατακόρυφης μεταφοράς 5. Ενεργητική πυροπροστασία
Δίκτυα θέρμανσης -ψύξης Για τη θέρμανση και την ψύξη των χώρων υπάρχουν πολλές τεχνολογίες, η κατηγοριοποίηση των οποίων είναι δύσκολη. Σε κάθε περίπτωση υπάρχει η πηγή και οι αγωγοί μεταφοράς. Το μεταφερόμενο μέσο τυπικά είναι αέρας ή υγρό. Επομένως η πηγή θερμαίνει ή ψύχει το «θερμαντικό μέσο» με το οποίο μεταφέρεται στους χώρους. Υπάρχουν πολλοί συνδυασμοί και θα αναφερθούν οι συχνότερα χρησιμοποιούμενοι.
2.4.1. Θέρμανση Οι πηγές θέρμανσης εξαρτώνται κυρίως από το είδος της καταναλισκόμενης ενέργειας: Πετρέλαιο: τυπικά υπάρχει δεξαμενή πετρελαίου και λέβητας με κυκλοφορητή (αντλία). Αέριο: σε λέβητα και το αέριο μπορεί να παρέχεται από τα δίκτυα υποδομής ή να υφίσταται δεξαμενή υγραερίου. Βιομάζα (ξύλο): σε λέβητα ή σε τζάκι με μικρότερη απόδοση. Σημαντικός όγκος αποθήκευσης και συχνή πλήρωση. Επεξεργασμένη βιομάζα (πέλλετ): σε λέβητα ή σόμπα με σημαντικό απαιτούμενο όγκο αποθήκευσης. Ηλιοθερμικά: ηλιακοί συλλέκτες (κενού, υγρού κ.α.).
2.4.1. Θέρμανση Ηλεκτρισμός: με αντίσταση ή με αντλία θερμότητας. Με τοπικά θερμαντικά σώματα, θερμοσυσσώρευση και δοχείο αδρανείας. Συστήματα συμπαραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας και θέρμανσης. Τηλεθέρμανση: υποδομή σε θερμαντικό μέσο. Π.χστην Κοζάνη παρέχεται ζεστό νερό από το εργοστάσιο ΔΕΗ. Ανάλογα με την πηγή αποφασίζεται ο τρόπος μεταφοράς: Μέσω αεραγωγών ζεστού αέρα. Μέσω αγωγών θερμού νερού, οι οποίοι καταλήγουν είτε σε θερμαντικά σώματα είτε ενσωματώνονται στο δάπεδο ή σε τοίχους (ενδοδαπέδια ή ενδοτοίχια).
2.4.2. Ψύξη και κλιματισμός Τα συστήματα ψύξης τυπικά χρησιμοποιούν αντλίες θερμότητας, στις οποίες μπορεί να αντιστραφεί ο κύκλος λειτουργίας και να λειτουργήσουν και ως θερμαντήρες (inverter). Αυτές «αντλούν θερμότητα» από κάποιο μέσο και τη διοχετεύουν σε κάποιο άλλο. Ανάλογα με το μέσο μπορούν να είναι 1) αέρα-αέρα, 2) αέρα-νερού, 3) νερού-νερού. Συχνά συνδυάζονται με συστήματα εξαερισμού και υγραντήρες/αφυγραντήρες, ώστε να παρέχουν τις επιθυμητές συνθήκες εσωτερικού περιβάλλοντος. Παράδειγμα αντλίας θερμότητας αέρα-αέρα είναι τα γνωστά μας κλιματιστικά (spliter). Παράδειγμα αντλίας θερμότητας νερού είναι τα συστήματα γεωθερμίας.
2.4.3. Μηχανικός αερισμός Ο σχεδιασμός των κτιρίων πρέπει να ευνοεί την ανανέωση του αέρα με φυσική ροή. Ανάλογα με τη χρήση του κτιρίου, όπως π.χ. σε ειδικά κτίρια συνάθροισης κοινού, μπορεί να μην εξασφαλίζεται επαρκής ανανέωση του αέρα, οπότε επιβάλλεται η τοποθέτηση μηχανικού εξαερισμού. Οι αεραγωγοί είναι πολλών ειδών, αντίστοιχα με τους αγωγούς κλιματισμού. Σε ψυχρά κλίματα είναι σκόπιμο να προβλέπεται σύστημα ανάκτησης θερμότητας. Τα τελευταία έτη έχουν εφαρμοστεί αντίστοιχα συστήματα ακόμη και σε κατοικίες υψηλής ενεργειακής απόδοσης.
2.4.4. Μηχανές οριζόντιας και κατακόρυφης μεταφοράς Έχουν στόχο την άνετη και ταχεία μεταφορά ανθρώπων και αντικειμένων. Λειτουργούν σε κατακόρυφο, οριζόντιο ή κεκλιμένο άξονα. Παραδείγματα: ανελκυστήρες, κυλιόμενες ράμπες, κυλιόμενες σκάλες κ.α. Οι ανελκυστήρες τυπικά λειτουργούν σε κατακόρυφο άξονα και βρίσκονται μέσα σε φρεάτια. Συνήθως οι ανελκυστήρες είναι ηλεκτρικοί και λειτουργούν είτε με έλξη είτε υδραυλικά. Ανάλογα με το είδος τους έχουν διαφορετικές ανάγκες χώρου
2.4.5. Ενεργητική πυροπροστασία Η παθητική πυροπροστασία αφορά στο σχεδιασμό του κτιρίου, ώστε να επιτυγχάνεται ικανοποιητικός βαθμός ασφάλειας σε περίπτωση πυρκαγιάς (π.χ. πυραντίσταση δομικών στοιχείων, οδεύσεις και πλάτη διαφυγής, πυροδιαμερίσματα, αποφυγή μετάδοσης πυρκαγιάς κ.α.) Η ενεργητική πυροπροστασία αφορά στα συστήματα ανίχνευσης, συναγερμού και αντιμετώπισης πυρκαγιών (π.χ. φωτισμός ασφαλείας, πληροφοριακές πινακίδες, εκπαίδευση ενοίκων, δίκτυο πυρανίχνευσης, συναγερμοί, πυροσβεστήρες, πυροσβεστικές φωλιές, εγκατάσταση ψεκασμού springler, κρούνοι, υδατοδεξαμενές κ.α.)