Τεχνικέςτης τηςαφήγησης 3-4 -2013 Άννα Πολατίδου Σχολ.Σύµβουλος Σύµβουλος Φιλολόγων Φλώρινας 1
Θεωρίατης τηςλογοτεχνίας Αφηγηµατολογία Ποιητική Ρητορική Υφολογία Εξετάζειτη τηφύση, τηµορφή µορφήκαιτη λειτουργίατης της αφήγησης ή απλάπώς πώςη ιστορίαγίνεται αφήγηση 2
Θεωρίατης τηςαφήγησης: προϊστορία ιάκριση ιστορίας/ αφήγησης, µύθου/ πλοκής Πλάτων, Πολιτεία,β.3.3ο «µίµησις, διήγησις» Αριστοτέλης, Ποιητική «λόγος,µύθος µύθος» Ρώσοι φορµαλιστές: fabula/sjuzhet Schlovsky, Eichenbaum V. Bakhtine 3
Νεότεραχρόνια χρόνια: : 1960-1980 1980 οµιστές («ιστορία»-λόγος) 2 κατευθύνσεις της αφηγηµατολογίας: α.μελέτη της «ιστορίας» T.Todorov, Α.J.Greimas β.μελέτη της «αφήγησης» (µορφικήήως αναπαράσταση) G.Genette, Figures III 1972 (µτφ( Narrative Discourse 1980) Nouveau discours du recit,, 1983 [Προσθήκες της D.Cohn και M.Bal ] 4
Ιεράρχησητου Genette : διαστάσειςαφηγηµατικού αφηγηµατικούπεδίου Ιστορία (story) αφηγηµ. περιεχόµενο. ΤΙ Αφηγηµατικό κείµενο (récit/narrative).πωσ Αφηγείσθαι (narration) narration): πράξη της αφήγησης.ποιοσ 5
Τοµείςανάλυσης ανάλυσηςαφηγηµατικούαφηγηµατικού λόγου: κεφάλαια Genette κείµενο χρόνος φωνή τρόπος [χώρος] [λόγος] 6
Χρόνος : χρονικήσχέση σχέσηιστορίας- αφήγησης A. ΣΕΙΡΑήΤΑΞΗ (ασυµµετρία µεταξύ σειράς γεγονότων ιστορίας και σειράς αφήγησης=αναχρονία αναχρονία) 1. Ανάληψη (analepsis)-αναδροµή 2. Πρόληψη (προοίµια Ιλιάδας, Οδύσσειας) [αφήγηση in media res] 7
B.Πόσο ΠόσοδιαρκείέναγεγονόςστηνΙ πόσοστην στηνα ιάρκεια έλλειψη περίληψη σκηνή επιµήκυνση παύση Εξαφάνιση αναφορά ΧΙ=ΧΑ ΧΑ µεγάλο τµήµα περιγραφή, Μεγάλων µεγάλων διάλογος αφήγησης για σχόλιο Περιόδων περιόδων σύντοµο ΧΙ σύντοµα χι>χα χα χι> χα χι<χα χα χι<χα χα επιτάχυνση επιβράδυνση 8
Γ.Πόσεςφορέςέναγεγονόςέχει γίνειστην στηνι, πόσεςαναφέρεται στηνα. Συχνότητα Μοναδική Επαναληπτική Θαµιστική Πολυµοναδική 1 φι 1 φα χφι χφα 1φΙ χφα χφι 1φΑ 9
Θαµιστικήαφήγηση αφήγηση Μόνους αντιζήλους εις την νοµήν και την κάρπωσιν ταύτην είχα τους µισθωτούς της δηµαρχίας, τους αγροφύλακας, οι οποίοι επί τη προφάσει, ότι εφύλαγαν τα περιβόλια του κόσµου, εννοούσαν να εκλέγουν αυτοί τας καλυτέρας οπώρας. Αυτοί πράγµατι δεν µου ήθελαν το καλόν µου. Ήσαν τροµεροί ανταγωνισταί δι εµέ. Το κυρίως κατάµερον µου, ήτο υψηλότερα, έξω της ακτίνος των ελαιώνων και αµπέλων, εγώ όµως συχνά επατούσα τα σύνορα. Εκεί παραπάνω έβοσκα τα γίδια του Μοναστηρίου. Αλ. Παπαδιαµάντης, Όνειρο στο κύµα 10
Αξίωµατης τηςαφηγηµατολογίας: Ηδιάκριση του αφηγητή από τον συγγραφέα Οαφηγητής =τέχνασµα του συγγραφέα, αντικείµενο της αφηγηµατολογίας Ανήκει στη µυθοπλασία, στο φαντασιακό επίπεδο # ο συγγραφέας ανήκει στο επίπεδο της πραγµατικότητας 11
Αφηγητής Όποιος αφηγείται µια ιστορία ως εγγεγραµµένος στο κείµενο. πρόσωπο ή γλωσσική λειτουργία; Υπάρχει αφήγηση χωρίς αφηγητή; o «ανακλαστής»/ «ενδοσκοπητής» (F.K.Stanzel) 12
Ω Άννα του φηµισµένου οίκου των. Υφαντουργοί τραπεζίτες και µαικήνες της Κολωνίας. Ήταν άλλοι καιροί. Τούτη η στριµµένη κωλοσούσα θα σε σκάσει. Θ ανταµώσεις πιο γρήγορα τους προγόνους σου. Ζήτηξε τη µεγάλη λεγένη την κουβάλησες. Ζήτηξε ζεστό νερό της έφερες τρεις κουβάδες ανεβοκατεβαίνοντας τη σκάλα ηρωϊκά. ε µπορεί βλέπεις να κάνει µπάνιο η Υψηλότητά της εκεί που λούζεται και µια Ρόζενταλ. Στρ. Τσίρκας, Η λέσχη,, 32 13
Ηπράξητουαφηγείσθαι Ηφωνή του αφηγητή σεα πρόσωπο (φανερός) ήσεγ πρόσωπο (κρυφός) α ---- ----γ (Κονδυλάκης) Κύστη: εµφάνιση του κρυφού αφηγητή για µια φορά και µετά εξαφανίζεται 14
ΦΩΝΗ: τυπολογίααφηγητών αφηγητών α) ως προς το µυθοπλαστικό επίπεδο στο οποίο ανήκουν, β) ως προς το βαθµό συµµετοχής τους στην ιστορία που αφηγούνται γ) ως προς το βαθµό συνειδητοποίησης της θέσης τους ως αφηγητών (µε αυτοσυνείδηση) δ) ως προς το βαθµό της αξιοπιστίας τους ως αφηγητών (Booth) 15
Α.Είδηαφηγηµατικώνεπιπέδων Το εξωδιηγητικό /εξωδιηγητικοί αφηγητές Το διηγητικό ήενδοδιηγητικό/ενδοδιηγητι κοί αφηγητές Το µεταδιηγητικό/µεταδιηγητικοί µεταδιηγητικοίαφηγητές 16
Αφήγηση-πλαίσιο πλαίσιοκαι εγκιβωτισµένηαφήγηση αφήγηση(ένθεση) 17
Λειτουργίεςτων τωνµεταδιηγήσεων Επεξηγηµατική Προαναγγελτική Θεµατική Λειτουργία πειθούς Περισπαστική Παρελκυστική 18
Ψευδοδιήγηση _Έτσι µ αρέσουν κι εµένα οι άνθρωποι, είπεν ο Αγάλλος. Χωρίς να παύση επί στιγµήν να περιστρέφη την σούβλαν και να συνδαυλίζη ανάµεσα το πυρ, πότε φέρων τα κάρβουνα πλησιέστερον εις την σούβλαν, πότε απωθών απωτέρω αυτά, ήρχισε να διηγήται. Πριν ξενιτευθή, όταν ήτο πολύ νέος ακόµη, είχεν αγαπήσει µε έρωτα θερµόν την Μυρσούδα, την κόρην της Αρχόντως Αλ.Παπαδιαµάντης Παπαδιαµάντης, Τα ρόδιν ακρογιάλια,, 248 19
Β. Συµµετοχήστην στηνιστορία Ετεροδιηγητικός Οµοδιηγητικός (αυτοδιηγητικός) Αν έχη ιστορία ο µπάρµπα Γιάννης, τη χρωστάει στο γάδαρό του (Αργ.Εφταλιώτης) Μια ώρα µακριά απ την πόλη, µε τα πόδια, θα τανε το σπίτι µας (.Βουτυράς, Μακριά απ τον κόσµο,97) 20
τέσσεριςβασικοί βασικοίτύποιαφηγητή 1. εξωδιηγητικός- ετεροδιηγητικός (Ιλ, Οδ) 2. εξωδιηγητικός-οµοδιηγητικός (αυτοβι.) 3. ενδοδιηγητικός-ετεροδιηγητικός ετεροδιηγητικός 4. ενδοδιηγητικός-οµοδιηγητικός οµοδιηγητικός (Οδ,ι-µ) 21
Εξωδιηγητικός-ετεροδιηγητικός Ήθελα να µη σε είχα συναντήσει επί της οδού µου ήθελα να µη σε είχα γνωρίσει εν τω βίω µου! Επότισας και σύ αρκετήν την ψυχήν µου πικρίαν, αγαθέ, παράδοξε Τούρκε, ως εάν µη ήρκουν αυτή αι θλίψεις, τας οποίας καθ εκάστην τη προξενουσιν αι τύχαι των οµοεθνων µου! Αλλ ό,τι έγινεν, έγινεν Πρέπει να γράψω την ιστορίαν σου. Γ.Μ.Βιζυηνός, Ο Μοσκώβ-Σελήµ 22
Εξωδιηγητικός-οµοδιηγητικός Κατά τας αρχάς του έτους 1821 ευρισκόµην εις Σµύρνην. Ήµην τότε εικοσαετής σχεδόν. Προ επτά ήδη ετών ο διδάσκαλός µου, παππά Φλούτης, Θεός συγχωρέσοι τον, είχε βεβαιώσει τον πατέρα µου, ότι έµαθα πλέον όσα γράµµατα αρκούν εις άνθρωπον µέλλοντα να µετέλθη το εµπόριον.. ηµήτριος Βικέλας, Λουκής Λάρας (1879) 23
Σαςευχαριστώ ευχαριστώ! omilosglossas.wordpress.com 24