ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑΣ 2014

Μέγεθος: px

Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑΣ 2014"

Ἀπφία Πυλαρινός
8 χρόνια πριν
Προβολές:

1 ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑΣ 2014 Α1. Το έργο του Βιζυηνού χαρακτηρίζεται, μεταξύ των άλλων και για τη θεατρικότητά του. Θα μπορούσαν λοιπόν να επισημανθούν τα ακόλουθα στοιχεία, που είναι κοινά, με στοιχεία ενός θεατρικού έργου. Έτσι στο διήγημα: α) χρησιμοποιείται σε πολλά σημεία ο διάλογος, ένα από τα πιο απαραίτητα στοιχεία του θεατρικού λόγου. Π.χ. διάλογο εντοπίζουμε στο σημείο της αντιπαράθεσης της μάνας με το Γιωργή σχετικά με το υιοθετημένο κορίτσι «Το κακότυχο..είναι δικό μου το παιδί και είναι αδελφή σας!». Μέσω του διαλόγου αποτυπώνεται η νέα σύγκρουση της μητέρας με το Γιωργή, για δεύτερη φορά δοκιμάζεται η σχέση τους, αλλά και προωθείται η πλοκή καθώς η άρνηση του Γιωργή να κρατήσουν την Κατερινιώ είναι που αναγκάζει τη μάνα να αποκαλύψει το αμάρτημά της. β) ένα άλλο χαρακτηριστικό του θεατρικού λόγου είναι η εναλλαγή χώρων. Π.χ. στο εθιμικό της υιοθεσίας περιγράφεται τόσο το δρώμενο εντός της εκκλησίας όσο και το δρώμενο στο σπίτι της οικογένειας που υιοθέτησε το κορίτσι. Παρουσιάζονται, δηλαδή διαφορετικοί χώροι, που εναλλάσσονται. όπως τα σκηνικά του θεάτρου. Μέσα από αυτή την εναλλαγή ο αφηγητής γίνεται πιο περιγραφικός και παραστατικός στο γεγονός που θέλει να παρουσιάσει, εν προκειμένω την υιοθεσία. γ) η συμμετοχή πολλών προσώπων, που δρουν είτε ως πρωταγωνιστές, είτε ως δευτεραγωνιστές, είτε ως σιωπηρά («βουβά») πρόσωπα. Πάλι στο εθιμικό της υιοθεσίας παρατηρούμε ότι περιγράφει αναλυτικά την όλη διαδικασία και τα πρόσωπα που έλαβαν χώρα σε αυτή. Μπορεί τα πρωταγωνιστικά πρόσωπα να είναι η μάνα και ο Γιωργής αλλά αναφέρονται και ο ιερέας, ο πρωτόγερος, το υιοθετημένο κορίτσι, οι βιολογικοί γονείς του κοριτσιού, τα αγόρια της οικογένειας και οι συγγενείς και των δύο οικογενειών.

2 Β1. Πράγματι, τόσο στο δωθέν απόσπασμα όσο και σ ολόκληρο το διήγημα επαληθεύεται η κριτική αυτή του Μητσάκη. Ο Βιζυηνός αν και υπέρμαχος της δημοτικής γράφει στην καθαρεύουσα, γιατί η γλώσσα της πεζογραφίας στην εποχή του και για πολλά χρόνια ακόμη είναι η καθαρεύουσα (η «λόγια»). Έτσι και ο ίδιος είναι υποχρεωμένος να γράφει σ αυτή. Όμως η καθαρεύουσα η δική του είναι χαλαρή και ανοιχτή σε πολλές λέξεις και τύπους της λαϊκής γλώσσας, είναι μια «εκλαϊκευμένη καθαρεύουσα». Η καθαρεύουσα του Βιζυηνού όμως ανοίγει το δρόμο στη δημοτική όχι μόνο γιατί οι ήρωες μιλούν στη δημοτική, αλλά κυρίως, γιατί ο ίδιος ο συγγραφέας διακατέχεται από το λαϊκό αίσθημα. Παρατηρούμε ότι όταν αφηγείται ο πεπαιδευμένος συγγραφέας της ώριμης ηλικίας, χρησιμοποιεί περισσότερες λέξεις και τύπους αρχαιοπρεπείς, της καθαρεύουσας. Π.χ: Η είσοδός του εις τον οίκον μας εγένετο ουχ ήττον επιβλητική. Όταν όμως μιλάνε τα πρόσωπα και ο ίδιος ο συγγραφέας (διαλογικά μέρη), ακόμα κι όταν βρίσκεται στην ώριμη ηλικία, η γλώσσα είναι λαϊκή, με την παράλληλη χρήση ιδιωματικών λέξεων, τύπων και τρόπων σύνταξης πχ: και τι φταίει το φτωχό! και ιδιωματική φράση πχ: Αυτήν τη φοράν σε το λέγω με τα σωστά μου! Β2α. Η παρουσία του αφηγητή και η εμπλοκή του στα γεγονότα της ιστορίας είναι καθοριστική για τη διεξοδική της παρουσίαση. Αν η σκηνή της πρώτης υιοθεσίας περιγράφεται από έναν αυτόπτη μάρτυρα, η εξέλιξη των οικογενειακών πραγμάτων περιγράφεται από έναν παντογνώστη αφηγητή και η εστίαση από εσωτερική γίνεται μηδενική. Αξιοσημείωτο είναι ότι προσπερνά μέσα σε λίγες γραμμές αυτή τη μακρά περίοδο, επειδή ακριβώς απουσίαζε και δεν ήταν σε θέση να γνωρίζει από πρώτο χέρι τα γεγονότα. Παρατηρούμε επίσης ότι συνοψίζει το χρόνο στην αναφορά στο πρώτο υιοθετημένο κορίτσι χρησιμοποιώντας μόνο τέσσερα ρήματα για να περιγράψει τη ζωή της (ηυξήθη, ανετράφη, επροικίσθη και υπανδρεύθη). Ο Βιζυηνός χρησιμοποιεί αυτή την τεχνική αφενός γιατί απουσιάζει αυτή την περίοδο και δεν γνωρίζει λεπτομέρειες για τη ζωή της, η οποία δεν έχει καμία σχέση με την εξέλιξη της

3 πλοκής, αφετέρου γιατί όπως επισημαίνει και στη συνέχεια, το κορίτσι αυτό εκτός που ποτέ δεν ένιωσε αδελφική αγάπη για τα αγόρια, φέρθηκε και με αχαριστία στη γυναίκα που τη μεγάλωσε σαν να ήταν πραγματικό της τέκνο. Όπως έχει πολλάκις επισημανθεί, ο Βιζυηνός δεν έχει πρόθεση να θίξει πρόσωπα αλλά να περιγράψει γεγονότα και να ψυχογραφήσει τους ήρωές του. Β2β. Ο συγγραφέας χρησιμοποιώντας την αναδρομική αφήγηση βάζει τη μητέρα να πείσει το Γιωργή ότι η Κατερινιώ δεν είναι ξένη αλλά πραγματική αδελφή του, χρησιμοποιώντας τέσσερα επιχειρήματα. Χρησιμοποιεί η μητέρα την εξής συλλογιστική πορεία: 1). Αποδεικτέα θέση: Δεν είναι ξένο το παιδί! Είναι δικό μου! 2). Επιχειρήματα: α). το πήρα τριών μηνών πάνω από το λείψανο της μάνας του. β). προσποιούμουν θηλασμό. γ). το τύλιξα στα σπάργανά σας. δ). το κοίμισα στην κούνια σας. 3). Συμπέρασμα: Είναι δικό μου το παιδί και είναι αδελφή σας. Υποστηρίζει λοιπόν ότι αφού το πήρε από βρεφική ηλικία (3 μηνών), ότι όποτε έκλαιγε προσποιούνταν θηλασμό για να το ξεγελάσει, ότι το τύλιξε μέσα στα μωρουδιακά των δικών της παιδιών και το κοίμισε μέσα στην κούνια τους άρα αφού έκανε ότι και για τα φυσιολογικά της παιδιά το παιδί είναι δικό της και αδελφή των παιδιών της. Μέσω της αναδρομής λοιπόν καλύπτονται όλα τα χρονικά επίπεδα της ιστορίας και αποφεύγονται τα αφηγηματικά κενά που η εσωτερική εστίαση είχε αφήσει. Ολοκληρώνεται η ηθογράφιση της μητέρας και η τραγικότητά της που μέσα από τις υιοθεσίες προσπαθεί να εξιλεωθεί για το άγνωστο ακόμη στους αναγνώστες αμάρτημα και να λυτρωθεί.

4 Γ1. Σε όλη τη διαδικασία της υιοθεσίας ο Βιζυηνός περιγράφει ταυτόχρονα και τα συναισθήματα των ανθρώπων που λαμβάνουν μέρος στο δρώμενο. Με απλό και περίτεχνο τρόπο δίνεται από τον συγγραφέα η σκηνή της «δοκιμασίας», από τον πρωτόγερο και της οριστικής παράδοσης του παιδιού και του αποχωρισμού των γονέων από αυτό: με μια περιγραφή που δεν πέφτει στο μελοδραματισμό, απλή αλλά συγκλονιστική, δίνεται ο βουβός πόνος ο πόνος του φυσικού πατέρα που ήταν ωχρός και παρακολουθούσε περίλυπος και ο σπαραγμός, της συζύγου του, που έκλαιγε ακουμπισμένη στον ώμο του. Με ανάλογο τρόπο περιγράφονται και τα συναισθήματα της μητέρας του Γιωργή: ο φόβος της και η αγωνία της μήπως παρέμβει κανείς και ματαιώσει την επιτυχία της. Σε αυτές τις λίγες προτάσεις διαφαίνεται η ικανότητα του Βιζυηνού να ψυχογραφεί τους ήρωές του, που προκύπτει από τις σπουδές που έχει κάνει στην ψυχολογία αλλά και ο ηθογραφικός χαρακτήρας του έργου του καθώς περιγράφει το εθιμικό της υιοθεσίας όπως γινόταν εκείνα τα χρόνια στην Ανατολική Θράκη χωρίς καμιά γραφειοκρατία αλλά με το να επιβεβαιώνεται η υιοθεσία ενώπιον Θεού και ανθρώπων. Δ1. Από την παράλληλη ανάγνωση των δύο αποσπασμάτων από το «Αμάρτημα της μητρός μου» και «Οι Άθλιοι των Αθηνών», μπορούμε να εντοπίσουμε με ευκολία τρείς ομοιότητες και δύο διαφορές. ομοιότητες: και τα δύο κείμενα αναφέρονται στην υιοθεσία παιδιών και τα δύο παιδιά που δόθηκαν για υιοθεσία είναι κορίτσια και στα δύο διακρίνεται το πνεύμα αυτοθυσίας της μάνας και του Τάσου αντίστοιχα παρά τη δυσχερή οικονομική κατάσταση στην οποία βρίσκονταν οι ήρωες.

5 διαφορές: Η Δεσποινιώ εκουσίως οδηγείται στις υιοθεσίες για να λυτρωθεί μέσω αυτών, ενώ ο Τάσος οδηγείται συμπτωματικά και εξ ανάγκης στην ανάληψη της οικονομικής φροντίδας του μωρού. στο κείμενο του Κονδυλάκη αναφέρεται ως εναλλακτική λύση της υιοθεσίας το βρεφοκομείο. Μια ανάλογη εναλλακτική δυνατότητα δεν παρατηρείται στο διήγημα του Βιζυηνού. Επιμέλεια Σιώμου Βάσω

Σχετικά έγγραφα

ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΚΑΙ Δ ΤΑΞΗΣ ΕΣΠΕΡΙΝΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΤΕΤΑΡΤΗ 4 IOYNIOY 2014 - ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ:

ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΚΑΙ Δ ΤΑΞΗΣ ΕΣΠΕΡΙΝΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΤΕΤΑΡΤΗ 4 IOYNIOY 2014 - ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ ΘΕΩΡΗΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ (ΟΙ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΘΕΩΡΟΥΝΤΑΙ