ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ,

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ, ΤΜΗΜΑ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ ΕΠΛ 435: ΑΛΛΗΛΕΠΙ ΡΑΣΗ ΑΝΘΡΩΠΟΥ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΗ Ακαδηµαϊκό Έτος 2004 2005, Χειµερινό Εξάµηνο Καθ.: Νίκος Τσαπατσούλης ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΕΠΑΝΑΛΗΨΗ Το τρέχον έγγραφο αποτελεί ένα υπόδειγµα τελικής εξέτασης. Απαρτίζεται από δύο µέρη: Το πρώτο περιλαµβάνει 20 ερωτήσεις πολλαπλής επιλογής και βαθµολογείται µε 30 µονάδες. Κάθε ερώτηση έχει µόνο µία ορθή απάντηση και οι ορθές απαντήσεις πρέπει να µεταφερθούν στον πίνακα που σας δίνεται στην τελευταία σελίδα. Το δεύτερο µέρος περιλαµβάνει ερωτήσεις κρίσεως και ασκήσεις και βαθµολογείται µε 70 µονάδες. ΙΑΡΚΕΙΑ ΕΞΕΤΑΣΗΣ: 3 ΩΡΕΣ ΚΑΛΗ ΕΠΙΤΥΧΙΑ! ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ: ΑΡΙΘΜΟΣ ΤΑΥΤΟΤΗΤΑΣ: ΜΕΡΟΣ Α ΒΑΘΜΟΛΟΓΙΑ ΜΕΡΟΣ Β ΣΥΝΟΛΟ

2

ΜΕΡΟΣ Α: ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΠΟΛΛΑΠΛΗΣ ΕΠΙΛΟΓΗΣ Ερώτηση 1 Ένα πρωτότυπο συστήµατος το οποίο βελτιώνεται σταδιακά έως ότου καταλήξει στο τελικό σύστηµα ονοµάζεται: Ερώτηση 2 Α. Αναλώσιµο. Β. Αυξητικό. Γ. Εξελικτικό.. Κάθετο. Σε ποια από τις παρακάτω περιπτώσεις δεν χρησιµοποιούνται πρωτότυπα ενδιάµεσης πιστότητας (κατασκευασµένα από κάποιο λογισµικό πρωτοτυποποίησης όπως Visual Basic, Smaltalk κλπ); Ερώτηση 3 (Α). Ευρετική αξιολόγηση (Β). Λεπτοµερής καθορισµός διεπιφάνειας και σχεδίαση οθονών (Γ). Παρατήρηση πεδίου ( ). Περιδιάβασµα εργασιών και σεναρίων Η περιγραφή του διαλόγου χρήστη-υπολογιστή, µέσω κάποιας τεχνικής προδιαγραφής διαλόγου, κατά την εκτέλεση της εργασίας «print» δεν δίνει πληροφορίες για: Ερώτηση 4 (Α). Τις ενέργειες του χρήστη (Β). Τις οθόνες που εµφανίζονται (Γ). Τη µορφή του εκτυπωµένου κειµένου ( ). Το µήνυµα που εµφανίζεται σε περίπτωση αποτυχηµένης εκτύπωσης Ποιο από τα παρακάτω δεν είναι ορθό σε σχέση µε τις διαφορές της Ιεραρχικής Ανάλυσης Εργασιών (ΗΤΑ) από τα οµηµένα ιαγράµµατα Jackson (JSD - Jackson Structured Diagrams); Ερώτηση 5 (Α). Η ΗΤΑ αναλύει τις ενέργειες του χρήστη για τη διεκπεραίωση µιας διεργασίας ενώ τα JSD αναλύουν κυρίως τις βασικές εργασίες του συστήµατος (Β). Στην HTA µπορούν να χρησιµοποιηθούν ειδικά σύµβολα όπως * και ο για την περιγραφή επαναληπτικής εκτέλεσης εργασιών και τη δήλωση εναλλακτικών επιλογών κάτι που δεν ισχύει στα JSD (Γ). Στα JSD η θέση των διαφόρων µπλοκ υποδηλώνει και σειρά εκτέλεσης εργασιών κάτι που δεν ισχύει στην HTA. ( ). Τα JSD είναι τεχνική προδιαγραφής διαλόγου χρήστη-υπολογιστή ενώ η HTA είναι µέθοδος καταγραφής απαιτήσεων χρηστών. Τα δίκτυα Petri είναι µια διαγραµµατική τεχνική προδιαγραφής διαλόγου χρήστη-υπολογιστή η οποία αντιµετωπίζει την αδυναµία των διαγραµµάτων STN (State Transition Networks) να περιγράψουν: (Α). Ακολουθίες ενεργειών χρήστη 3

Ερώτηση 6 (Β). Παράλληλες επιλογές / ενέργειες του χρήστη (Γ). Σύνθετες λειτουργίες ιεραρχικής µορφής ( ). Τις αποκρίσεις του συστήµατος Ποια από τις παρακάτω δεν είναι µια πειραµατική τεχνική αξιολόγησης διεπιφανειών χρήστη; Ερώτηση 7 (Α). Ευρετική αξιολόγηση (heuristic evaluation) (Β). Καταγραφή ενεργειών υποκειµένων (user logging) (Γ). Μέτρηση απόδοσης χρηστών (user testing) ( ). Πρωτόκολλο οµιλούντων υποκειµένων (thinking aloud protocol) Ποια από τις παρακάτω δεν είναι µια διερευνητική τεχνική αξιολόγησης διεπιφανειών χρήστη; Ερώτηση 8 (Α). Γνωστικό περιδιάβασµα (cognitive walkthrough) (Β). Οµαδική αξιολόγηση (field studies multiple users) (Γ). Παρατήρηση πεδίου (field observation) ( ). Συµπλήρωση ερωτηµατολογίων (questionnaires) Ποια από τις παρακάτω θεωρείται περισσότερο αντικειµενική τεχνική αξιολόγησης διεπιφανειών; Ερώτηση 9 (Α). Ανάλυση πληκτρολογήσεων (Keystroke Level Model) (Β). Γνωστικό περιδιάβασµα (cognitive walkthrough) (Γ). Ευρετική αξιολόγηση (heuristic evaluation) ( ). Συµπλήρωση ερωτηµατολογίων (questionnaires) Ποια από τις παρακάτω τεχνικές αξιολόγησης διεπιφανειών χρήστη δηµιουργεί (κυρίως) ποσοτικά στοιχεία (µετρήσεις); Ερώτηση 10 (Α). Γνωστικό περιδιάβασµα (Β). Ευρετική αξιολόγηση (Γ). Μέτρηση απόδοσης χρηστών (user testing) ( ). Παρατήρηση πεδίου Ποια από τις παρακάτω τεχνικές αξιολόγησης διεπιφανειών χρήστη προϋποθέτει τη συµµετοχή χρηστών; (Α). Ανάλυση πληκτρολογήσεων (Β). Γνωστικό περιδιάβασµα (Γ). Ευρετική αξιολόγηση ( ). Παρατήρηση πεδίου 4

Ερώτηση 11 Ποιο από τα παρακάτω δεν είναι µειονέκτηµα της ανάλυσης πληκτρολογήσεων; Ερώτηση 12 (Α). εν λαµβάνει υπόψη το περιβάλλον εκτέλεσης της εργασίας από τον χρήστη (Β). εν µπορεί να εφαρµοστεί για συγκριτική µελέτη εναλλακτικών σχεδιάσεων (Γ). εν υπάρχει πρόνοια για τα λάθη που τυχόν κάνει ο χρήστης (αλάνθαστος χρήστης) ( ). εν υπολογίζει το νοητικό φορτίο του χρήστη (π.χ. το χρόνο που χρειάζεται ο χρήστης για να αναγνωρίσει τις δυνατές επιλογές στη διεπιφάνεια) αλλά µόνο τις κινητικές του ενέργειες (πληκτρολογήσεις) Ποια από τις παρακάτω τεχνικές αξιολόγησης διεπιφανειών χρήστη απευθύνεται κύρια σε συστήµατα διερευνητικής αλληλεπίδρασης; Ερώτηση 13 (Α). Ανάλυση πληκτρολογήσεων (Β). Γνωστικό περιδιάβασµα (Γ). Ευρετική αξιολόγηση ( ). Παρατήρηση πεδίου Ποια από τις παρακάτω τεχνικές αξιολόγησης διεπιφανειών χρήστη ελέγχει κατά κύριο λόγο την απόδοση έµπειρων χρηστών; Ερώτηση 14 (Α). Ανάλυση πληκτρολογήσεων (Β). Γνωστικό περιδιάβασµα (Γ). Ευρετική αξιολόγηση ( ). Μέτρηση απόδοσης χρηστών Ποια από τις παρακάτω τεχνικές θα χρησιµοποιούσατε για την οπωσδήποτε για την αξιολόγηση της διεπιφάνειας ενός συστήµατος διαµοιρασµού ηλεκτρονικού ηµερολογίου (calendar); Ερώτηση 15 (Α). Ανάλυση πληκτρολογήσεων (Β). Γνωστικό περιδιάβασµα (Γ). Μέτρηση απόδοσης χρηστών ( ). Οµαδική αξιολόγηση Κατά την τεχνική της ανάλυσης πληκτρολογήσεων: (Α). Αναλύονται οι πληκτρολογήσεις ενός αριθµού χρηστών (έµπειρων ή µη) (Β). Αναλύονται οι πληκτρολογήσεις ενός αριθµού έµπειρων χρηστών (Γ). Γίνεται εκτίµηση της δυσκολίας εκτέλεσης µιας λειτουργίας µε βάση της πληκτρολογήσεις ενός αριθµού πρωτόπειρων χρηστών ( ). Γίνεται εκτίµηση της δυσκολίας εκτέλεσης µιας λειτουργίας, από ειδικούς ευχρηστίας, µε βάση της πραγµατοποιούµενες πληκτρολογήσεις. 5

Ερώτηση 16 Ποια από τα παρακάτω δεν αποτελεί αρχή κατασκευής ερωτηµατολογίων για αξιολόγηση διεπιφανειών χρήστη; Ερώτηση 17 (Α). Η γλώσσα και η ορολογία που χρησιµοποιείται πρέπει να είναι κατανοητή (και οικεία) στον ερωτούµενο (Β). Κάθε διαφορετική απάντηση πρέπει να δίνει διαφορετικό είδος πληροφοριών (Γ). Ο αριθµός των ερωτήσεων ανά αξιολογούµενο τµήµα πρέπει να αντιστοιχεί στη σηµασία του εν λόγω τµήµατος του συστήµατος ( ). Το πλήθος των ερωτήσεων είναι όσο µεγάλο απαιτείται για την αποτελεσµατική αξιολόγηση της διεπιφάνειας Ποια από τα παρακάτω δεν είναι πλεονέκτηµα των πειραµατικών τεχνικών αξιολόγησης έναντι της παρατήρησης πεδίου; Ερώτηση 18 (Α). Είναι περισσότερο αντικειµενικές λόγω της χρήσης εξειδικευµένου εξοπλισµού καταγραφής καθώς και του ελεγχόµενου χώρου στον οποίο πραγµατοποιείται η αξιολόγηση (Β). Η διαδικασία παρατήρησης και ανάλυσης των δεδοµένων γίνεται σχεδόν ταυτόχρονα (Γ). Περιβάλλον χωρίς διακοπές ( ). υνατότητα παρακολούθησης πολλών χρηστών σε περιβάλλον συνεργασίας Σε ποια από τις παρακάτω εφαρµογές θα χρησιµοποιούσατε οπωσδήποτε παρατήρηση πεδίου για την αξιολόγηση του αντίστοιχου συστήµατος; Ερώτηση 19 (Α). Ξενάγηση σε µουσείο µέσω ιστοσελίδας (Β). Online σύστηµα κράτησης θέσεων σε θέατρο (Γ). Οικιακό set-top-box για Video on Demand ( ). Σύστηµα επίλυσης προβληµάτων χρηστών (helpdesk) µιας υπηρεσίας Ποια από τα παρακάτω δεν επιτυγχάνεται µε την τεχνική αξιολόγησης «Μέτρηση Απόδοσης Χρηστών»; Ερώτηση 20 (Α). Αναγνώριση είδους σφαλµάτων που λαµβάνουν χώρα (Β). Καταγραφή της ταχύτητας εκτέλεσης λειτουργιών του συστήµατος (Γ). Κατανόηση του νοητικού µοντέλου των χρηστών ( ). Σύγκριση πρωτοτύπων Το εκ των υστέρων περιδιάβασµα εργασίας (post task walkthrough) είναι µια µέθοδος: (Α). Ανάλυσης απαιτήσεων χρηστών (Β). Ανάλυσης δεδοµένων στη διαδικασία αξιολόγησης οµιλούντων υποκειµένων (Γ). Καταγραφής απαιτήσεων χρηστών ( ). Καταγραφής δεδοµένων στη διαδικασία αξιολόγησης οµιλούντων υποκειµένων 6

ΜΕΡΟΣ Β: ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΚΑΙ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΚΡΙΤΙΚΗΣ ΣΚΕΨΗΣ Άσκηση 1 (40 µονάδες): Σας έχει ανατεθεί η ανάπτυξη της διεπιφάνειας για µια εφαρµογή online κρατήσεων θέσεων για το «ΠΑΤΤΙΧΕΙΟ» θέατρο Λεµεσού. Στο πλαίσιο της σχεδίασης της διεπιφάνειας καλείστε να κάνετε τα παρακάτω: (a) Να διατυπώσετε επιχειρήµατα υπέρ της δηµιουργίας της εν λόγω εφαρµογής µε βάση την λογική (i) της καλύτερης εξυπηρέτησης των πιθανών θεατών και (ii) των επιχειρηµατικών στόχων (3 µονάδες) (b) Να απαριθµήσετε τρεις πηγές πληροφόρησης (όχι µεθοδολογίες συλλογής δεδοµένων) από τις οποίες θα µπορούσατε να καταγράψετε τις απαιτήσεις των χρηστών (3 µονάδες) (c) Να δώσετε δύο συνοπτικά σενάρια χρήσης της εφαρµογής από τα οποία να αναδεικνύονται διαφορετικές απαιτήσεις χρηστών (6 µονάδες) (d) Με βάση τα (a)-(c) να δώσετε µια προδιαγραφή απαίτησης για κάθε µια από τις παρακάτω κατηγορίες προδιαγραφών (4 µονάδες): Λειτουργικές (ποιες δυνατότητες πρέπει να παρέχονται στο χρήστη ως προς την επιλογή του εισιτηρίου) εδοµένων (ποιες πληροφορίες πρέπει να δίνονται σε σχέση µε τα αντικείµενα δοµές της εφαρµογής) Περιβαλλοντικές (φυσικός χώρος συστήµατος, κοινωνικό περιβάλλον χρήστη, οργανωτική δοµή υποστήριξη χρήστη, απαιτούµενος τεχνολογικός εξοπλισµός) Χρηστών (είδος και χαρακτηριστικά χρηστών, π.χ. ευκαιριακοί τακτικοί κλπ.) (e) Να περιγράψετε τον διάλογο χρήστη - συστήµατος κατά την εκτέλεση της διεργασίας «κράτηση θέσης» µε ένα διάγραµµα STN (State Transition Network) (10 µονάδες) (f) Να κατασκευάσετε τα πρότυπα χαµηλής πιστότητας για την κεντρική οθόνη της εφαρµογής (λαµβάνοντας υπόψη τη γενική µορφή που σας δίνεται στο Σχήµα 1) και την / τις οθόνες για την κράτηση εισιτηρίου (14 µονάδες) Σχήµα 1: Layout της εφαρµογής online κράτηση θέσεων στο θέατρο 7

Απάντηση 8

Άσκηση 2 (30 µονάδες): Οι επόµενες εικόνες ((α), (β)) προέρχονται από την διεπιφάνεια του Microsoft Word. (α) (β) (a) Να περιγράψετε µε τη χρήση του µοντέλου GOMS τη εργασία (task) «Αποθήκευση Αρχείου» (Save) - (4 µονάδες) (b) Να συγκρίνετε τις διάφορες µεθόδους για την διεκπεραίωση της εργασίας «Αποθήκευση Αρχείου» µε χρήση της µεθοδολογίας KLM (Keystroke Level Model) και να ελέγξετε κατά πόσο τα συµπεράσµατα σας συµφωνούν µε τους κανόνες επιλογής (Selection Rules) που έχετε προτείνει στην περιγραφή της εργασίας µέσω του µοντέλου GOMS (8 µονάδες). (c) Να εφαρµόσετε τη µεθοδολογία «Γνωστικό Περιδιάβασµα» (Cognitive Walkthrough) για την εργασία «Εισαγωγή Μαθηµατικής Εξίσωσης» η οποία εκτελείται τακτικά κατά την συγγραφή επιστηµονικών άρθρων από µηχανικούς. Για την διευκόλυνση σας δίνονται αντιπροσωπευτικά στιγµιότυπα της εκτέλεσης της εργασίας (εικόνες (α), (γ), (δ), (ε) και (ζ)) (4 µονάδες) (γ) (δ) 9

(ε) (ζ) Απάντηση (d) Με βάση την ανάλυση του ερωτήµατος (c) έχετε διαγνώσει σοβαρά προβλήµατα ευχρηστίας σε σχέση µε την εκτέλεση της εργασίας «Εισαγωγή Μαθηµατικής Εξίσωσης» τα οποία θεωρούνται σηµαντικά για την δεδοµένη κατηγορία χρηστών (µηχανικοί). Επιθυµείτε να επιβεβαιώσετε ή να απορρίψετε τα συµπεράσµατα που προέκυψαν πραγµατοποιώντας αξιολόγηση µε τη συµµετοχή χρηστών. Καθορίστε τη διαδικασία αξιολόγησης έχοντας ως πρότυπο τη µεθοδολογία DECIDE και αιτιολογείστε τις αποφάσεις σας (12 µονάδες) Determine the goals that the evaluation addresses (Βασικός στόχος της διαδικασίας αξιολόγησης) Explore the specific questions to be answered (Ερωτήσεις που πρέπει να απαντηθούν ή κριτήρια που πρέπει να διερευνηθούν για την επίτευξη του στόχου της αξιολόγησης) Choose the evaluation paradigm or techniques to answer the questions (Επιλογή µεθοδολογίας αξιολόγησης Αναλυτική, διερευνητική ή πειραµατική) Identify practical issues that must be addressed (Επίλυση πρακτικών ζητηµάτων όπως επιλογή χρηστών, αξιολογητών και εξοπλισµού και αναγνώριση περιορισµών όπως χρονοδιάγραµµα και προϋπολογισµός) Decide how to deal with ethical issues (Χειρισµός ηθικών ζητηµάτων που προκύπτουν από τη διαδικασία αξιολόγησης π.χ. προσωπικά δεδοµένα χρηστών) Evaluate, interpret and present the data (Επεξεργασία, διερµηνεία και παρουσίαση των δεδοµένων που προέκυψαν από τη διαδικασία αξιολόγησης) 10

11

ΠΙΝΑΚΑΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΩΝ Ερώτηση Α Β Γ 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 12