Προς Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας Πειραιώς 132 11854 Αθήνα Αθήνα, 16.03.2015 Αρ. Πρωτ..: EL/SON PR 00473 Θέμα: Δημόσια Διαβούλευση επί της Εξέλιξης του Μηχανισμού Ανάκτησης Μεταβλητού Κόστους Αξιότιμοι κύριοι, Θεωρούμε εξαιρετικά σημαντική και θετική την πρωτοβουλία σας για τη διεξαγωγή της εν θέματι δημόσιας διαβούλευσης, οφείλουμε όμως να επισημάνουμε τη σημαντικότατη καθυστέρηση εκκίνησης αυτής, παρότι από την αρχή της περιόδου κατάργησης του μηχανισμού (1 η Ιουλίου 2014), επισημαίνονταν σε καθημερινή βάση τόσο προς το Διαχειριστή του Συστήματος όσο και προς τη ΡΑΕ, οι δυσλειτουργίες, οι στρεβλώσεις της αγοράς, η επιδείνωση του ελλείμματος ισότιμου ανταγωνισμού και το οξύ οικονομικό πρόβλημα των μη καθετοποιημένων ιδιωτικών επιχειρήσεων παραγωγής που επέφερε η ρύθμιση αυτή. Προφανώς, λαμβάνοντας υπόψη και την κατάρτιση του επιστημονικού προσωπικού της ΡΑΕ, η ενδεχόμενη εμφάνιση τέτοιων προβλημάτων ήταν γνωστή και υποθέτουμε ότι για αυτό ακριβώς το λόγο, στην υπ' αριθμ. 338/2013 απόφαση σας, προβλεπόταν ότι μέχρι την 31.03.2014 (ήτοι ένα χρόνο πριν) θα έπρεπε να είχε ολοκληρωθεί μελέτη της Αρχής σας, σε συνεργασία με τον Λειτουργό της Αγοράς (ΛΑΓΗΕ) και τον Διαχειριστή του Συστήματος (ΑΔΜΗΕ), με στόχο την αποτίμηση των επιπτώσεων από την οριστική παύση ισχύος του Μηχανισμός Ανάκτησης Μεταβλητού Κόστους (ΜΑΜΚ) και τη διατύπωση ενδεχόμενων εναλλακτικών μέτρων στην περίπτωση διαπίστωσης αρνητικών αποτελεσμάτων στη λειτουργία και την οικονομικότητα του Συστήματος και, γενικότερα, στην εύρυθμη λειτουργία των αγορών ηλεκτρισμού και φυσικού αερίου. Τελικώς, αντίθετα με τις προβλέψεις της ως άνω απόφασης της Αρχής σας, ο ΜΑΜΚ έπαυσε να βρίσκεται σε ισχύ από την 01.07.2014 χωρίς να έχουν επισήμως μελετηθεί οι σχετικές επιπτώσεις και χωρίς να έχουν αποφασιστεί τυχόν απαιτούμενα μέτρα. Ως αποτέλεσμα, προέκυψαν σημαντικά δυσμενείς συνέπειες, τόσο στην αγορά ηλεκτρικής ενέργειας όσο και στην αγορά φυσικού αερίου. Κεντρικά Γραφεία: Σωρού 8-10 Κτίριο Γ - Τ.Κ. 151 25 - Μαρούσι T. 210 3441 101 & 130 F. 210 3441 199 Εργοστάσιο Θεσσαλονίκης: 6o χλμ Π.Ε.Ο Θες/κης Βέροιας Τ.Κ.57008 Θεσσαλονίκη Τ.Θ. 10393 Τ.Κ. 54110 Θεσσαλονίκη T. 2310 750213 F.2310750931 Εργοστάσιο Θίσβης: ΤΘ. 22 Τ.Κ. 32010 Δόμβραινα Βοιωτίας T. 22640 22795 F. 22640 22795 www.elpedison.gr
1. Αγορά Ηλεκτρικής Ενέργειας Με τη ρύθμιση αυτή, η ελληνική χονδρεμπορική αγορά έχει επί του παρόντος την αρνητική αποκλειστικότητα της μοναδικής αγοράς στον κόσμο που λειτουργεί με το μοντέλο της υποχρεωτικής κοινοπραξίας και δεν διαθέτει μηχανισμό κάλυψης κόστους/προσφορών. Όπως προκύπτει από την Τεχνική Έκθεση Διερεύνησης των Επιπτώσεων Κατάργησης του ΜΑΜΚ και Αξιολόγησης Εναλλακτικών Μεθοδολογιών Κάλυψης των Μονάδων Παραγωγής, η οποία πραγματοποιήθηκε από το Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης για λογαριασμό του ΑΔΜΗΕ, όλες οι οργανωμένες αγορές ηλεκτρικής ενέργειας, είτε στη μορφή υποχρεωτικής κοινοπραξίας ισχύος, είτε στη μορφή χρηματιστηρίου ενέργειας ή/και διμερών συναλλαγών, έχουν σε ισχύ μηχανισμούς που αποτρέπουν ή προλαμβάνουν τη δημευτική λειτουργία μονάδων παραγωγής. Ειδικότερα αναφέρεται ότι σε όλες τις αγορές των ΗΠΑ και της Ευρώπης που είναι οργανωμένες ως κοινοπραξίες ισχύος υφίστανται μηχανισμοί αποζημίωσης των μονάδων παραγωγής, βασισμένες είτε στο συνολικό κόστος παραγωγής (μεταβλητό συν κόστος εκκίνησης) είτε στην προσφορά του παραγωγού (και πάλι τιμή προσφοράς ενέργειας συν προσφορά για εκκίνηση)». Με την απόφαση της ΡΑΕ για κατάργηση του ΜΑΜΚ την 1 η Ιουλίου 2014 και τη μη αντικατάσταση του με άλλον παρόμοιας στόχευσης μηχανισμό, η αγορά ηλεκτρικής ενέργειας, μετεξελίχτηκε σε δημευτική αγορά (confiscatory market), καθώς οι συμμετέχοντες είναι υποχρεωμένοι να ακολουθούν τις Εντολές Κατανομής του ΑΔΜΗΕ ακόμη και στην περίπτωση που αυτό συνεπάγεται πρόκληση οικονομικής ζημίας, γεγονός που έχει συμβεί και στην πράξη πολλές φορές. Το τρέχον ρυθμιστικό πλαίσιο αναιρεί σχεδόν απόλυτα τη δυνατότητα αυτοδιαχείρισης του επιχειρηματικού κινδύνου από τον ίδιο τον ηλεκτροπαραγωγό. Αν και η υποχρεωτική επί ζημία λειτουργία επιχειρήσεων είναι ηθικά και νομικά απαράδεκτη, η ελληνική χονδρεμπορική αγορά ηλεκτρικής ενέργειας λειτουργεί υπό το καθεστώς αυτό ήδη επί 9 μήνες. 2. Κατάργηση του ΜΑΜΚ - Συνέπειες Επιπλέον της προαναφερόμενης αρχικής δέσμευσης της Αρχής σας για αποτίμηση των επιπτώσεων από την οριστική παύση ισχύος του ΜΑΜΚ και τη διατύπωση ενδεχόμενων εναλλακτικών μέτρων μέχρι τις 31.03.2014, ακολούθησε η από 30.06.2014 εκ νέου δέσμευση σας, περί της άμεσης θέσης σε δημόσια διαβούλευση εναλλακτικών προτάσεων για την εφαρμογή βελτιωμένου αντίστοιχου μηχανισμού, όπως επίσης και της πρόθεσης σας να προχωρήσετε σε άμεση υιοθέτηση όλων των πρόσφορων και αναγκαίων ρυθμιστικών μέτρων, μετά και την εκπόνηση σχετικής μελέτης από τον ΑΔΜΗΕ, προς αντιμετώπιση των πρόδηλων επιπτώσεων από την κατάργηση του ΜΑΜΚ. Παράλληλα η ΡΑΕ κάλεσε όλους τους φορείς της αγοράς να ενημερώνουν τη ΡΑΕ μέσω τακτικής ημερήσιας αναφοράς για τυχόν δυσλειτουργίες
που παρουσιάζονται στις επιχειρήσεις ή την αγορά ηλεκτρισμού λόγω της κατάργησης του ΜΑΜΚ. Ανταποκρινόμενη στο αίτημα της Αρχής σας, η Εταιρεία μας με πλήθος ημερήσιων αναφορών εντόπισε τις σημαντικότατες δυσλειτουργίες και επιπτώσεις που παρουσιάστηκαν από την κατάργηση του ΜΑΜΚ. Ήδη κατά την τρέχουσα περίοδο και μετά την πάροδο ενός σχεδόν έτους από την αρχική προθεσμία που είχε ταχθεί για την θέσπιση διορθωτικών μέτρων και εννέα μηνών από την κατάργηση του ΜΑΜΚ, η Εταιρεία μας έχει υποστεί άμεσες οικονομικές ζημιές που ξεπερνούν τα τέσσερα εκατομμύρια ευρώ ( 4.000.000) ως απόρροια της μη θέσπισης μηχανισμού αντίστοιχου του καταργηθέντος, ενώ η παραγωγή των μονάδων των ανεξάρτητων ηλεκτροπαραγωγών μειώθηκε σημαντικά και οι αποδοτικότερες μονάδες συνδυασμένου κύκλου αντικαταστάθηκαν στο ενεργειακό μίγμα από άλλες, λιγότερο αποδοτικές. Αντίθετα, παρατηρήθηκε η επί μακρόν λειτουργία συγκεκριμένων μονάδων φυσικού αερίου της δεσπόζουσας επιχείρησης παρά την προφανή και συνεχόμενη πρόκληση σημαντικότατης και εκτεταμένης οικονομικής ζημίας. Το γεγονός αυτό προφανώς συνδέεται με τη δυνατότητα που παρέχει στη δεσπόζουσα επιχείρηση το ποσοστό καθετοποίησης της, να μετακυλύει το αυξημένο κόστος των μονάδων αυτών σε όλο το χαρτοφυλάκιο των δραστηριοτήτων της και από αυτές απευθείας στον τελικό καταναλωτή, συνιστώντας ωστόσο προφανή και ξεκάθαρη στρέβλωση του υγιούς ανταγωνισμού στον τομέα της παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας. Το γεγονός αυτό μαρτυρά ξεκάθαρα την ανορθολογική λειτουργία του συστήματος και την αστοχία του ισχύοντος ρυθμιστικού πλαισίου. Ίσως η σημαντικότερη συνέπεια της κατάργησης του ΜΑΜΚ, χωρίς πρώτα να μελετηθούν ενδελεχώς οι προφανείς επιπτώσεις και να έχουν αποφασιστεί τα απαιτούμενα εναλλακτικά μέτρα, είναι η υπονόμευση της μελλοντικής ασφάλειας εφοδιασμού της χώρας. Όπως προέβλεπε και η προαναφερόμενη τεχνική μελέτη που πραγματοποιήθηκε από το Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης για λογαριασμό του ΑΔΜΗΕ, η οικονομική ζημία που έχει δημιουργηθεί στους ανεξάρτητους ηλεκτροπαραγωγούς τους έχει φέρει σε δυσχερή οικονομική θέση (ζημίες), με σημαντικό και άμεσο κίνδυνο να οδηγηθούν σε αδυναμία λειτουργίας και εκπλήρωσης των πάσης φύσεως οικονομικών και άλλων υποχρεώσεών τους, και πιθανόν να προκαλέσει την αποχώρησή τους από την ελληνική αγορά. Σε μία τέτοια περίπτωση, διακυβεύεται η μεσο-μακροπρόθεσμη ασφάλεια ενεργειακού εφοδιασμού του συστήματος, και, σε συνδυασμό με την προγραμματισμένη σταδιακή απόσυρση πολλών λιγνιτικών μονάδων αλλά και την επικείμενη διασύνδεση νησιωτικών περιοχών στο ηπειρωτικό σύστημα, αναμένεται σε μεσο-μακροπρόθεσμο επίπεδο να προκαλέσει αδυναμία κάλυψης του φορτίου και των απαιτήσεων εφεδρειών.
Επιπλέον, όπως υπογραμμίζεται στην τεχνική έκθεση που κατατέθηκε από τον ΑΔΜΗΕ και παρουσιάζεται στο πλαίσιο της τρέχουσας διαβούλευσης, ο εκτοπισμός των ανεξάρτητων ηλεκτροπαραγωγών από το ενεργειακό μίγμα επέφερε σημαντική αύξηση της συμμετοχής των ΥΗΣ στην εξισορρόπηση του φορτίου σε πραγματικό χρόνο. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα την αύξηση της παραγωγής των ΥΗΣ και την αντίστοιχη μείωση των ενεργειακών αποθεμάτων στους ταμιευτήρες τους, γεγονός που μελλοντικά θα μπορούσε να δημιουργήσει κινδύνους για τον ενεργειακό εφοδιασμό της χώρας. 3. Εναλλακτικοί Μηχανισμοί - Προτάσεις Όσον αφορά στις εναλλακτικές προτάσεις που υπέβαλε η Αρχή σας σε δημόσια διαβούλευση, θεωρούμε ότι όλες τους ενέχουν πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα έναντι των υπολοίπων, όπως έχει εντοπιστεί και στις μελέτες που δημοσιεύτηκαν, οπότε επί της αρχής είναι όλες εφαρμόσιμες. Ως προς το ζήτημα όμως επιλογής του κατάλληλου μηχανισμού για τη δομή, την ιστορία και τα δεδομένα της Ελληνικής αγοράς ηλεκτρισμού, η εταιρεία μας προτείνει την εφαρμογή Μηχανισμού Κάλυψης της Προσφοράς (Bid Recovery) σε ωριάια βάση, αποζημίωση δηλαδή των Συμμετεχόντων με βάση την προσφορά έγχυσης που έχουν καταθέσει. Ο εναλλακτικός αυτό μηχανισμός κρίνεται απόλυτα εύλογος και αγορακεντρικός, καθώς η προσφορά που υποβάλλει ο κάθε ηλεκτροπαραγωγός λαμβάνεται υπόψη κατά την επίλυση του ΗΕΠ για την οικονομική βελτιστοποίηση του Συστήματος. Κατά συνέπεια, εάν κάποια προσφορά ενταχθεί στον ΗΕΠ συνεπάγεται ότι ήταν συμφέρουσα, άρα είναι εύλογο να πληρωθεί στην τιμή αυτή. Με τον τρόπο αυτό η αγορά θα παράγει αμοιβές αντίστοιχες της εκάστοτε ισορροπίας προσφοράς και ζήτησης του συστήματος, δίνοντας έτσι τα κατάλληλα σήματα τιμών στους Συμμετέχοντες. Ένας τέτοιος μηχανισμός θα συμβάλλει σημαντικά στην εξομάλυνση των δυσλειτουργιών που προκύπτουν στην ελληνική αγορά ηλεκτρικής ενέργειας τόσο λόγω του υφιστάμενου μοντέλου (υποχρέωση λειτουργίας μονάδων χωρίς η τιμή προσφοράς τους να επηρεάζει την προκύπτουσα τιμή ενέργειας και άρα την τιμή στην οποία αποζημιώνονται), όσο και των συνεχιζόμενων δομικών ασυμμετριών αναφορικά με την πρόσβαση στις ενδογενείς μορφές ενέργειας δηλαδή σε λιγνιτικά και υδατικά αποθέματα, οι οποίες θα εξασφάλιζαν όρους υγιούς ανταγωνισμού. Η υλοποίηση του ως άνω προτεινόμενου μηχανισμού, μπορεί να ενεργοποιηθεί άμεσα, καθώς όπως άλλωστε σημειώνει και η Αρχή σας στο σχετικό κείμενο προτάσεων, πρόκειται επί της ουσίας για μια απλή τροποποίηση του ΚΔΣ και την αντικατάσταση της τιμής αναφοράς που εφαρμόζεται για την αμοιβή των μονάδων. Πιο συγκεκριμένα, αντί του δηλωθέντος μεταβλητού κόστους, θα γίνεται χρήση της προσφοράς μιας μονάδας, ενώ παραμένει σε ισχύ η λογική της σύγκρισης δύο εσόδων, α) του ποσό που προκύπτει από τον ΗΕΠ και τις Αποκλίσεις
και β) του απαιτούμενου εσόδου βάσει των προσφορών που υπέβαλε η Μονάδα, για προκαθορισμένη περίοδο κάλυψης. Επιπλέον, κρίνεται απαραίτητο να προβλεφθει περιορισμός αναφορικά με το επιτρεπόμενο ύψος προσφοράς για τις ώρες της επόμενη ημέρας από αυτή που αφορά η επίλυση (D+2), που προκύπτουν εξαιτίας του ελάχιστου χρόνου λειτουργίας της κάθε μοναδας (min up time), έτσι ώστε να αποφευχθεί η εκμετάλλευση των τεχνικών περιορισμών των μονάδων από τους Συμμετέχοντες. Ένας εύλογος τέτοιος περιορισμός θα μπορούσε να είναι ο μέσος όρος των προσφορών της προηγούμενης ημέρας (D+1). Αναφορικά με τους υπόλοιπους εναλλακτικούς μηχανισμούς που προτείνονται θα θέλαμε να σημειώσουμε τα ακόλουθα. Η Εστιασμένη εφαρμογή του ΜΑΜΚ σε εξειδικευμένες περιπτώσεις, όπως προκύπτει από την προαναφερόμενη μελέτη που πραγματοποιήθηκε για λογαριασμό του ΑΔΜΗΕ είναι τεχνικά δυσχερής, αδιαφανής και όπως επισημαίνεται στα συμπεράσματά της οδηγεί αυτομάτως σε δημευτική αγορά. Ο Υβριδικός Μηχανισμός Κάλυψης με Αναγωγή του Σημείου Λειτουργίας θα μπορούσε να εφαρμοστεί αλλά λόγω της «πρωτοτυπίας» του δεν υπάρχει αρκετή εμπειρία από άλλες αγορές προκειμένου να σταθμιστούν οι πιθανές επιπτώσεις του στην αγορά ενέργειας αλλά και στους Συμμετέχοντες. Επιπλέον, σχετικά με την επαναφορά του ΜΑΜΚ, είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι παρά τα οποιαδήποτε πλεονεκτήματα ενδέχεται να παρουσιάζει ο συγκεκριμένος μηχανισμός, κρίνεται αναγκαίο η ελληνική αγορά να μετεξελιχθεί και οι μηχανισμοί που θα εφαρμοστούν να είναι συμβατοί με την λειτουργία μιας ελεύθερης και ανταγωνιστικής αγοράς, συμβάλλοντας έτσι σε μια πορεία ορθολογικής ωρίμανσης και σταδιακής ενσωμάτωσης της στην ενιαία ευρωπαϊκή αγορά ενέργειας. Κλείνοντας, θα θέλαμε να επισημάνουμε ότι δημιουργείται μια πολύ αρνητική, αν όχι νοσηρή, αντίληψη και κουλτούρα σε συγκεκριμένους συμμετέχοντες στην αγορά ηλεκτρικής ενέργειας, οι οποίοι ενθαρρυμένοι από την επί 9 μήνες στρεβλή λειτουργία της αγοράς θεωρούν αυτονόητο ότι οι ηλεκτροπαραγωγοί πρέπει να συνεχίσουν να παράγουν και να προσφέρουν τις υπηρεσίες τους με οικονομική ζημία, και μάλιστα τη στιγμή που όπως προκύπτει από τις μελέτες είναι εξαιρετικά αμφίβολο αν αυτή η ζημιογόνος λειτουργία συνεπάγεται οποιαδήποτε εξοικονόμηση κόστους για το Σύστημα και τους καταναλωτές. Για το λόγο αυτό οφείλουμε να επαναλάβουμε ότι η δημευτική λειτουργία μιας αγοράς, ιδιαίτερα όταν οφείλεται σε ελλιπές θεσμικό πλαίσιο, εκτός του ότι είναι εμπορικά και ρυθμιστικά απαράδεκτη, συνιστά και παραβίαση συνταγματικής και υπερνομοθετικής φύσεως διατάξεων περί της προστασίας της περιουσίας μας και της οικονομικής μας ελευθερίας και συνεπώς είναι επιβεβλημένο να θεσπιστούν άμεσα κατάλληλα μέτρα με σκοπό την άρση των
προαναφερόμενων δυσλειτουργιών και στρεβλώσεων της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας, την αποκατάσταση της εύρυθμης λειτουργίας της αγοράς, του υγιούς ανταγωνισμού και την διασφάλιση της ασφάλειας εφοδιασμού της Χώρας. Με εκτίμηση, Για την ELPEDISON ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ Α.Ε. Michel Piguet Διευθύνων Σύμβουλος