1 ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΠΑΣΟΚ Εισήγηση Χρήστου Πρωτόπαπα, εκ μέρους της ομάδας της ΚΟΕΣ για την Προοπτική της Παράταξης 1. Το ΠΑΣΟΚ σήμερα: Κύριο ζήτημα: Το κόμμα που ηγεμόνευσε στην μεταπολίτευση καταγράφει την 7η θέση στις εκλογές και είναι αντιμέτωπο με τον κίνδυνο του πολιτικού περιθωρίου. Τα αίτια: Α) Η αναγκαστική επιλογή του Μνημονίου (προκειμένου να αποφευχθεί η χρεοκοπία) και τα προβλήματα που δημιούργησε η εφαρμογή του στην κοινωνία λειτούργησαν ως καταλύτης για τις αρνητικές εξελίξεις. Όμως στην αναγκαιότητα του Μνημονίου οδήγησε μια μεγάλη οικονομική κρίση. Και γι αυτήν υπάρχουν ευθύνες στη λειτουργία του πολιτικού συστήματος τα τελευταία 40 χρόνια, άρα και στο χώρο μας. Το γεγονός βέβαια ότι αναλάβαμε το 2010 μόνοι μας το σύνολο της ευθύνης (και αυτήν που δεν μας αναλογούσε) επέδρασε ιδιαίτερα αρνητικά στην παράταξη μας. Επέτρεψε να αναπτύσσεται μια στείρα αντιμνημονιακή ρητορεία τόσο από τη Ν.Δ. με τα αλήστου μνήμης «Ζάππεια», όσο και από τα κόμματα της αριστερής, της ακροδεξιάς και εθνικιστικής αντιπολίτευσης. Μόνον η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ / ΑΝΕΛ με την αποκαλυπτική πρόταση που κατέθεσε για σύσταση εξεταστικής επιτροπής δεν βλέπει τις αυτονόητες ευθύνες της ΝΔ για την περίοδο 2004-2009 που κατέληξε σε ύφεση από το 2008, εκμηδενισμό της ανταγωνιστικότητας με έλλειμμα -15% στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών,σε δημοσιονομικό έλλειμμα -15,7 %,σε πρωτογενές έλλειμμα -12,4% και σε μη εξυπηρετήσιμο και χρηματοδοτήσιμο χρέος. Είμαστε υπερήφανοι γιατί το ΠΑΣΟΚ ένωσε το 1981 την ελληνική κοινωνία, στήριξε τις μη προνομιούχες τάξεις και στρώματα του λαού μας, συγκρότησε το κράτος πρόνοιας και οδήγησε την Ελλάδα στο επίτευγμα της ΟΝΕ μέσα από σημαντικές εκσυγχρονιστικές αλλαγές και μεταρρυθμίσεις. Όμως το ΠΑΣΟΚ έχει τις δικές του ευθύνες για καθυστερήσεις και παρωχημένες πολιτικές λογικές,πελατειακές πρακτικές και κοινωνικές νοοτροπίες που σώρευσαν προβλήματα στην οικονομία. Αυτές όμως οι λογικές και πρακτικές επικράτησαν στο σύνολο του πολιτικού μας συστήματος τις τελευταίες δεκαετίες. Πρώτα και κύρια φυσικά στα κόμματα που κυβέρνησαν την χώρα, αλλά και στα κόμματα που αντιπολιτεύτηκαν με λαϊκισμό και άρνηση κάθε ουσιαστικής αλλαγής και μεταρρύθμισης. Αναφερόμαστε σε λογικές και πρακτικές όπως αυτές :
2 Των «εύκολων λύσεων», του παρασιτισμού, των πελατειακών σχέσεων και του φόβου του πολιτικού κόστους. Αναφερόμαστε στην ανοχή στο κρατικοδίαιτο μέρος της ιδιωτικής οικονομίας, τις συντεχνιακές αντιλήψεις που εμπόδιζαν τις αναγκαίες μεταρρυθμίσεις, την στροφή στον καταναλωτισμό με δανεικά που δημιούργησαν υπερχρέωση. Τη δημιουργία της υπερτροφικής και γραφειοκρατικής Δημόσιας Διοίκησης, την έλλειψη σύγχρονου παραγωγικού σχεδίου, την παλαιωμένη (σε σχέση με τις σύγχρονες αντιλήψεις λειτουργίας και αποτελεσματικότητα) των βασικών πυλώνων του κοινωνικού κράτους, της υγείας, της παιδείας, της φορολογικής πολιτικής, της Κοινωνικής Ασφάλισης. Κύριο ζήτημα του δημόσιου βίου ήταν η διαπραγμάτευση για την διανομή του παραγόμενου πλούτου και όχι η δημιουργία των συνθηκών για την αύξησή του και φυσικά την δίκαιη διανομή του προς όφελος της κοινωνίας και όχι όσων πίεζαν περισσότερο. Ιδιαίτερο πρόβλημα υπήρξε η ταύτισή μας με το κράτος και την κρατική εξουσία. Ταύτιση που δημιούργησε αρνητικά αντανακλαστικά στην κοινωνία, και οδήγησε σε απαράδεκτες αντιλήψεις και συμπεριφορές στελεχών. Παράλληλα είναι δυστυχώς αλήθεια ότι ορισμένα εμβληματικά στελέχη, μας εξέθεσαν ανεπανόρθωτα σε θέματα ηθικής τάξης. Οι καταστάσεις αυτές καλλιέργησαν συμπεριφορές μέσα στην κοινωνία που ευνόησαν αυτούς που δίχασαν με το πλαστό δίλημμα «μνημόνιο-αντιμνημόνιο» και επένδυσαν πολιτικά σε ψεύτικες υποσχέσεις και λαϊκισμούς. Η κοινωνία ξαναζήτησε την επίπλαστη ευφορία της μεταπολίτευσης, καταγγέλλοντας το ΠΑΣΟΚ ως ηγεμονική πολιτική δύναμη της μεταπολίτευσης. Β) Η συνύπαρξη με τη ΝΔ στην διακυβέρνηση της χώρας ήταν μια αναγκαία εθνική επιλογή που επιδιώχθηκε από τον Ιούνιο του 2011 και εφαρμόστηκε από το Νοέμβριο του 2011 με τη συμμέτοχη μάλιστα και του ΛΑΟΣ. Η δεύτερη φάση της τριμερούς συνεργασίας του ΠΑΣΟΚ με τη ΝΔ και τη ΔΗΜΑΡ μετά τις εκλογές του Ιουνίου 2012 που εξελίχθηκε σε διμερή συνεργασία μετά την αποχώρηση της ΔΗΜΑΡ τον Ιούνιο του 2013 ήταν μια δύσκολη αλλά εθνικά αναγκαία προσπάθεια που βασιζόταν στην εκ των υστέρων αποδοχή της δικής μας εθνικής στρατηγικής από τους δυο άλλους εταίρους. Δεν κατέστη όμως δυνατόν-μια και ήμασταν ο «μικρός» εταίρος-να αναδείξουμε την ίδια περίοδο τις ιδεολογικές μας διαφορές, το προοδευτικό πρόσημο της παρουσίας μας στην Κυβέρνηση και να καταστήσουμε επικοινωνιακές ορατές τις σημαντικές παρεμβάσεις μας. Η αμφιθυμία ορισμένων στελεχών μας δεν επέτρεψε να αναδειχθούν οι τοποθετήσεις και δηλώσεις του Προέδρου του ΠΑΣΟΚ Ευάγγελου Βενιζέλου που έδιναν πάντα το υπεύθυνο και ολοκληρωμένο στίγμα της εθνικής στρατηγικής.
3 Κι αυτό παρότι αναλήφθηκαν πρωτοβουλίες όπως το Αντιρατσιστικό Νομοσχέδιο, τα Μέτρα για την Ανεργία, το Ελάχιστο Εγγυημένο Κοινωνικό Εισόδημα, η άρνηση των πλειστηριασμών της Α κατοικίας, οι «κόκκινες γραμμές» στη διαπραγμάτευση με τους εταίρους για τις ομαδικές απολύσεις, τις συντάξεις, τους μισθούς κ.α. Γ) Τέλος σημαντικό ρόλο στις εκλογές του 2015, διαμόρφωσε η διάσπαση και το προσωποπαγές κόμμα του κ. Παπανδρέου, που όχι μόνο μας στέρησε αριθμητικά την απολύτως εφικτή τρίτη θέση, αλλά δημιούργησε εσωστρέφεια, υπονόμευσε τις προσπάθειές μας και απογοήτευσε πολίτες που μας στηρίζουν παραδοσιακά στρέφοντάς τους σε άλλες επιλογές... 2. Αναγκαίο είναι να αναφερθούμε και στις προσπάθειες που έγιναν όλο αυτό το διάστημα για τη συγκρότηση της ευρύτερης δημοκρατικής παράταξης. Το ΠΑΣΟΚ υιοθέτησε με ευθύτητα και ειλικρίνεια εξαρχής την αναγκαιότητα της ευρύτερης συνεργασίας και στράτευσης κομμάτων, κινήσεων, πολιτικών στελεχών, και πολιτών του ευρύτερου προοδευτικού, σοσιαλδημοκρατικού και κεντροαριστερού χώρου και την έκφρασή της με κοινούς συνδυασμούς αρχικά στις Ευρωεκλογές και εν συνεχεία στις εθνικές εκλογές. Θετικά μηνύματα υπήρξαν αρχικά με την κίνηση των «58» και με την «Ελιά» στις ευρωεκλογές. Δυστυχώς η στείρα άρνηση της ΔΗΜΑΡ, η υπονομευτική στάση του κ. Παπανδρέου και η επιφυλακτικότητα (ως άρνηση) αρκετών στελεχών μας, δεν επέτρεψαν να ευοδωθούν οι πρωτοβουλίες αυτές, ενώ ευνοήθηκαν άλλες πολιτικές κινήσεις(ποταμι). Σε αυτό επηρέασε αρνητικά και η αμφιθυμία αρκετών στελεχών της Κεντροαριστεράς. Παραμένει όμως ως θετική παρακαταθήκη η στενή συνεργασία μας με τις κινήσεις και τα πολιτικά στελέχη που εκφράστηκε αρχικά με την «Ελιά» και εν συνεχεία με τους συνδυασμούς του ΠΑΣΟΚ-Δημοκρατική Παράταξη... 3. Υπάρχουν περιθώρια ανάκαμψης του χώρου μας; Σαφώς ναι, αλλά αυτό προϋποθέτει μεγάλες αλλαγές, τομές της στρατηγικής μας επιλογής. Δεν είναι δυνατόν να εθελοτυφλούμε. Να στοχεύουμε στην διατήρηση ενός σκληρού, συμπιεσμένου και συρρικνωμένου πυρήνα στελεχών, μακριά από τις ενεργές δυνάμεις της κοινωνίας. Δεν μπορεί να είναι ο στόχος μας μόνο να συσπειρωθούμε μεταξύ μας και να αναμένουμε την πιθανή επιστροφή των παλιών ψηφοφόρων μας, εάν ή όταν απογοητευθούν από τον πολιτικό σχηματισμό που προτίμησαν.
4 Δεν είναι το κύριο ζήτημα η πολιτική μας δικαίωση για τις δύσκολες και αναγκαίες επιλογές που κάναμε. Θέλουμε αντίθετα και πάλι να συμμετέχουμε ενεργά στην δημιουργία ενός μεγάλου ρεύματος πλειοψηφίας με νέο πολιτικό στίγμα για την χώρα, στην Κοινωνία, τις ανάγκες των πολιτών. Ενός πολιτικού ρεύματος που εκφράζει την σύγχρονη ευρωπαϊκή σοσιαλδημοκρατία, τον προοδευτικό μεταρρυθμιστικό χώρο, τις δημιουργικές δυνάμεις της ελληνικής κοινωνίας Αυτό όμως προϋποθέτει ότι ο προηγούμενος κύκλος της πολιτικής μας κλείνει οριστικά. Ότι αφήνουμε πίσω όλες τις παθογένειες του παρελθόντος, και κάνουμε μια καινούργια αρχή, ότι είμαστε έτοιμοι για νέες τολμηρές πολιτικές και ρήξεις με ό,τι κρατά την χώρα καθηλωμένη στο παρελθόν. Το νέο πολιτικό μας στίγμα πρέπει να στηρίζεται σ ένα συγκεκριμένο και ιεραρχημένο Εθνικό Σχέδιο Ανασυγκρότησης, που προωθεί βαθιές αλλαγές στο κράτος, το πολιτικό σύστημα, τους θεσμούς, που θεμελιώνει την ανάπτυξη σε βάσεις υγιείς όπως η εργασία, η γνώση, η επιχειρηματικότητα και συμβάλλει στη δημιουργία πολλών νέων θέσεων εργασίας. Ένα σχέδιο που εκφράζει τις σύγχρονες παραγωγικές δυνάμεις της κοινωνίας, τους νέους ανθρώπους τους δημιουργούς αυτούς που θέλουν να εξελιχθούν, να προχωρήσουν, να συμβάλλουν στη δημιουργία του εθνικού πλούτου.. Που φέρνει στην πρώτη γραμμή την αντίληψη για ένα σύγχρονο κοινωνικό κράτος, που δεν υπόσχεται τα πάντα στους πάντες, αλλά δημιουργεί ένα ουσιαστικό δίχτυ ασφάλειας γι αυτούς που έχουν ανάγκη, και εγγυάται την κοινωνική συνοχή, διαθέτοντας κατά προτεραιότητα τους αναγκαίους πόρους. Ένα σχέδιο που με τόλμη προωθεί αλλαγές και μεταρρυθμίσεις στους βασικούς πυλώνες του κοινωνικού κράτους, δημιουργώντας σύγχρονα, αποτελεσματικά, προσβάσιμα, νέα συστήματα υγείας, παιδείας, κοινωνικής ασφάλισης. Που κατοχυρώνει επί τέλους την δίκαιη διανομή του παραγόμενου πλούτου μέσω ενός σταθερού, δίκαιου,απλού,αποτελεσματικού και σύγχρονου φορολογικού συστήματος...... 4. Η πορεία προς ένα Ανοιχτό, Ιδρυτικό Συνέδριο για τη νέα Δημοκρατική Παράταξη. Η προοπτική της μετεξέλιξης του ΠΑΣΟΚ και της συμβολής του στην δημιουργία της μεγάλης δημοκρατικής παράταξης, προϋποθέτει καθαρές αποφάσεις σε αυτό το
5 Συνέδριό μας. Να αποφασίσουμε ότι θα προχωρήσουμε στη μετεξέλιξή μας, ότι θα υπερβούμε τον εαυτό μας, ότι όλοι θα ξεκινήσουν από την αρχή, με τολμηρές αλλαγές στο πολιτικό μας στίγμα, με περισσότερα νέα πρόσωπα στην κεντρική «εικόνα». Αποφάσεις για τον στόχο, την πορεία υλοποίησης και το χρονοδιάγραμμά του. Ένα σαφή «οδικό χάρτη» για την ενεργοποίηση και το διάλογο μεταξύ προσώπων, κινήσεων, δυνάμεων της κοινωνίας και της παραγωγής που έχουν ανάλογους προβληματισμούς. Ο «ΟΔΙΚΟΣ ΧΑΡΤΗΣ» μπορεί να προωθεί ενέργειες όπως: Την ενίσχυση της δημιουργίας μιας κεντρικής «Επιτροπής Επανίδρυσης» με συμμετοχή στελεχών όχι μόνο από το ΠΑΣΟΚ, αλλά και προσώπων του ευρύτερου προοδευτικού και κεντροαριστερού χώρου, νέων ανθρώπων που δραστηριοποιούνται επίσης στο χώρο, με ανοιχτή πρόσκληση συμμετοχής στελεχών από τα άλλα κόμματα και τις προοδευτικές κινήσεις πολιτών. Χωρίς μικρότητες και "εισοδισμούς". Με αλληλοσεβασμό, με γενναιοδωρία, με ανοικτό πολιτικό ορίζοντα. Αυτή η Επιτροπή θα συμβάλλει ουσιαστικά στο διάλογο προς το ιδρυτικό Συνέδριο, θα αναλάβει τις σχετικές πρωτοβουλίες, θα προετοιμάσει τις επόμενες κινήσεις. Στα πλαίσια αυτής της προσπάθειας ευνοούμε και αυτόνομες επιτροπές με συμμετοχή νέων ανθρώπων που θέλουν να αναλάβουν ανάλογες πρωτοβουλίες. Την οικοδόμηση «μέτρων εμπιστοσύνης» με άλλους φορείς του χώρου εντός Βουλής (ΠΟΤΑΜΙ) ή εκτός Βουλής (ΔΗΜΑΡ, Κινήσεις κ.λ.π.) με κοινές πρωτοβουλίες, εκδηλώσεις, διατύπωση προτάσεων. Προχωρούμε σε ανοιχτές θεματικές συζητήσεις σε όλη την Ελλάδα, θέτοντας την πολιτική βάση του εγχειρήματος σε όλες τις πτυχές της, ζητώντας να συμμετέχουν ως εισηγητές στελέχη από όλο το χώρο της ευρύτερης παράταξης Δεν θα είναι μια εύκολη και ευθύγραμμη πορεία. Είναι όμως αναγκαίο να γίνει. Υπάρχουν προσωπικές επιδιώξεις, πολιτικές φιλοδοξίες, αρνητικές εμπειρίες κ.α. που χρειάζονται χρόνο και κόπο για να υπερβούμε. Γιατί το εγχείρημα ενός τέτοιου «Ιδρυτικού Συνεδρίου» δεν μπορεί να περιοριστεί μόνο στις δυνάμεις που συγκροτούν την Ελιά(οι οποίες θα διαδραματίσουν φυσικά καθοριστικό ρόλο στην όλη προσπάθεια). Φυσικά οφείλουμε μέχρι τότε ως ΠΑΣΟΚ να είμαστε ενεργά παρόντες στις εξελίξεις στη Βουλή, στην κοινωνία, με ευθύνη απέναντι στους ψηφοφόρους μας και στο σύνολο των πολιτών.
6 Γι αυτό και στο μεσοδιάστημα χρειάζεται η ανασυγκρότηση του ΠΑΣΟΚ, ως πρώτο βήμα για την ανασυγκρότηση της Δημοκρατικής Παράταξης, της ελληνικής σοσιαλδημοκρατίας. Ο ρόλος της ΚΟ είναι,μέσα στο πλαίσιο αυτό,καθοριστικός καθώς με την παρουσία και τις πρωτοβουλίες της στη Βουλή πρέπει να εκφράζει το εύρος και την προοπτική όλου του χώρου.... 5. Ένα ανοιχτό και θεσμικό ΠΑΣΟΚ, ενεργά παρόν στις εξελίξεις. Ένας από τους λόγους της αποδυνάμωσης του ΠΑΣΟΚ είναι και η πολύχρονη υποβάθμιση της θεσμικής λειτουργίας του, η αδρανοποίηση των οργάνων του, η έλλειψη πολιτικού διαλόγου και συλλογικών αποφάσεων. Δεν πρέπει όμως να λησμονούμε ή να υποβαθμίζουμε το γεγονός ότι όλες οι κρίσιμες αποφάσεις από τις εκλογές του 2012 και μετά ελήφθησαν συλλογικά από την ΚΟ,την ΚΠΕ,το Συνέδριο του 2013. Η πορεία προς την επανίδρυση της Δημοκρατικής Παράταξης, προϋποθέτει και την ανασυγκρότηση του πολιτικού υποκειμένου που θα διαδραματίσει σημαντικό ρόλο σε αυτήν, το ΠΑΣΟΚ που είναι ανοικτό στην προοπτική της ευρύτερης παράταξης Και αυτό σημαίνει: Α) Φορέας ανοιχτός,αλλά και θεσμικός με μέλη, όργανα που λειτουργούν, δημοκρατικές διαδικασίες και συλλογικές αποφάσεις. Συντεταγμένη λειτουργία, συλλογικότητα και πολιτική παρέμβαση στις εξελίξεις. Β) Διαδικασίες ουσιαστικής συμμετοχής με άμεσο τρόπο ή και μέσω διαδικτύου των μελών και φίλων του στις στρατηγικές επιλογές. Γ) Παράταξη οικονομικά αυτοδύναμη,με διαφανείς πόρους από τους πολίτες που την εμπιστεύονται. Θα έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον για παράδειγμα να εξετάσουμε στο επόμενο χρονικό διάστημα και στην πορεία προς το Συνέδριο της Παράταξης. Α) Την πλήρη οριοθέτηση και διαχωρισμό τον στελεχών που μετέχουν στα όργανα της παράταξης από την κρατική εξουσία και τους φορείς της. Την δέσμευση για ανοιχτές και αξιοκρατικές διαδικασίες στελέχωσης του δημόσιου τομέα, όταν η παράταξη μετέχει σε κυβερνητικά σχήματα.
7 Β)Αλλαγές που θα ενδυναμώσουν την συλλογική λειτουργία και θα κατοχυρώσουν τις δημοκρατικής διαδικασίες λήψης αποφάσεων για όλα τα σοβαρά πολιτικά ζητήματα και τις σχετικές επιλογές μας. Σε κάθε περίπτωση η ανασυγκρότηση δεν επιτυγχάνεται με λογικές αυτοδιάλυσης και αφηρημένες επικλήσεις, αλλά με άμεσες, σημαντικές και ειλικρινείς πρωτοβουλίες υπέρβασης και συσπείρωσης.... 6. Οι νέες σχέσεις με την κοινωνία και τους φορείς της. Υπάρχουν σημαντικές δυνάμεις που προέρχονται ή έχουν σχέση με τον χώρο μας, μέσα στην Αυτοδιοίκηση, τα Συνδικάτα, τις αντιπροσωπευτικές οργανώσεις. Χρειάζεται να ανασυστήσουμε με ειλικρίνεια και σε νέες βάσεις τις πολιτικές γέφυρες επικοινωνίας μαζί τους και τις προϋποθέσεις συμπόρευσης πάνω στους νέους στόχους μας. Αυτό δεν μπορεί να γίνει στη βάση των παλαιών πελατειακών αντιλήψεων, των κλειστών και συγκεντρωτικών δομών, των προσώπων παραγόντων. Σημασία έχει ο ανοιχτός διάλογος, η πολιτική επικοινωνία, η συστράτευση και οι συνέργειες στους Νέους στόχους μας, η ενεργή συμβολή τους στην πορεία πάνω από όλα της χώρας. Ώστε να συνδυάζεται η διεκδίκηση για τα επαγγελματικά συμφέροντα με την συμβολή τους στην ανάπτυξη, την ανασυγκρότηση του κράτους, τη δημιουργία θέσεων εργασίας για τους ανέργους μας. Εμείς οφείλουμε να μιλήσουμε και πάλι ειλικρινά, με τις δυνάμεις της εργασίας, της παραγωγής, της επιστήμης, με τις Τοπικές Κοινωνίες και τα Κινήματά τους. Με συνδικάτα, ΟΤΑ, επιστημονικούς και επαγγελματικούς Συλλόγους και επιμελητήρια. Να αποδείξουμε ότι κατανοούμε τα προβλήματα, ότι προτείνουμε σύγχρονες λύσεις, ότι συστρατευόμαστε για να τις πετύχουμε. Αλλά χρειάζεται και οι ίδιες οι οργανώσεις να προχωρήσουν σε μια ριζική ανανέωση αντιλήψεων, δομών και προσώπων στους μαζικούς χώρους, ώστε να εξασφαλίζεται η αμφίδρομη σχέση και αλληλοτροφοδότηση με τις ενεργές δυνάμεις της κοινωνίας....