1 Η ΑΝΑΠΛΗΡΩΗ ΣΟΤ ΠΡΩΘΤΠΟΤΡΓΟΤ Τπεφθυνος καθηγητής:ανδρζασ Δημητρόπουλοσ ΤΝΣΑΓΜΑΣΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ(ζτοσ 2012-2013) Ελζνη Μπεκρή
2 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ -Οριςμόσ ςελ 2 -Αδυναμία άςκηςησ καθηκόντων ςελ 3 -Σα ειδή τησ αναπλήρωςησ ςελ 4 -Ο αναπληρωτήσ του πρωθυπουργοφ ςελ 7 -Αμφίβολη αδυναμία λόγω υγειασ ςελ 9 -Αναπλήρωςη πρωθυπουργοφ ςτα ελληνικά ςυντάγματα ςελ 10
3 Η ΑΝΑΠΛΗΡΩΗ ΣΟΤ ΠΡΩΘΤΠΟΤΡΓΟΤ Ορισμός: Αναπλήρωση του Πρωθυπουργού είναι η σε περίπτωση πρόσκαιρης ή οριστικής αδυναμίας του συγκεκριμένου φορέα του πρωθυπουργικού αξιώματος προσωρινή ανάθεση των πρωθυπουργικών καθηκόντων σε προκαθορισμένο φορέα συγκεκριμένου αξιώματος και µέχρι την αποκατάσταση µε την επανάκαμψη ή την ανάδειξη νέου Πρωθυπουργού.Ο αρχηγός της πλειοψηφιας της Βουλής σύμφωνα με την αρχή της δεδηλωμένης αφού διοριστεί πρωθυπουργός από τον πρόεδρο της δημοκρατίας και ορκιστεί,αναλαμβάνει τα πρωθυπουργικά του καθήκοντα αδυναμία του πρωθυπουργού να φέρει εις πέρας τις υποχρεώσεις του και να διαχειριστεί τις εξουσίες του οδηγεί στην αναπλήρωση του.η αδυναμία ασκήσεις των πρωθυπουργικών του καθηκόντων οδηγεί
4 αυτόματα στην άμεση αναπλήρωση του ώστε να συνεχιστεί η ομαλή λειτουργία του κράτους αναπλήρωση έχει έκτακτο και προσωρινό χαρακτήρα.διακρίνεται σε κύρια και επικουρική με κριτήριο το εάν υπάρχει ή όχι πρωθυπουργός αναπληρωτής είναι πρωθυπουργεύων και ασκεί τα καθήκοντα του ώσπου να αποκατασταθεί η αδυναμία του πρωθυπουργού είτε με την επανάκαμψη του ίδιου είτε με την ανάδειξη νέου πρωθυπουργού. ΑΔΤΝΑΜΙΑ ΑΚΗΗ ΚΑΘΗΚΟΝΣΩΝ Η πραγματική αδυναμία των φορέων να ασκήσουν τα καθήκοντα τους έχει οδηγήσει στη θέσπιση ρυθμίσεων στις οποίες ανήκει και η αναπλήρωση θεσμός της αναπλήρωσης διαπλάσσεται και επηρεάζεται από αυτήν την αδυναμία αδυναμία άσκησης των πρωθυπουργικών καθηκόντων διακρίνεται σε βέβαιη-οριστική ή προσωρινή-και αβέβαιη ή αμφιβολη.την περίπτωση της βέβαιης αδυναμίας αντιστοιχεί η κύρια αναπλήρωση
5 ενώ στην περίπτωση της προσωρινής η επικουρική.
6 ΣΑ ΕΙΔΗ ΣΗ ΑΝΑΠΛΗΡΩΗ ΕΠΙΚΟΤΡΙΚΗ ΚΑΙ ΚΤΡΙΑ ΕΠΙΚΟΤΡΙΚΗ ΑΝΑΠΛΗΡΩΗ Η επικουρική αναπλήρωση είναι η δυνητική αναπλήρωση που πραγματοποιειται,εφοσον προσωρινά κωλύεται ο πρωθυπουργος.επικουρικη αναπλήρωση γίνεται όταν υπάρχει ανάγκη κατά την κρίση του πρωθυπουργού σύμφωνα με το άρθρο 81 παρ 5 του υντάγματος επικουρική αναπλήρωση γίνεται όταν υπάρχει πρωθυπουργός και είναι σε θέση να ασκήσει τα καθήκοντα του.η επικουρική αναπλήρωση χαρακτηρίζεται δυνητική καθώς ο νομοθέτης αφήνει στην κρίση του πρωθυπουργού για τον εάν θα προχωρήσει η όχι σε αναπληρωση.ε αυτό το είδος αναπλήρωσης τα όργανα τα οποία είναι αρμόδια για την αναπλήρωση του πρωθυπουργού είναι με σειρά προτεραιότητας ο αντιπρόεδρος υπουργός διορίσεις αναπληρωτής από τον πρωθυπουργό και τέλος υπουργός κατά σειρά προβαδιματος.την επικουρική αναπλήρωση δεν γίνεται
7 αντικατάσταση του πρωθυπουργού καθώς αυτή λήγει με την επανάκαμψη του. ΚΤΡΙΑ ΑΝΑΠΛΗΡΩΗ Κύρια αναπλήρωση είναι η πραγματοποιούμενη υποχρεωτικα,όταν δεν υπάρχει πρωθυπουργός και προς αντικατάστασης του με σκοπό τηναναδειξη και μέχρις ότου αναδεχθεί νέος πρωθυπουργός κύρια αναπλήρωση έχει υποχρεωτικό και επιτακτικό χαρακτήρα και οφείλεται στην απουσία πρωθυπουργού και στην ανάγκη της συνέχισης του κυβερνητικού έργου. Όταν ο πρωθυπουργός λόγω παραίτησης ή λόγω προσωπικών προβλημάτων ή προβλημάτων υγείας(αρθ38 παρ 2 εδ α η αδυναμία του πρωθυπουργού να ασκήσει τα καθήκοντα του για λογούς υγείας διαπιστώνεται από τη βουλή με ειδική απόφαση της που λαμβάνεται με την απόλυτη πλειοψηφία του όλου αριθμού των βουλευτων,υστερα από πρόταση της κοινοβουλευτικής ομάδας του κόμματος στο οποίο ανήκει ο πρωθυπουργος,εφοσον αυτό διαθέτει στη βουλή την απόλυτη πλειοψηφία των εδρών) αδυνατεί οριστικά να συνεχίσει την
8 πρωθυπουργική του θητεία τότε γίνεται κύρια αναπλήρωση του.ε περίπτωση θανατου,παραιτησης ή σοβαρών προβλημάτων που επηρεάζουν τη φυσική κατάσταση του πρωθυπουργού εφαρμόζεται το άρθρο 38 παρ 2 του υνταγματος.ολες αυτές οι περιπτώσεις δείχνουν ότι ο πρωθυπουργός δεν είναι σε θέση να συνεχίσει την πρωθυπουργική του θητεία και μάλλον θα αργήσει να είναι,δηλαδη έχει εκλείψει και για αυτό το λόγο τα αρμόδια όργανα προχωρούν σε οριστική αναπλήρωση του.φαρακτηριστικο παράδειγμα είναι αυτό του πρώην πρωθυπουργού Ανδρέα Παπανδρέου ο οποίος στα μέσα του Νοέμβρη του 1995 εισήχθη στο νοσοκομείο αδυνατώντας να ασκήσει τα καθήκοντα του για 2 μήνες με αποτέλεσμα να παραιτηθεί στις 15 Ιανουαρίου 1996.Κατα τη διάρκεια απουσίας του τον αναπλήρωνε σύμφωνα με το άρθρο 12 Ν 1558/1985<<Κυβερνηση και κυβερνητικά οργανα>>,ο πρώτος τη τάξη υπουργός εσωτερικων,δημοσιας διοίκησης και αποκέντρωσης.
9 Ο ΑΝΑΠΛΗΡΩΣΗ ΣΟΤ ΠΡΩΘΤΠΟΤΡΓΟΤ Σο πρόσωπο του αναπληρωτή είναι από πριν γνωστό και καθορίζεται με ρητές διατάξεις αναπλήρωση βασίζεται σε προκαθορισμένο κριτήριο,στο αξιωμα,που πρέπει να κατέχει ο αναπληρωτης.σο πρόσωπο που αναδεικνύεται ως πρωθυπουργός δεν ορίζεται εκ των πρότερων αλλά προκύπτει μετά από διαδικασία με δημιουργικό χαρακτήρα τελείως διαφορετική από αυτήν της αναπληρωσης.οι διατάξεις των άρθρων 38 παρ 2 και 81 παρ 4 ορίζουν τον αναπληρωτη.υμφωνα με αυτές αναπληρωτής ορίζεται ο αντιπρόεδρος ή υπουργός εάν ο πρωθυπουργός δεν έχει ορίσει ο ίδιος αναπληρωτη.αναπληρωτης του πρωθυπουργού είναι κατά σειρά ο αντιπρόεδρος διορισμένος υπουργός αναπληρωτής του πρωθυπουργού και ο υπουργός κατά σειρά προβαδίσματος. ΑΝΣΙΠΡΟΕΔΡΟ Είναι ο αντιπρόεδρος της κυβέρνησης και
10 αντικαθιστά τον πρωθυπουργό σε περίπτωση απουσίας του η αδυναμίας του να ασκήσει τα καθήκοντα του.ε αυτήν την περίπτωση ύπαρξης πολλών αντιπρόεδρων η αναπλήρωση γίνεται κατά σειρά προβαδίσματος. ΔΙΟΡΙΜΕΝΟ ΤΠΟΤΡΓΟ ΑΝΑΠΛΗΡΩΣΗ ΣΟΤ ΠΡΩΘΤΠΟΤΡΓΟΤ ε περίπτωση που δεν υπάρχει αντιπρόεδρος τον πρωθυπουργό αναπληρώνει ο υπουργός ο οποίος έχει οριστεί από τον πρωθυπουργό(αρ 81 παρ 5).ύμφωνα με το άρθρο 38 παρ 2 μέχρι να αναδεχθεί ο νέος πρωθυπουργός τα καθήκοντα του αναλαμβάνει ο αντιπρόεδρος και αν δεν υπάρχει ο τελευταίος τότε αναλαμβάνει ο πρώτος κατά σειρά υπουργος.σο ίδιο ισχύει και για την επικουρική αναπληρωση.σις αρμοδιότητες του αναπληρωτή υπουργού τις ορίζει ο πρωθυπουργός και δημοσιεύονται στην εφημερίδα της κυβερνησεως.αμα απουσιάζει για κάποιο λόγο ο αναπληρωτής υπουργός του πρωθυπουργού τότε ο πρωθυπουργός
11 ορίζει άλλον υπουργό ως αναπληρωτή. ΤΠΟΤΡΓΟ ΚΑΣΑ ΣΗ ΕΙΡΑ ΠΡΟΒΑΔΙΜΑΣΟ ε περίπτωση που δεν υπάρχει αντιπρόεδρος και ο πρωθυπουργός δεν έχει ορίσει κάποιον υπουργό ως αναπληρωτή του τότε τα πρωθυπουργικά καθήκοντα αναλαμβάνει προσωρινά ο πρώτος κατά σειρά υπουργός(άρθρο 38 παρ 2 εδ β ) ΑΜΥΙΒΟΛΗ ΑΔΤΝΑΜΙΑ ΛΟΓΩ ΤΓΕΙΑ Όπως αναφέρθηκε και παραπάνω αδυναμία άσκησης του πρωθυπουργού των καθηκόντων του οδηγεί σε κύρια ή επικουρική αναπλήρωση του.ωστόσο σε μερικές περιπτώσεις υπάρχει μια αμφίβολη αδυναμία άσκησης των καθηκόντων λόγω υγειας.αυτό αποτελεί μια ενδιάμεση κατάσταση καθώς ο χαρακτήρας της αδυναμίας άσκησης είναι αβεβαιος.δηλαδή οι λόγοι αδυναμίας του πρωθυπουργού είναι λόγοι υγείας και όχι παραίτηση ή θανατος.δεν μπορεί λοιπόν να γίνει γνωστό εκ των πρότερων εάν ο
12 πρωθυπουργός θα μπορέσει να συνεχίσει τη θητεία του ή όχι.για αυτό και ο νομοθέτης ορίζει στο άρθρο 38 παρ 2 εδ β ότι είναι απαραίτητο να διακριβωθεί το αν η αδυναμία είναι οριστική ή προσωρινή ώστε να προχωρήσουν τα αρμόδια όργανα σε κύρια ή επικουρική αναπληρωση.για να διακριβωθεί το περιεχόμενο της αδυναμίας λόγω υγείας πρέπει να υπάρχει πρόταση της κοινοβουλευτικής ομάδας του κόμματος πλειοψηφείς και απόφαση της Βουλής με την απόλυτη πλειοψηφία των βουλευτων.υαίνεται λοιπόν ότι το σύνολο των βουλευτών είναι αυτό που αποφασίζει τη φύση της αδυναμίας άσκησης και ανάλογα με το αποτέλεσμα αποφασίζουν για την προσωρινή αναπλήρωση του πρωθυπουργού ή την αντικατάστασή του. Η ΑΝΑΠΛΗΡΩΗ ΣΟΤ ΠΡΩΘΤΠΟΤΡΓΟΤ ΣΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΤΝΣΑΓΜΑΣΑ Ο αυξημένος ρόλος της αναπλήρωσης του πρωθυπουργού στο ελληνικό
13 δημόσιο δίκαιο γίνεται φανερός από την ύπαρξη σχετικών διατάξεων αναφορικά με την αναπλήρωση του ήδη από το ύνταγμα του 1925 όπου χαρακτηρίστηκα αναφέρεται στο άρθρο 98 «Σην Κυβέρνησιν αποτελεί το Τπουργικόν υµβούλιον, συγκειµένοον από τους υπουργούς υπό την Προεδρία του Πρωθυπουργού. ύναται δια διατάγµατος, προκαλουµένου υπό του Πρωθυπουργού, να διορισθή εις εκ των Τπουργών Αντιπρόεδρος του Τπουργικού υµβουλίου. Εν ελλείψει τοιούτου ο Πρωθυπουργός ορίζει οσάκις παρίσταται ανάγκη, ένα εκ των Τπουργών προσωρινόν Αναπληρωτή του» Ανάλογες διατάξεις συναντώνται και στα μεταγενέστερα ελληνικά συντάγματα. Επεξηγηματικά στο 1927(αρ. 87), 1948(αρ. 89), 1952(Αρ.76), χ. υντάγματος 20 μέλους Επιτροπής 1967(αρ 84), 1968(αρ 87), ψευδοσύνταγμα 1973(αρ
14 87). το ύνταγμα του 1975 στο άρθρο 81,1 προβλέπεται η δυνατότητα του πρωθυπουργού να διορίσει έναν ή περισσότερους αντιπροέδρους ενώ βάσει 81,5 "ο πρωθυπουργός, αν δεν υπάρχει αντιπρόεδρος, ορίζει έναν υπουργό ως προσωρινό αναπληρωτή του, αν υπάρχει ανάγκη". Σέλος με την αναθεώρηση του 1986 παράλληλα μ' αυτά τα δύο άρθρα εισάγεται και άλλο ένα άρθρο σχετικό με την αναπλήρωση. Σο νέο 38,2 που αντικατέστησε το άρθρο περί παύσεως της κυβέρνησης απ' τον Πρόεδρο της ημοκρατίας, κάνει λόγο για την περίπτωση της αντικατάστασης του προσώπου του πρωθυπουργού. Πιο συγκεκριμένα: "Αν ο Πρωθυπουργός παραιτηθεί ή εκλείψει, ο Πρόεδρος της ηµοκρατίας διορίζει πρωθυπουργό αυτόν που προτείνει η
15 κοινοβουλευτική οµάδα του κόµµατος στο οποίο ανήκει. Η πρόταση για Πρωθυπουργό γίνεται το αργότερο µέσα σε τρεις ηµέρες. Έως ότου διορισθεί ο νέος πρωθυπουργός,τα καθήκοντα πρωθυπουργού ασκεί ο πρώτος κατά σειρά Αντιπρόεδρος ή Τπουργός 4 ". Η νέα μάλιστα παράγραφος 2 στο 38, διέκρινε την ατομική, για προσωπικούς λόγους, παραίτηση του πρωθυπουργού η οποία εξομοιώνεται με το θάνατό του απ' την παραίτηση της κυβέρνησης ως συλλογικού οργάνου που την υποβάλλει βέβαια και πάλι ο ίδιος ο πρωθυπουργός.
16 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΥΙΑ -ύστημα υνταγματικού δικαίου(ανδρέας Δημητρόπουλος)-εκδόσεις άκκουλα-μέρος Α,Μέρος Β -Διαδίκτυο