Ιδιοκτησία: Τοµέας Ενηµέρωσης Κοινού - Παιδική HELMEPA

Ιδιοκτησία: Εκδότης: Σύνταξη: HELMEPA ηµήτρης Κ. Μητσάτσος Τοµέας Ενηµέρωσης Κοινού - Παιδική HELMEPA Απαγορεύεται η ολική ή µερική αναδηµοσίευση όλων ανεξαιρέτως των κειµένων και φωτογραφιών χωρίς την γραπτή έγκριση του εκδότη. HELMEPA JUNIOR September 2009 HELMEPA 2009 Copyright All Rights Reserved

ΟΛΟΙ ΜΑΖΙ ΜΠΟΡΟΥΜΕ ΝΑ ΚΑΝΟΥΜΕ ΤΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΜΑΣ ΠΙΟ ΚΑΘΑΡΟ ΚΑΙ ΠΙΟ ΟΜΟΡΦΟ! (Έργο παιδιών-µελών Παιδικής HELMEPA)

(Έργο παιδιών-µελών Παιδικής HELMEPA)

Π Ε Ρ Ι Ε Χ Ο Μ Ε Ν Α σελίδα 1. Εισαγωγή.................................................................. 7 2. Τι είναι η Παιδική ΗELMEPA;.................................................... 8 3. Συνεργασία µε Lloyd s Register Educational Trust (LRET).............................. 9 4. Περιβαλλοντικές Εκθέσεις....................................................... 10 5. Σχέδιο ράσης Παιδική ΗELMEPA............................................... 12 (α) Συµµετοχή............................................................ 12 (β) Λειτουργία Οµάδας...................................................... 13 (γ) ραστηριότητες......................................................... 15 Καταπολεµώ τη Ρύπανση.................................................. 15 Εκφράζοµαι Καλλιτεχνικά για το Περιβάλλον.................................. 20 Ενηµερώνοµαι για το Περιβάλλον και Ενηµερώνω τους Γύρω µου................... 22 Μαθαίνω για τα Φυτά και τα Ζώα........................................... 24 Μαθαίνω για τα Πλοία.................................................... 25 Επιστήµες και Περιβάλλον................................................. 29 (δ) Υποστήριξη Οµάδων..................................................... 32 (ε) Συµβούλιο Παιδιών-Αντιπροσώπων......................................... 34 6. ιαγωνισµός Ζωγραφικής...................................................... 36 7. ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ.................................................................. 37 Επεξήγηση και Μεθοδολογία Ερευνητικών ραστηριοτήτων.......................... 37 Αίτηση Συµµετοχής......................................................... 42 ελτίο Καταγραφής Απορριµµάτων.............................................. 44

ΘΕΛΟΥΜΕ ΝΑ ΖΗΣΟΥΜΕ, ΚΡΑΤΗΣΤΕ ΚΑΘΑΡΕΣ ΤΙΣ ΘΑΛΑΣΣΕΣ ΚΑΙ ΤΙΣ ΑΚΤΕΣ!!! (Έργο παιδιών-µελών Παιδικής HELMEPA)

1 Εισαγωγή Η Ελληνική Ένωση Προστασίας Θαλάσσιου Περιβάλλοντος (HELMEPA) είναι µία µη-κυβερνητική, µη-κερδοσκοπική οργάνωση που ιδρύθηκε το 1982 από τους ανθρώπους της Ελληνικής Ναυτιλίας µε σκοπό τη δηµιουργία περιβαλλοντικής συνείδησης στο χώρο της ναυτιλιακής βιοµηχανίας από πλοιοκτήτη µέχρι ναύτη. Καθώς οι άνθρωποι της Ελληνικής Ναυτιλιακής Οικογένειας κατάγονται παραδοσιακά από παράκτιες και νησιωτικές περιοχές που έχουν δηµιουργήσει ιστορικούς δεσµούς µε τη θάλασσα, ήταν φυσικό να απαιτήσουν όλοι από την αρχή να αναλάβει η HELMEPA πρωτοβουλίες για την περιβαλλοντική ενηµέρωση και της ευρύτερης κοινωνίας. Η απαίτηση αυτή αποτελεί και αναγνώριση του γεγονότος ότι το 90% της θαλάσσιας ρύπανσης προέρχεται από ανθρώπινες δραστηριότητες στη στεριά και όχι στη θάλασσα. Έτσι, από το 1983 η HELMEPA πραγµατοποιεί ετήσιες εκστρατείες ενηµέρωσης κοινού µε µέσα όπως περιβαλλοντικές εκθέσεις σε διάφορες περιοχές της χώρας, εθελοντικούς καθαρισµούς ακτών, τηλεοπτικά µηνύµατα, έντυπο υλικό και µαθητικούς διαγωνισµούς αφίσας. Σύµβολο αυτών των εκστρατειών είναι ο γνωστός σε όλους µας Γλάρος της HELMEPA. Από το 1993 οι πρωτοβουλίες της HELMEPA για την ενηµέρωση του ευρύτερου κοινού έχουν επικεντρωθεί στη λειτουργία ενός πρότυπου προγράµµατος περιβαλλοντικής εκπαίδευσης για παιδιά 5-13 ετών µε τίτλο Παιδική HELMEPA. Το πρόγραµµα αυτό έχει πλέον υιοθετηθεί και εφαρµόζεται και σε άλλες χώρες, από την Κύπρο µέχρι και τη µακρινή Αυστραλία, όπου η HELMEPA έχει προωθήσει την ίδρυση παρόµοιων µε αυτήν Ενώσεων.

2 Τι είναι η Παιδική HELMEPA ; Είναι ένα πρόγραµµα περιβαλλοντικής εκπαίδευσης που προσφέρει κάθε χρόνο τη δυνατότητα σε 4.000 µικρούς µαθητές που γίνονται εθελοντικά µέλη του, να ενηµερωθούν και αναλάβουν δράση για την προστασία του θαλάσσιου περιβάλλοντος της πατρίδας µας. Οργανωµένοι σε Οµάδες των 10 και υπό την επίβλεψη ενός Εθελοντή Εκπαιδευτικού, οι µαθητές επιλέγουν και πραγµατοποιούν δραστηριότητες του Προγράµµατος για διάστηµα ενός έτους. Ίδρυση Η Παιδική HELMEPA δηµιουργήθηκε το 1993 ύστερα από προτάσεις 150.000 µαθητών που επισκέφθηκαν τις περιβαλλοντικές εκθέσεις της HELMEPA την περίοδο 1983-1992 και ενηµερώθηκαν για τη σηµασία του θαλάσσιου περιβάλλοντος και για τους κινδύνους που το απειλούν. Η συντονισµένη έρευνα που έγινε µεταξύ των παιδιών έδειξε ότι οι ηλικίες 5-13 ετών είναι το πιο δεκτικό τµήµα της νεολαίας στο περιβαλλοντικό µήνυµα της HELMEPA. Επίσης, προτάσεις πολλών µαθητών έδειξαν ότι τα παιδιά ζητούσαν να τους δοθεί ένα βήµα από όπου να µπορούν να εκφράζουν τις ανησυχίες τους για το περιβάλλον, να προβάλλουν ιδέες τους και να διεκδικούν από τους µεγαλύτερους το σεβασµό που δικαιούνται. 8 Σκοπός Να δώσει τη δυνατότητα στα παιδιά που συµµετέχουν στο Πρόγραµµα να γίνουν υπεύθυνοι, περιβαλλοντικά ενήµεροι και ενεργοί αυριανοί πολίτες. Με τη συµµετοχή τους αυτή, τα παιδιά γνωρίζουν το φυσικό περιβάλλον της πατρίδας µας µαθαίνοντας πόσο σηµαντικό είναι και γιατί πρέπει να το προστατεύουµε. Μέσα από τις δραστηριότητες του Προγράµµατος αναδεικνύεται η σχέση µεταξύ της καθηµερινής ατοµικής συµπεριφοράς και ρύπανσης του περιβάλλοντος. Τα παιδιά ανακαλύπτουν ότι η λύση σηµαντικών περιβαλλοντικών προβληµάτων, όπως είναι τα σκουπίδια στις ακτές, δε δίνεται µόνο από ΟΤΑ και κυβερνήσεις αλλά και από την περιβαλλοντικά υπεύθυνη συµπεριφορά του καθενός µας. Το Πρόγραµµα στοχεύει ακόµη και στη δηµιουργία συλλογικού πνεύµατος ανάµεσα στους εθελοντές-µέλη του. Μέσα στην Οµάδα, τα 10 µέλη της µαθαίνουν να συνεργάζονται µεταξύ τους, να αναλαµβάνουν πρωτοβουλίες και να αναπτύσσουν ικανότητες οργάνωσης και συντονισµού. Έτσι, µέσα από το συναγωνισµό µεταξύ των Οµάδων, τα παιδιά αναπτύσσουν αρχές ευγενικής µεταξύ τους άµιλλας.

Με τις εµπειρίες που αποκτούν από τη συµµετοχή τους στο Πρόγραµµα, τα µέλη του ευαισθητοποιούνται και γίνονται οι πιο αποτελεσµατικοί φορείς σωστών περιβαλλοντικών µηνυµάτων στην τοπική τους κοινωνία. Οι Εκπαιδευτικοί που επιθυµούν να πάρουν µέρος στο Πρόγραµµα της Παιδικής HELMEPA και θέλουν περισσότερες πληροφορίες µπορούν να επισκεφθούν το διαδικτυακό τόπο www.helmepajunior.gr ή να επικοινωνήσουν µε τους υπεύθυνους του προγράµµατος: e-mail: helmepajunior@helmepajunior.gr τηλ: 210-9343088, fax: 210-9407327 3 Συνεργασία µε Lloyd s Register Educational Trust (LRET) Συνεχίζεται και φέτος η συνεργασία µε το Βρετανικό κοινωφελές ίδρυµα Lloyd s Register Educational Trust το οποίο παρέχει οικονοµική υποστήριξη στην Παιδική HELMEPA, µε σκοπό την ενδυνάµωση και διεύρυνση του Προγράµµατος. Εκτός από τις ερευνητικές δραστηριότητες που προστέθηκαν στο περσινό Σχέδιο ράσης, από φέτος ενσωµατώνεται στο Πρόγραµµα µία ναυτιλιακή συνιστώσα µε σκοπό να γνωρίσουν τα νέα παιδιά τον κόσµο της ναυτιλίας και να πάρουν χρήσιµες πληροφορίες για το δυναµικό αυτό επιχειρηµατικό χώρο, στον οποίο οι Έλληνες πρωτοστατούν διεθνώς. Στο πλαίσιο αυτό, από το Σεπτέµβριο θα λειτουργεί µία νέα κατηγορία µελών για παιδιά ηλικίας µεγαλύτερη των 13 ετών µε τίτλο Oι Ναυτίλοι της HELMEPA. Στην κατηγορία αυτή θα συµµετέχουν πρώην µέλη της Παιδικής HELMEPA που θέλουν να συνεχίσουν την περιβαλλοντική τους δραστηριοποίηση, καθώς και άλλα παιδιά που επιθυµούν να µάθουν περισσότερα για τον κόσµο της ναυτιλίας και να συµβάλλουν στην προστασία του περιβάλλοντος. Με την εισαγωγή των νέων αυτών στοιχείων, το Πρόγραµµα εναρµονίζεται µε το στόχο του LRET να ενθαρρύνει τους µαθητές να εξοικειωθούν µε την επιστήµη και την τεχνολογία. Είναι η πρώτη φορά που το LRET υποστηρίζει πρόγραµµα εκπαίδευσης παιδιών εκτός του Ηνωµένου Βασιλείου, ενώ σηµειώνεται ότι το Lloyd s Register of Shipping αποτελεί ένα από τα παλαιοτέρα εταιρικά µέλη της HELMEPA. Ευχή µας είναι τα νέα αυτά στοιχεία που ενσωµατώνονται στο πρόγραµµα της Παιδικής HELMEPA να βοηθήσουν τα παιδιά και στον επαγγελµατικό τους προσανατολισµό. 9

4 Περιβαλλοντικές Εκθέσεις Η HELMEPA λειτουργεί δύο µόνιµες Περιβαλλοντικές Εκθέσεις, που φιλοξενούνται από την Εταιρεία-Μέλος Costamare Shipping Company SA στο Παλαιό Φάληρο και στο κτίριο Ceres στον Πειραιά. Την τελευταία πενταετία 5.000 µαθητές επισκέφθηκαν τις παραπάνω Εκθέσεις από σχολεία της Αθήνας και της περιφέρειας, ενώ την Έκθεση στον Πειραιά επισκέπτονται επίσης σπουδαστές Ναυτικών Ακαδηµιών, Πανεπιστηµίων και στελέχη της Ελληνικής και διεθνούς ναυτιλίας. Από το Σεπτέµβριο οι ενδιαφερόµενοι Εκπαιδευτικοί µπορούν να επικοινωνούν µε τα γραφεία της Παιδικής HELMEPA στο 210 9343088 για να προγραµµατίσουν επισκέψεις στις Περιβαλλοντικές Εκθέσεις. Τις δαπάνες µεταφοράς µαθητών των δηµοσίων σχολείων προσφέρει η Παιδική HELMEPA. 10

Η ΚΑΘΑΡΗ ΘΑΛΑΣΣΑ ΕΙΝΑΙ ΙΚΑΙΩΜΑ ΟΛΩΝ ΜΑΣ! (Έργο παιδιών-µελών Παιδικής HELMEPA)

5 Σχέδιο ράσης Παιδικής HELMEPA Το Πρόγραµµα της Παιδικής HELMEPA εκτελείται µε ένα Σχέδιο ράσης που θέτει τους κανόνες για να λειτουργήσει όσο γίνεται καλύτερα προς όφελος των παιδιών, του περιβάλλοντος και των τοπικών κοινωνιών. Το Σχέδιο ράσης ανανεώνεται κάθε χρόνο µε βάση την εµπειρία που αποκτάται, τις συνθήκες που επικρατούν και τις προτάσεις για αλλαγές που γίνονται από παιδιά, Εκπαιδευτικούς και γονείς. (α) Συµµετοχή Το ετήσιο όριο συµµετοχής των 400 Οµάδων µε 4.000 παιδιά, τέθηκε ώστε η Παιδική HELMEPA να καλύπτει τις δαπάνες των Οµάδων που συµµετέχουν στο Πρόγραµµα και να τους παρέχει την απαραίτητη υποστήριξη. Κάθε παιδί ηλικίας 5-13 ετών, από οποιοδήποτε µέρος της Ελλάδας, µπορεί να γίνει µέλος της Παιδικής HELMEPA συµµετέχοντας σε µια Οµάδα 10 παιδιών ίδιας ηλικίας και ίδιου σχολείου. Οι Οµάδες δραστηριοποιούνται και συναγωνίζονται µεταξύ τους στις 12 γεωγραφικές περιφέρειες που φαίνονται στον χάρτη. Οι Οµάδες των παιδιών διακρίνονται στις παρακάτω κατηγορίες και ηλικίες: 12 Κατηγορία Α Β Γ Παιδιά Μέλη 6-7 ετών 8-9 ετών 10-11 ετών 12-13 ετών Ειδικές Κατηγορίες Ε µαθητές διαφόρων ηλικιών (µονοθέσια ή διθέσια σχολεία) Ν παιδιά Νηπιαγωγείων* Κ µαθητές Κέντρων Ειδικής Αγωγής* *Στις κατηγορίες (Ν) και (Κ ) τα παιδιά συµµετέχουν µε ευθύνη των Νηπιαγωγών και Εκπαιδευτικών τους, οι οποίοι και αλληλογραφούν µε τη HELMEPA.

(β) Λειτουργία Οµάδας Για να σχηµατιστεί µία Οµάδα Παιδικής HELMEPA µε εθελοντική συµµετοχή 10 µαθητών χρειάζεται τα παιδιά αυτά να έχουν τη διάθεση να πάρουν µέρος στις κοινές προσπάθειες για την προστασία του θαλάσσιου περιβάλλοντος. Απαραίτητη προϋπόθεση για την επιτυχή συµµετοχή της Οµάδας στο Πρόγραµµα είναι η εθελοντική συνδροµή ενός Εκπαιδευτικού που θα επιβλέπει και θα συµβουλεύει την Οµάδα στις δραστηριότητές της. Στόχος κάθε Οµάδας είναι να πραγµατοποιήσει 12 ή και περισσότερες από τις 30 δραστηριότητες του Προγράµµατος. Κάθε Οµάδα εκλέγει την/τον Αρχηγό της, που είναι ο σύνδεσµός της µε την Παιδική HELMEPA. Ο/Η Αρχηγός συµπληρώνει µε τη βοήθεια του Εθελοντή Εκπαιδευτικού την Αίτηση Συµµετοχής Οµάδας που βρίσκεται στο τέλος του Σχεδίου ράσης ή στην ιστοσελίδα του Προγράµµατος www.helmepajunior.gr και τη στέλνει στην Παιδική HELMEPA. Οι Αιτήσεις Συµµετοχής Οµάδας γίνονται δεκτές στην Παιδική HELMEPA από την αρχή του σχολικού έτους µέχρι και την 31η Ιανουαρίου. Εφόσον ο αριθµός των 4.000 παιδιών συµπληρωθεί πριν την 31η Ιανουαρίου, δεν θα γίνονται δεκτές άλλες Αιτήσεις. 13

Υ π ο χ ρ ε ώ σ ε ι ς Α ρ χ η γ ο ύ Συµπληρώνει λεπτοµερώς και µε καθαρά γράµµατα την Αίτηση Συµµετοχής Οµάδας. Μοιράζει στα µέλη της Οµάδας τις ταυτότητες και τις κονκάρδες της Παιδικής HELMEPA και τους προτρέπει να τις φορούν κατά τις δραστηριότητες. ιαχειρίζεται την αλληλογραφία της Οµάδας µε την Παιδική HELMEPA και ενηµερώνει τα µέλη της Οµάδας. Ενηµερώνει την Παιδική HELMEPA κάθε τρίµηνο, µε Εκθέσεις του για τις δραστηριότητες της Οµάδας. Ενηµερώνει την Παιδική HELMEPA αν κάποιο µέλος της Οµάδας αποχωρήσει ή αλλάξει διεύθυνση. Οι εκθέσεις δραστηριοτήτων πρέπει να είναι τακτοποιηµένες σε µορφή τετραδίου, ντοσιέ ή ακόµα να αποσταλούν µε e-mail ή σε µορφή cd. Οι δραστηριότητες περιγράφονται συνοπτικά στην αρχή της έκθεσης και ακολουθούν µε την ίδια σειρά δείγµατα και σχετικό υλικό, αν υπάρχει (π.χ. φωτογραφίες, αντίτυπα εργασιών, ηχογραφήσεις κλπ). Κάθε Σεπτέµβριο, οι Οµάδες της προηγούµενης σχολικής χρονιάς αυτοµάτως διαλύονται. Τα µέλη τους κρατάνε τις ταυτότητες και τις κονκάρδες τους και αν θέλουν δηλώνουν συµµετοχή σε νέα Οµάδα σύµφωνα µε την ηλικία τους, σε επόµενη σχολική χρονιά.

(γ) ραστηριότητες Τα µέλη της Οµάδας εκτελούν δραστηριότητες που τα βοηθούν να κατανοήσουν τα περιβαλλοντικά ζητήµατα, να µάθουν για τη ναυτιλία και να έρθουν σε µια πρώτη επαφή µε τις επιστήµες. Για ορισµένες δραστηριότητες είναι απαραίτητο η Οµάδα, µε τη βοήθεια του Εθελοντή Εκπαιδευτικού, να εξασφαλίζει τη συνδροµή και συµµετοχή της Τοπικής Αυτοδιοίκησης και φορέων της Πολιτείας. Οι ηµόσιοι αυτοί Οργανισµοί µπορούν να συµβάλουν αποτελεσµατικά στην επιτυχία του Προγράµµατος προβάλλοντας συγχρόνως την περιβαλλοντική ευαισθησία των κρατικών φορέων της χώρας µας, ιδιαίτερα σε τουριστικές περιοχές. Ακολουθούν οι δραστηριότητες οµαδοποιηµένες σε 6 θεµατικές ενότητες. Ειδικό Παράρτηµα για τους Εθελοντές Εκπαιδευτικούς στο τέλος του Σχεδίου ράσης παρέχει υποστηρικτικές πληροφορίες για την καλύτερη επεξήγηση των αποτελεσµάτων των δραστηριοτήτων 24 έως 30. Καταπολεµώ τη ρύπανση 1. Υιοθεσία - Εθελοντικός καθαρισµός ακτής Η δραστηριότητα αυτή γίνεται µε τα παρακάτω τέσσερα βήµατα. Σε περιοχές µακριά από τη θάλασσα, µπορεί να γίνει σε ακτή λίµνης ή κοίτης ποταµού. Βήµα 1ο Επιλέξτε και υιοθετήστε µια κοντινή ακτή σε συνεργασία µε το ήµο ή την Κοινότητα. Βήµα 2ο Εφοδιαστείτε µε γάντια και σακούλες, και καθαρίστε την ακτή καταγράφοντας στο ειδικό ελτίο Καταγραφής τα απορρίµµατα που µαζεύετε. 15

ΟΙ ΩΡΑΙΕΣ ΑΝΤΕΛΩΤΕΣ ΜΑΣ ΑΚΤΕΣ ΕΝ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΛΕΡΩΝΟΝΤΑΙ (Έργο παιδιών-µελών Παιδικής HELMEPA)

Το ελτίο Καταγραφής βρίσκεται στο ειδικό παράρτηµα του Σχεδίου ράσης καθώς και στην ιστοσελίδα της Παιδικής HELMEPA. Αφού το συµπληρώσετε στείλτε το στα γραφεία της Παιδικής HELMEPA. Οι πληροφορίες που συλλέγονται από τα ελτία Καταγραφής, επεξεργάζονται από την HELMEPA και κάθε χρόνο αποστέλλονται στον Περιβαλλοντικό Οργανισµό Ocean Conservancy των ΗΠΑ, που οργανώνει δραστηριότητες για τον καθαρισµό και την προστασία των θαλασσών και ωκεανών του πλανήτη. Είναι σηµαντικό η καταγραφή των ελτίων να γίνεται µε ακρίβεια καθώς τα στοιχεία αυτά βοηθούν τους επιστήµονες να µελετήσουν πόσα και ποια σκουπίδια καταλήγουν στις θάλασσες, πώς ταξιδεύουν στους ωκεανούς και τι µπορούµε να κάνουµε για το πρόβληµα αυτό. Με αυτό τον τρόπο συµβάλλετε ενεργά στην Προστασία του Θαλάσσιου Περιβάλλοντος! Βήµα 3ο Συζητήστε τα αποτελέσµατα από τον καθαρισµό ακτής όπως: Ποιά ήταν τα περισσότερα απορρίµµατα που παρατηρήσατε; Από πού προέρχονται; Από τι υλικό είναι φτιαγµένα; Πόσο καιρό µένουν στο περιβάλλον µέχρι να διαλυθούν; Τι επιπτώσεις µπορεί να έχουν; Τι µπορείτε να κάνετε εσείς στην καθηµερινότητά σας για το πρόβληµα των απορριµµάτων; 17

Βήµα 4ο ηµοσιοποιήστε τα αποτελέσµατα του καθαρισµού σε τοπικούς φορείς ( ήµος / Κοινότητα, Λιµεναρχείο) και τον τοπικό Τύπο και ΜΜΕ εκφράζοντας παράλληλα και τα αιτήµατά σας (πχ. σεβασµό στο περιβάλλον από όλους, τοποθέτηση κάδων, κ.α). 2. Τοποθέτηση Πινακίδας Κατασκευάστε µε απλά υλικά πινακίδα µε περιβαλλοντικό µήνυµα και τοποθετήστε την στην υιοθετηµένη ακτή, λίµνη ή ποταµό. 18

3. Εντοπισµός παράνοµων χωµατερών και πηγών ρύπανσης Ενηµέρωση Τοπικής Αυτοδιοίκησης Κάντε έρευνα, εντοπίστε, καταγράψτε και φωτογραφίστε παράνοµες χωµατερές και πηγές ρύπανσης. Συζητήστε για τις επιπτώσεις που έχουν στο φυσικό περιβάλλον (ζώα, φυτά, έδαφος) και τους ανθρώπους (υγεία, οικονοµία, τουρισµό κλπ). Αναζητήστε απαντήσεις στο γιατί πετάνε οι άνθρωποι τα απορρίµµατά τους εκεί και τι άλλο θα µπορούσαν να κάνουν. Σαν δεύτερο σκέλος της δραστηριότητας, µπορείτε να στείλετε τα αποτελέσµατα της έρευνάς σας στους αρµόδιους φορείς ( ήµο/κοινότητα, Λιµεναρχείο, Νοµαρχία ή Υπουργείο) ζητώντας να παρθούν τα απαραίτητα µέτρα και να τα δηµοσιοποιήσετε στον τοπικό Τύπο και ΜΜΕ, καθώς και στην Παιδική HELMEPA για να καταχωρηθούν στην ιστοσελίδα της. 4. Ανακύκλωση υλικών Οργανώστε πρόγραµµα ανακύκλωσης υλικών (πχ. αλουµινίου, χαρτιού, γυαλιού, πλαστικού) στο σχολείο και παροτρύνετε τους ενήλικες κατοίκους της περιοχής (οικογένεια, φίλους και γείτονες) να συµµετάσχουν στο πρόγραµµα. Σε περίπτωση που τα συγκεντρωµένα υλικά είναι πολλά και δεν υπάρχει κοντά κέντρο ανακύκλωσης, κινητοποιήστε την Τοπική Αυτοδιοίκηση προς τη δηµιουργία τέτοιων κέντρων. Επίσης µπορείτε να ξεκινήσετε πρόγραµµα ανακύκλωσης οργανικών απορριµµάτων (αποφάγια, φλούδες, φύλλα, κλαδιά) στο προαύλιο του σχολείου, δηµιουργώντας πλούσιο οργανικό λίπασµα, καθώς και µπαταριών, κινητών τηλεφώνων και ηλεκτρονικών υπολογιστών, ώστε τα χηµικά στοιχεία που υπάρχουν σε αυτά τα απορρίµµατα, να µην προκαλέσουν µόλυνση του περιβάλλοντος. 19

Εκφράζοµαι καλλιτεχνικά για το περιβάλλον 5. Κατασκευές από άχρηστα υλικά - Έκθεση Φτιάξτε αντικείµενα από άχρηστα υλικά (πχ. τενεκεδάκια, πλαστικά µπουκάλια, χάρτινες συσκευασίες). Με αυτόν τον τρόπο µπορείτε να ανακαλύψετε ότι δεν είναι όλα τα αντικείµενα που πετάµε στα σκουπίδια πραγµατικά άχρηστα, αλλά µε λίγη φαντασία και καλή διάθεση µπορούν να χρησιµοποιηθούν διαφορετικά. Τα έργα αυτά µπορείτε να τα εκθέσετε σε γιορτή στο τέλος της σχολικής χρονιάς. 6. ηµιουργία έργων µε φυσικά υλικά - Έκθεση Συλλέξτε υλικά από το φυσικό περιβάλλον της περιοχής σας (πχ. βότσαλα, κοχύλια, φύλλα, ξύλα κ.ά.) και χρησιµοποιήστε τα για να φτιάξετε έργα χειροτεχνίας. Και τα έργα αυτά µπορείτε να τα εκθέσετε σε γιορτή στο τέλος της σχολικής χρονιάς. 7. ηµιουργία επιτραπέζιου παιχνιδιού µε θέµα το θαλάσσιο περιβάλλον 8. Έντυπο µε σχέδια - γελοιογραφίες µε θαλάσσια είδη 20

9. Τραγούδια Παραµύθια - Ποιήµατα 10. ηµιουργία Παρουσίαση θεατρικού έργου Με τη βοήθεια του Εθελοντή Εκπαιδευτικού σας ετοιµάστε ένα θεατρικό έργο το θέµα του οποίου να έχει σχέση µε την καταστροφή του περιβάλλοντος από τον ίδιο τον άνθρωπο µέσα από την άγνοιά του, την αδιαφορία του αλλά και την απληστία του. Η θεατρική παράσταση µπορεί να πραγµατοποιηθεί σε ειδική εκδήλωση στο σχολείο ή σε γιορτή για το τέλος της σχολικής χρονιάς µε προσκεκληµένους γονείς, παιδιά, άλλους φορείς της τοπικής κοινωνίας και εκπροσώπους της Παιδικής HELMEPA. 11. Παραγωγή οπτικοακουστικού υλικού Βιντεοσκοπήστε δραστηριότητές σας ή ηχογραφήστε µηνύµατα και τραγούδια σας µε θέµα το περιβάλλον. Προωθήστε το υλικό που δηµιουργήσατε σε τοπικούς τηλεοπτικούς και ραδιοφωνικούς σταθµούς, συµβάλλοντας στην περιβαλλοντική ευαισθητοποίηση του ευρύτερου κοινού. 21

Ενηµερώνοµαι για το περιβάλλον και ενηµερώνω τους γύρω µου 12. Περιβαλλοντική σχολική εφηµερίδα Φτιάξτε έντυπο µε περιβαλλοντικά νέα µε σκοπό την ενηµέρωση και ευαισθητοποίηση και των υπολοίπων µαθητών του σχολείου για την προστασία του περιβάλλοντος. Εάν το Σχολείο σας εκδίδει ήδη εφηµερίδα, επιδιώξτε να αρθρογραφείτε σε κάθε τεύχος ένα αφιέρωµα για το περιβάλλον ή να παρουσιάζετε τις δραστηριότητες που πραγµατοποιήσατε στο Πρόγραµµα. Παράλληλα, µπορείτε να καλύψετε ως µικροί δηµοσιογράφοι ένα περιβαλλοντικό θέµα της κοινότητάς σας που µπορεί να συνοδεύεται και από φωτογραφίες. 13. Ενηµερωτικό περιβαλλοντικό υλικό Φτιάξτε ενηµερωτικό υλικό (φυλλάδια κ.ά.) µε περιβαλλοντικό περιεχόµενο και µοιράστε το, ώστε να ενηµερωθεί η τοπική κοινωνία για το πώς µπορούν να βοηθήσουν όλοι για να προστατευτεί το περιβάλλον. 14. Ενηµερωτικό υλικό HELMEPA Για παράδειγµα, το υλικό αυτό µπορεί επίσης να απευθύνεται: στους ψαράδες της περιοχής ενηµερώνοντάς τους για το πώς τα αλιευτικά απορρίµµατα εξολοθρεύουν τα θαλάσσια είδη, ή και στους καταναλωτές, ενηµερώνοντάς τους για την ανάγκη κατάργησης της πλαστικής σακούλας και αντικατάστασής της από σακούλες πολλών χρήσεων (υφασµάτινες/συνθετικές ή χάρτινες), καθώς η ζηµιά που προκαλεί στο θαλάσσιο οικοσύστηµα είναι τεράστια. Τοποθετήστε σε εµφανή σηµεία στην περιοχή σας, το ενηµερωτικό υλικό της HELMEPA (αφίσες) που σας αποστέλλεται κάθε καλοκαίρι, για να ευαισθητοποιηθεί η τοπική κοινωνία. 22

15. Συνεργασία µε τα τοπικά ΜΜΕ Παρουσιάστε τα αποτελέσµατα δραστηριοτήτων σας σε τοπικούς τηλεοπτικούς-ραδιοφωνικούς σταθµούς, για να ενηµερώσετε τους κατοίκους της περιοχής και να τους εξηγήσετε γιατί πρέπει να συµβάλλουν στην προστασία του περιβάλλοντος. 16. Μήνυµα για την Ηµέρα Περιβάλλοντος Μέχρι την 30ή Μαΐου στείλτε µας στην Παιδική HELMEPA ένα σύντοµο µήνυµα για την Παγκόσµια Ηµέρα Περιβάλλοντος που είναι η 5η Ιουνίου κάθε χρόνο. 17. Εργασία για το νερό Μελετήστε τον κύκλο του νερού συζητήστε µέσα στην τάξη για τις µορφές που µπορεί να πάρει (στερεό, υγρό, αέριο), για το πρόβληµα της λειψυδρίας και δώστε βάρος στη σηµασία του, για την επιβίωση όλων µας. Προτείνετε τρόπους και πρακτικές στην καθηµερινότητά σας που θα συµβάλλουν στην εξοικονόµηση του νερού. 18. Συνεργασία µε Οµάδες παιδιών από άλλες MEPAs Παιδιά όπως και εσείς δραστηριοποιούνται για την προστασία του θαλάσσιου περιβάλλοντος σε άλλα µέρη του κόσµου, όπως στην Αυστραλία, την Κύπρο, την Τουρκία και τη Βόρειο Αµερική όπου υπάρχουν αντίστοιχες µε τη HELMEPA οργανώσεις MEPAs. Με τη βοήθεια της HELMEPA, επικοινωνήστε µε µαθητές σχολείων σε άλλα µέρη του κόσµου για να προβείτε σε «αδελφοποίηση» των Οµάδων ή των Σχολείων σας, να ανταλλάξετε πληροφορίες για περιβαλλοντικά θέµατα και να ανακαλύψετε τρόπους κοινής δράσης για την προστασία του περιβάλλοντος. 23

Μαθαίνω για τα φυτά και τα ζώα 19. Καταγραφή τοπικής χλωρίδας & πανίδας - Τροφική αλυσίδα Ερευνήστε τη γύρω περιοχή και καταγράψτε τα υπάρχοντα είδη φυτών και ζώων για να γνωρίσετε έτσι καλύτερα το φυσικό περιβάλλον του τόπου σας. Στη συνέχεια, µε τη βοήθεια του Εθελοντή Εκπαιδευτικού σας, συζητήστε για τον τρόπο µε τον οποίο επηρεάζει ο ένας ζωντανός οργανισµός τον άλλο, καθώς και για τις σχέσεις εξάρτησης που αναπτύσσονται µεταξύ τους (τροφική αλυσίδα, κύκλος ζωής κλπ). 20. Παρατήρηση υγροτόπου Επισκεφτείτε έναν υγρότοπο και ενηµερωθείτε για τα ζώα και τα φυτά που ζουν σ αυτόν. Εναλλακτικά, εφόσον δεν υπάρχει υγρότοπος κοντά σας, µπορείτε να δείτε φωτογραφίες µέσα στην τάξη και να συζητήσετε για τη σηµασία των υγροτόπων και τα προβλήµατα που αντιµετωπίζουν από την ανθρώπινη παρέµβαση. 21. Επίσκεψη σε περιβαλλοντική έκθεση της HELMEPA ή Κέντρο Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Προγραµµατίστε επίσκεψη σε περιβαλλοντική έκθεση της HELMEPA ή σε Κέντρο Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης της περιοχής σας για να υλοποιήσετε ειδικά διαµορφωµένο ενηµερωτικό πρόγραµµα. 24

22. εντροφύτευση Αφού έχετε ενηµερωθεί για τα φυτά που ευδοκιµούν στην περιοχή σας οργανώστε ηµέρα δεντροφύτευσης σε συνεργασία µε την Τοπική Αυτοδιοίκηση ή µε ιδιωτικούς φορείς. Μαθαίνω για τα πλοία 23. Επίσκεψη σε Λιµεναρχείο ή Ναυτικό Μουσείο Επισκεφθείτε την τοπική Λιµενική Αρχή για να ενηµερωθείτε για την ασφάλεια των πλοίων, την πρόληψη της ρύπανσης και τη συνεργασία του Λιµενικού Σώµατος µε την Ελληνική εµπορική ναυτιλία. Εναλλακτικά, προσκαλέστε εσείς εκπρόσωπο του Λιµενικού Σώµατος στο σχολείο σας. Εκτός από το Λιµεναρχείο µπορείτε να προγραµµατίσετε επίσκεψη σε Ναυτικό Μουσείο για να έρθετε σε µια πρώτη επαφή µε τη ναυτική ιστορία και κληρονοµιά της χώρας µας. Στείλτε µας τις εντυπώσεις σας σε συνοπτική έκθεση. 24. Γιατί τα πλοία διαφέρουν µεταξύ τους; Ανάλογα µε το τι µεταφέρει ένα πλοίο (ανθρώπους, πρώτες ύλες, αγαθά/προϊόντα) χρησιµοποιούµε διαφορετικό τύπο πλοίου. Ενηµερωθείτε για τους διαφόρους τύπους εµπορικών πλοίων χρησιµοποιώντας τις πληροφορίες του Παραρτήµατος και άλλα στοιχεία που θα συλλέξετε µε τη βοήθεια του Εκπαιδευτικού σας. Στη συνέχεια απαντήστε στις ακόλουθες ερωτήσεις και στείλτε σύντοµη έκθεση µε τα συµπεράσµατά σας: 25

Τι τύπο πλοίου θα χρησιµοποιούσαµε σε κάθε περίπτωση για τη µεταφορά (α) 10.000 τόνους τσιµέντο χύµα από την Ελλάδα στην Αίγυπτο, (β) 30 χιλιάδων τόνων πετρελαίου από τη Μέση Ανατολή στις ΗΠΑ, (γ) 10 χιλιάδων τόνων υγροποιηµένου φυσικού αερίου από την Αλγερία στην Ιταλία, (δ) γκρουπ 50 Κινέζων τουριστών και του λεωφορείου τους από την Αθήνα στην Κρήτη; Τι τύπους πλοίων συναντάµε κυρίως στις ελληνικές θάλασσες και τα λιµάνια λαµβάνοντας υπόψη τις εισαγωγές, τις εξαγωγές και τις βιοµηχανίες της χώρας µας, συµπεριλαµβανοµένου του τουρισµού; 25. Γιατί τα πλοία επιπλέουν στη θάλασσα; Έχετε αναρωτηθεί ποτέ πώς είναι δυνατόν να µην βουλιάζουν τα πλοία παρόλο που είναι τόσο βαριά; Για να σας λυθεί αυτή η απορία κάντε τα δύο ακόλουθα πειράµατα και συζητήστε µε τον Εθελοντή Εκπαιδευτικό σας τα αποτελέσµατα. Πείραµα 1 Υλικά: 1 διαφανές γυάλινο δοχείο ή ποτήρι 1 αυγό µαγειρικό αλάτι 1 κουτάλι ιαδικασία: 1. Παίρνουµε ένα άβραστο αυγό που δεν έχει σπάσει και το τοποθετούµε προσεκτικά µέσα στο γυάλινο δοχείο που έχουµε γεµίσει κατά τα 2/3 µε νερό της βρύσης. Παρατηρούµε τι θα συµβεί στο αυγό. 2. Βγάζουµε το αυγό από το νερό και προσθέτουµε στο δοχείο 10 12 κουταλιές µαγειρικού αλατιού. Βάζουµε ξανά το αυγό στο νερό και παρατηρούµε τι θα συµβεί. 3. Εξηγούµε τι έχει συµβεί στις δύο περιπτώσεις. 26

Πείραµα 2 Υλικά: 1 διαφανές γυάλινο δοχείο ή ποτήρι πλαστελίνη ιαδικασία: 1. Παίρνουµε ένα κοµµάτι πλαστελίνης και το διαµορφώνουµε σαν µια µπάλα. Το τοποθετούµε στην επιφάνεια του νερού του δοχείου και παρατηρούµε τι θα συµβεί. 2. Πλάθουµε ένα παρόµοιο κοµµάτι πλαστελίνης, ώστε να κάνουµε µια πλατιά επιφάνεια και το τοποθετούµε πάλι στο νερό. Παρατηρούµε τι θα συµβεί. 3. Εξηγούµε τι έχει συµβεί στις δύο περιπτώσεις. 26. Ναυτικό σταυρόλεξο Ανακαλύψτε λέξεις και όρους που έχουν σχέση µε τα πλοία και τους ναυτικούς µέσα από ένα εύκολο και διασκεδαστικό παιχνίδι γνώσεων. Λύστε το ακόλουθο σταυρόλεξο και στείλτε το µαζί µε την αναφορά δραστηριοτήτων της Οµάδας σας στην Παιδική HELMEPA. Επίσης, µπορείτε και εσείς να φτιάξετε το δικό σας ναυτικό σταυρόλεξο και να µας το στείλετε για να το συµπεριλάβουµε στην τριµηνιαία έκδοση της Παιδικής HELMEPA «Τα Γλαρόπουλα». 27

Οριζόντια 1. Είναι ο αρχηγός του πλοίου 2. Ο χώρος όπου βρίσκεται το πιλοτήριο 3. Όργανο προσανατολισµού στη γέφυρα του πλοίου 4. Λέγεται και αλλιώς η πορεία του πλοίου 5. Το πίσω µέρος του πλοίου 6. Όλοι όσοι εργάζονται πάνω στο πλοίο Κάθετα 7. Μεγάλοι χώροι αποθήκευσης στο πλοίο 8. Αλλιώς η βάρκα 9. Αν δεν τη σηκώσουµε δε φεύγει το πλοίο 10. Χοντρό σκοινί για το δέσιµο των πλοίων 11. Το µπροστινό µέρος του πλοίου 12. Ναύτης για όλες τις δουλειές k 28

Επιστήµες και περιβάλλον 27. Μαθαίνω για το Φαινόµενο του Θερµοκηπίου Ανακαλύψτε πως επιδρούν τα αέρια του θερµοκηπίου στην αύξηση της θερµοκρασίας στην επιφάνεια της γης χρησιµοποιώντας ένα γυάλινο βάζο. Υλικά: 2 ψηφιακά ή απλά θερµόµετρα υδραργύρου 1 διαφανές γυάλινο δοχείο 2-3 λαστιχάκια ή σελοτέιπ 1 ηµερολόγιο 1 διαφανή πλαστική σακούλα ιαδικασία: 1. Πάρτε ένα κοµµάτι χαρτόνι και διπλώστε το στη µέση ώστε η µια πλευρά του να ακουµπά σε µια οριζόντια επιφάνεια και η άλλη να είναι κάθετη σε αυτή. 2. Στηρίξτε µε ένα λαστιχάκι ή σελοτέιπ το ένα θερµόµετρο πάνω στο χαρτόνι ώστε να είναι κατακόρυφο. 3. Τοποθετήστε το άλλο θερµόµετρο µέσα στο γυάλινο δοχείο και σφραγίστε το στόµιό του µε ένα κοµµάτι πλαστικής σακούλας χρησιµοποιώντας ένα λαστιχάκι ή σελοτέιπ. 4. Αφήστε το γυάλινο δοχείο δύο λεπτά στον ήλιο και δίπλα του το άλλο θερµόµετρο, φροντίζοντας το φως του ήλιου να µη πέφτει κατευθείαν πάνω στα θερµόµετρα. 5. Παρατηρήστε και καταγράψτε τις ενδείξεις των δύο θερµοµέτρων στο ηµερολόγιο. 6. Επαναλάβετε το πείραµα σε πέντε ηλιόλουστες µέρες και πέντε µέρες µε συννεφιά. 7. Εξηγήστε τις διαφορετικές ενδείξεις των δύο θερµοµέτρων σε κάθε πείραµα. 29

28. Ωκεανοί και κλιµατική αλλαγή Κάντε το παρακάτω πείραµα για να καταλάβετε πως αν ανέβει η θερµοκρασία των ωκεανών η κλιµατική αλλαγή θα συµβεί γρηγορότερα. Υλικά: 2 πλαστικά ποτήρια νερό ψυγείο ιαδικασία: 1. Πάρτε 2 ίδια ποτήρια νερού. 2. Γεµίστε το ένα µε νερό της βρύσης και το άλλο αφήστε το άδειο. 3. Βάλτε και τα δύο ποτήρια στο ψυγείο για 15 λεπτά (όχι παραπάνω). 4. Μόλις τα βγάλετε, ακουµπήστε τα στην εξωτερική τους πλευρά παρατηρήστε ποιο είναι πιο ζεστό και συζητήστε γιατί συµβαίνει αυτό. 30 29. Συνάντηση οικογένειας πιγκουΐνων Βιώστε πώς οι γονείς και τα µωρά πιγκουΐνοι βρίσκουν τις οικογένειές τους σε µεγάλες και θορυβώδεις αποικίες, παίζοντας το παιχνίδι που ακολουθεί. Υλικά: Κάρτες που θα συµβολίζουν διάφορους ρυθµούς (παύλα= παλαµάκι, διαγώνιος γραµµή= χτύπηµα δακτύλων, πχ -/-- κ.ο.κ.) ή αλλιώς «ρυθµικές κάρτες»

ιαδικασία: 1. Χωριστείτε σε οµάδες των 3 ατόµων. 2. Φτιάξτε τόσες ρυθµικές κάρτες ώστε σε κάθε παιδί να αντιστοιχεί από µία κάρτα. Για κάθε τρεις κάρτες ο ρυθµός είναι ίδιος. 3. Ανακατεύετε τις κάρτες. Κάθε παιδί παίρνει από µία κάρτα. 4. Όταν δοθεί το σήµα «βρες τους συγγενείς σου» κάθε ένας πρέπει να κάνει το ρυθµό που λέει η κάρτα του. εν πρέπει να δείχνετε τις κάρτες σας. 5. Όσοι κάνετε τον ίδιο ρυθµό ανήκετε στην ίδια οικογένεια πιγκουΐνων και µαζεύεστε σε ένα συγκεκριµένο σηµείο. 6. Η δραστηριότητα τελειώνει όταν όλα τα µέλη κάθε οικογένειας επανενωθούν. Συζητείστε τα αποτελέσµατα αυτής της δραστηριότητας. Τι θα συνέβαινε αν ένας πιγκουΐνος δεν µπορούσε να βρει το µικρό του ή ένα µικρό δεν µπορούσε να βρει τους γονείς του; 30. Μπορώ να παγώσω τη θάλασσα; Εξερευνήστε µερικές από τις ιδιότητες του νερού και του πάγου φτιάχνοντας το δικό σας παγωτό. Υλικά: µικρές και µεγάλες ανθεκτικές σακούλες συσκευασίας τροφίµων που κλείνουν αεροστεγώς γάλα (1/2 φλιτζάνι) ζάχαρη (1/2 κουταλιά της σούπας) βανίλια (1/2 κουταλάκι του γλυκού) αλάτι κουτάλια πλαστικά µπολ 31

ιαδικασία: 1. Βάλτε το γάλα, τη βανίλια και τη ζάχαρη στη µικρή σακούλα, κλείστε την αεροστεγώς και σιγουρευτείτε ότι δεν στάζει, 2. Τοποθετείστε τη µικρή σακούλα µέσα στη µεγάλη σακούλα, 3. Βάλτε πάγο µέσα στην µεγάλη σακούλα ώστε να περικυκλώσετε τη µικρή σακούλα, 4. Κάθε Οµάδα σας πρέπει να έχει διαφορετική ποσότητα αλατιού. Προσθέστε το αλάτι στον πάγο και όχι στο µείγµα για το παγωτό σας! 5. Στον πίνακα φτιάξτε ένα διάγραµµα µε βάση την ποσότητα αλατιού που χρησιµοποίησε η κάθε Οµάδα σας και το χρόνο που χρειάστηκε το µείγµα για να παγώσει, 6. Κουνήστε τις σακούλες µέχρι να παγώσει το µείγµα, 7. Ελέγχετε σε τακτά χρονικά διαστήµατα πόσος χρόνος χρειάζεται για να παγώσει το παγωτό σας και στη συνέχεια να συµπληρώστε το διάγραµµα, 8. Καθώς τρώτε «τα πειράµατα», συγκρίνετε πόσο αλάτι χρησιµοποιήσατε και το χρόνο που χρειάστηκε το κάθε µείγµα για να παγώσει, 9. Συζητήστε τα αποτελέσµατα. (δ) Υποστήριξη Οµάδων Η Παιδική HELMEPA υποστηρίζει τις Οµάδες που παίρνουν µέρος στο Πρόγραµµα αναλαµβάνοντας τις ακόλουθες υποχρεώσεις: Εφοδιάζει τις Οµάδες και τους Εθελοντές Εκπαιδευτικούς µε σχετικό υλικό όπως ταυτότητες µέλους κονκάρδες, αφίσες και ενηµερωτικές εκδόσεις. 32

Αλληλογραφεί µε τις Οµάδες και δίνει κατευθύνσεις, συµβουλές και χρήσιµες πληροφορίες για περιβαλλοντικά θέµατα. Πραγµατοποιεί επισκέψεις σε διάφορες περιοχές της χώρας για να έρθει σε επαφή µε τις Οµάδες που εκτελούν το Πρόγραµµα, να ενηµερώσει Εκπαιδευτικούς για τη λειτουργία του και να προβάλει σε τοπικό επίπεδο την ανάγκη και τρόπους πρόληψης της θαλάσσιας ρύπανσης. Καλύπτει σε λογικά πλαίσια τις δαπάνες δραστηριοτήτων των Οµάδων σύµφωνα µε το Πρόγραµµα. Για την πραγµατοποίηση υψηλής δαπάνης απαιτείται προηγούµενη συνεννόηση του Εθελοντή Εκπαιδευτικού µε το συντονιστή του Προγράµµατος. Προβάλλει το έργο των παιδιών στην παγκόσµια κοινότητα, σε διεθνείς οργανισµούς, και ενηµερώνει τις άλλες Ενώσεις (MEPAs). ιανέµει το τριµηνιαίο ενηµερωτικό έντυπο ΤΑ ΓΛΑΡΟΠΟΥΛΑ στα µέλη της Παιδικής HELMEPA, τους Εκπαιδευτικούς, την Τοπική Αυτοδιοίκηση, τον Τύπο, καθώς και Κρατικούς Φορείς. Η προβολή του έργου των παιδιών-µελών του Προγράµµατος είναι η ελάχιστη ηθική επιβράβευση των προσπαθειών που κατέβαλαν στη διάρκεια της συµµετοχής τους. Η δηµοσιοποίηση των δράσεων τους συχνά λειτουργεί και σαν αφορµή για την περιβαλλοντική αφύπνιση και δραστηριοποίηση και της ευρύτερης τοπικής κοινωνίας. Η Ελληνική Ένωση Προστασίας Θαλασσίου Περιβάλλοντος ενηµερώνει τα Μέλη της, ελληνόκτητα πλοία, εταιρείες και οργανισµούς στην Ελλάδα και στο εξωτερικό και χιλιάδες ναυτικούς, για το έργο των µαθητών-µελών της Παιδικής HELMEPA. Μεταφέρει τις εξελίξεις και επιτεύγµατα του Προγράµµατος στην Ελληνική και ιεθνή Ναυτιλιακή Κοινότητα, το ιεθνή Ναυτιλιακό Οργανισµό (ΙΜΟ), την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το Περιβαλλοντικό Πρόγραµµα του ΟΗΕ (UNEP) και σε άλλους φορείς µε τους οποίους συνεργάζεται. Οι δραστηριότητες των Οµάδων προβάλλονται και σε ναυτιλιακά περιοδικά και άλλα έντυπα µε τα οποία η HELMEPA συνεργάζεται, καθώς και στο ιαδίκτυο µέσω της ιστοσελίδας του Προγράµµατος στην ηλεκτρονική του διεύθυνση www.helmepajunior.gr 33

Στα µέλη των Οµάδων και τους εθελοντές Εκπαιδευτικούς που δραστηριοποιούνται στο Πρόγραµµα η HELMEPA απονέµει Αναµνηστικό ίπλωµα. (ε) Συµβούλιο Παιδιών - Αντιπροσώπων Το Συµβούλιο Αντιπροσώπων έχει 12 µέλη - όσες οι γεωγραφικές περιοχές του Προγράµµατος οι οποίοι είναι οι Αρχηγοί των Οµάδων που πραγµατοποίησαν τουλάχιστον 12 ραστηριότητες του προγράµµατος (οπωσδήποτε µία από κάθε θεµατική ενότητα) στη διάρκεια του σχολικού έτους. Σκοπός του Συµβουλίου είναι να εξετάσει τα αποτελέσµατα του Προγράµµατος του προηγούµενου σχολικού έτους και να προτείνει νέες ιδέες για τη βελτίωσή του µε βάση την εµπειρία που απέκτησαν τα µέλη του. Τα µέλη του Συµβουλίου προσκαλούνται από τη HELMEPA και συνοδευόµενα από έναν από τους γονείς τους και την/τον Εκπαιδευτικό τους, έρχονται µε δαπάνες του Προγράµµατος στην Αθήνα Νοέµβριο ή εκέµβριο. 34

Το Συµβούλιο εκλέγει Πρόεδρο, Αντιπρόεδρο και Γραµµατέα και ενηµερώνεται από στελέχη της Παιδικής HELMEPA για τις δραστηριότητες που έγιναν σε όλη την Ελλάδα, σύµφωνα µε πληροφορίες από τις Οµάδες που έλαβαν µέρος. Κάθε µέλος του Συµβουλίου παρουσιάζει τις εµπειρίες της Οµάδας του και ακολουθεί συζήτηση για να προκύψουν νέες ιδέες για τη βελτίωση του Προγράµµατος. Οι αποφάσεις που τελικά θα πάρει το Συµβούλιο δηµοσιεύονται µε ελτίο Τύπου της Παιδικής HELMEPA και τα µέλη του, στο τέλος κάθε συνεδρίασης, συναντώνται µε εκπροσώπους του Τύπου και ΜΜΕ που θα έχουν προσκληθεί. Το Συµβούλιο διατηρείται µέχρι την εκλογή του επόµενου, οπότε διαλύεται και τα µέλη του µπορούν, αν θέλουν, να πάρουν πάλι µέρος στο Πρόγραµµα σε καινούργια Οµάδα σύµφωνα µε την ηλικία τους. *Σηµείωση Όταν στην ίδια γεωγραφική περιοχή: (α) πολλές Οµάδες εκτέλεσαν πάνω από 12 δραστηριότητες (καθώς και µία από κάθε θεµατική ενότητα), ο Αρχηγός της Οµάδας µε τις περισσότερες συµµετέχει στο Συµβούλιο Αντιπροσώπων. (β) όλες οι Οµάδες εκτέλεσαν τον ίδιο αριθµό δραστηριοτήτων και πάνω από 12 (καθώς και µία από κάθε θεµατική ενότητα), η συµµετοχή στο Συµβούλιο θα γίνεται µε κλήρωση από την HELMEPA. 35

6 Πανελλήνιος ιαγωνισµός Ζωγραφικής Κάθε σχολική χρονιά όλες οι Οµάδες της Παιδικής HELMEPA καλούνται να πάρουν µέρος στον ιαγωνισµό Ζωγραφικής, µε θέµα σχετικό µε το περιβάλλον. Φέτος ο ιαγωνισµός Ζωγραφικής της Παιδικής HELMEPA γίνεται µε την υποστήριξη του Lloyd s Register Educational Trust (LRET). Το θέµα του ιαγωνισµού θα ανακοινωθεί στις Οµάδες στα τέλη Νοεµβρίου. Κάθε Οµάδα πρέπει να στείλει το έργο της στην Παιδική HELMEPA µέχρι την 15 Απριλίου 2010 σε χαρτόνι διαστάσεων 50εκ. x 70εκ. και όχι µε απαλά χρώµατα που δυσκολεύουν την εκτύπωση. Η Κριτική Επιτροπή του ιαγωνισµού αποτελείται από το Προεδρείο του Συµβουλίου Αντιπροσώπων µε τη συνδροµή ειδικού συµβούλου σε καλλιτεχνικά θέµατα. Το έργο που θα κριθεί καλύτερο παίρνει το 1ο Βραβείο το οποίο είναι η εκτύπωση του σε Αφίσα µε τα ονόµατα των µελών της Οµάδας και του Εκπαιδευτικού. Στα µέλη των Οµάδων που λαµβάνουν το Β και Γ Βραβείο απονέµεται Έπαινος Συµµετοχής. k 36

7 Παράρτηµα Πληροφορίες για τους εκπαιδευτικούς για την καλύτερη επεξήγηση των αποτελεσµάτων από τις δραστηριότητες 24 έως 30. 24. Γιατί τα πλοία διαφέρουν µεταξύ τους; Ακολουθούν διάφοροι τύποι πλοίων που διαχωρίζονται ανάλογα µε το είδος φορτίου που µεταφέρουν. Πλοία µεταφοράς γενικού φορτίου Είναι πλοία που έχουν δικά τους µέσα φορτοεκφόρτωσης και µπορούν να µεταφέρουν βαρύ εξοπλισµό όπως µηχανήµατα, σιδηροτροχιές, κ.α. ή άλλα φορτία µέσα σε σάκους, δέµατα, κιβώτια και βαρέλια. Χαρακτηριστικό τους γνώρισµα είναι η ύπαρξη ενός ενδιάµεσου καταστρώµατος σε όλα ή τα περισσότερα αµπάρια για να προστατεύουν και να διαχωρίζουν µεταξύ τους τα φορτία. Είναι µικρά πλοία, το µέγεθός τους δεν ξεπερνά τους 20.000 τόνους και µπορούν να προσεγγίζουν σε λιµάνια µε µικρό βάθος. Τα Liberties που σχεδιάσθηκαν και ναυπηγήθηκαν στην Αµερική κατά τη διάρκεια του Β παγκόσµιου πολέµου µε σκοπό να καλύψουν τις ανάγκες σε εφοδιασµό των συµµάχων αποτέλεσαν ουσιαστικά ένα τύπο πλοίου µεταφοράς γενικού φορτίου. Πλοία µεταφοράς εµπορευµατοκιβωτίων Το εµπορευµατοκιβώτιο επινοήθηκε πριν από 75 χρόνια ενώ στις θαλάσσιες µεταφορές χρησιµοποιήθηκε µετά το 1955. Είναι µεταλλικό κιβώτιο, ορθογωνικής µορφής που φορτώνεται εύκολα, παρέχει µεγάλη προστασία στο φορτίο και έχει τυποποιηµένες διαστάσεις. Υπάρχει αυτό των 20 ποδών µε διαστάσεις 20 x 8 x 8 πόδια (6.1 x 2.4 x 2.4 µέτρα) και των 40 ποδών µε διαστάσεις 40 x 8 x 8 πόδια. Μέσα στα εµπορευµατοκιβώτια µπορούν να µεταφέρονται διάφορα είδη φορτίων από πολύτιµα αγαθά όπως ηλεκτρονικά είδη µέχρι ρούχα, συσκευασµένα φαγητά αλλά και επικίνδυνα υλικά. Τα πλοία που µεταφέρουν εµπορευµατοκιβώτια έχουν τα αµπάρια τους διαµορφωµένα σαν κυψέλες µε µεγάλα στόµια ώστε να στοιβάζονται γρήγορα. Tέτοια πλοία µε ικανότητα µεταφοράς µέχρι 4.000 εµπορευµατοκιβώτια ταξιδεύουν µε ταχύτητες 20 24 κόµβους ενώ τα µεγαλύτερα µπορούν να ξεπεράσουν τους 28 κόµβους. 37

Πλοία µεταφοράς ξηρού, χύµα φορτίου Τα πλοία αυτά µεταφέρουν οµοειδή ξηρά φορτία σε χύµα µορφή όπως είναι ο βωξίτης, γαιάνθρακες, σιτηρά, σιδηροµεταλλεύµατα, ζάχαρη, λιπάσµατα, τσιµέντο, κ.α. ιαθέτουν ένα ή περισσότερα ενιαία αµπάρια ανάλογα µε το µέγεθός τους που κλείνουν στεγανά µετά το πέρας της φόρτωσης ώστε να µη µπορεί θαλασσινό νερό να εισέλθει µέσα σε αυτά και να καταστρέψει το φορτίο ή να δηµιουργήσει πρόβληµα στην ευστάθεια του πλοίου. Αυτά που µεταφέρουν µεταλλεύµατα µε µεγάλο ειδικό βάρος ή µινεράλια στη ναυτική γλώσσα έχουν ενισχυµένους πυθµένες στα αµπάρια ενώ σχεδόν όλα έχουν διαµορφωµένα τα αµπάρια τους ώστε να εµποδίζεται η µετακίνηση του φορτίου λόγω των κλίσεων που παίρνει το πλοίο κατά το ταξίδι του. εξαµενόπλοια Τα δεξαµενόπλοια είναι σχεδιασµένα να µεταφέρουν υγρά φορτία µέσα σε δεξαµενές χρησιµοποιώντας δικές τους αντλίες και σωληνώσεις. Με τα πλοία αυτά µεταφέρονται κυρίως το αργό πετρέλαιο και τα προϊόντα της διύλισης του, όπως η βενζίνη, το µαζούτ, κ.α. καθώς επίσης χηµικές ουσίες, φυτικά και ζωικά έλαια και νερό. Τα δεξαµενόπλοια που µεταφέρουν πετρέλαιο και άλλα εύφλεκτα φορτία εφαρµόζουν ιδιαίτερα αυστηρές απαιτήσεις για την ασφάλεια των ναυτικών που εργάζονται σε αυτά καθώς και την προστασία του περιβάλλοντος. Στα νέα δεξαµενόπλοια πετρελαίου η απόσταση της εξωτερικής λαµαρίνας από το χώρο των δεξαµενών απέχει από 70 120 εκατοστά προσφέροντας προστασία σε περίπτωση σύγκρουσης ή προσάραξης. Στα δεξαµενόπλοια συµπεριλαµβάνονται και αυτά που µεταφέρουν υγροποιηµένο φυσικό ή πετρελαϊκό αέριο αφού πρώτα τα αέρια αυτά ψυχθούν σε ιδιαίτερα χαµηλές θερµοκρασίες (-162 o C) ώστε να συµπιεσθούν και µεταφερθούν στις ειδικά µονωµένες δεξαµενές των πλοίων. Επιβατηγά πλοία Ως επιβατηγά πλοία χαρακτηρίζονται τα πλοία εκείνα που κρίνονται κατάλληλα και ειδικά για µεταφορά 12 επιβατών και άνω. Η καταλληλότητα έχει σχέση µε ειδικές απαιτήσεις κατά τη ναυπήγηση ή µετασκευή του 38

πλοίου, στη στεγανή υποδιαίρεση αυτού, στο είδος και την επάρκεια σωστικών και πυροσβεστικών µέσων, καθώς και στην ενδιαίτηση επιβατών. Οι παραπάνω απαιτήσεις τροποποιούνται ανάλογα µε την απόσταση από την ακτή που συνήθως ταξιδεύει το πλοίο. Ένα παράδειγµα τέτοιων πλοίων είναι τα κρουαζιερόπλοια τα οποία µπορούν να µεταφέρουν από εκατοντάδες µέχρι χιλιάδες επιβατών, ενώ συνήθως κάνουν στάσεις σε λιµάνια όπου οι επιβάτες µπορούν να γνωρίσουν τα τοπικά ήθη και έθιµα. Μοιάζουν µε πλωτές πόλεις που προσφέρουν κάθε λογής ανέσεις και υπηρεσίες, όπως εµπορικά καταστήµατα, εστιατόρια, κινηµατογράφους, γυµναστήρια, πισίνες, ακόµη και γήπεδα µπάσκετ και τένις! Άλλα παραδείγµατα τέτοιων πλοίων είναι τα επιβατηγά οχηµαταγωγά, όπως και τα ταχύπλοα (επιβατηγά-καταµαράν, επιβατηγά-υδροπτέρυγα, επιβατηγά-αερόστρωµνα). 25. Γιατί τα πλοία επιπλέουν στη θάλασσα; Μέσα από δύο απλά πειράµατα οι µαθητές ανακαλύπτουν την ύπαρξη της δύναµης της άνωσης που ασκείται σε στερεά σώµατα που βυθίζονται στο νερό σπρώχνοντας τα ουσιαστικά προς τα πάνω. Αντιλαµβάνονται καταρχήν το ρόλο που παίζει η πυκνότητα του νερού στην άνωση που δεν είναι διαφορετικός από αυτόν του δροσερού αέρα που βοηθά τα πουλιά να πετάνε ευκολότερα και να καταναλώνουν λιγότερη ενέργεια όταν κάνουν αποδηµητικά ταξίδια. Επίσης τη σηµασία της µορφής που αποκτούν τα µεταλλικά πλοία ώστε παρότι µπορούν να ζυγίζουν πολλές χιλιάδες τόνους, δε βουλιάζουν αλλά επιπλέουν στην επιφάνεια της θάλασσας. Ο Αρχιµήδης, ο µεγάλος αυτός επιστήµονας της αρχαιότητας ήταν ο πρώτος που κατάλαβε τη δύναµη της άνωσης στην προσπάθειά του να ελέγξει αν το στέµµα που παρέλαβε ο τύραννος των Συρακουσών Ιέρωνας από έναν χρυσοχόο ήταν κατασκευασµένο από ατόφιο χρυσάφι ή είχε γίνει νοθεία. Κάποια στιγµή που ο Αρχιµήδης µπήκε στο µπάνιο του πρόσεξε ότι όσο περισσότερο βυθιζόταν το σώµα του στο νερό, τόσο περισσότερο νερό ξεχείλιζε. Η ιστορία λέει ότι από τη χαρά του, που βρήκε τρόπο να καταλάβει αν ο χρυσοχόος είχε προσπαθήσει να ξεγελάσει τον Ιέρωνα, βγήκε γυµνός στους δρόµους των Συρακουσών φωνάζοντας «Εύρηκα! Εύρηκα!». 39

26. Ναυτικό σταυρόλεξο Οριζόντια: Κάθετα: 1. Πλοίαρχος 7. Αµπάρια 2. Γέφυρα 8. Λέµβος 3. Πυξίδα 9. Άγκυρα 4. Ρότα 10. Κάβος 5. Πρύµνη 11. Πλώρη 6. Πλήρωµα 12. Μούτσος l 27. Μαθαίνω για το Φαινόµενο του Θερµοκηπίου Στα όρια της ατµόσφαιράς της, η Γη δέχεται κατά µέσο όρο 1366 Watt ηλιακής ακτινοβολίας ανά τετραγωνικό µέτρο. Περίπου το 30% της εισερχόµενης ηλιακής ακτινοβολίας ανακλάται από την ατµόσφαιρα, τα νέφη και την επιφάνεια της Γης. Το 70% της ηλιακής ακτινοβολίας απορροφάται, κατά 16% από την ατµόσφαιρα (συµπεριλαµβανοµένου και του στρατοσφαιρικού στρώµατος του όζοντος), κατά 3% από τα νέφη και κατά το µεγαλύτερο ποσοστό (51%) από την επιφάνεια του εδάφους και τους ωκεανούς που έχουν 1.000 φορές µεγαλύτερη θερµοχωρητικότητα. Η Γη εκπέµπει επίσης θερµική ακτινοβολία σε µεγάλα µήκη κύµατος σε αντίθεση µε την ηλιακή ακτινοβολία. Η ατµόσφαιρα της Γης, διαθέτει µεγάλη αδιαφάνεια στη µεγάλου µήκους κύµατος, γήινη ακτινοβολία, έχει δηλαδή την ικανότητα να απορροφά το µεγαλύτερο µέρος της, ποσοστό περίπου 71%. Η ίδια η ατµόσφαιρα, επανεκπέµπει θερµική ακτινοβολία µεγάλου µήκους κύµατος, µέρος της οποίας απορροφάται από την επιφάνεια της Γης, η οποία θερµαίνεται περαιτέρω. Αποτέλεσµα του φαινοµένου είναι η αύξηση της µέσης επιφανειακής θερµοκρασίας, γεγονός που καθιστά τη Γη κατοικήσιµη. Ωστόσο η αύξηση τα τελευταία 150 χρόνια της συγκέντρωσης των αερίων του θερµοκηπίου λόγω της ανθρώπινης δραστηριότητας προκαλεί ένταση του φαινοµένου µε αποτέλεσµα την αύξηση της επιφανειακής θερµοκρασίας κατά 0.76 C. 28. Ωκεανοί και κλιµατική αλλαγή Οι ωκεανοί καλύπτουν το 70% της επιφάνειας της γης και απορροφούν 1.000 φορές περισσότερη θερµότητα από ότι η γήινη ατµόσφαιρα. Η θερµοκρασία των επιφανειακών νερών των ωκεανών έχει ήδη αυξηθεί κατά µισό βαθµό Κελσίου. Τα ωκεάνια νερά σε πολλές τροπικές περιοχές θερµάνθηκαν κατά 1 σχεδόν βαθµό Κελσίου κατά τη διάρκεια του προηγούµενου αιώνα. Η άνοδος της θερµοκρασίας των ωκεανών, συντελεί στο να δηµιουργούνται ισχυρότεροι τυφώνες και να ανεβαίνει ελαφρώς η στάθµη της θάλασσας επειδή το νερό διαστέλλεται όταν θερµαίνεται. 40

Αν η θερµοκρασία της γης ανέβει υπερβολικά, εξαιτίας των αερίων του θερµοκηπίου, θα θερµανθούν και οι ωκεανοί. Το πρόβληµα είναι ότι οι ωκεανοί θα παραµείνουν θερµοί για πολύ περισσότερο καιρό από ότι ο αέρας. Κάνοντας το πείραµα θα παρατηρήσετε ότι το ποτήρι µε το νερό είναι πιο ζεστό, γιατί όπως αναφέραµε παραπάνω, το νερό κρατά την ζέστη περισσότερο από τον αέρα. Ο αέρας µέσα στο άδειο ποτήρι χάνει πιο εύκολα θερµότητα γι αυτό και είναι πιο κρύο όταν το βγάζουµε από το ψυγείο. 29. Συνάντηση οικογένειας πιγκουΐνων Ο θηλυκός Αυτοκρατορικός Πιγκουΐνος ταξιδεύει µέχρι τον ωκεανό για να τραφεί και περνάει εκεί αρκετούς µήνες. Το διάστηµα αυτό ο αρσενικός Αυτοκρατορικός Πιγκουΐνος κλωσάει το ένα και µοναδικό αυγό του ζευγαριού και όταν αυτό εκκολαφθεί φροντίζει το µικρό τους. Όταν ο θηλυκός πιγκουΐνος επιστρέψει στη θορυβώδη αποικία, ο µόνος τρόπος να βρει την οικογένειά του είναι αναγνωρίζοντας το τραγούδι του αρσενικού. Αργότερα, όταν το µικρό µεγαλώσει πρέπει και αυτό αλλά και η µητέρα του να µάθουν να αναγνωρίζουν ο ένας τη φωνή του άλλου για να σµίγουν. Η επιβίωση του µικρού πιγκουΐνου εξαρτάται από την ικανότητα της οικογένειας να αναγνωρίζει τα µέλη της µέσα από ένα συγκεκριµένο τραγούδι. Άλλα είδη πιγκουΐνων εκκολάπτουν τα αυγά τους σε φωλιές, όλα όµως χρησιµοποιούν τη φωνή τους για να αναγνωρίσουν ο ένας τον άλλον. 30. Μπορώ να παγώσω τη θάλασσα; Όσα παιδιά ζουν σε περιοχές µε χιονοπτώσεις και πάγο τους χειµερινούς µήνες ίσως γνωρίζουν ήδη ότι το αλάτι λιώνει τον πάγο. Απλώνεται στα πεζοδρόµια αλλά και τους δρόµους µε ειδικά µηχανήµατα. Καθώς το αλάτι προστίθεται στον πάγο το σηµείο πήξης του πάγου µειώνεται. Το νερό κανονικά παγώνει στους 0 βαθµούς Κελσίου. Αν το νερό περιέχει 10% αλάτι τότε παγώνει στους -7 βαθµούς Κελσίου ενώ αν περιέχει 20% αλάτι παγώνει στους -17 βαθµούς Κελσίου. n 41

Ηµεροµηνία Σ Υ Μ Π Λ Η Ρ Ω Ν Ε Τ Α Ι Α Π Ο Ε Κ Π Α Ι Ε Υ Τ Ι Κ Ο Υ Σ Σ Τ Ο Ι Χ Ε Ι Α Ε Θ Ε Λ Ο Ν Τ Η Ε Κ Π Α Ι Ε Υ Τ Ι Κ Ο Υ ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΣΤΟ ΠΑΡΕΛΘΟΝ NAI OXI ΙΕΥΘΥΝΣΗ: Ο ΟΣ ΑΡΙΘΜ. ΠΟΛΗ Τ.Κ. ΤΗΛ. ΦΑΞ e-mail Σ Τ Ο Ι Χ Ε Ι Α Σ Χ Ο Λ Ε Ι Ο Υ ΣΧΟΛΕΙΟ ΤΑΞΗ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΣΤΟ ΠΑΡΕΛΘΟΝ NAI OXI ΙΕΥΘΥΝΣΗ: Ο ΟΣ ΑΡΙΘΜ. ΠΟΛΗ Τ.Κ. ΤΗΛ. ΦΑΞ e-mail Π Α Ρ Α Τ Η Ρ Η Σ Ε Ι Σ / Π Ρ Ο Τ Α Σ Ε Ι Σ

Σ Υ Μ Π Λ Η Ρ Ω Ν Ε Τ Α Ι Α Π Ο Π Α Ι Ι Α ΠΡΟΣΟΧΗ : Η Αίτηση συµπληρώνεται σωστά και µε καθαρά γράµµατα!! Α Ι Τ Η Σ Η Σ Υ Μ Μ Ε Τ Ο Χ Η Σ Ο Μ Α Α Σ ONOMATΕΠΩΝΥΜΟ ONOMA ΠΑΤΡΟΣ ΕΤΟΣ ΓΕΝΝΗΣΕΩΣ ΙΕΥΘΥΝΣΗ (Ο ΟΣ, ΑΡΙΘΜΟΣ, ΠΟΛΗ, Τ.Κ.) ΑΡΙΘΜΟΣ ΤΗΛΕΦΩΝΟΥ ΠΑΛΑΙΟ ΜΕΛΟΣ (ΝΑΙ / ΟΧΙ) 1 ΑΡΧΗΓΟΣ 2 ΜΕΛΟΣ 3 ΜΕΛΟΣ 4 ΜΕΛΟΣ 5 ΜΕΛΟΣ 6 ΜΕΛΟΣ 7 ΜΕΛΟΣ 8 ΜΕΛΟΣ 9 ΜΕΛΟΣ 10 ΜΕΛΟΣ

!!!!!!"#$%&'()(*&+(,'"-"#&)$%.&/'.(-(+%,0&/'(.$1,'! "#$!%&'!($)*%+,&!-.'$%/!$0#1213&4&!%5'!2)&,161,#7'!$28!%$!9+)%3$!:'$61,;<!=>+)1'%#(1*!?$>$,#4@1*!:(%7'!4%&! @+)A%&! %&<! 4*'>+4&<B! %&<! 2148%&%$<! ($#! %&<! 2,1A)+.4&<! %5'! 4%+,+7'! $21,,#@@;%5'! 4%#<! $(%A<B! 2$,$($)1*@+!'$! $2$'%/4+%+!4+!8)+<!%#<!+,5%/4+#<!%1.!9+)%31.!4.@2)&,7'1'%$<!+.-#;(,#%$!%$!$2$,$3%&%$!4%1#C+3$!$28!%1'!($>$,#4@8D!!!! "%!&,'.(-(+%,0&/'! E$,$>$);44#1<!!! F3@'&!G!E1%;@#!! H@+,1@&'3$!($>$,#4@1*!I!JJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJDD!! K'1@$43$!2+,#1C/<!($>$,#4@1*I!JJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJD!! K@;-$!G!LC1)+31I!JJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJD!! :,#>@8<!4.@@+%+C8'%5'!+>+)1'%7'I!JJJJJJ!!!!M/(1<!$(%/<!21.!($>$,34%&(+I!JJJJJJJJJJJJJ!! E84+<!4$(1*)+<!4.@2)&,74$%+N!JJJJJJJJ!!!!L.'1)#(8!O;,1<!$21,,#@@;%5'I!JJJJJJJJJJJJDD!! ' $/2&,'(.$1,!P4&@+#74%+!A'$Q!!!! -",1'(.$1,!P4&@+#74%+!A'$Q!! :@@7-&<!!!!?,1($)7-&<!PO8%4$)1Q!!!!!!! L+!(8)21!!!!!!!!!!!L+!$'1#(%/!>;)$44$!!R,$C7-&<!!!!S))1<!%*21<!!!!!!!!!!!!!! L+!)#@'1>;)$44$!!!!!!!!!L+!+(O1)A<!21%$@1*!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!S))&!>A4&!!! R,/($%+! ($'A'$! '+(,8B! %,$.@$%#4@A'1! /! 2$T#-+.@A'1! U71! P2DCD! C+)7'$B! 67(#$B! T);,1QN! E+,#T,;V%+! 4.'12%#(;!2$,$(;%5I!JJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJDD! JJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJDD! E1#1!/%$'!%1!2#1!2+,3+,T1!$'%#(+3@+'1!21.!4.'$'%/4$%+!4%&'!$(%/I!JJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJDD! JJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJDD!!!! ''''''''''''''''''''''''''''''''i+1,%0",',/0j&/#",'! WD =61-#$4%+3%+!@+!($2A)$!T#$!%1'!/)#1!($#!'+,8D!! XD! Y1,A4%+!1254-/21%+!2,14%$%+.%#(;!T;'%#$!($#!@&'!2#;'+%+!$21,,3@@$%$!@+!T.@';!CA,#$D! ZD ' E,14AC+%+!%$!+2#(3'-.'$!$'%#(+3@+'$!P(1@@A'$!T.$)#;B!4*,#TT+<B!4(1.,#A<!()2QD! [D' M&'!4&(7'+%+!O$,#;!$'%#(+3@+'$D! \D' M&'!2+,2$%;%+!4%#<!$@@1>3'+<!($#!@&'!0+,#U7'+%+!%$!6.%;!21.!O1&>1*'!'$!4.T(,$%+3%$#!&!;@@1<!4%&'!$(%/D! ]D' E,#'!%1!($>$,#4@8B!+2#(1#'5'/4%+!@+!%1!9/@1!74%+!'$!6,1'%34+#!T#$!%&'!$21(1@#-/!%5'!4(1.2#-#7'!21.! ' 4.))A0$%+D! ' ' 2343536789:';<:=6<:';>9?6@4A9BC7'<7'!:6<=7'(C3D74EF';<3'G43D:=3'<@F'HIJKILMN' 2:4GE97>'ON'PQP'RP')B3',984C@N'D3ST'RPU'VWUQXRQN'YZ[\]^T'_Y^[Y`\abc]def_Y^[Y`\abc]deghe!D!!!

!"#"$%"&'( )*+%%,--.#/0((((((((((((!"#"$"%&'()*+,(-%.#/+0)*0"**)12.*"-&##3((4056*-&,*+,%%78)0)* +'(956"*()*0&*-"#"$405*-"#42)38(":***** *********;&,034*"6"<,$03$/6:*===>>3333=333===>>*** D( ( 1232425266786(9326:;37<:;:86(?@-&##1(("0"*"-A*-"#"B)#3+07CD*%&,A()6&,CD*+-&#D*)$2.%/+)3CD*+$&,-123"*"-A*0&*2#A(&*$>%->E* F"$&'%)C*-%"+03$7C==============* *!340"D*-&0G#3"D*("H"3#&-G#&,6"=>>>>>>>>>>>* F"$&'%)C*H4#036)C==============>>* ======================>>* I-"%A63"===================>* * F,+$),"+1)C*0#&91(56>==========>*!%"+03$4*(-&,$4%3"=============>* * J"$0'%3&3*"+9"%)1"C*"6"<,$03$/6=====>* K,4%36"*(-&,$4%3"==============>* * F,+$),"+1)C*)L42"C*"6"<,$03$/6=====>>* ;&,034*"6"<,$03$/6=============>* * ;4%,$)C*9,+388156============>>* ;"-4$3"====================* * ;"%"(4$3"=================>* M&,H3+(ACD*-"-&'0+3"============>* *!"3H6123"==================* * 425266786(9326:;37<:;:86(?@-&##1(("0"*"-A*6",03%3"$7C*$"3*"%3),03$7C*2#"+0.#3A0.0)CD*"-A*+$49.*"6"<,HGC*$>%->E* J&H)1"N+,+$),"+1)C*2&%/("0&C*=======>* * @%3),03$4*21H0,"==============* I-&,$4%3"*$"B"#3+03$&'===========>* * O4(-)C===================* F.("2&'#)CN-%50G#)C============>* * J&H)1"*%3-"603$/6N$",+1(56=======>*!"812)C*83"*"+0"$&'CN$"P&'#3"*=======>* *!"%70)C==================>* ;"94+3"====================* *!%"+03$4*$"%'(("0"N+,+$),"+1)C*====*!)0&634====================>* * FH&3634===================* Q(&3/("0"*2&%5(4056N#4P2&3*H.(3$&'* * * R(460)C*+,+$),"+1"C*$3P50156======>* 950AC=====================* * =21>76?2( ( ( ( ( ( ( ( 21<486876(?@-&##1(("0"*-&,*+H)01S&60"3*()*0&*$4-63+("E* ((?@-&##1(("0"*)8$"0"%)3((76"*+03C*"$07CE* T+384#"NU1%0#"*0+384#56==========>* * V%)$0#>*F,+$),7C*?<,8)1"*$>%->E=====>* ========================>* * I-"0"#1)C=================>* ========================>* * Q3$&2&(3$4*W%3$4=============>>* ========================>* * @,0&$16.0"NXL"#0G("0"==========* @6"-0G#)C*==================>* * Y"#7%3"==================>>* F,+$),"+1"*0+384#56N$"-6&'========>>* * O4+03H"==================>>* * 13<6@17=;(AB787>;( ( ( ( ( ( 21<337??2:2(:<17=<A(8>972C83<>:<6(?U"#("$),03$4*+$),4+("0"D*)12.*"0&(3$GC*,83)36GC*$>%->E**?;"B&#1S&60"3*"-A*0&6*)$4+0&0)*F,60&63+0GE* U4#("$"===================>* * =======================* F'#388)C===================>>* * =======================*!46)C=====================* * ======================*