«Ωδές στους Θρύλους» της Ιωάννας Μάστορα. Εκδόσεις ΑΡΝΑΟΥΤΗ. Κριτική παρουσίαση : Αννίτα Πατσουράκη Ιστορικός της Τέχνης Η ποιητική συλλογή «Ωδές στους Θρύλους» της Ιωάννας Μάστορα, από τις εκδόσεις ΑΡΝΑΟΥΤΗ, είναι μια άρτια αισθητικά και άκρως επιμελημένη έκδοση. Το εξώφυλλο ανήκει στον Κωνσταντίνο Γκούρλα και προκαλεί άμεσα το ενδιαφέρον του αναγνώστη, με τη φωτογραφική απεικόνιση της προτομής, μιας όμορφης γυναίκας, της Νύμφης Έρκυνας, όπως ξεπροβάλει πάνω στο βράχο μέσα από τα νερά του ποταμού της Λιβαδειάς. Η Νύμφη Έρκυνα είναι το θηλυκό ποτάμι της Λιβαδειάς. Σύμφωνα με τη μυθολογία, η ροή του ποταμού ξεκίνησε κατά τη διάρκεια ενός παιχνιδιού της Έρκυνας, με τη φίλη της Περσεφόνη. Κυνηγούσαν μαζί μία χήνα που κρύφτηκε σε μία σπηλιά. Η Περσεφόνη για να την πιάσει, μετακίνησε μία πέτρα από την είσοδο της σπηλιάς και τότε άρχισε η ροή του νερού. Οι επισκέπτες έπιναν το νερό της Λήθης για να ξεχάσουν, και μετά το νερό της Μνήμης, για να θυμηθούν, όσα θα ακούσουν στη σπηλιά, μέσα στο μαντείο. Η συγγραφέας στην παρούσα ποιητική συλλογή της, έχει εμπνευστεί από μυθολογικά επεισόδια, ιστορίες και θρύλους της λαογραφίας, από ιστορικές μορφές του ελληνισμού αλλά και διεθνείς προσωπικότητες. Οι Ωδές είναι είδος της λυρικής ποίησης που αναπτύχθηκε στην Ελλάδα από την αρχαιότητα. Αρχικά είχαν υμνητικό ή εγκωμιαστικό χαρακτήρα. Τα τραγουδούσαν ή τα έψελναν χορευτές προς τιμή ενός θεού ή αποτελούσαν εγκώμια για ένα σημαντικό πρόσωπο. Ο Πίνδαρος εξυμνούσε με ωδές, τους νικητές των Ολυμπιακών αγώνων.
Τα κύρια χαρακτηριστικά της ωδής, είναι ο επίσημος, σοβαρός, υψηλός και μεγαλοπρεπής τόνος, μαζί με το ανάλογο γλωσσικό ύφος. Στα χρόνια της Επανάστασης του 1821, οι ποιητές που έγραψαν ωδές, δεν ακολούθησαν το αυστηρό σύστημα οργάνωσης των αρχαίων Ελλήνων. Αλλά και οι νεώτερες ωδές διατηρούν πάντα επίσημο και μεγαλοπρεπή χαρακτήρα, αυστηρό, σεμνό και σοβαρό ύφος. Ο Ανδρέας Κάλβος έγραψε ωδές με υψηλό τόνο, ιδιότυπη γλώσσα, ιδιαίτερη λυρική τόλμη και θαυμαστές ποιητικές εικόνες. Επίσης, ο Διονύσιος Σολωμός όπου εξυμνεί τον Λόρδο Βύρωνα. Θρύλος, είναι η αναφορά σε σπουδαία και σημαντικά πρόσωπα και γεγονότα. Σύμφωνα με την ερμηνεία του καθηγητή Δημ. Λουκάτου «Παραδόσεις ή θρύλοι, λέγονται οι φανταστικές διηγήσεις που πλάθει ο λαός με βάση τις δοξασίες για ορισμένους τόπους και όντα και που τις πιστεύει για αληθινές». Η Ιωάννα Μάστορα είναι φύση συναισθηματική. Με κριτική σκέψη και σοβαρότητα, εμπνέεται από την ανατομία της ανθρώπινη ψυχής. Η κινητήρια δύναμη της παιδείας της, έγκειται στην αγάπη και κατανόηση για τον άνθρωπο και στην ηθική διάσταση για το απόλυτο και το αγαθό.
Ως συγγραφέας και ποιήτρια, η Ιωάννα Μάστορα διαθέτει πηγαίο ταλέντο, που εφαρμόζει με αφοσίωση και εργατικότητα. Αντλώντας από τις αποθήκες της μνήμης της, εμπειρίες, ιδέες και βιώματα, που ανέρχονται με αυτοματισμό στην καταγραφή τους, γίνεται ο ηθικός εκπρόσωπος ιδεών και απόψεων διαχρονικών. Aρχαίοι ύμνοι, παιάνες και επικλήσεις, αξίες και αρχές που πιθανόν βρίσκονται υπό αμφισβήτηση και που όλα τείνουν να επαναπροσδιοριστούν, μέσα από έντονη εσωτερική αναζήτηση, οδηγούν στο στοχασμό και την αυτογνωσία εκφράζοντας βαθύ και γνήσιο συναίσθημα. Στο «Μια Ελλάδα φως»,: αναφέρει «Αυτός είναι ο αληθινός Έλληνας. Που στηρίζει το μεγαλειώδες οικοδόμημα του Ελληνικού πνεύματος, δεν κλυδωνίζεται στη συμφορά, σηκώνει ανάστημα. Γιατί έχει χρέος». Η συγγραφέας συγκινεί, δονεί τα συναισθήματά μας. Με γραφή ουσιαστική, αυθόρμητη, με έννοιες γνωστές και συνυφασμένες με στοιχεία απλά, γίνεται κατανοητή και απόλυτα σαφής. «ΕΛΛΑΣ»: «..Η Ελλάς είναι μια μεγάλη, αέναη μήτρα ερώτων, ποιητών κι ηρώων. Μια ωδή στους θρύλους.».. «ΝΟΣΤΙΜΟΝ ΗΜΑΡ»: «..Δεν την πουλάμε την καρδιά. Αντέχουμε, για ένα πανί γαλάζιο».
Λυρικός και περιγραφικός ο λόγος της, αγκαλιάζει τις λέξεις και παρακολουθεί την εξέλιξη του με ποιητική γραφή, χωρίς ωστόσο, δείγμα χιουμοριστικής οπτικής, αλλά ενίοτε με σαρκασμό και επίγνωση. Χρησιμοποιώντας γλώσσα λιτή και δομημένη και με οδηγό τη διάθεση για αέναο πειραματισμό, επιχειρεί νοήματα με ρυθμό. «ΠΩΣ ΤΟΝ ΛΕΝ ΤΟΝ ΠΟΤΑΜΟ»: «.. Εκεί που κρεμάγανε οι καπεταναίοι τα άρματα, κρεμάνε οι γύφτοι τα νταούλια» «ο/η Πρωτοπόρος», αναφέρει «.. Ο καλλιτέχνης Σαλβαντόρ Ρόζα αναφώνησε αλληγορικά: Η μεγαλοφυία είναι κάτι περισσότερο από το πραγματικό προϊόν. Είναι διαισθητική, παράλογη, κι εμπνευσμένη». Η καλλιεργημένη αισθαντικότητα της συγγραφέως, με αίσθηση ανικανοποίητου, επιθυμεί και τολμά για έκφραση με πυκνότητα νοημάτων χωρίς περιορισμό. Με αποχρώσεις συναισθημάτων, πληθωρικό αισθησιασμό και εκφραστική δύναμη, δημιουργεί ποιητικές εικόνες με θεματικό εύρος και στοχαστικού βάθους. «Τι ανάγκη έχουν οι ήρωες τους ύμνους; Παρηγοριά στις άδολες ψυχές η υστεροφημία». «Η ΚΑΡΔΙΑ ΤΩΝ ΓΕΝΝΑΙΩΝ»: «Την καρδιά του γενναίου στεφανώνει ένας κλάδος ελαίας. Υπέρ βωμών και εστιών στην πρώτη πάντα τη γραμμή».
Η ποιητική συλλογή «Ωδές στους Θρύλους» με συγκίνησε ιδιαίτερα γιατί ανέσυρε από την μνήμη μου, την πτυχιακή μου εργασία στο Πανεπιστήμιο. Στην πτυχιακή μου μελέτησα και ανέλυσα τις συγκριτικές αναφορές, μεταξύ του Λεονάρντο ντα Βίντσι και του Σαλβαντόρ Νταλί. Δύο προσωπικότητες τόσο σημαντικές και ιδιαίτερες της τέχνης, που αν και έζησαν με τουλάχιστον 500 χρόνια διαφορά, είχαν κοινή προσωπικότητα, κοινά παιδικά βιώματα και κοινά στοιχεία στην τέχνη τους, που αναδύθηκαν στον τρόπο ζωής τους και στην ευφυϊα τους. Επίσης, το φετινό χειμώνα, τον Νοέμβριο του 2016, ο σύγχρονος μεγάλος ζωγράφος, ο Πέτρος Ζουμπουλάκης, παρουσίασε σε ατομική του έκθεση, μία σειρά ζωγραφικών πορτρέτων, όπου σημαντικές προσωπικότητες βρίσκονται μαζί. Συνδύασε προσωπικότητες σε απροσδόκητες συναντήσεις με κοινά στοιχεία που τους ενώνουν. Σύγχρονες φιγούρες της μουσικής, του θεάτρου, της ποίησης, της λογοτεχνίας, που τους ενώνουν η κοινή καταγωγή, οι κοινοί επαγγελματικοί προσανατολισμοί και κοινές εσωτερικές αναζητήσεις. Έτσι, ο Καζαντζάκης συναντά τον Γκρέκο, ο Βασίλης Αυλωνίτης τον Γουώλτερ Ματτάου, ο Πιραντέλλο τον Μπέρναρντ Σω, ο Τόμας Έλλιοτ τον Γιώργο Σεφέρη. Συνειρμικά λοιπόν, και η Ιωάννα Μάστορα, με τον πνευματικό πολιτισμό που διαθέτει, την ευρεία επικοινωνία των ιδεών, το χάρισμα του λόγου, τη διαύγεια των εννοιών δημιουργεί ένα ποιοτικό έργο.
Στο «ΠΕΡΑΣΜΑ ΧΩΡΙΣ ΕΠΕΥΦΗΜΙΕΣ», εμπνέεται από τη ρήση «Οι μεταβαλλόμενες γνώμες των ανθρώπων σπάνια με εντυπωσιάζουν», του Carl Jung. Η ευαισθησία, η συγκίνηση, ο σεβασμός, η διακριτικότητα, αφήνουν την αίσθηση μιας γνήσιας ποιητικής ιδιοσυγκρασίας! Μετά από ξενάγηση της στο κελί του γέρου του Μοριά, έγραψε: «..Μη θλίβεσαι όμως, μη λυπάσαι. Στοχάσου. Καλύτερα που με σκοτώνουν άδικα, παρά δίκαια». «ΚΥΡΙΕ ΕΛΕΗΣΟΝ». Διατηρώντας οράματα μεγαλείου, ζώντας την ακτινογραφία του σήμερα που διαφυλάττει για το μέλλον, δηλώνει : «..Δεν είναι ο χρόνος αρκετός για ανώφελα πράγματα» (Με αφορμή το ποίημα του Πάμπλο Νερούντα «Σε ονόμασα Βασίλισσα». «ΒΑΣΙΛΙΣΣΑ». Γιατί η κουλτούρα της Ιωάννας Μάστορα βασίζεται στο «Ήθος ανθρώπω δαίμων» τη ρήση του Ηράκλειτου, όπου, «το ήθος προσδιορίζει την τύχη του ανθρώπου», και η Ιωάννα το αντιπροσωπεύει απόλυτα! Σε ευχαριστούμε Ιωάννα!