Ενσωμάτωση της Διάστασης της Μη- Διάκρισης στις Διαδικασίες Σχεδιασμού, Εφαρμογής και Αναθεώρησης της Πολιτικής

Ενσωμάτωση της Διάστασης της Μη- Διάκρισης στις Διαδικασίες Σχεδιασμού, Εφαρμογής και Αναθεώρησης της Πολιτικής Ευρωπαϊκό Πρόγραμμα PROGRESS Δράση Ενάντια στις Διακρίσεις: Ανάπτυξη Δεξιοτήτων και Εκστρατεία Ευαισθητοποίησης και Πληροφόρησης του Κοινού Δρ. Λουκάς Αντωνίου Ανώτερος Ερευνητικός Λειτουργός 2015

1 Περιεχόμενα Εισαγωγικά... 4 Ορισμός της Ενσωμάτωσης της Διάστασης της Μη-Διάκρισης... 5 Σχετικοί Ορισμοί... 7 Διαφορετικότητα... 7 Διακρίσεις... 7 Άμεση Διάκριση... 7 Έμμεση Διάκριση... 7 Ισότητα... 8 Το Θεσμικό Πλαίσιο για την Ίση Μεταχείριση... 9 Διατάξεις της Συνθήκης της ΕΕ Σχετικά με την Καταπολέμηση των Διακρίσεων... 9 Άρθρο 10:... 9 Άρθρο 19:... 9 ΧΑΡΤΗΣ ΤΩΝ ΘΕΜΕΛΙΩΔΩΝ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ... 9 Οι Δύο Κοινοτικές Οδηγίες... 10 Οδηγίες Σχετικά με την Ισότητα των Φύλων... 10 Η μη Εφαρμογή του Δικαίου της ΕΕ... 10 Η Μεταφορά των Ευρωπαϊκών Οδηγιών στο Κυπριακό Δίκαιο... 11 Στρατηγική Προσέγγιση για την Ενσωμάτωση της Διάστασης της Μη-Διάκρισης... 12 Αντικειμενικοί Στόχοι... 12 Σχέδιο Δράσης... 13 Επικοινωνία... 14 Οφέλη της ενσωμάτωσης της διάστασης της μη-διάκρισης... 15 Παράγοντες Επιτυχίας... 16 Μεθοδολογικά Εργαλεία... 18 Έλεγχος Ισότητας (Equality Screening).... 18 Οι αντικειμενικοί στόχοι του Ελέγχου Ισότητας:... 18 Πέντε βήματα για την εφαρμογή Ελέγχου Ισότητας... 19 Εφαρμοσιμότητα... 19 Κόστος και Οφέλη... 20 Εκτίμηση Επιπτώσεων Ισότητας (Equality Impact Assessment).... 21

2 Αντικειμενικοί στόχοι της Εκτίμησης Επιπτώσεων Ισότητας... 21 Βήματα Προς την Εφαρμογή... 21 Εφαρμοσιμότητα... 23 Κόστος και Οφέλη... 23 Σχέδια Δράσης για την Ισότητα (Equality Action Plans).... 25 Αντικειμενικοί στόχοι... 25 Πρακτικά Βήματα... 25 Εφαρμοσιμότητα... 27 Κόστος και Οφέλη... 27 Διαβούλευση (Consultation)... 28 Αντικειμενικοί στόχοι... 28 Βήματα Εφαρμογής... 28 Παράγοντες Επιτυχίας... 29 Κόστος και Οφέλη... 30 Εμπόδια στην Ενσωμάτωση της Μη-Διάκρισης... 31 Πηγές... 32

"Αυτή η έκδοση έχει παραχθεί με την οικονομική στήριξη του Προγράμματος PROGRESS της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Το περιεχόμενο της δημοσίευσης είναι στην αποκλειστική ευθύνη του Ινστιτούτου Εργασίας (ΙΝΕΚ-ΠΕΟ) και δεν αντικατοπτρίζει κατ ανάγκη τις θέσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής." 3

4 Εισαγωγικά Αυτός ο Οδηγός έχει προκύψει στα πλαίσια του Ευρωπαϊκού προγράμματος PROGRESS με την επωνυμία «Δράση Ενάντια στις Διακρίσεις: Ανάπτυξη Δεξιοτήτων και Εκστρατεία Ενημέρωσης και Ευαισθητοποίησης του Κοινού». Το Έργο εφαρμόστηκε μεταξύ του Σεπτεμβρίου 2014 και Οκτωβρίου 2015 από το Ινστιτούτο Εργασίας Κύπρου σε συνεργασία με το Γραφείο της Επιτρόπου Διοικήσεως και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, την Κυπριακή Ακαδημία Δημόσιας Διοίκησης (ΚΑΔΔ) και την Κίνηση για Ισότητα, Στήριξη, Αντιρατσισμό (ΚΙΣΑ). Ο Οδηγός απευθύνεται σε άτομα που εργάζονται γύρω από τα θέματα της Ενσωμάτωσης της Διάστασης της Μη-Διάκρισης τόσο στον κρατικό όσο και στον ιδιωτικό τομέα συμπεριλαμβανομένων των κοινωνικών και μη-κυβερνητικών οργανώσεων, των συνδικαλιστικών οργανώσεων και των οργανώσεων εργοδοτών. Ο Οδηγός καλύπτει διάφορες διαστάσεις της Ενσωμάτωσης της Μη-Διάκρισης, τη βασική ορολογία και το θεσμικό πλαίσιο για την ίση μεταχείριση. Ωστόσο, η επικέντρωση βρίσκεται στα τέσσερα μεθοδολογικά εργαλεία που χρησιμοποιούνται επί του παρόντος σε διάφορα Ευρωπαϊκά κράτη και τα οποία λαμβάνουν σοβαρά την ενσωμάτωση της διάστασης της μη-διάκρισης ως προς τον σχεδιασμό, την εφαρμογή και την επανεξέταση σχετικών πολιτικών. Τα Εργαλεία αυτά είναι τα ακόλουθα: (1) Έλεγχος Ισότητας, (2) Εκτίμηση Επιπτώσεων Ισότητας, (3) Σχέδια Δράσης για την Ισότητα και (4) Διαβούλευση. Ο Οδηγός επεξηγεί κάθε ένα από τα Εργαλεία, παραθέτει τους αντικειμενικούς στόχους του κάθε εργαλείου, παρουσιάζει βήμα-προς-βήμα την εφαρμογή τους, σχολιάζει τις συνθήκες όπου κάθε εργαλείο μπορεί να εφαρμοστεί και προβάλει το κόστος και τα οφέλη από την εφαρμογή των εργαλείων. Παρόλα αυτά, ο Οδηγός αυτός δεν είναι εξαντλητικός, με κανένα τρόπο. Μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως ένα αρχικό βοήθημα για όσους ενδιαφέρονται να αναπτύξουν τις γνώσεις τους γύρω από τη μεθοδολογία εφαρμογής της Ενσωμάτωσης της Μη-Διάκρισης και ως ένα πολύτιμο εργαλείο για όσους θα ήθελαν να προχωρήσουν, μέσα από τους ρόλους και τα καθήκοντά τους, να εισηγηθούν, να σχεδιάσουν και εφαρμόσουν πολιτικές που έχουν ως στόχο την εξάλειψη των διακρίσεων, τη βελτίωση των δεικτών ισότητας και την συμπερίληψη των περιθωριοποιημένων κοινωνικών ομάδων στην όλη διαδικασία.

5 Ορισμός της Ενσωμάτωσης της Διάστασης της Μη-Διάκρισης Είναι πλέον γενικά αποδεκτό ότι οι διακρίσεις δεν μπορούν να καταπολεμηθούν μόνο με νομοθετικά μέσα. Παρόλα αυτά, ένα ισχυρό νομοθετικό πλαίσιο, το οποίο εφαρμόζεται αποτελεσματικά και καθιστά τις διακρίσεις παράνομες και παρέχει στα θύματα διακρίσεων αποτελεσματική έννομη προστασία θεωρείται ισχυρή προϋπόθεση θετικής αλλαγής. Παράλληλα, όμως, της θέσπισης νομοθεσιών για την καταπολέμηση των διακρίσεων κρίνεται απαραίτητη η εφαρμογή πρωτοβουλιών που ενισχύσουν την πραγματική αλλαγή. Αυτές οι πρωτοβουλίες μπορεί να συμπεριλαμβάνουν τα ακόλουθα: ανάπτυξη θετικών δράσεων προς τις ευάλωτες ομάδες, την ευαισθητοποίηση του κοινού και των εργοδοτών για τα θέματα των διακρίσεων, την ενίσχυση των μη-κυβερνητικών οργανώσεων που εργάζονται σε επιμέρους θέματα των διακρίσεων, το διάλογο, την κοινωνική διαβούλευση και συνεργασία και την ενσωμάτωση της διάστασης της μη-διάκρισης για την καταπολέμηση των διακρίσεων. Στην ανακοίνωση της Επιτροπής των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων (2008) δίνεται ιδιαίτερη έμφαση στην ενσωμάτωση της διάστασης της μη-διάκρισης (non-discrimination mainstreaming) και ορίζεται ως η συστηματική ενσωμάτωση της αρχής της μη-διάκρισης και της παροχής ίσων ευκαιριών σε όλα τα στάδια της διαδικασίας χάραξης πολιτικής και θέτει επί τάπητος όλους τους λόγους διακρίσεων που περιλαμβάνονται στο άρθρο 13 ΕΚ (φύλο, φυλετική ή εθνοτική καταγωγή, αναπηρία, ηλικία, θρησκεία ή πιστεύω, και σεξουαλικός προσανατολισμός) και σε όλες τις πολιτικές ιδιαίτερα στους τομείς της απασχόλησης, της κοινωνικής ένταξης, της εκπαίδευσης και της κατάρτισης. Η ενσωμάτωση της διάστασης της μη-διάκρισης εφαρμόζεται στις διαδικασίες του σχεδιασμού, της εφαρμογής και της αναθεώρησης της πολιτικής. Ο στόχος της ενσωμάτωσης της διάστασης της μη-διάκρισης βρίσκεται ουσιαστικά στο να μειώσει τα επίπεδα διακρίσεων που βιώνουν συγκεκριμένες ομάδες του πληθυσμού, συμπεριλαμβανομένων των ομάδων με κίνδυνο πολλαπλών διακρίσεων, και να βελτιώσει τους δείκτες ισότητας που βιώνουν τα άτομα. Η ενσωμάτωση της διάστασης της μη-διάκρισης είναι βασισμένη στην ιδέα ότι η ισότητα είναι ένας στόχος προς επίτευξη στη διαδικασία λήψεως αποφάσεων. Για να γίνει πραγματικότητα ο στόχος, θα πρέπει να ληφθεί υπόψη ο αντίκτυπος των αποφάσεων σε όλες τις ομάδες. Γι αυτό το λόγο, οι ομάδες οι οποίες έχουν παραδοσιακά υποστεί διακρίσεις είναι στο επίκεντρο της διαδικασίας λήψεως αποφάσεων.

6 Μια άλλη διάσταση της ενσωμάτωσης της διάστασης της μη-διάκρισης είναι η συμμετοχή των περιθωριοποιημένων ομάδων στη διαδικασία λήψεως αποφάσεων. Αυτό γίνεται σε διαφορετικά στάδια της διαδικασίας με το να ζητείται η συμβουλή και η διαβούλευση μ αυτές τις ομάδες. Η ενσωμάτωση της διάστασης της μη-διάκρισης υπόσχεται καλύτερες ευκαιρίες στο να ληφθούν υπόψη τα θέματα των ομάδων που βιώνουν παραδοσιακά διακρίσεις. Η ενσωμάτωση της διάστασης της μη-διάκρισης είναι κτισμένη σε ένα διαφορετικό πλαίσιο από αυτό που είναι κτισμένο το νομοθετικό πλαίσιο. Είναι ένα σύστημα που συμπληρώνει αλλά δεν αντικαθιστά κανένα άλλο υφιστάμενο σύστημα ισότητας συμπεριλαμβανομένου του νομοθετικού συστήματος, του συστήματος θετικών δράσεων κτλ. Η ενσωμάτωση της διάστασης της μη-διάκρισης απευθύνεται, κυρίως, στην αντιμετώπιση των θεσμικών διακρίσεων, των δομικών διακρίσεων και την ικανοποίηση αναγκών συγκεκριμένων ομάδων οι οποίες είναι κοινωνικά αόρατες. Οπόταν, η ενσωμάτωση της διάστασης της μη-διάκρισης, σύμφωνα με τον Crowley (2011), είναι ένας μηχανισμός ο οποίος χαρακτηρίζεται από: 1. Συστηματικότητα: είναι κατασκευασμένος για τον κύκλο πολιτικής και εφαρμόζεται σε όλα τα στάδια της διαδικασίας χάραξης πολιτικής, 2. Ευρύτητα: επιδιώκει να εξαλείψει τις διακρίσεις και να προωθήσει την ισότητα την ίδια στιγμή, 3. Περιεκτικότητα: καλύπτει και τους έξι λόγους διάκρισης (φύλο, εθνοτική καταγωγή, αναπηρία, ηλικία, σεξουαλικό προσανατολισμό και θρησκεία), 4. Ολότητα: εφαρμόζεται στο σχεδιασμό, στην εφαρμογή και στην αναθεώρηση πολιτικών.

7 Σχετικοί Ορισμοί Διαφορετικότητα Μπορούμε να ορίσουμε τη Διαφορετικότητα ως την οποιαδήποτε διάσταση ή τα οποιαδήποτε χαρακτηριστικά που μπορούν να κάνουν κάθε ανθρώπινο ον διαφορετικό και μοναδικό είτε αυτά τα χαρακτηριστικά είναι ατομικά είτε είναι κοινωνικά, τα οποία απεικονίζουν τη συμμετοχή μας (ή/και τον αποκλεισμό μας) σε συγκεκριμένες κοινωνικές ομάδες. Οι τρόποι που μας κάνουν να είμαστε διαφορετικοί ποικίλουν, ανάμεσά τους είναι (1) η εμφάνιση, (2) οι ικανότητες και δεξιότητες, (3) οι συμπεριφορές, (4) οι πεποιθήσεις, (5) η ιδεολογία, (5) η καταγωγή, (6) το φύλο, (7) ο σεξουαλικός προσανατολισμός, (8) η αναπηρία, (9) η οικονομική κατάσταση, (10) η γλώσσα, (11) η ενδυμασία και (12) η θρησκεία. Η λίστα με τους τρόπους που μας κάνουν διαφορετικούς μπορεί να είναι πολύ μεγάλη. Διακρίσεις Οι Διακρίσεις είναι η διαδικασία στην οποία τα μέλη μιας ή περισσοτέρων ομάδων στην κοινωνία αποστερούνται τα προνόμια, το κύρος, την ισχύ, τα νομικά δικαιώματα, την ίση προστασία από το νόμο και άλλων κοινωνικών ωφελημάτων που απολαμβάνουν άλλες κοινωνικές ομάδες. Οι διακρίσεις είναι μια μορφή ρατσισμού όταν αυτοί που βιώνουν τις διακρίσεις αποτελούν μια φυλετική ή εθνική μειονότητα. Θεσμικές Διακρίσεις παρατηρούνται όταν οι θεσμοί της κοινωνίας λειτουργούν με τέτοιους τρόπους που μπορεί να παράγουν άνισα αποτελέσματα για διαφορετικές ομάδες. Άμεση Διάκριση Διάκριση που προκύπτει όταν ένα πρόσωπο υφίσταται μεταχείριση λιγότερο ευνοϊκή από αυτήν που υφίσταται, υπέστη ή θα υφίστατο ένα άλλο πρόσωπο σε ανάλογη κατάσταση. Άμεση διάκριση, επίσης, συντρέχει όταν ένας κανόνας δικαίου ή το μέτρο υλοποίησής του, χρησιμοποιεί κριτήριο διαφορετικής μεταχείρισης που προσδιορίζεται με βάση το φύλο, την φυλή ή εθνικότητα, τη θρησκεία ή τις θρησκευτικές πεποιθήσεις, την αναπηρία, την ηλικία ή τον σεξουαλικό προσανατολισμό. Έμμεση Διάκριση Διάκριση που προκύπτει όταν μια φαινομενικά ουδέτερη διάταξη, κριτήριο ή πρακτική θα έθετε άτομα σε ιδιαίτερα μειονεκτική θέση έναντι άλλων προσώπων. Εκτός αν αυτή η διάταξη, κριτήριο ή πρακτική δικαιολογείται αντικειμενικά από θεμιτό σκοπό και τα μέσα για την επίτευξη αυτού του σκοπού είναι πρόσφορα και αναγκαία.

Ισότητα Η ισότητα είναι η διαδικασία δημιουργίας μια πιο δίκαιης κοινωνίας όπου όλοι οι άνθρωποι έχουν τη δυνατότητα να αναπτύξουν πλήρως τις δεξιότητές τους. Η πρόσβαση σε πηγές (εισόδημα, εργασία, υγεία, εκπαίδευση, στέγαση), η αντιπροσώπευση στη λήψη αποφάσεων, η αναγνώριση των διαφορών και ο σεβασμός είναι βασικά συστατικά της ισότητας. 8

9 Το Θεσμικό Πλαίσιο για την Ίση Μεταχείριση Από το 1997 το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο έχει επεκτείνει τη Συνθήκη της Ευρωπαϊκής Ένωσης ώστε το άρθρο 13 (19) της Συνθήκης του Άμστερνταμ να περιλαμβάνει μία διάταξη κατά των διακρίσεων. Το συγκεκριμένο άρθρο δεν είναι από μόνο του εκτελεστέο στα Κράτη Μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, παρέχει όμως τη δυνατότητα προς τη λήψη ενδεδειγμένων μέτρων κατά των διακρίσεων. Οπόταν, όλες οι επιχειρήσεις στην Ευρωπαϊκή Ένωση επηρεάζονται από το θεσμικό πλαίσιο, το οποίο έχει δημιουργήσει μια νέα κατάσταση πραγμάτων όσων αφορά τις διακρίσεις λόγω φύλου, καταγωγής, θρησκείας, αναπηρίας, ηλικίας και σεξουαλικού προσανατολισμού. Από το 2006, όλα τα Κράτη Μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης έχουν ενσωματώσει τις δύο οδηγίες για την καταπολέμηση των διακρίσεων στο Εθνικό τους Δίκαιο και μ αυτό το τρόπο και το νομικό περιβάλλον για τις εταιρείες στην Ευρωπαϊκή Ένωση έχουν αλλάξει. Διατάξεις της Συνθήκης της ΕΕ Σχετικά με την Καταπολέμηση των Διακρίσεων Άρθρο 10: Η Ένωση επιδιώκει να καταπολεμήσει κάθε διάκριση λόγω φύλου, φυλετικής ή εθνοτικής καταγωγής, θρησκείας ή πεποιθήσεων, αναπηρίας, ηλικίας ή γενετήσιου προσανατολισμού. Άρθρο 19: 1. Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο μπορεί να αναλάβει ανάλογη δράση για την καταπολέμηση των διακρίσεων λόγω φύλου, φυλετικής ή εθνοτικής καταγωγής, θρησκείας ή πεποιθήσεων, αναπηρίας, ηλικίας ή γενετήσιου προσανατολισμού. 2. Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και Συμβούλιο μπορούν να θεσπίζουν τις βασικές αρχές για τα μέτρα ενθάρρυνσης της Ένωσης, αποκλειόμενης της εναρμόνισης των νομοθετικών και κανονιστικών διατάξεων των κρατών μελών προς υποστήριξη των δράσεων των κρατών μελών. ΧΑΡΤΗΣ ΤΩΝ ΘΕΜΕΛΙΩΔΩΝ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ Άρθρο 20: Όλοι οι άνθρωποι είναι ίσοι έναντι του νόμου. Άρθρο 21: 1. Απαγορεύεται κάθε διάκριση λόγω φύλου, φυλής, χρώματος, εθνοτικής καταγωγής ή κοινωνικής προέλευσης, γενετικών χαρακτηριστικών, γλώσσας, θρησκείας ή πεποιθήσεων, πολιτικών φρονημάτων ή κάθε άλλης άποψης, ιδιότητας μέλους εθνικής μειονότητας, περιουσίας, γέννησης, αναπηρίας, ηλικίας ή γενετήσιου προσανατολισμού.

10 2. Εντός του πεδίου εφαρμογής των Συνθηκών και με την επιφύλαξη των ειδικών διατάξεών τους, απαγορεύεται κάθε διάκριση λόγω ιθαγένειας. Οι Δύο Κοινοτικές Οδηγίες Η Οδηγία της ΕΕ 2000/43/ΕΚ (Racial Equality Directive) Απαγορεύει τις φυλετικές και εθνοτικές διακρίσεις στον τομέα της απασχόλησης, τις διακρίσεις στην εκπαίδευση, στην κοινωνική ασφάλιση, στην υγειονομική περίθαλψη, στην πρόσβαση σε αγαθά και υπηρεσίες και στη στέγαση. Η Οδηγία της ΕΕ 2000/78/ΕΚ (Employment Framework Directive) Απαγορεύει τις διακρίσεις στο τομέα της απασχόλησης για λόγους θρησκείας, ή πεποιθήσεων, αναπηρίας, ηλικίας και γενετήσιου προσανατολισμού. Οδηγίες Σχετικά με την Ισότητα των Φύλων Οδηγία 2004/113/ΕΚ, για την εφαρμογή της αρχής της ίσης μεταχείρισης ανδρών και γυναικών στην πρόσβαση σε αγαθά και υπηρεσίες και την παροχή αυτών Oδηγία 2006/54/ΕΚ, για την εφαρμογή της αρχής των ίσων ευκαιριών και της ίσης μεταχείρισης ανδρών και γυναικών σε θέματα εργασίας και απασχόλησης. Η μη Εφαρμογή του Δικαίου της ΕΕ Αρχή του Άμεσου Αποτελέσματος Ακόμα και στην περίπτωση που Κράτη Μέλη της ΕΕ δεν έχουν μεταφέρει πλήρως και ορθά τις οδηγίες στις εθνικές νομοθεσίες, οι ιδιώτες μπορούν να επικαλεστούν τις οδηγίες στα εθνικά δικαστήρια. Η αρχή αυτή ισχύει μόνο για καταγγελίες κατά δημοσίων φορέων ή κρατικών οντοτήτων. Έμμεσο Αποτέλεσμα Αναφορικά με δικαστικές διαδικασίες μεταξύ προσώπων φυσικών ή νομικών, οι οδηγίες έχουν το λεγόμενο «έμμεσο αποτέλεσμα». Τα κράτη και ιδιαίτερα τα εθνικά δικαστήρια είναι υποχρεωμένα να πράξουν ό,τι είναι δυνατό για να πετύχουν τα αποτελέσματα που προβλέπονται στις οδηγίες. Επομένως το έμμεσο αποτέλεσμα απαιτεί από τα εθνικά δικαστήρια να ερμηνεύσουν την εθνική νομοθεσία, στο μέτρο του δυνατού, σύμφωνα με την οδηγία που θα έπρεπε να είχε εφαρμοστεί. Εάν ένα κράτος παραλείψει να εφαρμόσει μια οδηγία εντός της διορίας που προβλέπεται, το κράτος αυτό υπόκειται στην καταβολή αποζημιώσεων για τη ζημιά που η παράλειψή του

11 αυτή προκαλεί στα άτομα. Η αρχή αυτή είναι γνωστή ως αποζημίωση Φράνκοβιτς (Francovichdamages) Η Μεταφορά των Ευρωπαϊκών Οδηγιών στο Κυπριακό Δίκαιο Με την ένταξη της Κύπρου στην Ευρωπαϊκή Ένωση στις 1.4.2004, τέθηκαν σε ισχύ οι πιο κάτω νόμοι κατά των διακρίσεων, σε μια προσπάθεια μεταφοράς στο Κυπριακό δίκαιο των Ευρωπαϊκών Οδηγιών κατά των διακρίσεων 2000/43/EΚ και 2000/78/EΚ: 1. O Περί Καταπολέμησης των Φυλετικών και Ορισμένων Άλλων Διακρίσεων (Επίτροπος) Νόμος 42(1)/ 2004, ο οποίος διορίζει την Επίτροπο Διοίκησης ως το αρμόδιο σώμα για το χειρισμό παραπόνων για διακρίσεις, σύμφωνα με το άρθρο 13 της Ευρωπαϊκής Οδηγίας 2000/43/EΚ. Σαν αποτέλεσμα, δύο καινούργια τμήματα λειτουργούν στο γραφείο της Επιτρόπου από το 2004, η Αρχή Ισότητας και η Αρχή κατά του Ρατσισμού. 2. Ο Περί Ίσης Μεταχείρισης (Φυλετική ή Εθνοτική Καταγωγή) Νόμος 59(I) /2004, που περίπου μεταφέρει στο Κυπριακό δίκαιο την Οδηγία 2000/43/EΚ 3. Ο Περί Ίσης Μεταχείρισης στην Απασχόληση και την Εργασία Νόμος 58 (1)/2004 που περίπου μεταφέρει στο Κυπριακό δίκαιο την Οδηγία 2000/78/EΚ καθώς και όλα τις πρόνοιες της Οδηγίας 43/2000/ΕΚ που αφορούν την εργασία. 4. Ο Νόμος που προνοεί για τα Άτομα με Αναπηρίες 57(Ι)/2004. Ο νόμος αυτός, που τροποποιεί παλαιότερο νόμο (το νόμο 127(Ι)/2000) μεταφέρει στο Κυπριακό δίκαιο εκείνο το μέρος της Οδηγίας 2000/78/EΚ που αφορά τη διάκριση λόγω αναπηρίας.

12 Στρατηγική Προσέγγιση για την Ενσωμάτωση της Διάστασης της Μη-Διάκρισης Όταν μιλάμε για στρατηγική προσέγγιση ως προς την ενσωμάτωση της διάστασης της μηδιάκρισης απευθυνόμαστε σε ένα συστηματικό τρόπο αντιμετώπισης της μη-διάκρισης με συγκεκριμένους στόχους και τη μεγαλύτερη, το δυνατό, συναίνεση και συνεργασία από την κοινωνία των πολιτών. Η στρατηγική προσέγγιση για την ενσωμάτωση της διάστασης της μη-διάκρισης εμπεριέχει τα ακόλουθα: Προσδιορισμό ξεκάθαρων και συμφωνημένων αντικειμενικών στόχων για την ενσωμάτωση, Ανάπτυξη σχεδίου δράσης για την υποστήριξη της ενσωμάτωσης, Κοινοποίηση της δέσμευσης και της προσέγγισης σε όλους τους ενδιαφερόμενους. Αντικειμενικοί Στόχοι Οι αντικειμενικοί στόχοι για την ενσωμάτωση που θέτουν οι διάφοροι οργανισμοί στην κοινωνία, είτε κρατικοί είτε ιδιωτικοί, μπορεί να διαφέρουν ως προς την έκταση ή το βάθος που θέλουν ή/και μπορούν να εφαρμόσουν αλλά και στην φιλοδοξία του θέτει ο κάθε οργανισμός ξεχωριστά. Οι αντικειμενικοί στόχοι μπορεί να εμπεριέχουν τα ακόλουθα: 1. Διασφάλιση συμμόρφωσης με τη νομοθεσία για την ίση μεταχείριση Η εφαρμογή της νομοθεσίας για την ίση μεταχείριση γίνεται πολλές φορές ο αντικειμενικός στόχος ενός οργανισμού για αυτό και η ενσωμάτωση, σε μια τέτοια περίπτωση, μπορεί να επιδιώκει στο να ξεκαθαρίσει ότι καμία ομάδα δεν υφίσταται είτε άμεσες είτε έμμεσες διακρίσεις, ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στις ευάλωτες ομάδων του πληθυσμού. 2. Εξάλειψη των εμποδίων για τις ομάδες που βιώνουν ανισότητες Η ενσωμάτωση μπορεί να επιδιώκει να εξαλείψει τα εμπόδια που εμποδίζουν τα θύματα διακρίσεων στο να απολαμβάνουν τα οφέλη που προκύπτουν από συγκεκριμένες πολιτικές. Αυτά τα εμπόδια μπορεί να βρίσκονται στο σχεδιασμό και εφαρμογή της πολιτικής, στην κατάσταση και εμπειρία των ανθρώπων από αυτές τις ομάδες και στις αξίες που έχουν οι άνθρωποι σ αυτές τις ομάδες. 3. Λαμβάνει υπόψη τη διαφορετικότητα Η ενσωμάτωση έχει συχνά στόχο στο να προσαρμόσει τον όλο σχεδιασμό αλλά και την εφαρμογή της πολιτικής. Σε μια τέτοια περίπτωση, τότε λαμβάνονται υπόψη οι πρακτικές επιπτώσεις των διαφορών, τους τρόπους δηλαδή που οι ίδιες τις ομάδες στόχου διαφοροποιούνται και το πώς μπορεί να επηρεάζεται η κάθε μια με διαφορετικούς

13 τρόπους. Μπορεί να ληφθούν υπόψη οι διαφορές στην ταυτότητα των ομάδων στόχων αλλά και οι εμπειρίες και η γενικότερη κατάσταση των ανθρώπων μέσα σ αυτές τις ομάδες. 4. Προώθηση της ισότητας για ομάδες που βιώνουν ανισότητα Η ενσωμάτωση, μερικές φορές, επιδιώκει στο να διασφαλίζει ότι οι πολιτικές που λαμβάνονται συνεισφέρουν στην επίτευξη της ισότητα στις ομάδες που βιώνουν επί του παρόντος ανισότητες. Μ αυτό τον τρόπο μπορεί να ενισχύσει την πρόσβαση των ομάδων που βιώνουν ανισότητες στους διάφορους πόρους που είναι διαθέσιμοι από το κράτος, μπορεί να συμβάλει στη βελτίωση της ισχύς και του κοινωνικού τους στάτους και μπορεί να διευκολύνει την πρόσβαση στις υπηρεσίες φροντίδας, υγείας και κοινωνικών παροχών. 5. Να προωθήσει καλύτερες σχέσεις μεταξύ της ευρύτερης κοινωνίας και των ομάδων που βιώνουν τις ανισότητες Η διαδικασία ενσωμάτωσης της διάστασης της μη-διάκρισης πολλές φορές συνεισφέρει στην ανάπτυξη θετικότερων αντιλήψεων όσον αφορά και την ισότητα και τη διαφορετικότητα. Επιτυγχάνεται καλύτερη επικοινωνία μεταξύ των ομάδων που βιώνουν τις διακρίσεις και της ευρύτερης κοινωνίας. Σχέδιο Δράσης Με την υιοθέτηση ενός απλού σχεδίου δράσης για την ενσωμάτωση της διάστασης της μηδιάκρισης διασφαλίζεται η καλύτερη χρήση των διαθέσιμων πόρων που συνήθως είναι περιορισμένοι για τέτοιους σκοπούς. Επίσης, τα υπεύθυνα προς την εφαρμογή της ενσωμάτωσης άτομα ή/και οργανισμοί βρίσκουν την κατάλληλη ή την πρέπουσα στήριξη και μ αυτό τον τρόπο το έργο τους γίνεται με μεγαλύτερη άνεση και πιο αποτελεσματικά. Ένα σχέδιο δράσης, επιπρόσθετα, επιτρέπει μια συνεχή δραστηριότητα στην κοινωνία και τα αποτελέσματα έχουν θετικές αποτιμήσεις σε βάθος χρόνου. Ένα τέτοιο σχέδιο δράσης θα έθετε τα ακόλουθα: 1. Αντικειμενικοί στόχοι: Ποιους αντικειμενικούς στόχους επιλέγει ο οργανισμός προς επίτευξη μέσω αυτής της ενσωμάτωσης; 2. Εξέταση: Τι είδους εξέταση θα καθόριζε ποιες πολιτικές θα λαμβάνονταν και ποιοι λόγοι διακρίσεων θα είναι στο επίκεντρο αυτής της ενσωμάτωσης; 3. Δράση: Ποια είναι τα βήματα που θα ληφθούν στο να εφαρμόσουν αυτήν την ενσωμάτωση ως συνεκτικό μέρος του κύκλου πολιτικής; Ποια εργαλεία θα χρησιμοποιηθούν; 4. Ευθύνη: Ποιος ή ποιοι θα είναι υπεύθυνοι για να σχεδιάσουν το περίγραμμα του σχεδίου δράσης; 5. Συμμετοχή ενδιαφερόμενων μερών: Ποιοι οργανισμοί θα πρέπει να συμμετάσχουν σ αυτήν την ενσωμάτωση; Πως θα οργανωθεί και υποστηριχθεί αυτή η συμμετοχή;

14 6. Υποστήριξη: Ποιες οδηγίες, ειδικοί και πληροφορίες είναι διαθέσιμες για τους υπευθύνους αυτής της ενσωμάτωσης και πως θα έχουν πρόσβαση σε αυτό το υποστηρικτικό υλικό; Επικοινωνία Η δέσμευση και η προσέγγιση στην ενσωμάτωση της διάστασης της μη-διάκρισης χρειάζεται να μεταδοθεί στο προσωπικό, του οργανισμούς των ομάδων που βιώνουν διακρίσεις και το κοινό που εξυπηρετείται από τον οργανισμό. Αυτή η επικοινωνία μπορεί να κτίσει: Δέσμευση του προσωπικού προς αυτή την προσέγγιση για τη διαδικασία πολιτικής Πρακτική δέσμευση από τους ενδιαφερόμενους στην εφαρμογή της ενσωμάτωσης Υποστήριξη προς την ενσωμάτωση από το κοινό που κάνει χρήση τις υπηρεσίες του οργανισμού Δημόσια αναγνώριση για τη δέσμευση του οργανισμού για την ενσωμάτωση. Αυτό δεν θα πρέπει να είναι πολύπλοκο ή πολυέξοδο εγχείρημα. Θα χρειαστεί όμως ειδική πληροφόρηση, ευκαιρίες ενημέρωσης και εκπαίδευσης του προσωπικού και των οργανισμών των ομάδων που βιώνουν διακρίσεις και θα εμπλακούν σε αυτή τη διαδικασία ενσωμάτωσης. Το γενικό υλικό για τις επικοινωνίες του οργανισμού θα πρέπει να κάνουν αναφορές στη δέσμευση αυτή καθώς και για τους λόγους εφαρμογής για να διασφαλιστεί ότι το κοινό που εξυπηρετείται από τον οργανισμό είναι ενημερωμένο.

15 Οφέλη της ενσωμάτωσης της διάστασης της μη-διάκρισης Τα οφέλη που προκύπτουν από την ενσωμάτωση της διάστασης της μη-διάκρισης θα πρέπει να γίνονται κατανοητά και θα πρέπει να μεταδίδονται συχνά προς τα έξω για να ενισχύεται η όλη υπόθεση και να ενθαρρύνεται το προσωπικό να εφαρμόσει όποια σχέδια δράσης. Τα πιο σημαντικά από τα επιχειρήματα που υποστηρίζουν την προσέγγιση αυτή και κατά συνέπεια δίδουν μεγαλύτερη έμφαση στη μη-διάκριση και τις ίσες ευκαιρίες σε όλο το κύκλο της διαδικασίας λήψεως αποφάσεων είναι τα εξής: Βελτίωση της ποιότητας και αποδοτικότητας της χάραξης πολιτικής Η συστηματική ένταξη της μη-διάκρισης και ίσων ευκαιριών στη σύσταση και εφαρμογή της πολιτικής έχει τη δυνατότητα να βελτιώσει τα αποτελέσματα της πολιτικής. Δηλαδή, η μελέτη των πιθανών επιδράσεων των πολιτικών στα άτομα που προέρχονται από ομάδες με κίνδυνο στις διακρίσεις πριν από την εφαρμογή των πολιτικών οδηγεί στην λήψη μέτρων προς την αποφυγή δυσμενών επιπτώσεων. Οι πολιτικές μπορούν να προσαρμοστούν καλύτερα έτσι ώστε να ικανοποιηθούν οι ανάγκες όλων των κοινωνικών ομάδων στην κοινωνία. Βελτίωση στην αποδοτικότητα και αποτελεσματικότητα των παροχών της δημόσιας υπηρεσίας Οι διάφορες κοινωνικές ομάδες, όπως τα άτομα με αναπηρίες και τα άτομα με διαφορετικά εθνικά υπόβαθρα, μπορεί να έχουν διαφορετικές ανάγκες και η πρόσβασή τους στις δημόσιες υπηρεσίες να διαφέρει. Λαμβάνοντας υπόψη τέτοια θέματα εξ αρχής στο σχεδιασμό των δημόσιων υπηρεσιών βελτιώνεται η αποδοτικότητα και αποτελεσματικότητα των δημόσιων παροχών. Γεφύρωση του χάσματος μεταξύ της νομοθεσίας και της εμπειρίας των ατόμων που βρίσκονται σε κίνδυνο διακρίσεων Η νομοθεσία από μόνη της θα ήταν ανεπαρκής από μόνη της στο να επιτύχει τις επιθυμητές αλλαγές ως προς την ισότητα. Η ενσωμάτωση της διάστασης της μη-διάκρισης είναι η δραστική προώθηση της αρχής της μη-διάκρισης και των ίσων ευκαιριών σε όλο το κύκλο ζωής της χάραξης της πολιτικής. Προώθηση της χρηστής διακυβέρνησης και διαφάνειας στην χάραξη πολιτικής Η ενσωμάτωση της διάστασης της μη-διάκρισης μπορεί να βοηθήσει στην ενδυνάμωση της διακυβέρνησης χρησιμοποιώντας τη διαβούλευση με αντιπροσώπους από τις κοινωνικές ομάδες που καλύπτονται από το Άρθρο 13 στη διαδικασία διαμόρφωσης πολιτικών και νομοθεσιών.

16 Ενδυνάμωση της κοινωνικής συνοχής Η ενσωμάτωση της διάστασης της μη-διάκρισης έχει τη δυνατότητα να προλάβει τον κοινωνικό αποκλεισμό συγκεκριμένων κοινωνικών ομάδων με συνακόλουθα οφέλη στην κοινωνική συνοχή. Προώθηση της ισοτιμίας και κοινωνικής δικαιοσύνης Παρόλο ότι η Ευρωπαϊκή κοινότητα έχει μακρόχρονη δεσμευμένη στις ίσες ευκαιρίες για όλους, οι διακρίσεις παραμένουν πρόβλημα σε πολλά κράτη μέλη και για πολλούς πολίτες της Ένωσης. Λαμβάνοντας υπόψη τις πιθανές επιδράσεις στις πολιτικές, τη νομοθεσία και τα προγράμματα για τις ομάδες που βρίσκονται στον κίνδυνο διακρίσεων, προωθείτε μεγαλύτερη ισότητα. Αντανάκλαση της ποικιλόμορφης ευρωπαϊκής κοινωνίας Η μεγέθυνση της Ευρωπαϊκής Ένωσης και η εισδοχή μεταναστών τρίτων χωρών στην Ένωση σημαίνει ότι η Ένωση γίνεται ολοένα και πιο ποικιλόμορφη. Η ενσωμάτωση της διάστασης της μη-διάκρισης αντανακλά αυτή την ποικιλομορφία σε όλα τα στάδια της διαδικασίας χάραξης πολιτικής. Παράγοντες Επιτυχίας Πέρα από τα οφέλη που μπορεί κανείς να αναγνωρίσει στην ενσωμάτωση της διάστασης της μη-διάκρισης, μια σειρά παραγόντων αποφασιστικής σημασίας καθορίζουν την επιτυχή έκβαση όποιας προσπάθειας αναπτύσσεται. Μια σύντομη περιγραφή των παραγόντων επιτυχίας έχει ως ακολούθως: 1. Οι αρχές της ενσωμάτωσης της μη-διάστασης θα πρέπει να εφαρμόζονται συστηματικά σε όλα τα στάδια της χάραξης πολιτικής και τις διαδικασίες ανάπτυξης της νομοθεσίας. Για να μπορεί αυτό να γίνει κατορθωτό, θα πρέπει να υπάρχει ισχυρή δέσμευση στην εφαρμογή των αρχών της ενσωμάτωσης της διάστασης της μη-διάκρισης και στο πολιτικό και στο θεσμικό επίπεδο. 2. Οι αρχές της μη-διάκρισης θα πρέπει να εφαρμόζονται συστηματικά για όλους τους λόγους διακρίσεων Στο παρελθόν παρατηρήθηκε μια τάση στο να περιορίζεται η εφαρμογή σε συγκεκριμένους λόγους διακρίσεων π.χ. φύλο. Παρόλα αυτά, οι αρχές της ενσωμάτωσης της μη-διάκρισης θα πρέπει να εφαρμόζεται και στους έξι λόγους που περιλαμβάνονται στο Άρθρο 13 της Συνθήκης.

17 3. Η ενσωμάτωση θα πρέπει να εφαρμόζεται όσο πιο σύντομα γίνεται στην ανάπτυξη πολιτικών, νομοθεσιών και προγραμμάτων. Όσο πιο έγκαιρα αναπτύσσεται ο προβληματισμός γύρω από την ενσωμάτωση στη διαδικασία τόσο μεγαλώνουν και οι πιθανότητες θετικών επιδράσεων και στη ποιότητα της χάραξης πολιτικής και στα αποτελέσματα. 4. Για την αποτελεσματικότητα της ενσωμάτωσης της μη-διάκρισης απαιτείται επένδυση στο ανθρώπινο και οικονομικό κεφάλαιο Είναι προαπαιτούμενο να επενδύσουμε τόσο στο ανθρώπινο δυναμικό όσο και να διαθέσουμε κονδύλια για να αναπτύξουμε την κατάλληλη εξειδίκευση γύρω από την εφαρμογή της ενσωμάτωσης της διάστασης της μη-διάκρισης. 5. Στήριξη και Κατάρτιση Δημόσιων Λειτουργών Οι δημόσιοι λειτουργοί και όσοι παίρνουν αποφάσεις πολιτικής θα πρέπει να καταλάβουν το νομικό πλαίσιο και το πλαίσιο πολιτικής σε σχέση με τη μη-διάκριση. 6. Η ενσωμάτωση θα πρέπει να είναι συμμετοχική και να συμπεριλαμβάνει τους κύριους ενδιαφερόμενους Η ενσωμάτωση δεν μπορεί να δουλέψει χωρίς τη συμμετοχή των οργανισμών που αντιπροσωπεύουν τα συμφέροντα των ατόμων που βρίσκονται στον κίνδυνο να βιώσουν διακρίσεις.

18 Μεθοδολογικά Εργαλεία Η Ενσωμάτωση της διάστασης της μη-διάκρισης σε όλο το κύκλο λήψεως αποφάσεων και εφαρμογής των πολιτικών δεν είναι ιδιαίτερα διαδομένη στα Κράτη Μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Σήμερα, με όλα τα προβλήματα που αντιμετωπίζει στο σύνολό της η Ένωση, συμπεριλαμβανομένων του ρατσισμού και του ρατσιστικού λόγου, των παραβιάσεων των δικαιωμάτων του ανθρώπου, τις ανισότητες για όλους του λόγους διακρίσεων, γίνεται όλο και πιο επιβεβλημένο να υιοθετηθούν συστηματικοί τρόποι προς τη δημιουργία μιας πιο δίκαιης και ανοικτής κοινωνίας. Παρόλα αυτά, μερικά Κράτη Μέλη της Ένωσης έχουν υιοθετηθεί και εφαρμοστεί μια σειρά από εργαλεία για την ενσωμάτωση της διάστασης της μη-διάκρισης στην ανάπτυξη και εφαρμογή πολιτικών. Τα Εργαλεία αυτά έχουν απώτερο σκοπό στην προώθηση της κοινωνικής δικαιοσύνης και στην ανάπτυξη αποδοτικών δομών και υπηρεσιών που προωθούν την ίση μεταχείριση. Είναι μια απαραίτητη διαδικασία προκειμένου να αναπτυχθούν ισορροπίες ανάμεσα στην κοινωνία εφόσον συμβάλλει καθοριστικά στον μετασχηματισμό των παροχών και υπηρεσιών προς τις ευάλωτες ομάδες του πληθυσμού. Παρακάτω ακολουθεί μια ανάλυση των τεσσάρων αυτών μεθοδολογικών εργαλείων: (1) Έλεγχος Ισότητας, (2) Εκτίμηση Επιπτώσεων Ισότητας, (3) Σχέδια Δράσης για την Ισότητα και (4) Διαβούλευση, παρουσιάζονται οι αντικειμενικοί στόχοι του κάθε εργαλείου, αναλύονται τα βήματα για την εφαρμογή τους, διασαφηνίζεται οι τομείς που μπορούν να εφαρμοστούν και γίνεται εκτίμηση για το κόστος και τα οφέλη τους. Έλεγχος Ισότητας (Equality Screening). Ο Έλεγχος Ισότητας είναι ένας όρος που περιγράφει τη διαδικασία ελέγχου για το κατά πόσο μια συγκεκριμένη πολιτική, νομοθεσία ή χρηματοδοτούμενο πρόγραμμα του δημοσίου θα πρέπει να υποβληθεί σε Εκτίμηση Επιπτώσεων Ισότητας (το δεύτερο στη σειρά εργαλείο που παρουσιάζεται παρακάτω). Μπορεί να εφαρμοστεί σε υφιστάμενες ή νέες πολιτικές και νομοθεσίες. Μια τέτοια εξέταση των υφιστάμενων πολιτικών αποτελεί ένα πρώτο βήμα στην ανάπτυξη Σχεδίων Ισότητας. Οι αντικειμενικοί στόχοι του Ελέγχου Ισότητας: Αναγνώριση πιθανών δυσμενών επιπτώσεων σε συγκεκριμένες κοινωνικές ομάδες. Αναγνώριση τρόπων καλύτερης προώθησης ευκαιριών ισότητας. Καλύτερη στόχευση πηγών σε συγκεκριμένες ομάδες για να επιτευχθούν βελτιωμένα αποτελέσματα σε σχέση με την ισότητα. Βελτίωση της ποιότητας της πολιτικής και των παροχών δημόσιων υπηρεσιών διασφαλίζοντας ότι όλες οι κοινωνικές ομάδες λαμβάνονται υπόψη.

19 Πέντε βήματα για την εφαρμογή Ελέγχου Ισότητας Βήμα 1 ο : Ανάπτυξη Κριτηρίων Ελέγχου Ισότητας Για να μπορέσει να αποφασιστεί εάν χρειάζεται να γίνει Εκτίμηση Επιπτώσεων Ισότητας, θα πρέπει να συμφωνηθούν κριτήρια ισότητας για τον έλεγχο. Υπάρχουν ενδείξεις ότι άτομα από συγκεκριμένες κοινωνικές ομάδες έχουν διαφορετικές ανάγκες και προτεραιότητες σε σχέση με μια συγκεκριμένη πολιτική; Θα μπορούσαμε να προωθήσουμε τις ίσες ευκαιρίες πιο συστηματικά και πιο αποτελεσματικά αναλαμβάνοντας επισκόπηση για μια πολιτική, νομοθεσία ή χρηματοδοτούμενο πρόγραμμα δημοσίου υπό εξέταση; Έχουν προηγηθεί οποιαδήποτε διαβούλευση με σχετικές ομάδες και οργανισμούς; Έχει αναδείξει συγκεκριμένα προβλήματα αυτή η διαβούλευση; Βήμα 2 ο : Διενέργεια εσωτερικής αξιολόγησης Το επόμενο βήμα περιλαμβάνει την ανάληψη εσωτερικής αξιολόγησης για μια δεδομένη πολιτική ή νομοθεσία για να αναγνωριστεί κατά πόσο υπάρχουν σχετικά θέματα με τη μη-διάκριση και την ισότητα ευκαιριών που χρειάζονται πλήρη εκτίμηση επιπτώσεων. Βήμα 3 ο : Παραγωγή σύντομου σημειώματος Ελέγχου Ισότητας Μετά την εσωτερική αξιολόγηση, για να διευκολυνθεί η διαδικασία της διαβούλευσης, θα πρέπει να παραχθεί και διανεμηθεί στα ενδιαφερόμενα μέρη ένα σημείωμα που θα καθορίζει το πλαίσιο πολιτικής και τα σημαντικότερα σημεία συμπεριλαμβανομένων και των κριτηρίων ελέγχου που θα εφαρμοστούν. Βήμα 4 ο : Δραστική συμμετοχή των ενδιαφερόμενων μερών Η διαβούλευση με τα ενδιαφερόμενα μέρη είναι αναπόσπαστο μέρος της διαδικασίας ελέγχου και βοηθά στην απόφαση για το αν χρειάζεται μια πλήρης εκτίμηση επιπτώσεων ισότητας ή όχι. Βήμα 5 ο : Ανασκόπηση και Οριστικοποίηση του έγγραφου ελέγχου Μετά τα σχόλια και εισηγήσεις των ενδιαφερόμενων μελών, θα πρέπει να γίνει μια ενδεδειγμένη ανασκόπηση και οριστικοποιηθεί και διανεμηθεί το τελικό έγγραφο στους συμμετέχοντες της διαβούλευσης. Εφαρμοσιμότητα Αν και ο Έλεγχος Ισότητας είναι πιο σχετικός όταν πρωτο-εισάγεται μια πολιτική, εντούτοις μπορεί να χρησιμοποιηθεί περιοδικά για υπάρχουσες πολιτικές.

20 Κόστος και Οφέλη Κόστος: Η οργάνωση και εφαρμογή του Ελέγχου προϋποθέτει κάποιο σχετικό κόστος για το ανθρώπινο δυναμικό που θα αναλάβει τέτοια άσκηση, για τον χρόνο που απαιτείται για τη διαβούλευση και την ανάλυση των δεδομένων που θα προκύψουν. Οφέλη: Δεδομένου ότι συμπεριλαμβάνονται τα ενδιαφερόμενα μέρη στη διαδικασία της διαβούλευσης, αυξάνονται οι πιθανότητες βελτίωσης της ποιότητας των πολιτικών και βοηθά στη διαφάνεια και τη συνυπευθυνότητα. Ο Έλεγχος Ισότητας είναι οικονομικά αποδοτικός στο ότι επιτρέπει στις διαθέσιμες πηγές να διατεθούν μόνο σ αυτές τις πολιτικές όπου υπάρχουν σημαντικά θέματα ισότητας. Αυτό στη συνέχεια έχει τις πιθανότητες να βελτιώσει τα αποτελέσματα της πολιτικής με καλύτερη στόχευση πηγών.

21 Εκτίμηση Επιπτώσεων Ισότητας (Equality Impact Assessment). Στις περιπτώσεις όπου οι διαδικασίες Ελέγχου Ισότητας εισηγούνται ότι απαιτείται Εκτίμηση Επιπτώσεων, διεξάγεται μια εκ του βάθους ανάλυση για να εκτιμηθούν οι επιπτώσεις, θετικές και αρνητικές, που μπορεί να είχαν οι νέες νομοθεσίες, πολιτικές και άλλες πρωτοβουλίες από τη σκοπιά της μη-διάκρισης και των ίσων ευκαιριών. Παρόλο που η Εκτίμηση Επιπτώσεων διενεργείται στις πολιτικές που καταδεικνύει ο Έλεγχος Ισότητας, εντούτοις μπορεί να διεξαχθεί για λόγους αρχής μια τέτοια λεπτομερής ανάλυση χωρίς την εκ των προτέρων διεξαγωγή Ελέγχου Ισότητας. Αντικειμενικοί στόχοι της Εκτίμησης Επιπτώσεων Ισότητας Οι αντικειμενικοί στόχοι της Εκτίμηση Επιπτώσεων είναι οι εξής: Να καθοριστεί η έκταση των διαφορετικών δυσμενών επιπτώσεων μιας συγκεκριμένης πολιτικής σε συγκεκριμένες κοινωνικές ομάδες που βρίσκονται στον κίνδυνο διακρίσεων. o Σε περίπτωση δυσμενών επιπτώσεων, Είτε αποφασίζονται μέτρα για να μετριαστεί ο αρνητικός αντίκτυπος Είτε προτείνονται εναλλακτικές πολιτικές που θα μπορούσαν να προσφέρουν καλύτερες ευκαιρίες ισότητας. Να διασφαλίσει ότι οι νέες πολιτικές και νομοθεσίες είναι πλήρως συνυφασμένες με την ισότητα. Να στοχεύσει καλύτερα τις πηγές σε συγκεκριμένες ομάδες για να επιτευχθούν βελτιωμένα αποτελέσματα. Να βελτιώσει την ποιότητα της χάραξης πολιτικής και των δημόσιων υπηρεσιών. Βήματα Προς την Εφαρμογή Βήμα 1 ο : Σαφήνεια των αντικειμενικών στόχων πολιτικής Είναι σημαντικό να καθαριστούν με σαφήνεια επιτεύξιμοι στόχοι μιας συγκεκριμένης πολιτικής και θα πρέπει να οριστούν ξεκάθαρα και εξαρχής. Ο καθορισμός των στόχων συχνά γίνεται με την αρχή SMART: Specific (Ακριβής), Measurable (Μετρήσιμος), Accepted (Δεκτός), Realistic (Ρεαλιστικός), Time-dependant (Χρονικά Δεσμευτικός).

22 Βήμα 2 ο : Έρευνα και συλλογή στοιχείων Για να μπορέσει να γίνει αξιολόγηση της έκτασης των επιπτώσεων στις ομάδες στόχου που καθορίζονται, θα πρέπει να καθοριστεί η βάση αναφοράς. Γι αυτό, επιβάλλεται η συλλογή σχετικών, αξιόπιστων και πρόσφατων δεδομένων σε σχέση με τις ομάδες που βρίσκονται στον κίνδυνο διακρίσεων. Ο συνδυασμός ποιοτικών και ποσοτικών στοιχείων, ο εντοπισμός των κενών από τα διαθέσιμα στοιχεία και η διενέργεια στοχευμένης, επιπρόσθετης έρευνας αποτελεί τυπική προσέγγιση της διαδικασίας. Βήμα 3 ο : Εσωτερική αξιολόγηση επιπτώσεων από τους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής Το βήμα αυτό περικλείει μια εσωτερική αξιολόγηση των επιπτώσεων μιας συγκεκριμένης πολιτικής ή νόμου για να προσδιοριστούν και καταγραφούν όποιες ενδείξεις άμεσων ή έμμεσων, διαφορετικών επιπτώσεων στις σχετικές κοινωνικές ομάδες. Η καταγραφή των επιπτώσεων μπορεί να χωριστούν σε 1) δυσμενής επιπτώσεις, 2) θετικές επιπτώσεις και 3) ουδέτερες επιπτώσεις. Η ανάλυση αυτή μπορεί να βασιστεί στα ακόλουθα επεξηγηματικά ερωτήματα: Υπάρχουν στοιχεία ότι η συγκεκριμένη πολιτική επηρεάζει οποιαδήποτε ομάδα που προστατεύεται από τη νομοθεσία κατά των διακρίσεων; Μπορεί η συγκεκριμένη πολιτική να επηρεάσει την ίση μεταχείριση και τις ίσες ευκαιρίες για όλους; Θα μπορούσε η συγκεκριμένη πολιτική να οδηγήσει σε άμεσες ή έμμεσες διακρίσεις ατόμων και ομάδων λόγω φύλου, φυλής, εθνικής καταγωγής, γλώσσας, θρησκείας, πολιτικής ιδεολογίας, αναπηρίας, ηλικίας ή σεξουαλικού προσανατολισμού; Στοχεύει να αυξήσει την ισότητα ευκαιριών επιτρέποντας θετική δράση για να αποκαταστήσει μειονεκτήματα ομάδων η συγκεκριμένη πολιτική; Είναι νομότυπη αυτή η πολιτική; Βήμα 4 ο : Εξέταση επιλογών πολιτικής και ελαφρυντικών μέτρων Όπου εντοπίζονται δυσμενής επιπτώσεις, θα πρέπει να προτείνονται μέτρα για να μετριαστεί ο αρνητικός αντίκτυπος ή να εισάγονται εναλλακτικές πολιτικές που θα προωθούν καλύτερα την ισότητα ευκαιριών. Αυτό είναι επουσιώδες σημείο της διαδικασίας Εκτίμησης Επιπτώσεων Ισότητας. Ερωτήματα προς διερεύνηση:

23 Πως κάθε επιλογή βελτιώνει ή δυσχεραίνει τις ευκαιρίες; Ποιες είναι οι επιπτώσεις για τις επηρεαζόμενες ομάδες και για τον οργανισμό στην περίπτωση μη υιοθέτησης μια πιο ευνοϊκής επιλογής για τις ευκαιρίες; Ποιο είναι το κόστος εφαρμογής κάθε επιλογής; Μήπως τα κοινωνικά και οικονομικά οφέλη στις σχετικές ομάδες ξεπερνούν σε σπουδαιότητα το κόστος; Υπάρχουν διεθνής δεσμεύσεις που θα έφερναν σε σύγκρουση με κάθε επιλογή; Βήμα 5 ο : Διαβούλευση Είναι σημαντικό σ αυτό το στάδιο να ληφθούν υπόψη οι απόψεις από τα ενδιαφερόμενα μέρη και τους δικαιούχους για τις επιπτώσεις στις διάφορες κοινωνικές ομάδες για να επιβεβαιωθεί ότι η επιλεγόμενη πολιτική είναι εφικτή. Βήμα 6 ο : Εφαρμογή των αποτελεσμάτων της Εκτίμησης Επιπτώσεων Ισότητας Για να γίνει η διαδικασία αποτελεσματική, τα αποτελέσματα της Εκτίμησης θα πρέπει να ληφθούν υπόψη σε όποια πολιτική, πρόγραμμα ή άλλη απόφαση και αφού θα υπάρχουν σαφής ενδείξεις ότι οι επιπτώσεις από τα προτεινόμενα ελαφρυντικά μέτρα αντιμετωπίζουν καλύτερα τις διακρίσεις. Βήμα 7 ο : Οργάνωση επακόλουθων αξιολογήσεων και παρακολούθησης Για να επιβεβαιωθεί ότι η εφαρμογή βαίνει όπως προγραμματίστηκε, θα πρέπει να στηθεί ένας μηχανισμός με καλά σχεδιασμένους δείκτες για να παρακολουθεί τις επιλογές πολιτικής σε σχέση με τους αντικειμενικούς στόχους. Είναι σημαντικό να εντοπίζονται που βρίσκονται τα προβλήματα σε περίπτωση ανεπάρκειας στην εφαρμογή. Εφαρμοσιμότητα Η Εκτίμηση Επιπτώσεων Ισότητας πραγματοποιείται στην αρχή της διαδικασίας χάραξης πολιτικής ή αμέσως μετά τα αποτελέσματα Ελέγχου Ισότητας για μια πολιτική. Παρόλα αυτά, οι υφιστάμενες πολιτικές μπορούν περιοδικά να υπόκεινται σε Εκτίμηση Επιπτώσεων. Κόστος και Οφέλη Κόστος: Το κόστος διενέργειας Εκτίμησης Επιπτώσεων συγκεντρώνεται ουσιαστικά στο ανθρώπινο δυναμικό που θα ασχοληθεί με το αντικείμενο και θα οργανώσει τη διαβούλευση. Η οργάνωση της διαβούλευσης μπορεί να έχει κάποια έξοδα λογιστικής φύσης για τις συναντήσεις και τη διανομή υλικού.

24 Οφέλη: Επισήμανση των κενών στην πολιτική σε σχέση με τις δυσμενής επιπτώσεις για τις ομάδες που προστατεύονται από τη σχετική νομοθεσία κατά των διακρίσεων. Παραγωγή βελτιωμένων αποτελεσμάτων για τις ομάδες στόχου. Βελτίωση της ποιότητας και αποτελεσματικότητα των πολιτικών, καλύτερη χρήση και συνοχή των διαθέσιμων κονδυλίων. Επίδειξη δέσμευσης για μεγαλύτερη διαφάνεια στη χάραξη πολιτικής. Προώθηση της ισότητας και της αρχής της μη-διάκρισης ευρύτερα στην κοινωνία.

25 Σχέδια Δράσης για την Ισότητα (Equality Action Plans). Τα Σχέδια Δράσης καθορίζουν το στρατηγικό πλαίσιο ενός οργανισμού για την προώθηση της ισότητας. Είναι μια λεπτομερής επεξήγηση για το πώς κάθε αρχή του δημοσίου προτείνει το σεβασμό στις αρχές της μη-διάκρισης και της ισότητας ευκαιριών στη σχετική δράση τους ή εκεί που υπάρχει θεσμοθετημένη υποχρέωση, πως μια δημόσια αρχή σκοπεύει να εκπληρώσει τις νομοθετικές της υποχρεώσεις. Αντικειμενικοί στόχοι Ο στόχος ανάπτυξης σχεδίων δράσεων είναι: Προσφέρουν ένα στρατηγικό πλαίσιο όπου οι αρχές της μη-διάκρισης και ίσων ευκαιριών μπορούν να ενσωματωθούν σε όλες τις δράσεις ενός οργανισμού. Προδιαγράφουν πως η ισότητα μπορεί να απευθύνεται σε διαφορετικά επίπεδα: σε διάφορες πρακτικές και διαδικασίες, ανάπτυξη πολιτικής, παροχές δημόσιων υπηρεσιών, δημόσια διαβούλευση. Περιγράφει το περίγραμμα πρακτικών μέτρων που θα παρθούν για να προωθήσουν την ισότητα. Πρακτικά Βήματα Βήμα 1 ο : Εσωτερική Διαβούλευση Το πρώτο βήμα αφορά στη διεργασία εσωτερικής διαβούλευσης μεταξύ συναδέλφων που σχεδιάζουν και αποφασίσουν τη δομή και το περιεχόμενο ενός σχεδίου δράσης. Αν διεξάγετε για πρώτη φορά μια τέτοια πρωτοβουλία, επιβάλλεται η αναγνώριση καλών πρακτικών κατά τη διάρκεια της προετοιμασίας. Βήμα 2 ο : Προσχέδιο Δράσης Το σχέδιο θα πρέπει να συμπεριλαμβάνει ένα αριθμό ουσιαστικών στοιχείων, συμπεριλαμβανομένων: Αξιολόγηση της σχετικότητας των καθηκόντων/διεργασίες του οργανισμού (χάραξη πολιτικής, παροχή υπηρεσιών) από την προοπτική της μηδιάκρισης και ίσων ευκαιριών. Σχεδιασμός για τις αναγκαίες διευθετήσεις που αφορούν: o στη διαβούλευση με τα ενδιαφερόμενα μέρη για τις επιπτώσεις των πολιτικών από την προοπτική διαφορετικών κοινωνικών ομάδων που καλύπτονται από το Άρθρο 13 της Συνθήκης.

26 o στην παρακολούθηση και αξιολόγηση για τις επιπτώσεις των πολιτικών στις διάφορες κοινωνικές ομάδες. o στη συλλογή πληροφοριών για να ενισχυθεί η παρακολούθηση και η αξιολόγηση. o στη δημοσίευση των αποτελεσμάτων οποιωνδήποτε εκτιμήσεων επιπτώσεων. o Στη διαβεβαίωση ότι οι θεσμικοί μηχανισμοί είναι διαθέσιμοι για να διασφαλιστεί ότι η μη-διάκριση και οι ίσες ευκαιρίες συμπεριλαμβάνονται συστηματικά σε όλες τις πτυχές της χάραξης πολιτικής. Συγκεκριμένα μέτρα για να βοηθηθεί η πρόοδος της ενσωμάτωσης της μηδιάκρισης και ίσων ευκαιριών. Μερικά παραδείγματα είναι: o Δέσμευση για ανάληψη Εκτίμησης Επιπτώσεων σε νέες πολιτικές ή νομοθεσίες. o Αναθεώρηση των αποτελεσμάτων της Εκτίμησης Επιπτώσεων. o Προσαρμογή υπηρεσιών για να εξυπηρετούνται οι ανάγκες των ατόμων από διαφορετικές ομάδες. Στο πλάνο θα πρέπει να λαμβάνεται υπόψη και πως η ισότητα και η διαφορετικότητα προωθείται εσωτερικά. Αυτό μπορεί να συμπεριλαμβάνει: o Συστηματικό έλεγχος για τις πρακτικές προσλήψεων και προαγωγών. o Παρακολούθηση της αντιπροσώπευσης των διαφορετικών κοινωνικών ομάδων. Βήμα 3 ο : Διενέργεια διαβούλευσης με τα ενδιαφερόμενα μέρη Η προετοιμασία ενός σχεδίου ισότητας θα πρέπει ιδανικά να συμπεριλαμβάνει τη δραστική συμμετοχή των ενδιαφερόμενων μερών μέσω μιας εξωτερικής διαβούλευσης. Η συνεισφορά των συνδέσμων και οργανισμών από τις κοινωνικές ομάδες που καλύπτονται στο Άρθρο 13 αυξάνει τις πιθανότητες ποιοτικής βελτίωσης ενός σχεδίου. Μια τέτοια διαβούλευση, επίσης, ευθυγραμμίζεται με τις δημοκρατικές αρχές και τη διαφάνεια. Βήμα 4 ο : Έγκριση του σχεδίου δράσης Τα αποτελέσματα της διαβούλευσης θα πρέπει να δημοσιοποιούνται και να συμπεριλαμβάνουν: Επεξηγήσεις ως προς τους λόγους που διεξήχθη η διαβούλευση και πως έχει πραγματοποιηθεί. Περίληψη των ανταποκρίσεων των ενδιαφερομένων μερών. Εκτίμηση ως προς το πως η συνεισφορά αυτή έχει ενσωματωθεί στην τελική εκδοχή του σχεδίου ισότητας. Βήμα 5 ο : Εφαρμογή σχεδίου ισότητας

27 Το τελευταίο στάδιο αφορά την εφαρμογή των δράσεων που έχουν σχεδιαστεί. Το σημαντικό σ αυτό το στάδιο είναι να διασφαλιστεί ότι έχουν γίνει όλες οι διευθετήσεις έτσι ώστε να γίνεται η παρακολούθηση εφαρμογής και αξιολόγησης. Εφαρμοσιμότητα Τα σχέδια δράσης, προετοιμασία και εφαρμογή, είναι σχετικά σε όλο το κύκλο της διαδικασίας χάραξης πολιτικής. Είναι μια προσπάθεια που απαιτείται διάρκεια και βοηθά στη δημιουργία μιας ολιστικής προσέγγισης προς την ενσωμάτωση της διάστασης της μηδιάκρισης σε έναν οργανισμό. Κόστος και Οφέλη Κόστος: Το κύριο κόστος μιας τέτοιας προσπάθειας βρίσκεται στην εργασία του ανθρώπινου δυναμικού για να ετοιμάσει ένα σχέδιο δράσης, στο κόστος διοργάνωσης της διαβούλευσης και το κόστος εφαρμογής των μέτρων που έχουν αποφασιστεί. Οφέλη: Ένας τέτοιος σχεδιασμός βεβαιώνει ότι οι αρχές της μη-διάκρισης και των ίσων ευκαιριών λαμβάνει υπόψη με ένα συστηματικό τρόπο στη χάραξη πολιτικής και την παροχή υπηρεσιών. Διαφάνεια και (συν)υπευθυνότητα. Ευαπόδεικτος τρόπος παρουσίασης του δημόσιου τομέα για τη δέσμευσή του ως προς την αποδοτικότητα και την προώθηση των ίσων ευκαιριών για όλους. Οι σχεδιασμοί ισότητας διευκολύνουν τη χάραξη πολιτικής να ανακτήσει μια προοπτική βασισμένη σε τεκμήρια. Βελτίωση της ποιότητας της χάραξης πολιτικής και αύξηση των αποτελεσμάτων της πολιτικής.

28 Διαβούλευση (Consultation) Είναι ένα σημαντικό εργαλείο που παίζει σημαντικό ρόλο για τα άλλα εργαλεία ενσωμάτωσης. Η Διαβούλευση με τα ενδιαφερόμενα μέρη (π.χ., χρήστες υπηρεσιών, προσωπικό, ευρύ κοινό, ομάδες μεταναστών) μπορεί να βοηθήσει στην αναγνώριση προβλημάτων των ατόμων σε κίνδυνο διακρίσεων και βοηθά τις αρχές να ανοίξουν κανάλια επικοινωνίας με τις ομάδες αυτές και τους οργανισμούς που υπερασπίζονται και αντιπροσωπεύουν τα συμφέροντά τους. Η διαβούλευση μπορεί να πραγματοποιηθεί με διαφορετικούς τρόπους και σε διαφορετικές φάσεις μιας διαδικασίας και σε συνδυασμό με τις άλλες μεθόδους που έχουν αναφερθεί: Έλεγχος Ισότητας, Εκτίμηση Επιπτώσεων Ισότητας και Σχέδια Δράσης. Αντικειμενικοί στόχοι Μια διαδικασία διαβούλευσης μεστού περιεχομένου μπορεί να αποδειχτεί καίριας σημασίας και να διασφαλίσει ότι: Οι αρχές της μη-διάκρισης λαμβάνονται υπόψη καθ όλη τη διάρκεια του κύκλου χάραξης πολιτικής. Οι δυνατότητες και η πραγματική επίδραση των πολιτικών, των νομοθεσιών και των προγραμμάτων για συγκεκριμένες ομάδες αναγνωρίζονται. Βήματα Εφαρμογής Βήμα 1 ο : Αναγνώριση ενδιαφερόμενων μερών (stakeholders) Ως πρώτο βήμα γίνεται μια ανοικτή διαδικασία για να εντοπιστούν τα ενδιαφερόμενα μέρη με επιδίωξη τη συμπερίληψη όσο περισσότερων ομάδων παρά στον περιορισμό των πιο εμφανών οργανισμών Βήμα 2 ο : Προετοιμασία εγγράφου διαβούλευσης Στη συνέχεια θα πρέπει να ετοιμαστεί ένα έγγραφο/προσχέδιο το οποίο θα επεξηγεί: Τους λόγους για τους οποίους αναλαμβάνεται η διαβούλευση Τους τρόπους με τους οποίους θα εφαρμοστεί Το χρονοδιάγραμμα στο οποίο οι συμμετέχοντες οργανισμοί θα πρέπει να ανταποκριθούν. Κάθε προσχέδιο θα πρέπει να συμπεριλαμβάνει την προσδοκώμενη επίδραση που θα έχει μια πολιτική ή νομοθεσία που προτείνεται για τις κοινωνικές ομάδες.

29 Βήμα 3 ο : Η διαδικασία της διαβούλευσης Το επόμενο βήμα είναι η πραγματοποίηση της ίδιας της διαδικασίας της διαβούλευσης. Η διαχείριση της διαβούλευσης περιλαμβάνει: Έγκαιρη πληροφόρηση των ενδιαφερομένων μερών για το αντικείμενο της διαβούλευσης για να υπάρχει ο απαιτούμενος χρόνος προετοιμασίας. Εκτενής περίληψη των εγγράφων της διαβούλευσης και έγκαιρη διανομή στα ενδιαφερόμενα μέρη για να μπορούν να αποφασίσουν στο αν θέλουν ή μπορούν να συμμετέχουν. Μεθοδολογία της διαβούλευσης: π.χ. κατ ιδίαν συναντήσεις, συναντήσεις ομάδων, συζητήσεις, ερωτηματολόγια. Διασφάλιση προσβασιμότητας έτσι ώστε όλοι οι συμμετέχοντες να μπορούν να παρίστανται. Δημοσίευση των αποτελεσμάτων της διαβούλευσης σε εύλογο χρονικό διάστημα. Διασφάλιση ότι η διαβούλευση δεν θα είναι βαρυφορτωμένη είτε για τα άτομα που χαράζουν πολιτική είτε για τα ενδιαφερόμενα μέρη. Παράγοντες Επιτυχίας Η διαβούλευση πρέπει να λαμβάνει χώρα έγκαιρα στο στάδιο της ανάπτυξης πολιτικής και να λαμβάνει τα κατάλληλα βήματα προς αποφυγή των δυσμενών επιπτώσεων σε συγκεκριμένες ομάδες. Επεξεργασία οδηγιών σε εθνικό επίπεδο για τη διαβούλευση για οργανισμούς του δημοσίου. Στόχευση έτσι ώστε αυτοί που επηρεάζονται από συγκεκριμένες πολιτικές ή νομοθεσίες να έχουν αντιπροσώπευση στη διαδικασία. Η διαβούλευση θα πρέπει να έχει ευρεία αντιπροσώπευση από οργανισμούς που αντιπροσωπεύουν τα συμφέροντα συγκεκριμένων ομάδων, κυβερνητικά τμήμα, δημόσιες υπηρεσίες, συνδικαλιστικές οργανώσεις, οργανώσεις εργοδοτών, εθελοντικές οργανώσεις, μη-κυβερνητικές οργανώσεις, δίκτυα επιχειρήσεων κλπ. Κεντρική οργάνωση της διαβούλευσης για αποφυγή επαναλήψεων. Η διαδικασία δεν θα πρέπει να είναι βαρυφορτωμένη ούτε για τα άτομα που χαράζουν πολιτική ούτε για τους συμμετέχοντες. Όπου είναι αναγκαίο, οι δημόσιες αρχές θα πρέπει να παρέχουν στήριξη προς τα ενδιαφερόμενα μέρη.

30 Ανάπτυξη μηχανισμών ενίσχυσης των ενδιαφερομένων μερών για να μπορούν να ανταποκρίνονται στις διαβουλεύσεις. Κόστος και Οφέλη Κόστος: Για τα ενδιαφερόμενα μέρη, η διαδικασία μπορεί να εμπεριέχει σημαντικό φόρτο εργασίας. Οι μηχανισμοί στήριξης προς ΜΚΟ επίσης μπορεί να στοιχίζουν γι αυτό απαιτείται επιδίωξη οικονομικής στήριξης από εθνικά ή ευρωπαϊκά προγράμματα. Οφέλη: Η διαβούλευση μπορεί να βοηθήσει στην αναγνώριση προβλημάτων των ομάδων που βρίσκονται σε κίνδυνο διακρίσεων από πολιτικές που δεν θα μπορούσαν να αναγνωριστούν με άλλους τρόπους. Οι δημόσιες αρχές μπορεί να αναπτύξουν κανάλια επικοινωνίας με ομάδες που αντιπροσωπεύουν αυτούς που δυνητικά είναι σε κίνδυνο διακρίσεων. Ενισχύει τις δεξιότητες των ομάδων σε κίνδυνο μέσω της παροχής συμβουλευτικής και την πρόσβασή τους στα άτομα που χαράζουν πολιτική.

31 Εμπόδια στην Ενσωμάτωση της Μη-Διάκρισης Παρόλο που υπάρχουν καλά παραδείγματα της ενσωμάτωσης της μη-διάκρισης σε μερικές Ευρωπαϊκές χώρες, εντούτοις η προσέγγιση αυτή δεν είναι ευρέως διαδεδομένη και δεν έχει υιοθετηθεί συστηματικά από τα περισσότερα Κράτη Μέλη. Η διαδικασία της ενσωμάτωσης εμπεριέχει πραγματικά και υποθετικά εμπόδια ως ακολούθως: Θεσμικά Εμπόδια: Απουσία νομικών προϋποθέσεων ως προς την ενσωμάτωση της ισότητας και έλλειψη θεσμικής υποδομής. Η έλλειψη δεδομένων για τα θέματα της μη-διάκρισης και τα ανεπαρκή συστήματα συλλογής δεδομένων δυσκολεύουν την αντίληψή μας ως προς το που βρίσκονται τα μεγαλύτερα προβλήματα. Πολιτικά Εμπόδια: Συχνά παρατηρείται έλλειψη πολιτικής βούλησης στα κέντρα λήψεως αποφάσεων και στα θέματα της μη-διάκρισης δεν έχει επιδειχτεί η πρέπουσα σημασία και προτεραιότητα που απαιτείται. Αυτό το γεγονός είναι συνδεδεμένο με την άγνοια για τα θέματα διακρίσεων και της ενσωμάτωσης της διάστασης της μη-διάκρισης και στο πολιτικό αλλά και κοινωνικό επίπεδο. Οικονομικά Εμπόδια: Η έλλειψη οικονομικών πηγών και ανθρώπινου δυναμικού μπορεί να παρεμποδίσουν οποιεσδήποτε πρωτοβουλίες. Άλλα εμπόδια: Αρνητικές αντιλήψεις και στερεότυπα μέσα στην κοινωνία, ανεπαρκή παρασκηνιακή πίεση από τις ομάδες που επηρεάζονται και σύγκρουση συμφερόντων μεταξύ διαφορετικών ομάδων.

32 Πηγές Mainstreaming Equalities Online Handbook. Διαθέσιμο στο http://mainstreamingequalities.org.uk/ Crowley, Nial (2011) Compendium of Practice on Non-Discrimination/Equality Mainstreaming. Luxembourg: Publications Office of the European Union. Crowley, Nial (2009) Good Practice Exchange Seminar on Non-Discrimination Mainstreaming. Final Seminar Report, Finland. Crowley, Nial (2010) Equality Impact Assessment: An Introduction. EQUINET. (2007) Non-Discrimination Mainstreaming Instruments, Case Studies and Way Forward. Center for Strategy & Evaluation, Kent, UK. Ανακοίνωση της Επιτροπής στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, στο Συμβούλιο στην Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή και στην Επιτροπή των Περιφερειών. Καταπολέμηση των διακρίσεων και Ίσες Ευκαιρίες: Ανανεωμένη Δέσμευση (SEC (2008) 2172).